Ассалому алайкум ва раҳматуллоҳи ва барокатуҳу!
Ҳурматли имом-хатиблар, қадрли устоз-мураббийлар ва азиз меҳмонлар!
Барчангизни қадимий ва навқирон Бухоро заминида сиҳат-саломатликда кўриб турганимдан бениҳоя мамнунман. Маълумки, ушбу кўҳна диёрдан илм-фанга беқиёс ҳисса қўшган, исломий билимларда жаҳонга машҳур бўлган улуғ алломалар етишиб чиққан. Анъанага айланган ушбу диний соҳа ходимларининг йиллик анжумани мана шундай қутлуғ шаҳарда ўтказилишида ҳам чуқур рамзий маъно бор. Азиз-авлиёларнинг қадамжоларини зиёрат қилган ҳар бир инсон ана шундай зотларга ҳар жиҳатдан муносиб бўлишга интилади.
Раҳматли Юртбошимиз Ислом Каримов ҳар сафар Бухоро заминига ташриф буюрган чоғларида, албатта, Баҳоуддин Нақшбанд ёдгорлик мажмуасини зиёрат қилардилар. Бу Юртбошимизнинг аждодлар хотирасига бўлган юксак эътибори ва диний қадриятларга бўлган эҳтиромининг ёрқин ифодаси эди.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам бир ҳадиси шарифларида:
اذْكُرُوا مَحَاسِنَ مَوْتَاكُمْ
яъни “Ўтганларингизни қилган яхшиликлари билан хотирланг”, деб марҳамат қилганлар.
Биринчи Президентимиз “Аллоҳ қалбимизда, юрагимизда”, деб мудом таъкидлайдиган, мустаҳкам эътиқодли мусулмон сифатида Ислом дини равнақи йўлида улкан ишларни амалга оширди. Жумладан, 1989 йили – ҳали собиқ мустабид тузум пайтидаёқ муқаддас Қуръони карим оятлари маънолари ўзбек тилига таржима қилиниб, кўп минг ададда нашр этилди. Шу тариқа халқимиз асрлар оша эътиқод қилиб келган Ислом динининг бирламчи манбаини ўз она тилида ўқишга, маъноларини тафаккур қилишга муяссар бўлди. Мустақилликнинг дастлабки йиллариданоқ муборак Рамазон ва Қурбон ҳайитлари умумхалқ байрами ва дам олиш куни деб эълон қилинди. Мусулмонлар ибодатларини эмин-эркин адо этишлари учун барча шароитлар муҳайё қилинди.
Истиқлол йилларида улуғ аждодларимизнинг хоки поклари мангу қўним топган қадамжолар обод этилиб, уларнинг маънавий мерослари халқимизга етказилди. Айниқса, Баҳоуддин Нақшбанд, Маҳмуд Замахшарий, Нажмиддин Кубро, Имом Бухорий, Имом Абу Мансур Мотуридий, Бурҳониддин Марғиноний, Абдухолиқ Fиждувоний, Хожа Аҳрор Валий каби алломаларнинг таваллудлари кенг нишонланди.
Шунингдек, Тошкент шаҳридаги “Ҳазрати Имом”, Самарқанддаги Шоҳи Зинда, Бухородаги Минораи Калон Сурхондарёдаги Ҳаким ат-Термизий, Фарғонадаги Аҳмад Фарғоний, Хивадаги Ичанқалъа, Қаршидаги “Кўк гумбаз” ва Тошкент вилоятидаги Зангиота каби қадамжолар обод этилди.
Мустақиллик йилларида аждодларимиз номларини улуғлаш, бой маданий меросларини чуқур ўрганиш, улар абадий ором топган масканларни обод манзилларга айлантириш борасида беқиёс ишлар амалга оширилди. Эътироф этиш жоизки, бундай хайрли ишлар бугун ҳам давом эттирилмоқда. Яқинда Ўзбекистон Республикаси Президенти вазифасини бажарувчи, мамлакатимиз Бош вазири Шавкат Мирзиёевнинг Сурхондарё вилоятига ташрифи чоғида Шеробод туманидаги Абу Исо ат-Термизий зиёратгоҳидаги улкан бунёдкорлик ишларини жадал давом эттириш вазифаси кун тартибига қўйилди.
