Масжид мусулмонлар ҳаётининг ажралмас қисмидир. Унинг мусулмон жамияти ҳаётидаги ролини ортиқча баҳолаб бўлмайди, деб хабар беради “Islamic Capital” нашри. Бу мусулмонлар учун маънавий, ташкилий ва маърифий марказдир. Умумий функцияларига қарамай, ҳар бир масжиднинг ўзига хос тарихи ва хусусияти бор.

 Шундай қилиб, дунёдаги энг чекка шимолий нуқтага барпо этилган масжид Норилскдаги “Нурд-Камол” масжиди бўлиб, Гиннеснинг рекордлар китобига киритилган. У норилсклик тадбиркор, миллати татар Михад Бикмаев ҳисобидан қурилган бўлиб, унга ота-онаси - отаси Нуритдин ва онаси Ғайникамал шарафига ном берган.

  Қурилиш 1993 йилда бошланган. Баъзи меъморий ва муҳандислик ечимлари оғир маҳаллий иқлим шароитларини ҳисобга олган ҳолда амалга оширилди: деворларнинг камроқ музлаши ва шамолларга кўпроқ қаршилик кўрсатиш учун миноранинг кўндаланг кесими квадрат шаклида (одатда ишлатиладиган доира ўрнига) қилинган, кучли қор ёғиши сабабли масжид гумбази қияроқ.

Ушбу лойиҳа (архитектор Е. Солнйшкин) Москвадаги Архитекторлар иттифоқининг халқаро биенналесида учинчи даражали диплом олди.

   Масжид 1998 йил 19 сентябрда очилган ва ҳозирда Норилскнинг барча мусулмонларини – татарлар, бошқирдлар, озарбайжонлар ва бошқаларни бирлаштиради. 

Ўзбекистон мусулмонлари идораси

Матбуот хизмати

Cавол: Жанозага борганда нима деб айтиш керак? Бандалик деса бўладими ёки нима дейиш керак?

Жавоб: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм. Таъзия эгасига “Марҳум (отангиз ё онангиз)ни Аллоҳ раҳматига олсин. Сизга сабр ва ажр берсин,” деб таъзия изҳор қилинади. Шунингдек, Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг таъзияларини айтиш ҳам яхши саналади:

إنَّ لِلَّهِ مَا أَخَذَ وَلَهُ مَا أَعْطَى وَكُلُّ شَيْءٍ عِنْدَهُ بِأَجَلٍ مُسَمًّى

“Албатта, олгани ҳам, бергани ҳам Аллоҳникидир. Унинг ҳузурида ҳамма нарса ўлчовлидир”. Валлоҳу аълам.

 Ўзбекистон мусулмонлари идораси Фатво маркази.

У: “Эй Роббим, мени мағфират қилгин ва менга ўзимдан кейин бирор кишига муяссар бўлмайдиган мулкни ҳадъя этгин…” (Сод сураси, 35-оят).

Сулаймон алайҳиссалом дуоларини тавба ва истиғфор билан бошладилар. (Ваҳоланки анбиё алайҳимуссаломларнинг барчалари гуноҳ содир этишдан маъсумлар.) Бу пайғамбарларнинг фаҳми ўта кучли бўлгани ва илмларининг юксаклигидандир. Чунки дуонинг ижобатини гуноҳчалик бирор нарса тўса олмайди.

Баъзан банда Роббисидан бирор нарсани сўраб, дуо қилади. Шу ҳолатда банда билан дуосининг ижобати ўртасига ўша банда бардавом содир этаётган гуноҳи тўсиқ бўлиб туриб олади.

Агар сенинг ҳам дуоларинг ижобат бўлмаётган бўлса, амалларингни ҳисоб китоб қилишга кириш. Яхшилаб ўйла, қайси гуноҳга чуқур шўнғигансан. Ўша гуноҳинг дуоингни ижобат бўлишидан тутиб турибди.

Дуоинг ижобат бўлавермаганидан “Балким кўп нарса сўраётганим учун Аллоҳ менга бермаётгандир”, деган хаёлларга борма. Аллоҳга нисбатан бирор иш кўп ҳисобланмайди. Сулаймон алайҳиссалом  Аллоҳдан жинларни бошқариш, шамолни бўйсундириш, қуш тилини билиш каби кўп ва катта нарсаларни сўраган эди. Аллоҳ таоло у зотга сўраган нарсаларини, барчасини берди. Лекин у зот ҳам  сўрашдан аввал тавба қилган эдилар.

Масъул раҳбар "Тиллар" кафедраси мудири Улуғбек Ҳасанов.

Ёзди: 203-гуруҳ талабалари.

Тирикчилик ҳаёт зийнати. Шунингдек, ҳалол меҳнат қилиб рўзғор тебратиш айни ибодатдир. Касбнинг қай бири бўлса ҳам ҳалоллик бирламчи шарт қилинган.

Барча касблар ҳам эътиборли. Лекин ўзига яраша ҳар бирининг ўз мақоми бор. Хусусан, савдо алоҳида эътиборга лойиқ. Чунки жамият аъзолари ичида унга рўпара келмайдиган йўқ ҳисоби.

