muslim.uz
Пайғамбаримиз алайҳисалломнинг саломатликка оид суннатлари
Рабиул аввал, яъни Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам туғилган ойнинг охирги кунларида турибмиз. Шу муносабат билан эътиборингизга Пайғамбаримиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васалламнинг саломатликка оид суннатларини ҳавола этамиз:
Эрта туриш. Набий алайҳиссаломнинг эрта туриш одати бўлган, азон вақтида уйғонганлар. Албатта, эрта туриш кун бўйи инсонга тетиклик ҳамда ишчанлик қобилиятларини беради. Ҳамда ақлий фаолиятни яхшилайди. Баъзилар учун эрта туриш қийин туюлиши ёки иложи йўқдек кўриниши мумкин. Лекин бу одатни кичик қадамлар билан шакллантириш мумкин. Бу эса ҳаётни сезиларли даражада яхшилаши исботланган.
Меъёрида овқатланиш. Меъёрида овқатланиш Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг суннатларидандир. Йиллар давомида бир эмас, бир неча текширувларнинг натижаси меъёрида овқатланиш кўплаб касалликларнинг олдини олишини тасдиқлаган. Инсон тўйиб эмас, балки 80 фоиз тўйгунига қадар овқатлангани маъқул.
Сув истеъмол қилиш. Ҳадиси шарифда сувни катта эмас, кичик ҳўпламлар билан ичишга чорланади. Акс ҳолда катта ҳўплаб ичишдан жигар шикастланиши мумкин дейилади. Бу Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг сув ичишдаги суннатларидандир. Бугунги кунда илмий тадқиқотлар ҳам шуни таъкидлайдики, қисқа вақт ичида, бирданига кўп миқдорда сув ичиш жигарни зарарлашга олиб келади.
Рўза. Илмий тажрибалар шуни кўрсатадики, фақат егуликларнинг ўзи эмас, балки уни тановвул қилиш вақти ҳам инсон организмига таъсир кўрсатади. Рўза тутиш Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг доимий одатлари бўлган. Бу ишни фақат Рамазон ойида қилмаганлар. Инсон қанчалик кам овқат еса, унинг организми ҳазм қилишга шунчалик кам куч сарфлайди.
Хурмо. Хурмо – шундай меваки, ўзида бир неча фойдали элементларни жамлайди. Тўғри овқатланиш тарзини йўлга қўйган инсонлар, албатта, бундай фойдали маҳсулотлар ҳақида биладилар. Хурмо эса улардан биридир. Ушбу мева инсон организмида қанд даражасини нормаллаштиради. Қондаги холестерин миқдорини камайтиради, юрак билан боғлиқ муаммоларнинг олдини олади.
Доимий ҳаракатда бўлиш (фаоллик). Исломнинг 5 арконларининг 3 таси жисмоний фаолликни талаб этади. Намоз – биринчи навбатдаги жисмоний ҳаракат кўринишидир, ҳажга бориш ҳамда рўза тутиш ҳам ана шулар жумласидандир. Пайғамбаримиз доимий ҳаракатда бўлганлар ҳамда саломатлигини мустаҳкамлаш мақсадида сузиш, чавандозлик, мерганлик кабилар билан шуғулланганлар.
Албатта, Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг суннатлари саломатлик борасидаги муҳим тавсиялардир.
Шаҳзода АБДУМАЖИДОВА,
Тошкент ислом университети талабаси
Расулуллоҳ алайҳиссалом яшаган муборак уй
Пайғамбар алайҳиссалом Мадинага келганларида, ансорийларнинг ҳар бири у зотни меҳмон қилиш орзусида эди. Ҳатто Расулуллоҳ алайҳиссаломнинг туяси жиловига осилиб олиб, у зотни уйига таклиф этишарди. Пайғамбаримиз алайҳиссалом жиловни қўйиб юборишларини ўтиниб сўрар, туя қаерга чўкса, ўша уйга тушажакларини айтардилар. Ниҳоят туялари у зотнинг қариндошлари Адий ибн Нажжор маҳалласига етганида Абу Айюб Холид ибн Зайид Ансорийнинг эшиги олдида тўхтаб чўккалади (Холид Муовия розияллоҳу анҳу халифалик даврида Истамбулни олиш учун бўлган жанг чоғида шаҳид бўлиб, шаҳар ташқарисига дафн этилган).
