Жорий йил 19-20 февраль кунлари Давлатимиз раҳбари Туркия Президенти таклифига биноан ушбу мамлакатда бўлди. Ташриф доирасида Юртбошимиз Анқара шаҳрида Туркия Республикаси Президенти девони Халқ кутубхонасининг тантанали очилиш маросимида иштирок этди.

Нуфузли тадбирда мамлакатимиздаги ислоҳотлар ҳақида нутқ сўзлаб жумладан диний-маърифий соҳада олиб борилаётган ислоҳотлар ҳақида бундай дедилар: “Азиз қардошлар! Биз илм-маърифатни кенг маънода тушунамиз. Шу сабабли юртимизда дунёвий таълим даргоҳлари билан бирга диний мактаб ва мадрасалар, илмий-маърифий марказлар ташкил этилмоқда. Хусусан, Тошкент шаҳрида кўп асрлик маърифат хазинасини ўзида мужассам этадиган, фундаментал тадқиқотлар олиб бориладиган Ислом цивилизацияси марказини бунёд этмоқдамиз.

Самарқандда Имом Бухорий, Сурхондарёда Имом Термизий номларидаги халқаро илмий-тадқиқот марказлари фаолият кўрсатмоқда. Уларда бошқа фанлар қатори ҳадис, калом, ақида, тасаввуф, фиқҳ илмлари чуқур ўрганилмоқда.

Бухородаги Мир Араб олий мадрасаси, Тошкент Ислом маъҳади, Ўзбекистон халқаро Ислом академияси сингари олий ўқув юртларида етук малакали мутахассислар тайёрланмоқда.

Бу йил ҳадис илмининг султони Имом Бухорий, ақида илмида мактаб яратган алломалар – Абу Мансур Мотуридий ва Абу Муин Насафийга бағишланган халқаро илмий конференциялар ўтказиш ниятидамиз. Шунингдек, улуғ аллома – насли-насаби туркиялик бўлган Абдухолиқ Ғиждувоний ҳазратларининг, Баҳоуддин Нақшбанд бобомизнинг таваллуд айёмларини, Мир Араб мадрасасининг 500 йиллигини ҳам юқори савияда ўтказишни ният қилганмиз.

2020 йил Бухоро шаҳри – “Ислом маданияти пойтахти”, Хива шаҳри – “Туркий дунё маданияти пойтахти”, деб эълон қилинди. Шу муносабат билан жорий йил давомида мамлакатимизда бир қатор халқаро анжуманлар ташкил этилади. Туркиялик муҳтарам олиму уламоларимиз ушбу маданий-маърифий тадбирларнинг азиз меҳмонлари бўладилар, деб ишонаман”.

 Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати

Каъбул Ахбордан «Ота-онага оқ бўлиш нима?» деб сўрашганда у киши мисол тариқасида ота ёки она фарзандига ишониб, унинг номидан қасам ичса, аммо фарзанд ўша қасамни, ота-онанинг ишончини оқламаслигини айтганлар. Шунингдек, ота-она бир иш буюрса, уларга итоат қилмаслиги, бирор нарса сўраса бермаслиги, омонат берса, унга хиёнат қилишини ҳам айтиб ўтганлар.

Фарзанднинг ота-онага оқ бўлиши ана шундай кўнгилсиз ҳолатларда юз берар экан. Шунинг учун бу улкан гуноҳга, унинг даҳшатли доирасига тушиб қолмаслик учун ота-онанинг ҳаққидан ниҳоятда эҳтиёт бўлишимиз керак. Ота-оналаримизга ўзгача, алоҳида муносабатда бўлишимиз, иззат-икром кўрсатишимиз керак. Аввало, барча ишларда ота-онадан маслаҳат сўраш керак, «Булар кексайиб қолган, қариб қолган, ҳозирги шарт-шароитни билмайди» демаслигимиз керак. «Қари билганни пари билмайди» деган гап бекорга айтилган эмас. Тўғри, уларда биздагидек куч-қувват йўқдир, зеҳнлари бизчалик ўткир эмасдир, сусайиб қолгандир, лекин уларда бизда йўқ нарса борки, бу – ҳаёт тажрибасидир. Улар бизга шундай неъмат ато қилишганки, биз уни уларга ҳеч қачон бера олмаймиз – бу Аллоҳ ато этган фарзанд меҳридир. Ота-онамиз бизга меҳр кўрсатгандек биз уларга меҳр кўрсата олмаймиз, биродарлар!

Биз бу меҳрни ўз фарзандимизга кўрсатишимиз мумкин, аммо ота-онага улар берган меҳрни кўрсата олмаймиз. Бу табиий ҳол, фитратимизда бор нарса. Аммо шу иккита нарсанинг ўзи ота-онамиз биздан доим устун бўлишлари учун, бизнинг яхши муомаламизга, ҳурмат-эҳтиромимизга лойиқ бўлишлари учун етарлидир.

