ЎМИ матбуот хизмати

Нутқ трансляциясини 23 сентябрь, чоршанба куни соат 18:00 да қуйидаги телеканаллар ва ижтимоий тармоқлардаги саҳифаларда томоша қилинг:

"O'zbekiston", "O'zbekiston 24", "Zo'r TV", "Sevimli TV" (ўзбек тилида)
"Yoshlar", "Toshkent" (рус тилида)
"Uzreport TV", “Dunyo bo’ylab” (инглиз тилида)

Президент Матбуот хизматининг Facebook даги саҳифаси ва YouTube даги канали

Бир неча ўн йиллар давомида машҳур Жарқўрғон минораси археологлар, тарихчилар ва гўзал архитектурани севувчиларни ҳайратда қолдириб келмоқда. Гап шундаки, минора ноодатий декоратив безак билан безатилган бўлиб, у Марказий Осиёда илгари ишлатилмаган, бу безак кўпроқ Ҳиндистонда ишлатилган, таъкилайди uzbekistan.travel.

Минора Сурхондарё вилоятининг Қумқўрғон ва Термиз ўртасидаги Минор қишлоғида жойлашган. У 1109 йилда Султон Санжарнинг буйруғига биноан қурилган. Ҳозирда унинг баландлиги йигирма метрдан ошади, аммо қурилиш вақтида у қирқ уч метрга етган.

Минорада унинг яратувчиси, Серахс шаҳридан уста Али ибн Муҳаммаднинг исмини ва ундан юқорироқ қисмида эса, охирига етказилмаган Қуръоннинг муқаддас сураларини кўриш мумкин. Миноранинг силжиган ўқи туфайли у тугалланмаган ёки қисман вайрон бўлган деб тахмин қилинади. 1879 йилда минора яқинида қадимий масжиднинг харобалари топилган, бу минора қурилиши алоҳида амалга оширилганидан далолат беради. Минорага нима бўлганлиги ва нима учун масжид вайрон қилинганлиги тўғрисида тарихчилар бир фикрга кела олишмади. Эҳтимол, янги бино қуриш учун бинолар қасддан бузилгандир.

Минорага қараб, унинг безакларидан кўзингизни узолмайсиз. Ғиштларнинг маҳорат билан арча нақшида терилганлиги тўқилганлик эффектини яратади. Миноранинг остида турганингизда, ғиштларнинг терилгани ғишт эмас, балки мато каби кўринади. Минора бир-бирига улашган ўн олти ярим устундан иборат. Ичкарида айланали зинапоялар мавжуд бўлиб, улар бўйлаб энг юқорига кўтарилиш мумкин. Ҳозирда Жарқўрғон минораси эҳтиёткорлик билан қўриқланади ва муҳим тарихий ва маданий объект ҳисобланади.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбот хизмати

Жойлашуви. Аргентина Жанубий Америкада жойлашган бўлиб, ғарбда Чили, ши­молда Боливия ва Парагвай, шимоли-шарқда Бразилия ҳамда Уругвай билан чегарадош. Мамлакат шарқ томондан Атлантика океанига туташган. Ҳудудининг катталигига кўра дунёда саккизинчи, Жанубий Америкада Бразилиядан кейин иккинчи, аҳолиси сони бўйича учинчи ўринда туради.

Тарихи. Қадим замонларда Аргентина ҳудудида кўп сонли ҳинду қабилалари истиқомат қилган. XVI асрнинг биринчи ярмида унинг ҳудуди испанлар томонидан босиб олина бошланди. Испанлар бу мамлакатни Ла-Плата (испанча кумуш) деб атаганлар. Мустамлакачиларга қарши ҳинду қабилалари бир неча марта исён кўтарди. 1816 йилда вилоят вакилларининг Тукуман шаҳридаги йиғилишида Ла-Плата Бирлашган вилоятлари мустақил деб эълон қилинди. 1826 йилда Аргентина Федератив Республикаси тузилди.

Иқтисоди. Аргентина ривожланиш даражаси ўртача, индустриал-аграр давлатдир. Қишлоқ хўжалигида асосан буғдой экилади. Балиқчилик ҳам катта аҳамият касб этади. Мамлакат гўшт етиштириш ва экспорт қилиш ҳамда асал ва асал маҳсулотларини ишлаб чиқариш соҳасида дунёда олдинги ўринлардан бирида туради. Шунингдек, электрон ва электротехника буюмлар ишлаб чиқарилади. Ёғочни қайта ишлаш ва қоғоз ишлаб чиқариш тармоғи ҳам ривожланган.

Таълим ва маданият. Мамлакатда 6 ёшдан 14 ёшгача бўлган болаларнинг мажбурий таълими жорий этилган. Шунингдек, далат таълим муассасаларидан ташқари хусусий мактаблар ҳам фаолият юритади. Буэнос-Айрес, Кордова, Ла-Плата, Санта-фе ва бошқа шаҳарларда йирик университетлар бор. Давлат пойтахтида Миллий кутубхона, табиий фанлар, Антарктика, тарих ва рассомлик ва бошқа музейлар мавжуд.

Дини. Мамлакатнинг 85 фоизидан ортиғи оқ танлилар ирқига мансуб. Ҳиндулар аҳолининг 1,5 фоизини ташкил этади, қолган қисми эса асосан метислар, мулат ва осиёликлардир. Мамлакатдаги диндорларнинг аксарияти – насронийлардир. Бироқ, Аргентина Жанубий Америкадаги мусулмонлар истиқомат қиладиган энг йирик давлатлардан бири ҳисобланади. “Пю тадқиқод маркази” (Рew Research Centre)нинг 2010 йилги маълумотига кўра, Аргентина мусулмонларининг сони тахминан жами аҳолининг 2-3 фоизи (900,000-1,000,000 атрофида)ни ташкил этади. Улардан 60 фоизи сунний, 30 фоизи шиа ва 10 фоизи алавий (Шиа йўналиши).