Шунингдек, 2016 йил 18–19 октябрь кунлари Тошкент шаҳрида ўтказилган Ислом ҳамкорлик ташкилотининг сессиясида, ҳукуматимиз томонидан Ислом дини қадриятларини асраб-авайлаш йўлида буюк аждодларимиз меросини ўрганиш учун Самарқандда Имом Бухорий халқаро тадқиқотлар марказини ташкил этиш таклифи берилди. Ушбу таклиф барча мусулмон мамлакатлар вакиллари томонидан ҳар томонлама қўллаб-қувватланди.
Ҳурматли анжуман қатнашчилари!
Аллоҳга шукрки, истиқлол шарофати ила миллий-диний қадриятлар қайта тикланди, мўмин-мусулмонларнинг орзу-умидлари амалга ошди. Мустабид тузум даврида Ўзбекистонда бор-йўғи 89 та масжид чекланган шароитда фаолият юритган бўлса, ҳозирда республикамизда 2040 та масжид мусулмонлар учун хизмат қилмоқда. Ҳар йили мамлакатимизда бир неча янги масжидлар барпо этилмоқда, юзлаб жомелар қайта таъмирланмоқда. Ўтган йили Тошкент шаҳрининг ўзида “Яккасарой”, “Авайхон”,“Пул емас ота” каби масжидлар тубдан қайта қурилди. Раҳматли Юртбошимиз раҳнамолигида “Минор” жоме масжиди бунёд этилди. Мана, бу йил ҳам Сурхондарё вилоятида “Оқ булоқ” жоме масжиди, Сирдарё вилоятида “Ховос” жоме масжиди, Жиззах вилоятида “Хўжа Нуриддин” жоме масжиди, Тошкент вилоятида “Ўсмат ота” жоме масжиди, Самарқанд вилоятида “Имоми Аъзам”, “Хўжа Исҳоқи Валий” жоме масжидлари ва Тошкент шаҳрида яна бир муҳташам “Ислом ота” жоме масжиди замонавий лойиҳа асосида бутунлай янгидан бунёд этилди. Шу кунларда ҳам Тошкент шаҳридаги “Олтинтепа” жоме масжидида қурилиш ишлари жадал давом этмоқда.
Жойлардаги диний вазиятни янада яхшилаш ва мўмин-мусулмонлар эҳтиёжини таъминлаш мақсадида, Қорақалпоғистон Республикаси, Тошкент шаҳри ва вилоятларда 14 та диний идоранинг ҳудудий вакилликлари ташкил этилди. Бугунги кунда ушбу вакилликлар самарали фаолият олиб бормоқда.
Мустақиллик йилларида масжидлардаги имом-хатибларни танлаш ва тайинлаш ишига алоҳида эътибор қаратилди. Авваллари диний тайёргарлиги йўқ шахслар ҳам имомлик қилаётгани кузатиларди. Бугунги кунда барча масжидларимиз малакали ва диний маълумотга эга кадрлар билан таъминланди.
Яна шуни мамнуният билан қайт этиш керакки, истиқлол туфайли оммавий ахборот воситаларида диний ходимларнинг чиқишлари жорий этилди. Ҳозирги кунда Ўзбекистон телеканалида “Ҳидоят сари” ва “Зиё” кўрсатувлари мунтазам эфирга узатилмоқда.