Расулуллоҳ алайҳиссалом туяларидан тушдилар ва: "Иншоаллоҳ турар жойимиз шу ер бўлади. Эй Раббим, мени муборак ерга туширгин, сен ҳамиша қутлуғ жойни ато этгувчисан", дедилар. Абу Айюб Ансорий розияллоҳу анҳу Пайғамбар алайҳиссаломнинг нарсаларини ичкарига олиб кирди, Асъад ибн Зурора эса туяга емиш бериш учун уйига олиб кетди. Бани Нажжор маҳалласининг қизалоқлари Расулуллоҳни қўшиқ айтиб кутиб олишди. "Мени яхши кўрасизларми?" деб сўрадилар Сарвари олам. Қизлар "ҳа" деб жавоб қайтаришди. "Худо ҳаққи, мен ҳам сизларни жон-дилимдан яхши кўраман", дедилар у зоти муборак.
Абу Айюб розияллоҳу анҳунинг уйи икки қават бўлиб, Расулуллоҳга иккинчи қаватни муносиб кўрди, бироқ у киши зиёратчилар билан кўришиб, суҳбатлашишнинг қулайлиги учун пастда туришни ихтиёр этдилар. Мезбон келим-кетим кўпайиб чанг-тўзон, дам-бадам сепилган сувлардан ҳовур кўтарилиб Расулуллоҳ озор чекишларидан ташвишланган эди. Чиндан ҳам кунларнинг бирида сув солинган хум синиб кетди. Эр-хотин Расулуллоҳнинг устларидан чакка ўтмасин деб сувни кўрпага шимдириб олишди. Шундан кейин қўярда-қўймай Расулуллоҳни юқориги қаватга кўчириб чиқишди. Биринчилардан бўлиб, ансорларнинг катталаридан Саид ибн Убода, Асъад ибн Зурора, Зайд ибн Собит розияллоҳу анҳумнинг оналари турли-туман ширин овқатлар пишириб келишди.
Абдувоҳид ЎРОЗОВ,
“Пул емас ота” жоме масжиди имом-ноиби
Шавкат Мирзиёев: Халқимизни тиббиёт тизими фаолиятидан рози қилиш – барчамизнинг энг муҳим вазифамиздир
Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёев раислигида 2017 йил 12 декабрь куни мамлакатимиз тиббиёт соҳасидаги долзарб масалалар муҳокамасига бағишланган йиғилиш бўлиб ўтди.
Маълумки, бугунги кунда мамлакатимизда соғлиқни сақлаш соҳасида кенг кўламли ишлар амалга оширилмоқда. Президентимизнинг ушбу соҳани ривожлантириш, уни тубдан ислоҳ қилишга қаратилган қатор фармон ва қарорлари қабул қилинди. Бу борада бирламчи тиббиёт хизмати, шошилинч ва тез тиббий ёрдам, ихтисослаштирилган тиббий хизмат, хусусий тиббиёт, аҳолининг репродуктив саломатлигини асраш каби йўналишлар устувор вазифа қилиб белгиланган.
Йиғилишда давлатимиз раҳбари “Аҳоли саломатлигини муҳофаза қилишни янада яхшилаш, халқимизни тиббиёт тизими фаолиятидан рози қилиш – барчамизнинг энг муҳим вазифамиздир”, деб алоҳида қайд этди.
2016 йил билан қиёслаганда ўзгаришлар яққол кўзга ташланади. Жорий йилда оилавий поликлиникалар 793 тага кўпайди. Туну кун фаолият кўрсатадиган 793 қишлоқ оилавий поликлиникаси ташкил этилиб, уларда тез тиббий ёрдам шоҳобчаси ҳамда кундузги стационарлар очилди. Сил билан касалланиш кескин камайди. Республика ихтисослаштирилган тиббиёт марказлари мутахассислари ҳудудларга 2407 марта чиқди, ваҳоланки, 2016 йилда бу рақам 500 дан ошган эди. Ўтган йили уларнинг хизматидан 30 минг киши фойдаланган бўлса, жорий йилда бу кўрсаткич 220 мингга етди. 100 га яқин ўзбекистонлик малакали шифокор хориждан юртимизга қайтиб, халқимизга хизмат қилмоқда.