“Глобализация ва эътиқод қарашлари” (Views on globalisation and faith) ташкилотининг маълумотларига кўра, мусулмонлар 2-3 фоиз, насронийлар 67 фоиз, яҳудийлар 1 фоиз, буддистлар 1 фоиз, динсизлар 15 фоиз, бошқа диндагилар 7 фоиз ва рўйхатга олинмаганлар 9 фоизни ташкил этади.

Аргентина Испанлар томонидан мустамлака қилинган пайтда мавританиялик, марокашлик ҳамда турк мусулмонларнинг кўчиб келиши натижасида мамлакатда Ислом динига эътиқод қилувчиларнинг сони кўпайиб борди. 1870 йиллар атрофида Сурия, Ливан ва Фаластиндан келган мусулмонларнинг ҳисобига Ислом динига эътиқод қилувчилар сони янада ортди. Аргентиналик аксарият мусулмонлар Буэнос-Айрес ва унга яқин шаҳарчаларда (Вилла, Конституцион, Флорес, Скалабризи Ортиз ва Кордова сингари шаҳарлар) истиқомат қилади. Аргентина ҳукуматида диний эътиқод эркинлиги таъминланган. Ҳар йили бир неча турда испан тилида Ислом динига оид китоблар нашр этилади. Йил сайин мамлакатдан Ҳаж сафарига борувчиларнинг сони ортиб бормоқда.  

Аргентина пойтахти Буэнос-Айрес марказидаги Алберти кўчасида жойлашган масжид мамлакатдаги энг йирик масжид ҳисобланади. У маҳаллий аргентиналик мусулмонлар томонидан 1989 йилда барпо қилинган илк масжидлардан биридир. Шунингдек, бошқа шаҳар ва туманларда ҳам бир қанча масжидлар мавжуд, улардан энг кўзга кўрингани уч чегарадош давлат тимсоли, яъни Аргентина, Бразилия ва Парагвайни акс эттирувчи “Уч чегара” масжидидир.

Пойтахтдаги “Шиъите ал-тавҳид” масжиди 1983 йили Аргентинадаги Эрон элчихонаси ҳамкорлигида барпо этилган. “Ал-Аҳмад” масжиди эса 1986 йили Саудия Арабистони ва Ливия томонидан қурилган. Масжидлар ҳузурида хусусий мактаблар ва олийгоҳлар ҳам фаолият юритади.

1996 йил Саудия қироли Фаҳд бин Абдулазиз Саъуд ташаббуси билан “Қирол Фаҳд Ислом маданият маркази” очилган. Марказ масжид, кутубхона, ўттизтадан синфхонаси бор иккита ўрта таълим мактаби (бири йигитларга, иккинчиси қизлар учун) ва истироҳат боғини ўз ичига олади. Марказ ҳузуридаги масжид Саудия Арабистонининг Вақф ва диний ишлар вазирлиги томонидан бошқарилади. Масжидда 1,5 минг намозхон ибодат қила олади. Бундан ташқари, мамлакатда шу каби тўққизта Ислом марказлари фаолият юритади.

Лотин Америкасининг Ислом Ташкилоти (Islamic Organization of Latin America) (IOLA)нинг бошқарув органи ҳам Аргентинада жойлашган.

Даврон НУРМУҲАММАД

Сафар ойи ҳижрий-қамарий тақвим бўйича йилнинг иккинчи ойидир. Исломдан аввалги жоҳилият даврида “Бу ойда фалон ишни қилиб бўлмайди, фалон иш мумкин эмас” каби шумланишлар урф бўлган. Ҳатто бирон ишга киришишдан олдин қуш учириб кўришарди. Қуш ўнг томонга учса, яхшиликка йўйиб, ишга киришишар, чап томонга учса, бу ишда яхшилик йўқ экан, деб тарк этишар, борди-ю тўғрига учса, бошқатдан учириб кўришар эди.

Афсуски, ҳозир ҳам “сафар ойида иш бошлаш, тўй қилиш, сафарга чиқиш хосиятсиз” деган гаплар бот-бот қулоққа чалиниб туради. Бу гапларнинг ҳеч қандай асоси йўқ. У ойда ўқиладиган намоз, дуо ва бошқа эзгу амаллар бошқа ойлардагидек қабул бўлади. Сафар ойида ҳам тўй ва маросимлар қилиш, сафар қилиш мумкин.

Тақдирга имон келтириш динимизнинг асосларидан биридир. Инсон бошига тушадиган барча яхшилик ва ёмонликларни тақдирдан деб билиши керак. Аллоҳ таоло бундай марҳамат қилади: “(Инсонга) бирор мусибат етган бўлса, албатта, Аллоҳнинг изни (иродаси) билангина (етур). Кимки Аллоҳга имон келтирса, (У) унинг қалбини тўғри йўлга ҳидоят қилур. Аллоҳ ҳар нарсани билувчидир” (Тағобун сураси, 11-оят).

Севикли Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам Мадина шаҳридаги масжидларини сафар ойида қурганлар. Қизлари Фотимаи Заҳро розияллоҳу анҳони Али розияллоҳу анҳуга сафар ойида никоҳлаганлар. Айнан шу ойда сафарга чиқиб, Хайбар қалъасини фатҳ қилганлар. Бу ойга “яхшилик ойи” деб ном берганлар.

Демак, инсон ҳар бир нарсани Аллоҳ таолодан деб билиши керак. Ҳақ таоло ақидамизни мустаҳкам қилсин.

Даврон НУРМУҲАММАД