Бундан ташқари диний адабиётларни нашр этишга кенг йўл берилди. Ўзбекистон мусулмонлари идораси нашрлари – “Ислом нури” газетаси 30 минг тиражда, “Ҳидоят” журнали 85 минг тиражда чоп этилмоқда. Шунингдек, йилига 100 номда диний-маърифий китоблар нашр этилмоқда. Қуръони карим оятларининг маънолари таржимаси, ҳадислар тўплами, олим ва фиқҳ илми пешволарининг асарлари таржима қилинди. Эндиликда уламоларимизнинг нодир қўлёзма китобларини таҳқиқ қилишга киришилди. Жумладан, “Жомеъ аҳкомус сиғор” каби асарлар таҳқиқ қилиниб, чет-эллик ҳамкорларга ҳадя қилинди.
Шундай ишларни мушоҳада қилар эканмиз, диёримиз масжидларини тўлдириб, ибодат қилаётган намозхонларни кўриб, кўзингиз қувнайди. Айниқса, Рамазон ойида республикамиздаги мингга яқин жомеда хатми Қуръон ўқилиши ва икки мингдан зиёд масжидда таровиҳ намози адо этилиши катта бахтдир. Шундай улуғ ишларга ўзимизнинг 1200 нафар қори йигитлар жалб этилгани улкан саодатдир.
Яқинда Ўзбекистон ва Қозоғистон мамлакатлари ўртасида диний соҳадаги ҳамкорликни янада мустаҳкамлаш ва ўзаро фикр алмашиш мақсадида, Қозоғистон мусулмонлари идора вакиллари юртимизга ташриф буюришди. Меҳмонлар истиқлол йилларида мамлакатимизда дин соҳасида амалга оширилган ишлар ҳавас қилса арзийдиган экани ва улардан фақат ибрат олиш кераклигини эътироф этишди.
Муҳтарам анжуман қатнашчилари!
Бугун ёшларимизнинг диний таълим олишлари учун ҳам барча шароитлар яратиб берилди. Ўзбекистонда диний таълим тизими жадал ривожланиб, мутлақ янги босқичга кўтарилди. Ушбу тизим нафақат қўшни мамлакатлар, балки, кўпгина хорижий давлатлар учун ҳам ўзига хос тажриба намунасига айланди.
Мустақиллик йилларида республика бўйича жами 10 та диний таълим муассасаси, жумладан, Тошкент ислом институти, 9 та ўрта махсус ўқув юрти фаолият кўрсатмоқда. Уларнинг иккитаси хотин-қизлар ўқув муассасасидир.
Юртимизда қорилар тайёрлаш тизими ҳам яхши йўлга қўйилган. Бу борада Тошкент ислом институтининг “Таҳфизул Қуръон” кафедрасида режали ишлар олиб борилмоқда. Ушбу билим даргоҳида етишиб чиққан қориларимиз Европа, Россия ва ҳатто АҚШ каби мамлакатларда ҳам диний-маърифий тадбирларда хатми Қуръон қилиб бермоқдалар.
Диний билим юртларининг моддий-техника базасини ривожлантириш, замонавий шарт-шароитларни ташкил этиш, синфхоналар ва талабалар турар жойларини яхшилаш бўйича режали ишлар амалга оширилди. Шунингдек, фанлар бўйича малакали ўқитувчи кадрлар етиштирилди, ўқув жиҳозлари ва дарсликлар билан таъминланди.
2003 йил 22 августдаги Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг қарори диний кадрларни тайёрлашдаги ишларни янги поғонага кўтарди. Унга кўра, диний ўқув юртлари битирувчиларига бериладиган диплом давлат таълим ҳужжати сифатида эътироф этилди. Шу билан бирга, битирувчиларга давлат олий таълим тизимида ўқишни давом эттириш ҳуқуқи берилди.
Ислом динининг мазмун-моҳияти, Имом Бухорий, Имом Термизий каби алломаларнинг меросини ўрганиш ва ёшлар орасида кенг тарғиб қилиш мақсадида, 2008 йилда Ўзбекистон Республикаси Президентининг Қарори билан Имом Бухорий халқаро маркази ташкил этилди. Ушбу марказда имом-хатибларнинг касб малакасини ошириш, уларнинг ҳам дунёвий, ҳам диний илмларини ҳозирги давр талабларидан келиб чиққан ҳолда чуқурлаштириш ҳам кўзда тутилган.
