Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) давридан 13 аср ўтгач пайдо бўлган сохта салафийлар оқими тарафдорлари, Исломнинг дастлабки уч асридан кейин яшаган мусулмонлар Исломни нотўғри тушунган, деган фикрни илгари суришади. Ваҳоланки, Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) бундай деганлар: «Одамларнинг яхшилари мен билан яшаганлар, сўнг улардан кейингилар, сўнг улардан кейингилар» (Имом Бухорий ва Муслим ривояти).

Мазкур давр саҳобалар, тобеъинлар ва табаа тобеъинлар давридир. Ана шу давр салафларнинг давридир. Бу ҳақиқатни ўзларини  “салафийлар”, деб атаётган сохта оқим аъзолари ҳам яхши билади.
Агар теранроқ ўрганиб чиқилса, бугунги “Сохта салафийлар” Исломнинг дастлабки уч асрида чиқарилган ҳукмлардан бошқаси бидъат дейишади-ю,  бироқ уларнинг ўзлари бунинг тескарисини қилишади. Ҳолбуки, улар Ибн Таймийя, Ибн Қайюм каби раҳнамоларининг сўзларидан бошқасини тан олмайди ва тўрт нафар мужтаҳид имом: Имоми Аъзам, Имом Шофиъий, Имом Молик ва Имом Аҳмад Ҳанбалий (раҳматуллоҳи алайҳим)га эргашганларни эса қоралайди.  Аслида улар эргашаётган “мужтаҳид”лар солиҳ салафлар қаторига кирмайди. Чунки Ибн Таймийя ва Ибн Қайюм Абу Ҳанифа (раҳматуллоҳи алайҳ)дан деярли олти юз йил кейин яшаб ўтишган. Демак, «салафий” оқимининг икки имомини солиҳ салафлардан олти асрлик тафовут ажратиб турибди. Орадан шунча узоқ вақт ўтган бўлишига қарамай, “Сохта салафийлар” бу икки шахснинг таълимотини жуда катта эътибор билан ўрганиб, амал қилишади.
Яна улар гўё “пок” шариатга қайтишга ва кейинги даврда пайдо бўлган “бидъатлардан” воз кечишга ҳамда барча ҳукмларни фақатгина Қуръон ва Суннатдан олишга чақиради. Бу шундай ҳам ҳаммага маълум. Лекин масала бошқа тарафда – у икки манбадан ҳукм қандай равишда ва қайси усуллар билан чиқаришдадир. Ҳақиқатан, Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) Қуръон ва Суннатга эргашишни буюрганлар. Қуръон ва Суннат - ҳадислар орқали англанади. Улардаги  шаръий ҳукмларни эса мужтаҳидлар тушунтириб берадилар. “Сохта салафийлар” эса, Суннатни бизга тушунтириб берган бу олимларни адашган деб эълон қилиб, Суннатга эргашиш имкониятини йўққа чиқаришмоқда. “Сохта салафийлар”нинг иддаосига кўра, аҳли сунна вал жамоадаги ақидавий йўналиш асосчилари Ашъарийлар ва Мотурудийлар – Аҳли суннадан чиқиб адашганлардир. Ҳолбуки, ҳадис тўпламларини шарҳ қилган деярли барча олимлар, эътиқодда Мотурудий ёки Ашъарий бўлганлар.
“Фақатина Қуръон ва Суннатга эргашиш керак” деган салафийларнинг чақириғи назариётдагина яхшидир, амалий ҳаётда эса, мусулмонларнинг кундалик муаммоларига тааллуқли минглаб саволларга дуч келинади. Охир оқибат, ҳар бир одам учун, “ҳақиқий мужтаҳид олимга эргашиш керакми ёки навбатдаги бир фирқанинг “етакчисининг” ижтиҳодигами?” деган савол кўндаланг бўлаверади. “Сохта салафийлар” ҳақида исломшунос олим Айдарбек Тулеповнинг “Ислом ва ақидапараст оқимлар” китобида бундай дейилади: “Сохта салафийлар - ...араб ва мусулмон мамлакатларида кенг тарқалган бўлиб, Ўрта Осиёга ҳам кириб келмоқда. Бу оқим тарафдорлари ислом динининг ҳар бир замон ва ҳар бир маконга мослаша олишини тан олмайдилар. Ўн тўрт асрдан бери Исломнинг етук алломалари, фақиҳу мужтаҳидлари қабул қилган фатволарга амал қилишга қарши чиқадилар.

