Болалигимизда кечалари тез-тез чироқ ўчиб турарди. Марказдан анча чеккароқда бўлганимиз учунми, бундай ҳолат бизникига ўхшаган ҳудудларда кузатилиши табиий ҳол эди. Чироқ ўчганда кўпчилик болалар қоронғуликдан қўрқишади. Худди шундай биз ҳам чироқ ўчиши билан бир-биримизни қидириб қолардик. Ёнма-ён ўтирган бўлсак ҳам, бир-биримизнинг қўлларимиздан ушлаб олардик. Баъзи оилаларда катталар “Бўлди чироқ ўчди, энди ҳамма барвақт ётиб ухлайди” деб болаларини ухлатиб қўйсалар, бизнинг қиблагоҳимиз ўзгача йўл тутар эдилар. Чироқ ўчиши билан барчамизни атрофларига йиғиб ўтқазиб қўяр эдилар. Кейин бизга турли хил ибратли ҳикоялар айтиб берардилар. Бу ҳикоялар ичида ўзлари китоблардан мутолаа қилганлари ёки жума маърузасида эшитганлари ҳам бўлар эди. Шам ёруғида бундай қизиқ қиссаларни тинглаш одамга ўзгача роҳат берарди. Аллоҳ раҳматига олсин, қиблагоҳимиз ҳар бир ҳикояни тугатганларидан кейин қиссадан олинадиган хулосани ҳам ўзлари баён қилиб берардилар.

Чироқ бўлмаса-да оқшомнинг бундай файзли ўтиши бизга жуда ёқарди. Шунчалик манзур бўлганидан ҳатто чироқ ўчиб қолишини ўзимиз хоҳлайдиган бўлиб қолгандик. Бора-бора чироқ ўчгандаги қоронғудан ваҳимага тушиш ҳисси бизга бегона бўлиб кетди.

Ўз фарзандларимда ҳам ёшлигимда ҳис қилганим ҳолатни кузатганимда марҳум отамиз қўллаган услубни мен ҳам қўлладим. Отам қўллаган услубларига қўшимча тарзда чироқ ўчмаган пайтдарда ҳам атайин чироқни тармоқдан узиб қўйиб болаларим билан қоронғуда турли ўйинлар ўйнаб уларни қоронғудан қўрқмасликка ўргатдим. Натижада улар ҳам қуёш ботди дегунча чироқни ўчириб ўша ўйинларимизни ўйнашни хоҳлашарди. Шу аснода улардаги қоронғуликдан қўрқиш ҳисси батамом йўқолиб кетди.

Доктор Абдуллоҳ Муҳаммад Абдулмуътининг

“Фарзанд тарбиясида 700 та сабоқ” китобидан

Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ, Камронбек Ислом таржимаси.

1. Дуо

اللَّهُمَّ رَبَّ النَّاس، مُذهِبَ الباسِ، اشْفِ أنت الشافي، لا شافي إلا أنت، شفاءً لا يغادِرُ سَقَمًا
Ўқилиши: Аллоҳумма, Роббан-нааси, музҳибал-бааси, ишфи, анташ-шаафий лаа шаафийа иллаа анта шифаан лаа йуғоодиру сақоман.
❇️ Маъноси: Инсонларнинг Робби Аллоҳим. Эй зиённи кетказувчи Зот. Шифо бер. Ўзинг шифо берувчисан. Сендан ўзга шифо берувчи йўқ. Дардни қолдирмайдиган шифо (бер).

2. Дуо

اللَّهمَّ عافِني في بَدَني، اللَّهمَّ عافِني في سَمْعي، اللَّهمَّ عافِني في بَصَري، لا إلهَ إلَّا أنتَ
Ўқилиши: Аллоҳумма аъфиний фий баданий, Аллоҳумма аъфиний фий самиъй, Аллоҳумма аъфиний фий басорий, лаа илаҳа илла анта...
❇️ Маъноси: Аллоҳим, баданимни, қулоғимни ва кўзимни офиятда қил. Сендан ўзга илоҳ йўқ!

3. Дуо

اللَّهُمَّ إِنِّي أَعُوذُ بِكَ مِنَ الْبَرَصِ وَالْجُنُونِ وَالْجُذَامِ وَمِنْ سَيِّئِ الْأَسْقَامِ
Ўқилиши: Аллоҳумма инний аъузу бика минал бароси вал жунууни вал жузоми ва мин саййи'ил асқоми.
❇️ Маъноси: Аллоҳим, Сендан песликдан, жинниликдан, моховдан ва ёмон касалликлардан паноҳ тилайман.

