muslim.uz
Рамазондан сўнг нима қиламан? (иккинчи мақола)
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин.
Пайғамбаримизга мукаммал ва батамом салавоту дурудлар бўлсин.
Тавба, истиғфор ва Аллоҳни зикр қилиш.
Албатта Рамазон ойида тавба қилган, истиғфор айтган ва Аллоҳни зикр қилган мусулмон банда йилнинг қолган вақтида ҳам шундай давом эттириши керак. Чунки Аллоҳ таолони зикр қилишлик тилга енгил ва банданинг қиёмат кунидаги яхшиликлар мезонида оғирдир. Шунингдек бу нарса банданинг ризқи кенглиги, қалб хотиржамлиги ва кулфатлардан озод бўлишига сабаб бўлади. Шунинг учун банда Аллоҳ таоло зикридан ғофил қолмаслиги керак. Бу ҳақда Аллоҳ таоло Ўз китобида шундай дейди:
“Парвардигорингизни ичингизда ёлвориб, қўрқиб, ошкор бўлмаган сўзлар билан (яъни дилдан) эрта-ю кеч ёд қилинг ва ғофил кимсалардан бўлманг!” (Аъроф сураси, 205-оят).
«Эй мўъминлар, Аллоҳни кўп зикр қилинглар! Ва эрта-ю кеч У Зотни поклаб тасбеҳ айтинглар!» (Аҳзоб сураси 41-42 оятлар).
«Улар иймон келтирган ва қалблари Аллоҳни зикр қилиш-эслаш билан ором оладиган зотлардир. Огоҳ бўлингизким, Аллоҳни зикр қилиш билан қалблар ором олур». (Раъд сураси, 28-оят).
Ибн Умар розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам шундай дедилар: “Эй инсонлар Аллоҳга тавба қилинглар албатта, мен ҳар куни юз марта тавба қиламан”. Муслим ривоят қилган.
Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам айтдилар: “Аллоҳ таоло айтади : Мен бандам ўйлагани кабиман ва у мени эсласа у билан биргаман, агар мени ичида эсласа мен ҳам уни ичимда эслайман, агар мени ўзгалар ичида (ошкора) эсласа уни ҳам улардан яхшилар ичида эслайман, Менга бир қарич яқинлашса унга бир аршин яқинлашаман, Менга бир аршин яқинлашса унга бир қулоч яқинлашаман, Менга юриб келадиган бўлса унга югуриб бораман”. Бухорий ва Муслим ривоят қилган.
Саъд ибн Абу Ваққосдан ривоят қилинади:
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламни олдиларида эдик шунда улар “Бирортангиз мингта ҳасанотни олишни ҳойламайсизми?”- дедилар. Ўтирганлар орасидан бири “бирортамиз қандай қилиб мингта ҳасанот олади?”- деди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам дедилар: – “Юз марта тасбеҳ айтади шунда унга мингда ҳасанот ёзилади ёки мингта гуноҳи ўчирилади”.
Аллоҳ таоло хукмига ва Расулуллоҳга бўйсиниш.
Рамазон ойида Аллоҳ таолонинг шариатига эргашиб қуёш чиқишидан ботгунига қадар таом шароб ва шаҳватлардан ўзини ман қилишни одат қилган мусулмон бошқа вақт ҳам ўзининг бошқа ишларида Аллоҳнинг амрига эргашишлиги осон бўлади. Бу банданинг дунёю охиратдаги саодати бўлади. Шунингдек, ҳар бир банда Аллоҳнинг китоби ва Расулининг суннатига қарши бўлишидан огоҳ бўлиши керак. Бу ҳақда Аллоҳ таоло шундай дейди: “Аллоҳ ва Унинг Пайғамбари бир ишни ҳукм қилган — буюрган вақтида бирон мўъмин ва мўъмина учун (Аллоҳнинг ҳукмини қўйиб) ўзлари хоҳлаган ишларини ихтиёр қилишлари жоиз эмасдир. Ким Аллоҳ ва Унинг Пайғамбарига осий бўлса, бас, у очиқ йўлдан озиш билан йўлдан озибди”. (Аҳзоб сураси, 36-оят).