Фиқҳ китобларида ҳам савдо бўлими анчагина салмоқли ўринда туради. Лекин нимагадир кўпчилик савдо илмини ўрганишга қизиқмайди. Ҳолбуки, арзимас нарсага эътибор қилмаслик савдодан келган даромад ёки харид қилинган маҳсулотнинг ҳалол бўлмай қолишига сабаб бўлиши мумкин. Ҳалоллик эса тақвонинг асли эканлигини унутмаслигимиз керак.

“Савдо” арабчада “байъ” дейилиб, луғатда ўзаро бир нарсани алмаштиришни билдиради. Шариатда, эса бир молни бошқа мол эвазига рози бўлиб қабул қилишга айтилади. Умуман олганда, савдо атамаси “тижорат” калимасидан кўра бозор иқтисоди деган сўз маъносига яқинроқдир.

Динимиз ростгўй ва ҳалол савдогарларга юксак мартабаларни ваъда қилган. Бу ҳақда Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам бундай деганлар: “Ростгўй савдогар Қиёмат кунида Аршнинг соясидадир” (Имом Дайламий ривояти).

Шунингдек, барча соҳада бўлгани каби савдода ҳам ростгўйлик талаб қиланади. Бу ҳақда Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам айтадилар: “Савдолашаётганлар бир-биридан ажрамагунларича ихтиёрдадурлар – агар рост сўзласалар, очиқ айтсалар уларнинг садоларига барака киради. Мабодо яширсалар ва ёлғон гапирсалар савдоларининг баракалари ўчирилур” (Ҳаким ибн Ҳизом разияллоҳу анҳудан Бухорий ва Муслим ривоятлари).

Баро Ибн Озиб розияллоҳу анҳу айтади: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Бақиъга келиб:

“Эй, савдогарлар жамоаси!” – дедилар.

Ҳамма у зот томон қаради, шунда у зот алайҳиссалом:

“Албатта, савдогарлар Қиёмат кунида гуноҳкор бўлиб тириладилар, фақат Аллоҳдан қўрқиб, ишини тўғри қилиб ва рост сўзлаган савдогарлар бундан мустасно”, дедилар (Имом Термизий ривояти).

Бугунги кунда бозорларимизда халққа ҳалол хизмат қилиб барака топаётганлар ҳам сероб. Бироқ турли алдов ва фириблар билан бошқаларни чув тушираётганлар ҳам йўқ эмас. Айниқса, улгуржи савдода бир-икки бора ишончга кириб олиб охирида катта миқдордаги маблағга алдаб кетаётган фирибгарлар қанчалаб оилаларнинг ҳаётидан хотиржамлик йўқолишига сабаб бўлмоқдалар.

Унутмаслик керакки, дунё ўткинчи, мол-дунё эса бевафо. Бизнинг қайтар жойимиз Аллоҳнинг ҳузуридир. Бу дунёда кимнидир алдаб кетганимиз билан охиратда мол-дунё бўлмаган кунда қилган амалларимиз ҳақдорларга олиб берилади. Амалимиз етмай қолса уларнинг гуноҳлари бизнинг гарданимизга ташланади.

Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам сўрадилар:

— Муфлис кимлигини биласизми?

Айтдилар:

— Ё Аллоҳнинг Расули, бизнингча, муфлис на дирҳам ва на матоси бўлмаган кимсадир.

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам айтдилар:

— Умматимнинг муфлиси шундай бир кимсаки, у қиёмат кунида рўза, намоз ва закот билан келади. Аммо унга зулм қилган, бунинг молини еган, бошқасини урган, яна бирини сўккан. Бас, у ўтиради, ундан унга, бунга яхшиликлари қасос қилиб олиб берилади. Агар унинг зиммасидаги хатолар адо қилинмасдан туриб яхшиликлари тугаб қолса, уларнинг гуноҳлари олиниб, бунинг зиммасига юкланади, кейин эса жаҳаннамга отилади (Имом Муслим ривояти).

Шаҳобиддин ПАРПИЕВ,

Асака туманидаги “Муҳаммадсолиҳ” жоме масжиди имом-хатиби.

Аллоҳга шукр, юртимиздан умра зиёратига борувчилар сони жуда кўпайди. Уларнинг тенг ярми аёллар экани қувонарли ҳолдир. Муқаддас заминга зиёратга бораётган юртдошларимиз, аввало, умранинг моҳиятини англаб етишлари керак.

Афсуски, тўй, маърака-маросимларда янги-янги бидъат-хурофотлар урчиётгани каби умрага борувчи зиёратчиларимизда ҳам билиб-билмай турли гуноҳга қўл уриб қўйиш ҳолатлари кўпаймоқда. Масалан, Мадинаи мунавваранинг тупроғидан олиб кетиш (беморнинг бошидан Мадинанинг тупроғи сочилса, шифо топармиш); халқимиз орасида Уҳуд тоғининг тупроғидан кафанликка солиб қўйиш, вафот этса, қабр тупроғига аралаштириш учун Мадина шаҳридан олиб келинар эмиш (гўё Уҳуд тупроғи қабр азобидан асрармиш) ва ҳоказо.