Бугунги кунда, тиббий-ижтимоий ёрдам кўрсатишга алоҳида эътибор берилмоқда. Муҳтож фуқароларни реабилитацион техник воситалар билан таъминлаш 90 фоизгача оширилди. Ногиронлар аравалари, эшитиш мосламалари каби буюмлар билан таъминлаш икки ҳисса ортди. Тиббий-ижтимоий муассасаларни қуриш ва реконструкция қилиш учун 49,3 миллиард сўм, яъни 2 баробар кўп маблағ ажратилди.
Соҳа учун кадрлар тайёрлаш кўлами кенгаймоқда. Олий маълумотли шифокорлар тайёрлаш учун қабул квоталари сони 3445 тага етказилди, шундан 1180 таси мақсадли ҳудудий квотадир. Клиник ординатурада тайёрлаш бўйича ҳам квоталар оширилди.
Тиббиётда хусусий секторни ривожлантириш бўйича кўрилган чора-тадбирлар натижасида ихтисослик турлари 50 тадан 126 тага кўпайди, солиқ ва божхона имтиёзлари 2022 йилга қадар узайтирилди, “Асакабанк” ҳузурида Нодавлат тиббиёт муассасаларини ривожлантириш жамғармаси ташкил этилди, хусусий тиббиёт муассасалари сони 400 тага кўпайди. Айни пайтда давлатга қарашли ва хусусий тиббиёт муассасалари ўртасида соғлом рақобат муҳити шаклланди.
Давлат тиббиёт ташкилотларига дори воситалари ва тиббий буюмлар сотиб олиш учун ажратилган маблағ миқдори 821 миллиард сўмни ташкил этди. Бу 2016 йилдагидан 3,5 баробар кўпдир.
Шу билан бирга, соҳага жалб қилинаётган хорижий инвестиция миқдори ошиб бормоқда. 2016 йилда 40,2 миллион доллар ўзлаштирилган бўлса, жорий йилда бу рақам 93,5 миллионга етди.
Лекин ҳали соҳада амалга ошириш лозим бўлган ишлар кўп.
Шавкат Мирзиёев соғлиқни сақлаш тизимидаги муаммо ва камчиликларни ҳудудлар кесимида таҳлил қилиб, жойлардаги тиббиёт муассасаларининг кадрлар таъминоти ва салоҳияти етарли эмаслиги, яъни бугунги кунда мамлакатимизда 11 мингдан зиёд шифокор етишмаслиги сабабли янгидан ташкил этилаётган тиббиёт муассасалари томонидан аҳолига сифатли тиббий ёрдам кўрсата олинмаётгани, бунинг сабаблари, оқибат ва ечимларига алоҳида эътибор қаратди.
Шунингдек, тиббиёт муассасаларининг моддий-техник базаси заифлиги, қишлоқ оилавий поликлиникаларида зарур бўлган тез тиббий ёрдам шохобчалари ва дорихоналар ташкил этилмагани, хусусий тиббиёт тизимини ривожлантиришда тадбиркорлар ишига тўсиқ бўлаётган раҳбарлар фаолияти танқид қилинди.
Ихтисослаштирилган тиббий ёрдам тизими фаолиятини янада такомиллаштириш тўғрисида фармон ва қарорлар қабул қилинганига қарамай, республика ихтисослаштирилган марказларининг ҳудудлардаги фаолияти талаб даражасида ташкил этилмаётганига алоҳида эътибор қаратилди.
Республика ихтисослаштирилган педиатрия, хирургия, урология, кўз микрохирургияси, кардиология, дерматовенерология, эндокринология, нейрохирургия каби илмий-амалий тиббиёт марказлари фаолиятида йўл қўйилаётган камчиликлар, хусусан, маҳаллий мутахассисларни тайёрлаш, уларнинг малакасини ошириш ишлари етарли эмаслиги, жойларда замонавий диагностика ва даволаш усуллари суст татбиқ этилаётгани, касалликларни эрта аниқлаш ва даволаш ҳамда аҳоли ўртасида профилактика ишлари талаб даражасида ташкил этилмаётгани муҳокама қилиниб, мутасадди раҳбарларнинг ҳисоботлари тингланди.