“Пайғамбар ўзи сизларга ато этган нарсани олинглар, у зот сизларни қайтарган нарсадан қайтинглар ва Аллоҳдан қўрқинглар! Албатта Аллоҳнинг жазоси қаттиқдир”. (Ҳашр сураси, 7-оят).
Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам дедилар: “Умматимнинг барчаси жаннатга кирар, лекин бош тортганларгина кирмас”- дедилар.
“Эй Аллоҳнинг Расули, ким бош тортади?» дейишди. “Ким менга итоат қилса, жаннатга киради, ким менга осий бўлса, бош тортган бўлади”- дедилар».
Бухорий ривоят қилган.
Оиша розияллоҳу анҳодан ривоят қилинади:
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам дедилар: “Ким бизнинг бу ишимизда ундан бўлмаган нарсани янгитдан пайдо қилса, у рад қилингандир”- дедилар».
Бухорий ва Муслим ривоят қилган.
(Давоми бор)
Манба: islamtoday.net
Муҳаммадали таржимаси
Бангладешда 201 гумбазли масжид барпо этилмоқда
Бангладешда Гиннеснинг рекордлар китобига кириш имконига эга ноёб масжид қуриб битказилмоқда.
Тангайл округида 201 гумбазли масжид ва баландлиги қарийб 140 метр бўлган миноранинг қурилиши ниҳоясига етиш арафасида.
Ушбу округ марказидан 7 км узоқликда жойлашган Даккхин Патхалия қишлоғининг масжиди борасидаги ғояни Бангладеш Банк ходимлари федерациясининг собиқ президенти Рафиқул Ислом 2012 йилдаёқ амалга оширишни дилига тугиб қўйган эди. Бунга эса қишлоқдаги масжидга жамоатнинг сиғмай қолгани сабаб бўлди, қишлоқдагилар ташаббусни қўллаб-қувватлади.
Қурилиш ишлари 2013 йилнинг январида бошланди ва биринчи ғиштни Рафиқул Исломнинг онаси Ризия Хотун қўйиб берган эди. Рафиқул Исломнинг укаси Абдул Қодирнинг айтишича, ҳозирга келиб қурилиш ишларининг 75 фоизи тугалланган.
“Дунёда чиройли ва катта масжидлар кўп, бироқ бизнинг масжиднинг фарқи шуки, унда 201 та гумбаз бор. Билишимизча, дунёнинг ҳеч бир масжидида гумбазлар бунчалик кўп эмас”, – дейди Абдул Қодир.
Қурилиши тугагандан кейин Даккхин Патхалия масжидида бир пайтнинг ўзида 15 минг киши намоз ўқиши мумкин бўлади.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати
Даврий нашрларда: Гиёҳвандлик ҳам ўз жонига қасд қилишдир
Ислом дини таълимотида кишининг ҳамма жиҳатдан – ички дунёси ҳам, ташқи қиёфаси ҳам гўзал, соғлом, пок бўлиши талаб этилади. Инсон соғлигини асраши, ҳалокатга олиб борувчи иллатлардан ўзини четда тутиши вожиб эканига далолат қилувчи ояти карималар ва ҳадиси шарифлар бор.
Қуръони каримда марҳамат қилинади: «Аллоҳ сизларга ризқ қилиб берган нарсаларнинг ҳалол ва покларини тановул қилингиз ва ўзларингиз имон келтирган Аллоҳдан қўрқингиз!» (Моида сураси, 88-оят).
Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва саллам ҳар бир инсон ўз саломатлигига қайғуриши лозимлигини алоҳида таъкидлаганлар. Зеро, тана аъзолари соғлом бўлиши ва уларни турли зарарли одатлардан, касалликлардан сақлаш ҳар бир кишининг муҳим бурчидир.
Бироқ гиёҳвандлик балосига гирифтор бўлганлар буни англашганида эса анча кеч бўлади. Зеро, гиёҳванд моддаларни истеъмол қилиш инсон камолотига хавф солиш билан бирга, мамлакат тараққиётига ҳам ўта салбий таъсир кўрсатади.