Бугунги кунга қадар марказда касб-маҳоратни ошириш ўқувларида республиканинг етук олим ва мутахассислари, давлат ва жамоат арбоблари, дин уламоларини жалб этган ҳолда 38 та босқич машғулотлари якунланди. Уларда таҳсил олган имом-хатиблар дунёвий билимларга ҳам эга мутахассис сифатида иш фаолиятларини давом эттирмоқдалар.
Ҳурматли анжуман иштирокчилари!
Ўзбекистон мусулмонлари идорасининг халқаро миқиёсдаги ўрни ҳам юксалиб бормоқда. Юртимиз уламолари ҳамда имом-хатиблари чет-эл давлатлари таклифларига биноан халқаро анжуманларда фаол иштирок этмоқдалар. Жумладан, АҚШ, Россия, Хитой, Индонезия давлатлари мезбонлик қилган тадбирларда вакилларимиз муваффақиятли қатнашдилар.
Шунингдек, шу йил Хитой давлатида ўтказилган анжумандаги вакилларимиз чиқишидан кейин Россия муфтийлар кенгаши раиси Равиль Гайнуддин Ўзбекистонда диний соҳада олиб борилаётган ислоҳотларга катта баҳо бериб, ибрат олса бўладиган жиҳатлар кўп эканини эътироф этди.
Рамазон ойидаги тадбирларда бошчилик қилиш учун диний ходимларимиз учун АҚШ, Европа, Россия ва МДҲ мамлакатларидан таклифлар келмоқда. Бир неча диний ходимлар ушбу мамлакатларда Рамазон ойидаги тадбирларни амалга ошириб келишмоқда.
Ўзбекистонда ҳаж ва умра сафарлари 2006 йил Ўзбекистон Республикасининг Биринчи Президенти Ислом Каримов Фармонларига мувофиқ тузилган “Ҳаж ва умра тадбирларини ташкил этиш ва ўтказиш бўйича Жамоатчилик кенгаши”нинг қарорлари ва тавсиялари асосида ташкил этилмоқда.
Саудия Арабистони Ҳаж вазирлигининг таклифига биноан, Ўзбекистон ҳаж делегацияси аъзолари хизмат сафарида бўлиб, муборак сафарлар билан боғлиқ масалаларни муҳокама қилиб боришмоқда. Натижада, ҳаж ва умра сафарларини муваффақиятли ўтказишга эришилди. Саудиядаги ҳожиларга хизмат кўрсатувчи муассаса томонидан Ўзбекистон делегацияси фаолиятини юксак баҳоланди ва мақтов ёрлиқлари билан тақдирланди.
Яна бир нарсани қайд этиш керакки, Ислом маърифатини халққа етказиш ва ғоявий таҳдидларга қарши кураш борасида Ўзбекистонда қилинаётган ишларни бутун дунё эътироф этмоқда. Айниқса, уламоларимиз томонидан ёзилган, Ироқ ва Сурия ҳудудидаги террорчиларнинг қора мақсади фош этилган “ИШИД фитнаси” номли китоб ўзбек ва рус тилларида нашр этилди ва халқаро жамоатчиликнинг юқори баҳосига сазовор бўлди.
Мана шундай ишларнинг самараси ўлароқ, Ўзбекистон мусулмонлари идораси уламолари – Ислом олами уюшмаси таъсис мажлиси, Бутун дунё мусулмон уламолари кенгаши аъзоси этиб сайланди. Шунингдек, Халқаро ислом фиқҳи академияси ва Халқаро мусулмон уламолари ҳайъати аъзоси этиб тайинланди. Бундан ташқари юртимиз дин пешволари дунёдаги энг обрўли 500 уламо қаторидан жой олиб келишмоқда.