4. Дуо

بِاسْمِ اللهِ أَعُوذُ باللَّهِ وَقُدْرَتِهِ مِن شَرِّ ما أَجِدُ وَأُحَاذِرُ
Ўқилиши: Бисмиллаҳ. Аъузу биллааҳи ва қудротиҳи мин шарри маа ажиду ва уҳаазиру.
❇️ Маъноси: Аллоҳдан ва Унинг қудратидан мен сезаётган ва хавфсираётган нарсанинг ёмонлигидан паноҳ сўрайман.
*️⃣   Тананинг оғриётган жойига қўлни қўйиб 3 марта "Бисмиллаҳ" айтилади, сўнгра 7 марта дуо ўқилади.

Аллоҳим барча бемор бандаларинг дардига Ўзинг шифои комил ато этгин!

Саждага борилаётганда ерга яқин аъзолар бирин-кетин ерга қўйилади, яъни, аввал тизза, кейин қўллар ва юз. Саждадан тураётганда ердан узоқ аъзолар биринчи кўтарилади, яъни, юз, қўл, тизза.

“Фатавои Ҳиндия” китобида бундай дейилади: “Агар намозхон сажда қилишни хоҳласа, аввало ерга яқин бўлган аъзони (ерга) қўяди. Бас (шундай экан), аввал тиззасини, сўнг икки қўлини, сўнг бурнини, сўнгра пешонасини ерга қўяди. Саждадан турганида аввал пешонасини, сўнг бурнини, сўнгра икки қўлини кўтаради...”.

“Мухтасару-л-виқоя” китобида эса: “(Намоз ўқувчи) рукудан сўнг такбир айтади ва сажда қилади. Саждага бориш асносида аввал тиззаларини сўнгра қўлларини ерга қўяди, (саждадан турганида) такбир айтади ва аввал бошини сўнгра икки қўли ва тиззаларини ердан кўтаради...”, дейилган.

Воил ибн Ҳужр розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадисда: “Мен Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламни сажда қилганларида қўлларидан аввал тиззаларини ерга қўйганларини ва саждадан қайтаётганларида тиззаларидан аввал қўлларини ердан кўтарганларини кўрдим”, дейилади (Имом Абу Довуд, Имом Термизий ривояти).

Бошқа ривоятда эса: “Биз ҳазрат Умар розияллоҳу анҳунинг намозларидан шуни ўргандикки, у киши руку қилганларидан кейин ҳудди туя чўккалагандек чўккалар эдилар ва тиззаларини қўлларидан аввал ерга қўярдилар”, дейилади (Имом Таҳовий Алқама ва Асвад розияллоҳу анҳумодан ривоят қилган).

Бу борада яна бошқа бир қанча ҳадислар мавжуд. Моликий мазҳабидан ташқари барча мазҳаб олимлари ушбу ҳадисларни дақиқ ўрганиб, “сажда қилишда аввало ерга яқин аъзолар ерга қўйилади ва саждадан туришда эса ердан узоқ бўлган аъзолар ердан кўтарилади”, деган фикрга иттифоқ бўлганлар.

Оёқларнинг бармоқлари қиблага қараган ҳолда эгилиб, аввал тизза ерга қўйилади. Сўнгра, бурун ва пешона қўйилиб, сажда қилинади.

“Суннатга мувофиқ намоз ўқинг” китобидан олинди.

Иинсонга умр ўзи нима учун берилади? Инсон бу умрда нималар қилиши керак? деган саволлар туғилиши табиийдир: Ушбу саволларга жавобан Аллоҳ таоло Қуръони Каримнинг Мулк сурасида бундай марҳамат қилади: “У (Аллоҳ), сизларнинг қай бирингиз яхшироқ амал қилишингизни синаш учун ўлим ва ҳаётни яратган зотдир”.

Ушбу ояти каримадан инсон умри бекорга берилмагани, уни ҳуда-беҳуда ишлар, кайфу сафо ва бекорчилик, дангасалик ва тамбаллик билан зое қилиш учун эмас, балки, хайрли амаллар, фойдали ишлар, элу юртга манфаат келтирадиган ҳамда охират учун захира бўладиган олий ишларни амалга ошириш учун берилган қимматли фурсат экани ойдинлашади.