Имом Санъоний айтади: “Гиёҳвандлик нима нарсадан бўлишидан қатъи назар, маст қилдими ёки афюн каби нарса бўлиб, истеъмол қилинишида кайф бердими, у мутлақ ҳаромдир”.
Имоми Аъзам раҳматуллоҳи алайҳ мазҳабларидаги мужтаҳид уламолардан Ибн Обидин ҳазратлари Ибн Ҳажардан нақл этиб, бундай дейди: “Банг-афюн истеъмол этишда 120 хил диний ва дунёвий зарар ва офатлар бор”.
Кўп гиёҳвандларда наркотик модданинг биринчи истеъмолидан бошлаб, 2–3 ҳафтада тобелик пайдо бўлади, аммо ҳозир шундай синтетик наркотиклар борки, улар иккинчи инъекция олинганидан сўнг тобеликка олиб келади. Ҳамма наркотиклар гиёҳванд шахснинг руҳий ҳолатини ўзгартириб юборади.
Тиббиёт маълумотларида қайд этилишича, ҳамма гиёҳвандларда ички аъзолар хасталиклари ривожланади. Беморлар ёшига нисбатан катта кўринади, терилари серажин, сарғимтир ёки кулранг тусга киради. Сочлари ва тишлари тўкилади. Гиёҳвандлар наркотик модда миқдорини ошириб юборганида, хумор ҳолатида юрак қон-томир етишмовчилигидан вафот этади.
Қарийб ўттиз йил давомида гиёҳванд моддаларни истеъмол қилувчи ўнта оилани кузатган француз олими Демма мазкур оилаларда дунёга келган болаларнинг деярли аксарияти ногирон бўлган. Тинимсиз заҳри қотилни истеъмол қилганларнинг аксарияти эса ўпка саратони, асаб, бўғма касалликлари билан оғриб, ҳаётдан эрта кўз юмган. Гиёҳванд шахслар хумори қўзғаганда ўзига етарли миқдорда гиёҳванд модда олиш учун уйидаги бор-йўғини сотади. Охир-оқибат жиноят йўлига киради. Жамиятда юз бераётган қанчадан-қанча қотилликлар, босқинчиликлар, ўғирликлар, оилаларнинг бузилиб кетиши гиёҳвандлик оқибатида содир бўлмоқда.
Гиёҳвандлик Аллоҳ таоло инсонга ато этган жон, жисм ва ақл неъматларининг заволи бўлиб, Аллоҳнинг яратиш ҳикмати ва иродасига зид хатти-ҳаракатдир. Аллоҳ таоло бундай огоҳлантиради: «...ўз қўлларингиз билан ўзларингизни ҳалокатга ташламангиз!..» (Бақара сураси, 195-оят).
Бошқа бир оятда эса: «...ўзларингизни (бир-бирингизни ноҳақ) ўлдирмангиз! Албатта, Аллоҳ сизларга раҳм-шафқатлидир» (Нисо сураси, 29-оят).
Муфассирлар ушбу оятни бир неча хил тафсир қилишган, шулардан бири – “Ўз жонингизга ўзингиз қасд қилмангиз!” Яъни, ҳаёт қийинчиликларига бардош бера олмай ёки бирор нарсанинг аламига чидаёлмай, ўзини ўзи ўлдириш тақиқланмоқда. Шаръан рухсат этилмаган ҳар қандай иллатга, хусусан, гиёҳвандликка муккасидан кетиш ҳам шулар жумласидандир.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам бундай деганлар: “Ҳар бир маст қилувчи нарса хамрдир, ҳар бир хамр эса ҳаромдир” (Имом Муслим ривояти).
Бошқа бир ҳадисда: “Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи ва саллам ҳар қандай маст қилувчи, баданни бўшаштирувчи ва сусайтирувчи нарсаларни истеъмол қилишдан қайтардилар”, дейилади (Имом Аҳмад ва Абу До вуд ривояти).