Ота-онанинг маслаҳатлари, насиҳатларини жону дил билан қабул қилиш, ота-она дам олаётганда уларни безовта қилмаслик, уларнинг олдида баланд овозда гапирмаслик, гапириш уёқда турсин, ҳатто «уфф» демаслик, ота-онадан олдин таомга қўл узатмаслик, ота-онадан юқорида ўтирмаслик, ота-онанинг олдида оёқ узатиб, ёнбошлаб ётиб олмаслик – буларнинг барчаси биз фарзандларнинг бурчимиздир.

Ҳар бир мўмин-мусулмон фарзанд ота-онанинг кўнглини топиб, уларнинг розилигини олиши шарт. Ота-онанинг озиқ-овқати, кийим-кечаги ва соғлиғидан ўз вақтида хабар олиб туриш керак. Бу — фарз амалдир, уни қилмаган одам гуноҳкор бўлади. Агар биз ўз фарзандимизга ёки оиламизга ота-онамиздан кўпроқ эътибор қилаётган бўлсак, бу биз учун нуқсондир.

Аллоҳ раҳмат қилсин, марҳум устозимиз фазилатли шайх Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуф ҳазратларига интернетдан бир савол тушган эди. Биз бу саволни кўриб, ҳайратланган эдик. Саволга диққат қилайлик: «Ҳазрат! Онам билан хотиним келиша олмаяпти. Қандай йўл тутай? Мен уларга қандай муомала қилай?».

Ҳазратнинг жавобларини қаранг: «Суф сизга, суф сиздек фарзандга! Суф она билан аёлнинг ўртасида нима қилай деб савол берган фарзандга!»
Дарҳақиқат, нима қилай деб, бошқалардан сўраб юрадиган нарса эмас эди бу сўралган вазият. Чунки ҳеч қачон она билан аёлни бир даражада кўрилмайди. Чунки ҳар бирининг ўз ҳақлари бор. Уларнинг ҳақларини адолат билан жойига қўйиш лозим бўлади. Онанинг ҳаққини адо қилинг, аёлингизнинг ҳаққини ҳам адо қилинг. Ана шу адолат бўлади.

Қуръони Каримда ота-онага яхшилик қилиш ҳақида, уларнинг ҳақларини адо қилиш ҳақида бир нечта ояти карималар келган. Алҳамдулиллаҳ, уларни ҳаммамиз биламиз, тафсирларини ўқияпмиз.
Динимизда, халқимизда ота-она билан бирга устозларни ҳам тенг ўринда ҳурмат қилиш маданияти бор. Ота улуғ, отанинг ўз улуғлиги бор, онанинг ўз улуғлиги бор, ҳеч ким уларни ўрнини боса олмайди. Устознинг ҳам улуғлиги бор, унинг ҳам ўрнини ҳеч ким боса олмайди. Шунинг учун доим намозда ҳам, дуо қилганимизда ҳам ота-онани аввал зикр қилиб, сўнг устозларни ҳам эсланади, кейин жамики мусулмонларни қўшиб дуо қиламиз.

А. Ибайдуллаев

Олтинкўл тумани «Уйшин»