Инсон умри чекланган. У маълум йиллар, маълум ойлар, кунлар, соатлар, дақиқалар, борингки, маълум лаҳзалардан иборат. Шундай экан, ўтаётган ҳар бир онимизнинг қадрига етмасак, вақт ҳамиша бизнинг зараримизга ишлайди.

Машҳур тобеинлардан Ҳасан Басрий раҳматуллоҳи алайҳ: “Эй одам боласи, сен маълум кунлардан иборатдирсан. Сен учун бир кунинг кетиши бир қисминг, бир бўлагинг кетиши демакдир”, деганлар.

Инсон азиз умрини ва олтиндан ҳам қимматли бебаҳо вақтини ғанимат билиши лозимлигини Қуръони карим оятлари бундай талқин қилади: “Ахир Биз сизларга эслатма оладиган киши эслатма олгудек узун умр бермаганмидик?! Сизларга огоҳлантиргувчи (пайғамбар) ҳам келган эдику!” (Фотир сураси, 37-оят).

Абдуллоҳ ибн Масъуд розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам айтадилар: “Қиёмат куни Одам боласининг қадами Робби азза ва жалланинг ҳузуридан то У Зот ундан беш нарса ҳақида сўрамагунича узилмас: умридан, уни нимага сарфлагани ҳақида; ёшлигидан, уни нимада ўтказгани ҳақида; молидан, уни қаердан касб қилди-ю, нимага инфоқ қилгани ҳақида ва илмига қандай амал қилгани ҳақида” (Термизий ва Табароний ривоят қилишган).

Демак, қиёматда бандадан албатта умри ҳақида, уни нимага сарфлагани ҳақида сўралади. Бу савол-жавобдан қочиб қутулиб бўлмайди. Умрнинг ҳар лаҳзаси ҳақида сўралар эканмизми, демак, яшаб ўтган ҳар лаҳзамизнинг жавобини беришимиз лозим. Жавобимиз тўғри чиқиши учун эса бу неъматнинг қадрини билишимиз ва шукрини адо этишимиз керак.

Вақт сен асрашинг керак бўлган энг қимматли нарсадир. Сенда эса, у беҳуда ўтиб кеткмоқда. Ўтаётган хар бир лахза инсон хаёти ва умрининг бир қисмидир. У қиёмат куни инсоннинг фойдасига ё зарарига гувоҳлик беради.

Уламолар ўтаётган вақт ҳақида ,ундай деганлар: “Вақт бетараф бўлмайди, ё сенга қадрдон дўст ёки ашаддий рақиб бўлади”. Яъни ўтган вақт инсоннинг ё фойдаси, ё зарарига ҳужжат бўлади.

Ҳасан Басрий раҳматуллоҳи алайҳ бундай деганлар: Бошланаётган ҳар бир кун шундай нидо килади: “Эй одам боласи, мен янги кунман, сенинг амалингга гувоҳман, мендан фойдаланиб қол, агар ўтиб кетсам, киёмат кунигача қайтмайман”.

Мўмин икки ҳавотир орасида бўлади: тез ўтиб кетган кеча ва ҳали келмаган эрта орасида, кечада Аллоҳ таолонинг нима қилганини (яъни ундан амалларини қабул этган ё этмаганини) билмайди, эртага Аллоҳ таолонинг нима ҳукм қилишини билмайди.

Шунга кўра банда ўзи учун ўзидан фойдаланиб қолсин, охирати учун дунёсидан фойдаланиб қолсин, қаришидан олдин ёшлигидан фойдаланиб қолсин, ўлимидан олдин ҳаётидан фойдаланиб қолсин.

Аллоҳ субҳанаҳу ва таоло барчамизга динимиз таълимотларини теран, гўзал тарзда ўрганиб боришимизни насиб қилсин. Умр деб аталмиш буюк неъматнинг шукрини адо этишда Аллоҳ таолонинг Ўзи мададкор бўлсин. Бу азиз умримизни, бу буюк неъматни зое қилишдан ҳам Аллоҳ таолонинг Ўзи асрасин. Қиёмат куни “Умрингни нимага сарфладинг?” деб сўралганда, тилимиз бурро бўлиб, яхшиликка, иймон-эътиқодга, ибодатга, хайр-баракага сарфлаганимизни айтиш имконини Аллоҳ таоло ҳаммамизга ато этсин.