Мазкур ҳадиси шариф ҳар қандай турдаги гиёҳвандлик ҳаром эканига далолат қилади. Шу боис уни истеъмол қилиш шаръан ножоиз. Инсон сиҳат-саломатлиги ва ақлига зарар қиладиган гиёҳвандликнинг ҳар қандай кўриниши шаръан ҳаром қилинган.
Инсон зоти бангилик, гиёҳвандлик каби иллатлар билан ўзини заҳарлаши ҳам худди ўз жонига қасд қилганлик билан баробардир. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам бундай дедилар: «Аллоҳ таоло (ҳадиси қудсийда) марҳамат қилади: “Бандам ўзини-ўзи ўлдириб, Менинг унга берган умримга шукр қилмай, шошилди. Шунинг учун унга жаннатни абадий ҳаром қилдим”» (Имом Бухорий ривояти).
Аллома Ибн Ҳажар Маккийнинг “Фатавойи кабир”ида айтилишича, “Гиёҳванд моддаларни истеъмол қилишда бир қанча диний ва дунёвий зарарлар мавжуд: у инсон тафаккурини ўтмаслаштиради, тананинг турли касалликларга чидамлилигини йўқотади, хотирани сусайтиради, бош, юрак, сил, истисқо хасталикларини юзага келтиради, ибодатдан тўсади, шарму ҳаёни кетказади, инсоний муносабатлар ва мурувватга зарар етказади”.
Бундан ташқари, бу зарарли иллат инсонни ўта ялқов, камғайрат, оилага бепарво, ҳамиятсиз, жинсий заиф қилиб қўяди, кўзни хиралаштиради, тишларни тўкиб юборади.
Гиёҳвандликка мубтало бўлганлар атроф-муҳитдаги воқеаларга бепарво бўлиб қолади. Унинг гирдобига тушган одам нафақат ўз яқинлари, балки юртини ҳам танимайдиган манқуртга айланади. Мана шунинг ўзиёқ гиёҳвандликнинг нақадар тубанликка туширишини англатади. Гиёҳвандлик инсонга ҳар томонлама улкан зарар беради. Буни дунё тиббиёт мутахассислари бир овоздан тасдиқлашмоқда. Гиёҳвандлик оқибатида ўнлаб тузалмас касалликларга йўлиқиш, бевақт ўлим ҳолатлари, мажруҳ, ақли ноқис фарзандлар туғилиши исботланган. Бу эса инсоннинг ўз жонига қасд қилиши билан баробардир. Зеро, инсоннинг ўз жонига қасд қилиши улкан гуноҳлиги барчамизга маълум.
Таъкидлаш жоизки, гиёҳванд моддаларни аҳоли орасида тарқатаётганлар жамиятимизнинг ҳам, динимизнинг ҳам душманлари бўлиб, уларнинг охиратлари барбод бўлади.
Муҳаммадназар ҚАЮМОВ,
Ўзбекистон мусулмонлари идораси масжидлар бўлими мудири
“Ҳидоят” журналининг 3-сонидан
Аллоҳшукр Пошозода: Мен таълим олган Тошкент ва Бухоро шаҳарлари ҳаётимда алоҳида ўринга эга
Кавказ мусулмонлари идораси раиси Шайхулислом Аллоҳшукр Пошозода Ўзбекистонда диний-маърифий соҳада амалга оширилаётган ўзгаришлар юзасидан ўз фикр-мулоҳазаларини баён этди, деб хабар бермоқда «Дунё» АА.
— Бисмиллаҳир – роҳманир роҳим!
Улуғ Аллоҳга шукрлар бўлсинки, Ўзбекистон халқининг тақдирига тарих бўйлаб буюк давлатчилик тафаккурига эга йўлбошчилар насиб этган, – деди Кавказ мусулмонлари идораси раиси. – Кейинги йиллар давомида Ўзбекистон халқи ва давлатининг ҳаётида ижобий йўналишдаги мисли кўрилмаган ишлар рўй бергани инкор этиб бўлмайдиган ҳақиқатдир.