Йиғилишда кўриб чиқилган масалалар юзасидан қайд этилган камчиликларни бартараф этиш мақсадида 2018 йилнинг биринчи ярмида амалга оширилиши лозим бўлган қатор стратегик вазифалар белгилаб берилди.
Олий Мажлис Қонунчилик палатаси соғлиқни сақлаш соҳасида амалга оширилаётган ислоҳотларни доимий назорат қилиш ва мониторингини юритиш мақсадида олти ойлик иш режасини ишлаб чиқиши ва унинг қатъий ижросини таъминлаши лозимлигига эътибор қаратилди. Шунингдек, бир ҳафта муддатда ҳар бир ҳудуд бўйича раҳбар ходимлардан иборат доимий ишлайдиган ишчи гуруҳларни тузиш ва уларнинг самарали фаолиятини ташкил этиш муҳимлиги таъкидланди.
Ишчи гуруҳлари томонидан амалга ошириладиган ишлар юзасидан туман (шаҳар) ҳокимликлари билан биргаликда “йўл хариталари” ишлаб чиқилиб, Қонунчилик палатаси томонидан тасдиқланиши ва қатъий назоратга олиниши қайд этилди.
Ушбу ишларни амалга оширишда текшириш эмас, балки жойлардаги реал ҳолатни чуқур ўрганган ҳолда, мавжуд муаммоларни ҳал этиш бўйича амалий ёрдам кўрсатиш усулини ишлаб чиқиш ва жорий этиш талаб этилди.
Кадрлар таъминоти масаласи ечими сифатида Соғлиқни сақлаш вазирлиги, ҳудудий ҳокимликлар билан биргаликда тиббиёт кадрларига бўлган эҳтиёжни ҳудудлар, туманлар ва муассасалар кесимида аниқлаш, 2018 йилда бакалавриат таълим йўналишининг мақсадли қабул квотасини 2017 йилга нисбатан 20 фоиз ошириш, мақсадли магистратурани 10 фоиз, клиник ординатура қабул квотасини 15 фоиз ошириш белгиланди.
Тез тиббий ёрдам тизимида дори воситалари учун ажратилаётган маблағларни 2018 йилда камида икки баробар ошириш ва ҳудудлар кесимида бир меъёрда молиялаштириш бўйича чоралар кўриш топширилди.
Шунингдек, оналик ва болаликни муҳофаза қилиш бўйича комплекс чора-тадбирлар режасини ишлаб чиқиш, бунда ҳомиладор аёлларга кўрсатилаётган перинатал хизматни такомиллаштириш, оналар, гўдаклар ва болалар ўлимини камайтириш, туғма нуқсонли ва наслий касалликлар билан туғилишларнинг олдини олиш, туғруқ комплекслари ва болалар шифохоналарининг моддий-техник базасини мустаҳкамлаш, замонавий асбоб-ускуналар билан жиҳозлаш, аёллар ўртасида онкологик касалликларнинг олдини олиш, эрта аниқлаш ва даволаш мақсадида аёллар тиббий кўригини тўлақонли ташкил этиш тизимини жорий қилиш вазифаси юклатилди.
Хусусий тиббиётни тизимли асосда ривожлантиришга қаратилган топшириқлар берилди. Хусусан, пойтахтимизда фаолиятини бошлаган “Акфа медлайн” хусусий тиббиёт муассасаси негизида мамлакатимизда хусусий тиббиётни ривожлантириш ва уларга малакали кадрлар тайёрлаш бўйича ўқув-даволаш марказини ташкил этиш, мазкур тиббиёт маркази ҳамкорлигида Корея Республикасининг олий таълим тиббиёт муассасаси ва унинг ҳудудий филиалларини ташкил этиш вазифаси қўйилди.