жоме масжиди имом-хатиби

Ўлим ҳақдир. Ҳар бир тирик жон борки, ўлим шарбатини тотгувчидир. Бу Аллоҳнинг бандалари учун битиб қўйган тақдиридир. Шариатда ўлим ва унга тегишли бўлган ҳолатлар тўғрисида қонун ва қоида кўрсатмалар бор. Бу одатларга инсон бетоблигидан токи, қабрга қўйилгунгача бўлган ҳолатлар киради. Бу амаллардан бири майитни ювиш амалларидир. Майитни ювиш фарзи кифоя амалларидан ҳисобланади. Шариатда ҳар бир инсонга тегишли бўлган майитни ўз фарзандлари ва яқинлари ювишлиги жоиз. Она ўтса қиз фарзандлари, хола, аммалари, ота ўтганда эса, ўғил фарзандлар, амакилар ва яқинлари ювишлари керак бўлади. Агарда фарзанд ва яқинлари ичида ювишга лаётқатлилари топилмаса, айтайлик бемор ёки ботинолмаса «ғассол» ёллаш жоиз бўлади. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи вассаллам “Ўликларингизни ишончлиларингиз ювсин” – дедилар. Демак, бундан кўриниб турибдики, ювувчи кишидан ҳам бир қадар билим ва қоидалар талаб этилади. Тақдир тақазоси билан бир жанозада иштирок этдим. У ерда нотаниш аёлнинг гаплари мени диққатимни тортди. Аёл “Болам, - дея сўз бошлади, онам раҳматлик ўтганларида «ғассол»ни қай тарзда ювганини ҳеч эсимдан чиқара олмайман. Уч чойгардон сув билан онамни уч жойларидан қуйиб жанозага ҳозирлаб берган эди. Кейинчалик билсам ювишни ҳам ўз тартиб ва қонун-қоидалари бор экан. Онамни қай ҳолатда ювганларини эсласам, ҳали-ҳануз ўзимни кечира олмайман. Сизга насиҳатим, «ғассол»ларни ишларидан бохабар бўлингларки, бошқа майитлар ҳам менинг онам каби ювилиб кетмасинлар”. Шундан сўнг, «ғассол»лар ишини кузата бошладим. Ҳақитдан ҳам, онахоннинг гаплари ниҳоятда тўғри эканлигини гувоҳи бўлдим. Майит ювишда «ғассол»ларни ювиш қонун-қоидаларини умуман билмасликлари, ирим-сирим, бидъат-хурофотларга ва нафс илинжига берилганликлари ва бунинг натижасида, майитлар нопок ювилаётганликларини шоҳиди бўлдим. Энг ҳайратга соладиган томони шундаки, майит кузатилиб улгурмасдан «ғассол» аёлларни ўз нафси илинжида майит эгаларидан бош оёқ сарупо, янги кўрпа-тўшак, идиш-товоқ, қимматбаҳо тақинчоқлар талаб қилаётганликлари ва энг ачинарлиси майитни бор бисотидаги нарсаларни йиғиб олиб фарзандларига фалон пул эвазига “сотаману-кетаман” қабилида кўтара нархларга сотиб олишларини талаб қилишлари, умуман мантиққа тўғри келмайди. Бундай таъмагирлар инсонларнинг бошига тушган мусибатни, ўз нафси йўлида фойдаланаётганликлари жуда ҳам ачинарли ҳолдир. Бу амалларнинг орқасидан қанчадан–қанча майитларимиз охирги манзилларидаги савол-жавобга қай ҳолатда юзланганликларини тасаввур қилиш қийин эмас. Уламоларимиз, агар майит нопок ювилиб кўмилса, қабр янги бўлса, ковлаб олиниб, қайта ювиб кафанлашга изн беришади. «Ғассол» ювиш ишларини яхши биладиган таҳоратли, ишончли, тақводор, оқил бўлиши, ювиш тартиб қонун-қоидаларини яхши билмоқлиги лозим. Динимизда «ғассол» хизмат ҳаққини майит эгалари билан олдиндан келишиб олса ҳам бўлади. Бунга шариатимизда хеч бир қаршилик йуқ. Агар хизмат ҳақи олдиндан келишилмаган бўлса, “бой борича, йўқ холича” қабилида иш тутилмоғи лозим. Ислом динимизда эса хақидан зиёдасини сўраб олиш гуноҳ ҳисобланади. Кўзимизга арзимас бўлиб кўринадиган бу каби ишларни аслида Роббимизга юзланиш учун энг муҳим ва энг масъулиятли амаллардан эканлигини ва Яратганнинг ҳузурига покиза ҳолатда боришлигимизга ҳеч биримиз бефарқ бўлмаслигимиз лозим бўлади. 

Навоий вилояти бош имом хатибининг 
хотин-қизлар масалалари бўйича ёрдамчиси: У.Холова

Аллоҳ таъоло Қуръони Каримда:      

“Бас, Мени эслангиз, сизни эслайман. Ва Менга шукр қилингиз, куфр қилмангиз”, – дея марҳамат қилади (Бақара сураси, 152-оят).

Аллоҳнинг берган неъматларига  шукр қилиш мусулмон инсон учун энг муҳим амаллардан ҳисобланади. Чунки мўминга берилган неъмат – унинг шукрига яраша бўлади. Шукр кўпайган сари неъмат ҳам зиёда бўлаверади.

Аллоҳ таъоло айтади:

“Ва Роббингиз сизга: “Қасамки, агар шукр қилсангиз, албатта, сизга зиёда қилурман. Агар куфр келтирсангиз, албатта, азобим шиддатлидир”, деб билдирганини эсланг”(Иброҳим сураси, 7-оят).

Мўмин инсон Аллоҳ таолодан дунё неъматларини сўрашдан олдин шукр неъматини сўраганида эди, балки ўзида бирор нарсага муҳтожлик сезмаган бўларди.

Ибн Мункадир розияллоҳу анҳу ривоят қилади: Расулуллоҳ алайҳис салом «Эй Аллоҳим! Сени зикр қилишимда, Сенга шукр қилишимда, ибодатингни чиройли қилишимда менга ёрдам бер!» – дея дуо қилар эдилар.

Эй Роббимиз! Ҳабибинг дуо қилганларидек дуо қилишимизни, У зотнинг дуоларини ижобат қилганингдек бизнинг ҳам дуоларимизни ижобат қилишингни илтижо қиламиз!

Ангрен шаҳар “Қорабоғ” жоме масжиди

имом-хатиби Бобохонов Яҳёхон