Бутун дунё Ўзбекистоннинг сиёсий жараёнлардаги фаоллигига, халқ ва давлат бирлигининг мустаҳкамланишига, мамлакат эришаётган салмоқли иқтисодий ютуқларга гувоҳ бўлмоқда. Президент Шавкат Мирзиёев раҳбарлигидаги ислоҳотлар натижаси ўлароқ, республика юксак чўққиларга кўтарилаётгани ҳолда Марказий Осиёдаги етакчилик ўрнини мустаҳкамламоқда.
Мен диний арбоб сифатида Ўзбекистоннинг сиёсий-иқтисодий муваффақиятлари билан бир қаторда ижтимоий соҳада, хусусан, диний-маънавий қадриятларни асраб-авайлаш бўйича Аллоҳга хуш келадиган ишлар ва глобал аҳамиятдаги лойиҳалар амалга оширилаётганини алоҳида таъкидлашни истар эдим.
Ўзбекистон Ислом оламининг машҳур маънавий марказларидан биридир. Исломнинг илмий жиҳатдан тадқиқи, мусулмон меросининг тарғиби йўналишида мамлакат бутун дунё миқёсида муҳим ўрин тутади. Бунда Ўзбекистон Президенти Шавкат Мирзиёевнинг хизмати том маънода тарихий аҳамият касб этмоқда. Ҳеч муболағасиз айтиш мумкинки, давлатингиз раҳбари томонидан ижтимоий соҳада амалга оширилаётган кенг қамровли ислоҳотлар нафақат Ўзбекистон, балки бутун Марказий Осиё, умуман ислом оламининг номига шараф келтирувчи, умумбашарий аҳамиятга эга бўлган миссиядир.
Ўзбекистон Президенти томонидан илгари сурилган янги бир уйғониш – Учинчи Ренессанс даври ғоясининг амалга оширилиши ўз халқининг миллий-маънавий қадриятларига юксак эҳтиром кўрсатган олий давлат арбобининг иқтидорида бўлган муҳим фаолиятдир.
Қисқа муддат ичида Ўзбекистонда Ислом цивилизацияси маркази, Имом Бухорий, Имом Термизий, Имом Мотуридий халқаро тадқиқот марказлари ва бошқа илм масканларининг яратилиши ўзбек халқининг саводхонлигини янада оширишга, унинг бой маънавий мероси чет элларда чуқурроқ ўрганилиши ва эътироф этилишига қаратилган давлат сиёсатининг эътиборга молик натижалари ҳисобланади.
Шунингдек, Ўзбекистонда Ибн Сино, Беруний, Мирзо Улуғбек, Хоразмий, Бухорий, Термизий, Мотуридий, Алишер Навоий ва бошқа дунё миқёсида маълум ва машҳур тарихий сиймолар меросига чексиз ҳурмат ҳукмрон.
Ўзбекистон раҳбариятининг диний бағрикенглик таъминланиши бўйича ташаббуслари, ҳеч шубҳасиз, бутун дунёда тинчлик ва осойишталик, динлараро мулоқот ва ҳамкорликни мустаҳкамлашга хизмат қилади.
Мамлакатларимиз етакчилари Илҳом Алиев ва Шавкат Мирзиёевнинг ўзаро яқин муносабатлари, уларнинг маъанавий-аҳлоқий ҳамда диний қадриятларни асраб-авайлашга қаратилган саъй-ҳаракатлари дўст озар ва ўзбек халқларининг умумий манфаатларига хизмат қилмоқда.
Озарбайжон ва Кавказ халқларининг тақдири Бухоро, Самарқанд ва Тошкент билан чамбарчас боғлиқ. Ушбу тарихий шаҳарлар минтақамизда илм, диний ва маданий алоқаларнинг шаклланишига тарихан муҳим таъсир кўрсатган. Мен таълим олган Тошкент, Бухоро шаҳарлари ҳаётимда алоҳида ўринга эга. Мен Ўзбекистонни ўз Ватаним деб билганман. Юртингизга муҳаббатим чексиз. Шунинг учун ўзбек халқи қўлга киритган ютуқлардан беҳад севинаман.