Бу борада Қорақалпоғистон Республикаси Жўқорғи Кенгеси, вилоятлар, Тошкент шаҳар ва туман ҳокимликларига Соғлиқни сақлаш вазирлиги билан биргаликда аҳолининг ҳудудларга хос касалланиш кўрсаткичлари ва эҳтиёжларидан келиб чиққан ҳолда, тор йўналишларга ихтисослашган стационар шароитдаги ҳусусий тиббиёт ташкилотларини кўпроқ ташкил этиш топширилди.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг суннатлари (1-қисм): Овқат еб бўлгандан сўнг
Абу Саид Худрий розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам овқат еб бўлсалар:
“Алҳамдулиллаҳиллазий атъамана ва сақона ва жаъалана муслимийн”,
(Бизларни овқатлантириб, суғориб ва мусулмонлардан қилган Аллоҳга ҳамд бўлсин) деб айтардилар.
Пайғамбар алайҳиссаломнинг муаззинлари
Жазирама иссиқ кунлардан бири. Тирик жон борки, Аллоҳдан паноҳ тилаб, соя-салқинга қочгиси келиб турган палла. Замин иссиқлигидан қайнайди гўё. Арабистон қумликларида олов учқунлари ялтираб туради. Инсон у ёқда турсин, қурт-қумурсқаю қушларгача ин-инига кириб кетган.
Жаҳаннам ўтидек ёниб турган шу қумликда бир қул йигит қўл-оёғи занжирланган ҳолда, қайноқ қумга чалқанча ётқизиб қўйилган эди. кўкрагида иккита йирик-йирик тош. Золим хўжайини, қўлида қамчи тутиб бошида турибди. Вазиятдан зулмнинг миқёсини ҳамда қулнинг азиятини тасаввур қилиш қийин эмас. Оғир-оғир тошлар танасини босиб турганидан қулнинг терилари шилиниб-куйиб кетган. Оғир занжир эса, бирон-бир ҳаракат қилишга йўл бермас, ўлганнинг устига тепгандек, гоҳ-гоҳ қамчи еб қолар эди.
Лекин у бу азобларга қарамасдан – сабр-тоқатига ва иродасига тасаннолар бўлсинки – ҳеч қандай дод-фарёд қилмас, тилида фақат бир сўзни такрорлар эди: “Аҳад, Аҳад”, яъни, “Аллоҳ бирдир, Аллоҳ бирдир”, дер эди, холос. Золим хўжайин ҳар гал бу сўзни эшитганида баттар қутуриб кетарди. Чунки у бутларга сиғинарди. Зотан, қандай ҳам бардош қилсин, қули унинг ҳамма бутларини инкор этиб, ягона Аллоҳга имон келтирган бўлса?!
Дарҳақиқат, бу иродали қул куфрдан ва ширкдан безор бўлган эди. у Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг даъватларини эшитган вақтда у зотга имон келтирди. Чин дили билан ёлғиз Аллоҳга ибодат қила бошлади, Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламга эргашди. Бу ғайратли, жасоратли йигит ўзининг Парвардигорига бўлган имонини яшириб ўтирмади., хўжайинига очиқ-ойдин айтди. Мушрик хўжайиннинг жазаваси ҳам айни шу боисдан эди. қулни диндан қайтариш учун тўхтовсиз исканжага олар, Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васаллам билан алоқани узишга мажбур этмоқчи бўлар эди. Аммо қули унга таслим бўлмади. У шундай эътиқод қилар эдики, дунёнинг беш кунлик азоб-уқубати ҳеч қандай аҳамиятга эга эмас. Ҳақиқий ҳаёт охиратда давом этади. У исломни қабул қилган кундан бошлаб, хўжайини уни ҳар куни азоблар, диндан қайтариш учун ваҳшиёна усулларни қўллар эди. Бироқ бу мўмин қул унинг ваҳшиёна, разилона ҳаракатларига жавобан тўхтамасдан “Аллоҳ бир, Аллоҳ бир”, деган сўзни қайтарар эди.
Ана шундай азоб-уқубатлар бўлаётган кунларнинг бирида Ҳазрати Абу Бакр розияллоҳу анҳу бу ердан ўтиб қолди. Қулнинг сабру матонатини кўриб, дилида тасаннолар айтди. Исломнинг биринчи даражали душмани бўлган золим мушрикдан қулни сотиб олиб, унинг жабру ситамларидан озод қилди. Тоғдек куч-қувватга ва ундан ҳам катта иродага эга бўлган бу қул ким эди?