Айрим зиёратчилар Мадина ва Макка шаҳарларидан турли ўсимликлар, ёнғоқлар ва кабутарларга сепиладиган буғдойлардан олиб келиб, анча йилдан бери фарзанд кўрмаётган аёлга ҳомиладор бўлади деган умидда бериш ҳам “урф”га кириб боряпти.

Ваҳоланки, кимга қачон фарзанд инъом этилишини Аллоҳ таолодан бошқа ҳеч ким билмайди. Қуръони каримда марҳамат қилинади: “Осмонлар ва Ернинг ҳукмронлиги Аллоҳга (хос)дир. (У) хоҳлаган нарсани яратур. Хоҳлаган кишисига қизларни ҳадя этур ва хоҳлаган кишисига ўғилларни ҳадя этур. Ёки уларга ўғиллар ва қизларни қўшиб берур ва хоҳлаган кишисини фарзанд кўрмайдиган қилиб қўйгай. Албатта, У (бунинг ҳикматини) билувчи ва (ўзи хоҳлаган нарсани яратишга) қодирдир” (Шўро сураси, 49–50-оятлар).

Аёллар ўртасида Масжиди Набавийга, Равзаи шарифга кирганларида, Каъбатуллоҳга борганларида ўша ердан харид қилган турли матоларни деворларга, устунларга суртиш ҳолатлари учрамоқда. Бундан мақсад деворга суртилган матоларни кафанликка олиб қўйиш, вафот этганда юзига ёпиш эмиш.

Зам-зам суви кафанликка қўшиб қўйилади, маййит зам-зам қўшилган сувда ювилса, гуноҳлари мағфират этилармиш. Агар банда тириклигида Аллоҳ таолонинг буйруқларини бажармаса, қайтариқларидан қайтмаса, вафот этганда унга ҳеч нарса фойда бермайди.

Аёлларимиз бозор-ўчарга ўч. Умрага борганда ҳам ибодатлар қолиб, ўзларини бозорга уришади. Ваҳоланки, Масжиди Набавийда бир ракат намозга минг ракатнинг, Масжидул Ҳаромда эса бир ракатга юз минг ракат намознинг савоби берилади.

Ватанга қайтгач зиёратчиларнинг оёқлари остига километрлаб пояндоз ва гиламлар тўшаш, қиммат уловларда кутиб олиш, ҳатто туяларда ҳам пешвоз чиқиш ҳолатлари кузатиляпти. Бу дабдаба риё ва сумъадан бошқа нарса эмас. Риё ва сумъа эса барча савобларни йўққа чиқаради.

Пайғамбаримиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Охирги замонда бир қавмлар пайдо бўлади. Улар ҳамма амалларни барчага кўрсатиб, ошкора қилишни ўзларига одат қилиб оладилар ва махфий равишда сир тутиб қилишни ёқтирмайдилар”, дедилар. Шунда саҳобалар сўрадилар: “Ё Расулуллоҳ, буни қандай тушунайлик?” Шунда Пайғамбаримиз алайҳиссалом айтдилар: “Одам бир-бирини кўролмаслигидан, яъни фалончи ундай қилибди, мен ундан ҳам ўтказиб қиламан дейишидан ёки бир-биридан қўрққанидан шундай қилишади” (Имом Муслим ривояти).

Умрага кетаётган аёлларимизга зиёрат одобларини эслатиб ўтмоқчимиз!

– Эҳром учун одмигина либосларни кийиш керак. Кийимлар ўта тор, ялтироқ, бошқаларнинг эътиборини тортадиган, ичи кўриниб турадиган даражада юпқа бўлмаслиги даркор.

– Эҳромда пардоз қилмаслик керак.

– Талбия айтганда, бошқа вақт ҳам аёллар овозларини баландлатмайдилар.

– Пайғамбаримиз алайҳиссалом масжидларида, айниқса, Равзага киришда овоз кўтармаслик, бошқалар билан жанжаллашмаслик, югурмаслик, бошқа зиёратчиларга озор бермаслик талаб этилади.

Аллоҳ таоло Қуръони каримда марҳамат қилади: “Эй иймон келтирганлар! Овозингизни Пайғамбар овозидан юқори кўтарманг ва унга бир-бирингиз ила сўзлашгандек дағал сўз айтманг, ўзингиз сезмаган ҳолда амалларингиз ҳабата бўлиб қолмасин” (Ҳужурот сураси, 2-оят). Аллоҳ таолонинг ояти каримасидаги бу таъкид ўзини мусулмонман деган ҳар бир инсонга тегишлидир.

Ҳар бир зиёратчи умрадан қайтгач, буткул яхши томонга ўзгариши, имкон қадар бошқаларга ёрдам бериши, ҳар бир ишидан Аллоҳнинг розилигини кўзлашиш керак.

Мунира АБУБАКИРОВА,

Ўзбекистон мусулмонлари идораси

Хотин-қизлар масалалари бўйича бўлим мутахассиси