Муҳтарам анжуман қатнашчилари,
Мана шундай кенг имкониятлар, тўкин-сочинлик ва хотиржамлик мавжуд бўлган юртни, бугунги таҳликали дунёда топиш қийин бўлса керак? Бунинг учун эртаю кеч, туну кун Парвардигорга шукрона келтиришимиз ва бундай кунларнинг қадрига етишимиз керак. Зеро, Қуръони азиймуш-шонда шундай келтирилади:
رَبِّ أَوْزِعْنِي أَنْ أَشْكُرَ نِعْمَتَكَ الَّتِي أَنْعَمْتَ عَلَيَّ وَعَلَى وَالِدَيَّ وَأَنْ أَعْمَلَ صَالِحًا تَرْضَاهُ وَأَدْخِلْنِي بِرَحْمَتِكَ فِي عِبَادِكَ الصَّالِحِينَ
яъни, “Эй, Раббим! Менга ва ота-онамга инъом этган неъматингга шукр қилишга ва Ўзинг рози бўладиган яхши амалларнигина қилишга мени муваффақ этгин ва мени Ўз фазлинг билан солиҳ бандаларинг қаторига киритгин!” (Намл, 19).
Яна бир ояи каримада Ҳақ таборака ва таоло: “Шукр қилувчиларни, албатта мукофотлаймиз” (Оли Имрон, 145), деб марҳамат қилади.
Ҳазрати Али розияллоҳу анҳу бир кишига: “Неъмат шукрга боғланган, шукр эса зиёдаликка боғлангандир. Инсондан шукр узулмагунча Аллоҳ таолодан зиёда қилиш узилмайди”, деб насиҳат қилганлар.
Имом Ҳасан Басрий розияллоҳу анҳу айтади: «Одам боласининг бир куни ўтса, бу ҳақда фикр қилсин. Агар бугунги куни яхшилик келтирган бўлса, бунга муваффақ қилгани учун Аллоҳга шукрлар айласин. Агар бунинг акси бўлса, тавба қилсин, кундузги нуқсон ва камчиликларини тунда бартараф этишга азму-қарор айласин. Зеро, яхшиликлар ёмонликларни ювиб кетказади. У соғ-саломат бўлгани учун Аллоҳга шукроналар айтсин!».
Аллоҳ таолонинг берган неъматларига шукр қилмоқ неъматнинг барқарорлигига, балки у неъматнинг янада зиёда бўлмоғига сабаб эканини айтиб ўтдик. Бу борада Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Аллоҳ таоло бандага каттами, кичикми бир неъмат берса ва банда унинг шукронаси учун «Аллоҳга ҳамд бўлсин» деса, шунда у ўша неъматдан ҳам афзалроқ нарсага эришган бўлади» – деганлар.
Демак, сизу биз мана шундай неъматларни бардавом ва янада зиёда бўлиши учун Парвардигорга доим шукрона келтириб яшашимиз керак ҳамда аҳолимиз ва мўмин-мусулмонларни шукр қилиб яшашга даъват этишимиз лозим.
Бугун дунёдаги воқеа-ҳодисаларга разм солсак, тўс-тўполонлар оқибатида ибодат қилиш у ёқда турсин, оддий кун кечиришнинг ўзи катта муаммо бўлиб қолаётганининг гувоҳи бўламиз.
Шу нуқтаи назардан, Ўзбекистон мусулмонлари идораси тизимида ишлаётган имом-хатибларимиз олдига қуйидаги вазифаларни адо этиш талаби қўйилади:
Биринчи, имом-хатиблар меҳроб ва минбар эгаси эканликларини ёдда тутиб, жума мавъизасида дунёнинг турли минтақаларида, хусусан, Яқин Шарқда бўлаётган ғалаёнлар ва турли фитналарнинг ортида қандай ғаразли кучлар турганини, қонли тўқнашувлар қайси юртда бўлмасин, Ислом динига бутунлай зид эканини мўмин-мусулмонларга етказишда давом этсинлар.