Албатта, у – Ҳазрати Билол розияллоҳу анҳу эди!
Ҳазрати Билол розияллоҳу анҳу озодликка чиқиши билан Пайғамбаримиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васалламнинг хизматларига ҳозир бўлди ҳамда қолган ҳаётини Ислом учун бахшида қилди. У киши асли ҳабаш қавмидан бўлиб, Маккага яқин бир жойда туғилган, туғилишидан қул эди. Хўжайини исми Умаййа ибн Халаф Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламга ва Исломга ашаддий душман эди.
Билол розияллоҳу анҳу Исломни биринчилардан қабул қилди, балоғатга етган кишилар орасида Ҳазрати Абу Бакрдан кейин имон келтирган иккинчи одам бўлди.
Исломнинг дастлабки паллаларида мусулмонларнинг ҳолати жуда оғир, Макка мушриклари Исломга кирганларни ниҳоятда оғир қийин-қистовларга олар эди. Ҳаммасидан ҳам Ҳазрати Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламга етказилаётган азиятлар ўтиб тушарди. Исломни қабул қилиш ўзига мусибат ва зулм келтиришдан бошқа нарса эмас эди. Хусусан, Билолдек қуллар мисли кўрилмаган азоб-уқубатларга солинар эди. У даврларда хўжайинлар қуллар устидан тўлиқ ҳақ-ҳуқуқли бўлганидан, кўнгиллари тусаган ишни қилишарди. Ҳеч ким уларга эътироз қилмасди. Ҳазрати Билол ҳам бу ҳолдан хабардор эди. Аммо унинг қалбида Пайғамбарнинг соллаллоҳу алайҳи васалламга муҳаббат ҳамда Исломнинг буюклиги ўрнашиб қолгани учун бу синовлардан қўрқмади. Имонида мустаҳкам турди, инсониятга мисли кўрилмаган даражада намуна қолдирди.
Ҳазрати Билол розияллоҳу анҳу Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам хизматларини қилишни ўзи учун бахт ва ибодат деб билди. Бора-бора у шу даражада ишонч қозондики, Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам то дунёдан кетгунларига қадар уни ўзларига омборчи қилдилар.
Ҳижратнинг биринчи йилларида Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам намозхонларни бир жойга жам қилиш учун азон айтишни ҳазрати Билолга юкладилар. Шу боис у кишини кўплар “Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламнинг муаззини” деб улуғлашарди. Билол розияллоҳу анҳу баъзи сабабларга кўра, “ашҳаду”ни “асҳаду” деб айтар эди. Лекин унинг динга бўлган меҳру муҳаббати, ихлоси ҳамда фидокорлик туйғуси Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламга хуш келар эди. Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам дунёдан кўз юмгунларига қадар Мадина ва атрофидаги осмонларда Билолнинг розияллоҳу анҳунинг овози жаранглаб турди. Макка фатҳ қилинганда у ердаги илк азонни Ҳазрати Билол айтди.Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламнинг амрлари билан Каъба томига чиқиб, айтилинган бу азон шундан далолат бердики, ўша кундан эътиборан бу уй фақат Аллоҳга ибодат қилинадиган махсус жойга айлангани ҳамда бутун Араб ярим оролларида Ислом дини ғалаба қозонганидан далолат берди. Бундай шарафли вазифа Билол розияллоҳу анҳуга насиб қилди.
Ислом инсоният дунёсига тенглик-баробарлик ҳуқуқини олиб келди. Масалан, Билол розияллоҳу анҳу асли ҳабаш қабиласидан, қора танли ва туғилишидан қул эди. У даврда арабларнинг ҳамма қабиласи, хусусан, Қурайш қабиласи энг олий насабли қабилалардан ҳисобланарди. Арабдан бошқа халқларга паст назар билан қараб, одам ўрнида кўришмасди ҳатто. Лекин Билолга розияллоҳу анҳуга шундай улуғ мақом берилдики, Қурайшнинг энг улуғ каттаконларига ҳам бу мақом насиб бўлмаган. Ҳазрати Билолни қул деб эмас, балки бизнинг улуғимиз, деб чақирар эдилар. Чунки Ислом инсоннинг насл-насабига, ранги-рўйига ва ватанига қараб баҳо бермайди, балки унинг тақвосига қарайди.
