Ким Аллоҳ учун масжид бино қилса,
Аллоҳ у одам учун жаннатдан бир уй барпо қилади”.
(Ҳадис)
Буюк Усмонли турклар империяси ислом санъати ва маданиятига шундай буюк ҳисса қўшганки, бугунги кунда дунёни улар қурган фусункор, маҳобатли масжидларсиз тасаввур қилиб бўлмайди. Масжидлар Аллоҳнинг уйи бўлиб, уни қурган ёки қурдирган инсон ўзига жаннатдан уй барпо қилгани билан тенгдир.
Шундай экан, баъзи масжидлар борки, унинг архитектура ва дизайни, асрлар оша ўзининг буюклигини сақлаб келаётгани инсонни ҳайратга солади. Худди кеча қурилгандек, ўз аслини сақлаб қолган. Ана шундай сеҳрли санъат асарларидан бўлмиш, Буюк Усмонли турклар даврида қурилган масжидларнинг баъзилари билан танишиб ўтамиз.
Бугунги кунда бундай масжидлар дунёнинг турли ҳудудларида бор ва ҳозирги кунга қадар сақланиб қолган. Усмонли турклар империяси султонлари турли минтақаларда улкан жомеълар қурдирганлар. Ажабланарлиси шундаки, ана шу жомеълар, ҳатто Европада ҳам бугунги кунга қадар сақланиб қолган ва Усмонли турклар империяси қурдирган жомеъ номи остида тилларда қолган. Улар қурдирган жомеъларнинг энг ката қисми Усмонли турклар империясининг ўша даврдаги пойтахти Константинополь, ҳозирги Истанбулдадир. Биргина Истанбулнинг ўзида 3113 жомеъ, бутун Туркия ҳудудида эса, 82693 та жомеъ борлиги аниқланган. Истанбулдаги баъзи машҳур масжидлар билан танишайлик:
- Айюб Султон Жомеъси (1458 й.)
- Фотиҳ Султон Жомеъси (1771 й.)
- Ўртакўй Жомеъси (1854 й.)
- Султон Аҳмад (Мовий масжид) (1616 й.)
- Сулаймония Жомеъси (1557 й.)
- Меъмор Синон Жомеъси
- Янги Жомъе (1665 й.)
- Ёвуз Салим Жомеъси (1522 й.)
- Шаҳзодабоши Жомеъси (1548 й.)
- Рустам Пошшо Жомеъси (1563 й.)
- Нурусмония Жомеъси (1755 й.)
- Миҳримоҳ Султон Жомеъси (1565 й.)
- Лалели Жомеъси (1783й.)
- Авлиё София Жомеъси (537 й., Фотиҳ султон Истанбул фатҳидан сўнг уни мусулмонлар жомеъсига айлантирган)
- Боязид II Султон Жомеъси (1506 й.)
- Араб Жомеъси (1856й.)
- Долмабоғча Жомеъси (1855 й.)
- Зол Маҳмуд Пошша Жомеъси (1577 й.)
- Ускудардаги Миҳримоҳ Султон Жомеъси
- Йилдирим Боязид Жомеъси
Интернет маълумотлари асосида
Тошкент ислом институти талабаси
Барнохон САЙИДАҲМЕДОВА
тайёрлади