Қодир Раббимиз Озарбайжон ва Ўзбекистон халқларининг тинчлиги, бирлиги ва фаровонлигини янада зиёда этсин.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати
Такфирчилик – энг оғриқли муаммо
Мазҳаббошимиз Имоми Аъзам раҳимаҳуллоҳнинг “Фиқҳул акбар” китобида бундай ёзилган: “Бирор мусулмонни қилган гуноҳи сабабли кофирга чиқармаймиз, гарчи у кабира гуноҳ бўлса ҳам, башарти уни ҳалол деб эътиқод қилмаган бўлса, ундан имон исмини олиб ташламаймиз, уни ҳақиқий мўмин деб атайверамиз, уни фосиқ мўмин деб аташ мумкин, фақат кофир эмас”.
«Куфр» сўзи луғатда «ўраш», «тўсиш» каби маъноларни билдиради. Истилоҳда эса икки хил маънода келади: бири динда, яъни, Аллоҳ ва Унинг расулига итоатсизлик, иккинчиси, инъом этилган неъматни менсимай, инкор этишни англатади. Масалан, Қуръони каримда «куфр» лафзи бир неча ўринларда келган бўлиб, баъзи оятларда «мутлақ куфр» зикр этилиб, Ислом динидан чиқишгача бўлган ҳолатлар назарда тутилса, баъзи ўринларда шунчаки чеклов ёки тўхтамларни ўз ичига олади.
Шу боис олимлар куфрни иккига, яъни катта ва кичик турга бўлганлар. Кичик куфр амалий ҳисобланиб, Китоб ва суннатда «куфр» деб номланган гуноҳларни ўз ичига олади. Бироқ улар диндан чиқарувчи ҳақиқий куфр даражасига етмайди, балки куфрони неъмат, ношукрликни назарда тутади. Масалан, Иброҳим сурасининг 34-оятида “куфр” сўзидан “ношукрлик” маъноси ирода қилинган: «…Ҳақиқатан, инсон (ўзига) ўта золим ва (Раббига) жуда ношукрдир».
Кичик куфр ҳадиси шарифда ҳам келган: «Мендан кейин бир-бирингизни бўйнингизга қилич солувчи кофир бўлманглар». Уламолар кичик куфр диндан чиқармайди ва амалларни бекор (ҳабата) қилмайди, лекин амалларни нуқсонли қилади ҳамда у орқали банда азобга дучор бўлади, деганлар.
Катта куфр эса истилоҳда ҳақни беркитиш, яъни имоннинг зиддини билдиради. Жумладан, имон келтириш шарт бўлган нарсалардан бирини инкор этиш катта куфрдир. Катта куфр кишини диндан чиқаради.
Такфир эса асоссиз сабаблар билан мўмин-мусулмон кишини кофирга чиқаришдир. Мусулмонни кофир дейиш жуда хатарли масала бўлиб, оқибати ёмон ишдир. Уламолар ижмоси билан куфр ҳисобланган сўз мутлақ «куфр»дир. Мўмин имон асосларини инкор этиш билангина диндан чиқади. Куфр калимасини айтган кишига «кофир» ҳукмини беришнинг шартлари бор. Диндан чиққан мусулмон кофир саналади ва у «муртад» деб аталади. Муртадлик қуйидагилардан бирортасини қасддан бажариш орқали юзага келади: куфр калимасини билиб туриб, ўзи хоҳлаб талаффуз қилиш; ботил ақидага эътиқод қилиш; сўз ёки амали билан кофир бўлишни ният қилиш; Исломдаги қатъий, мутавотир йўл билан фарз қилинган амаллардан бирини инкор қилиш.
Имом Абу Мансур Мотуридийнинг қарашлари карромийлар, жаҳмийлар, муътазилийлар, қадарийлар ва рофизийларнинг айнан мазкур масала ёки у билан боғлиқ бўлган имон ва амал, гуноҳ ва гуноҳкорнинг ҳолати, мўминлик ва кофирлик билан боғлиқ қарашларига берган раддияларида намоён бўлади. Жумладан, «Китобут тавҳид» асарида Имом Мотуридий «аслида соф диний эътиқоддаги таълимотни билиш осон иш эмас» эканини уқтиради. Аллома такфир масаласида муътазилийларнинг гуноҳ боис имоннинг завол топиши, шунинг учун осий мўмин кофир бўлиб, дўзахда абадий қолиши ҳақидаги қарашларини рад этади ва аҳли суннанинг ушбу масала юзасидан фикрларини баён қилади.