Иккинчи, ақидапараст оқимлар ғояси халқимиз эътиқод қилиб келаётган мотуридия ақидаси ва ҳанафий мазҳабига мутлақо ёт эканини аниқ мисол ва ишончли далиллар асосида ёритиш имом-хатиблар зиммасидадир. Биз – уламолар Ислом динидан зўравонлик мақсадида фойдаланишга уринаётган кимсаларни кескин қоралашимиз ва Муқаддас динимизни доимо ҳимоя қилишимиз зарур.
Учинчи, халқимиз, айниқса, ёшларни тинчликнинг қадрига етишга чақириш, уларга дунёда кечаётган даҳшатли воқеаларнинг асл сабабларини тушунтиришда имом-хатиблардан янада фаоллик талаб этилади. Маҳалла гузарлари, ўқув юртлари, тўй ва марака маросимларда имом-хатиблар дин пешвоси сифатида тарғибот қилишлари керак.
Муҳтарам азизлар, Ўзбекистон Республикаси Президенти вазифасини бажарувчи, мамлакатимиз Бош вазири Шавкат Мирзиёев Абу Исо ат-Термизий зиёратгоҳидаги берган тавсиялари ва Ислом ҳамкорлик ташкилотига аъзо давлатлар ташқи ишлари вазирлари кенгаши сессиясидаги маърузаларидан келиб чиқиб, имом-хатибларга қуйидаги вазифаларга алоҳида эътибор қаратишни мақсадга мувофиқ, деб биламан:
Биринчи, жума мавъизаларида Имом Бухорий ва Имом Термизий каби алломаларимиз асарларидан кенг фойдаланиш. Шунингдек, буюк аждодларимиз асарларини, уларнинг бутунжаҳон тамаддунига қўшган бебаҳо ҳиссасини чуқур ўрганиш ва кенг оммалаштиришга алоҳида аҳамият бериш.
Иккинчи, Ислом дини қадриятларини асраб-авайлаш ва мўмин-мусулмонлар ўртасида ҳамжиҳатликни мустаҳкамлаш каби эзгу мақсадлар йўлида тинмай меҳнат қилиш. Бу борада ёшларда илм-фанга интилиш туйғусини кучайтириш, ислом қадриятларини тўғри англаш ҳамда муборак динимизнинг ҳақиқий мазмун-моҳиятини етказиш каби ишларида тинмай ғайрат қилиш.
Учинчи, дунё шиддат билан ўзгариб, барқарорликка рахна соладиган янги таҳдид ва хавфлар пайдо бўлаётган бугунги кунда маънавият ва маърифатга, ахлоқий тарбияга эътибор қаратиш ҳар қачонгидан ҳам муҳимлигини доимо ёдда сақлаш.
Сўзимнинг якунида, азалий қадриятлар ва ахлоқий фазилатларни ўзида мужассам этган Ислом динимизни асраш ва қадрлаш ҳар биримизнинг шарафли бурчимиз эканини яна бир бор таъкидлайман.
Муҳтарам анжуман иштирокчилари! Тинчлик-осойишталик бор жойдагина одамлар ҳаловат топади, хотиржам ибодат қилади ва ўз келажагига ишонч бўлади. Ушбу хайрли мақсад йўлидаги фаолиятимизда Аллоҳ таборака ва таоло мададкор бўлсин!
Вассалому алайкум ва раҳматуллоҳи ва баракотуҳ.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
раиси, муфтий Усмонхон АЛИМОВ ҳазратларининг
2016 йил 2 ноябрь куни Бухоро вилоятидаги “Мустақиллик ва диний қадриятлар ривожи” мавзусидаги диний ходимларнинг республика анжуманидаги нутқи