Ҳазрати Билол ҳамиша Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам билан бирга бўлди. Барча ғазотларда Пайғамбарни соллаллоҳу алайҳи васалламни ҳимоя қилиб турди. Шу боисдан ҳам бўлса керак, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам дунёдан кўз юмганларида Ҳазрати Билол розияллоҳу анҳу ғамга ботиб, руҳан ночор аҳволга тушиб қолди. Азон айтишни ҳам тарк этди. Чунки Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламдан ажралганлик туйғуси унинг қалбини титратарди. Муайян муддат бу ғам-қайғуни бошидан ўтказгандан кейин Ислом лашкарлари билан Шом томонга йўл олиб, жиҳодга ҳисса қўшди.
Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам вафотидан сўнг Ҳазрати Билол розияллоҳу анҳу икки марта азон айтди.
Биринчиси, Ҳазрати Умар розияллоҳу анҳу халифалик даврида Байтул Муқаддасга келганида Билолдан азон айтишни илтимос қилди. Ҳазрати Билол узр айтиб туриб олди. Лекин Умар розияллоҳу анҳу кўп илтимос қилганидан сўнг, ноилож азон айтишга турди. Билолнинг розияллоҳу анҳу айтган азонидан еру кўк ларзага келди. Унинг оғзидан чиққан ҳар бир сўз эшитувчилар қалбини гўёки сеҳрлаб қўйгандай, беҳуш ҳолатга келтирар эди. Ўз вақтида Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳузурида бўлган саҳобалар у азонни эшитиб, худди аввалги даврга қайтиб келгандай ҳис қилишди ўзларини. Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламдан айрилганлик ҳис-туйғуси қайтадан тикланиб, йиғламаган одам қолмади. Ҳазрати Умар розияллоҳу анҳу тоғдек иродали одам эди, у киши ҳам беихтиёр ўзини йўқотиб қўйди.
Иккинчиси: Ҳазрати Билол розияллоҳу анҳу Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламнинг қабрларини зиёрат қилиш учун Шомдан Мадинага келганида кишилар ундан Пайғамбар алайҳиссалом масжидида азон айтиб беришни илтимос қилишди. Ҳазрати Билол рад этди. Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламнинг севимли набиралари бўлмиш Имом Ҳасан ва Имом Ҳусайн илтимос қилганидан сўнг уларнинг илтимосини рад этишга журъат этолмасдан яна азон айтди. Масжиди набавийда Ҳазрати Билолнинг розияллоҳу анҳу овози жаранглаганида Мадинанинг мусаффо осмонида қайғу-алам учқунлари кенг ёйилиб кетди. Овозининг таъсир кучи шунчалик юқори эдики, эшитган киши беихтиёр масжид томон йўл оларди. Мадинага пайғамбарлик замонаси қайтиб келгандай туюларди.
Ҳазрати Билол розияллоҳу анҳунинг ҳаёти ниҳоятда муборак эди, ҳар бир лаҳзаси Аллоҳ ва Расулининг муҳаббати ва итоатида кечди ҳамда дини Исломнинг ривожи учун сарфланди. Бундай бир ихлос ва жонкуярлик уни шундай улуғ мақомга етказдики, у мақомга дунёнинг манаман деган подшолари ҳам етолмаган, етолмайди ҳам.
Ҳазрати Билол буюк бир мужда билан шарафланган зотдир. Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам Меърожга чиққанларида жаннатда унинг қадам товушини эшитганлар. Сўнгра ундан: “Эй Билол, сен қандай амал қиласанки, қадаминг товушини мен жаннатда эшитдим”, деб сўраганларида, Билол розияллоҳу анҳу: “Мен таҳоратсиз юрмайман, таҳорат олган заҳотим дарҳол икки ракат намоз ўқиб оламан”, деб жавоб берган.
Янгиликлар