Асарда мазкур масалалар кенг ёритилган. Аллома мусулмонга кофир ҳукмини беришда ҳаддан ошган фирқаларнинг қарашларига раддиялар берган ва аҳли суннанинг ушбу масала юзасидан қарашларини Қуръони карим оятлари ва ҳадиси шарифлар билан далиллаган. Жумладан, асарда қуйидагилар баён қилинган: «Гуноҳи кабира қилган киши тўғрисида муржиалар: “Мўминнинг имонига гуноҳи кабира зарар қилмайди”, десалар, хорижийлар: “гуноҳи кабира қилган мусулмон имондан чиқади, кофир бўлади”, дейдилар». Имом Мотуридий эса уларни рад этиб, Юсуф сурасининг: «Зеро, Аллоҳнинг раҳматидан фақат кофир қавмгина ноумид бўлур», (87-оят) оятини далил қилиб келтиради. Гуноҳи кабира борасида Имом Мотуридий аҳли суннанинг эътиқодини баён қилиб айтадики: «Мўмин фосиқ бўлса, унга тавба вожиб бўлади. Қуръони каримда: “(Эй Муҳаммад!) Ўз жонларига (гуноҳ билан) зулм қилган бандаларимга айтинг: Аллоҳнинг раҳматидан ноумид бўлмангиз! Албатта, Аллоҳ барча гуноҳларни мағфират қилур. Албатта, Унинг ўзи Мағфиратли ва Раҳмлидир”, дейилган» (Зумар сураси, 53) оятни ҳужжат қилиб келтиради.
Аҳли сунна уламолари иттифоқига кўра, катта (кабира) гуноҳ содир этган киши қилган ишини ҳалол санамас экан, ҳаргиз кофир бўлмайди ва у банда дўзахда абадий қолмайди.
Юқорида санаб ўтилганлар оқимлар даъво қилаётган сохта ғоялар аҳли сунна вал жамоа эътиқодига мутлақо зиддир. Зеро, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам қибла аҳлидан бирор кишини, гарчи гуноҳи кабира қилса ҳам, кофирга чиқармасликка буюрганлар. Саҳобаи киромлар ҳам қибла аҳлининг ҳеч бирини кофирга чиқармаганлар.
Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи ва саллам: «Қачон киши ўз биродарига “Эй, кофир” деса, икковларидан бири ўшандоқ бўлади», деганлар (Имом Бухорий ривояти). Яъни, ҳалиги одам кофир бўлмаса, уни кофир деган одамнинг ўзи кофир бўлади.
Ҳанафий уламолар эса кишининг кофирлигига тўқсон тўққизта далил бўлиб, ундай эмаслигига битта далил топилса, ўша битта далил олиниши лозимлигини айтадилар.
Имом Аҳмад ибн Ҳанбал раҳматуллоҳи алайҳ эса: “Асҳобларимиздан ҳеч ким қибла аҳлидан бўлган аҳли ҳавони кофирга чиқаришни айтмаган. Бир нарсани вожиб ёки ҳаром дейиш, бировга савоб ёки азоб бериш, бировни кофир ёки фосиқ деб ҳукм қилиш Аллоҳнинг ишидир», деганлар.
Хулоса қилиб айтганда, хорижийлар, муътазилийлар каби фирқалар томонидан такфир масаласи аҳли сунна вал жамоа эътиқодига зид тарзда талқин қилинган. Ҳозирги кунда Ислом ниқоби остида фаолият олиб бораётган турли оқимлар мусулмонларни қилган амали боис кофирга чиқариш орқали ўзларининг жиноятларини оқламоқдалар. Бироқ буларнинг бари динимиз таълимотига зиддир.
Рауфжон РАШИДОВ