Манбалар асосида Хўжаобод туманидаги “Етти чинор” жоме масжиди

имом ноиби Муҳаммад Қуддус АБДУЛМАННОН тайёрлади.

Марям бинти Имронга ўта қабиҳ туҳмат тоши отилди. Шундай бўлса-да, Аллоҳ таоло унга қарата: “Е, ич ва кўзинг қувонсин” (Марям сураси, 26-оят), деди.

Ҳаётингни яша, ўзингни бахтиёр қил. Баъзи нарсалар борки, Аллоҳ Ўзи воқеъ этади. Ўйлайвериб, ўзингни қийнама. Аллоҳнинг гўзал тадбири бор!

Марям алайҳассалом қиссаси менга: синов қанча бўлса мукофот ҳам шунга яраша бўлишини ўргатди. Зеро Марямни Аллоҳ таоло ғайриоддий иш (олдида мевалар пайдо бўлиб қолиши) билан синади. Бунинг натижаси, мукофоти – у жаннат аҳли хонимларидан бўлди.

Марям алайҳассалом қиссаси менга яна шуни ўргатдики: Аллоҳ сизга сабабларни бажаришни буюради токи сиз сабабларни бажаришга ўрганишингиз учун. Борди-ю сабабларсиз тўғридан-тўғри ризқлантирса, бу Унинг фазли-карамидан бўлади. Аллоҳ таоло Марямга: “Хурмо танасини силкит, сенга янги мева туширади” (Марям сураси 25-оят), деди. У тўлғоқда бўла туриб шундай қила олармиди?!

Марям алайҳассалом қиссаси менга яна иффатли аёл бегона одам билан доим эҳтиёткорлик билан муомала қилиши лозимлигини ўргатди. У Жаброилга нима деганди? “У: «Мен сендан Аллоҳ паноҳ беришини сўрайман. Агар тақводор бўлсанг...» деди” (Марям сураси, 18-оят).

Марям алайҳассалом қиссаси менга яна босган қадамидан кўнгли тўқ бўлган, Мавлосига таваккал қилган аёлни ёмонларнинг садоси қўрқита олмаслигини ўргатди. Мана бокира Марям алайҳассалом доим Аллоҳ билан бўлди, шу сабаб Аллоҳ унга Ўзи кифоя қилди, Ўзи ҳимоялади.

Марям алайҳассалом қиссаси менга яна жим туриш гоҳида даво бўлишини ўргатди. Хусусан, ҳар хил гап-сўзларни гапирадиганлар ичида қолсангиз. “Бас, бирор одамни кўрар бўлсанг: «Мен Роҳманга рўза назр қилдим. Бугун инсон зотига зинҳор гапирмасман», дегин” (Марям сураси, 26-оят).

Марям алайҳассалом қиссаси менга яна шуни ўргатдики, ибодатда бардавом бўлиш, сажда қилиш, рукуъ қилиш яхшиликларни жалб этувчи ва ёмонликларни даф қилувчи энг улуғ нарсалар экан. “Эй Марям, Роббингнинг ибодатида бардавом бўл, Унга сажда қил ва рукуъ қилувчилар билан рукуъ қил” (Оли Имрон сураси, 43-оят).

Марям алайҳассалом қиссаси менга яна Қуръон аёлни жуда эъзозлаганини ва унинг исмига “Нисо” (“Аёллар”) ҳамда “Марям” сураларини қўйганини ўргатди.

Марям алайҳассалом қиссаси менга яна шуни ўргатдики, Роббимга ҳеч нарса қийинмас экан. Марям сураси Аллоҳ бўлиши мумкин эмас ҳолатда бачадонда бола пайдо қилишини, сабрли бандаси модомики Саховатли Роббига сано айтар экан, унга кўз очиб-юмгунча шодлик нурларини нозил этишини ҳикоя қилади.

Марям алайҳассалом қиссаси менга яна Аллоҳни таниган банда ноумид бўлмаслигини уқтирди. Марям ноумид бўлмади, ҳамманинг жони Аллоҳнинг қўлидалигини, ҳамма иш Аллоҳнинг измида эканини билди. У зоти шарифа яна шуни билардики, синовдаги энг гўзал нарса – ғамдан фориғ бўлиш, хурсандчилик ўйламаган тарафингиздан келади!

Доктор Ҳассон Шамси Пошонинг "Метин қоялар" китобидан

Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ, Неъматуллоҳ Исомов таржимаси.