Абдувоҳид Ўрозов

Давлат мадҳияси қабул қилинганлигининг 24 йиллиги диёримизда кенг нишонланди. Хусусан, ўқув юртлари, таълим муассасаларида ҳам “Ватаним мадҳияси – фахрим, ғурурим” шиори остида маънавий-маърифий тадбирлар ўтказилди. Уларда олиму уламолар, зиёлилар, шоиру ёзувчилар, устоз ва мураббийлар ҳамда ўқувчи ёшлар иштирок этди.
Мана шундай маърифий тадбирлардан бири Тошкент шаҳри Олмазор туманида жойлашган 261-сонли умумтаълим мактабида Ўзбекистон Республикаси Давлат Мадҳияси қабул қилинган кун муносабати билан бўлиб ўтди.
Ушбу тадбирда Ўзбекистон мусулмонлари идораси мутахассиси, Тошкент шаҳридаги “Хожа Аҳрор Валий” жоме масжиди имом-хатиби Исомиддин Aҳроров иштирок этиб, устоз-мураббийлар ва ўқувчилар билан ватанпарварлик, ота-онага ҳурмат ва устоз-мураббийларга эҳтиром, илм-маърифат эгаллашга бўлган иштиёқни янада ошириш каби мавзуларда суҳбат қилиб берди.

Дарҳақиқат, ватанпарварлик туйғусини мужассам этган мадҳиямиз бугун таълим масканларида ёш авлоднинг Ватанга муҳаббат руҳида камол топишига хизмат қилмоқда. Мадҳия – қалбида ўз Ватанига муҳаббат ва садоқат туйғуси бор ҳар қандай кишида миллий ғурур, ўзига хос фахр, энг муҳими юртга меҳр уйғотади. Бу миллий тимсолда халқнинг ўтмиши, бугуни ва келажаги, шунингдек, зийнати, орзу-ўйи, маслак-мақсади мужассам. Сўзга чиққан нотиқлар томонидан ана шундай мазмундаги гапларга алоҳида эътибор қаратилди.
Манбаларда қайд этилишича, Имом Муҳаммад Ғаззолий алайҳирроҳма шундай деган эканлар: «Ватаннинг ҳам ҳақлари бўлади. Уларнинг биринчиси шу Ватанда яшаганда тинч-хотиржам, шукрона қилиб яшаш ҳаққидир. Шунингдек, Ватандан кетганда уни соғиниш, Ватан камситилганда ғазабланиш, Ватанга ҳужум қилинганда уни ҳимоя қилиш ҳам Ватаннинг шу юртда туғилиб-ўсганлар зиммасидаги ҳаққидир. Шу жаннатмакон Ватанда яшаяпмизми, унда тинч-тотувлик билан яшайлик, бунга шукрона қилайлик, узоқда бўлганда уни соғинайлик.
Бугунги кунда халқимизнинг маънавиятини юксалтириш, ёшларни ватанпарварлик руҳида тарбиялаш масаласига алоҳида эътибор қаратилмоқда. Ўзбекистон Республикаси мадҳияси ёшларда Ватанга муҳаббат, бой тарихимизга, миллий ўзлигимизга чуқур ҳурматни шакллантиришда, фарзандларимизнинг ҳар томонлама баркамол ва етук инсонлар бўлиб вояга етишида муҳим тарбиявий восита бўлиб хизмат қилмоқда.
Мана шундай фикр-мулоҳазалар Тошкент шаҳри Олмазор туманида жойлашган 261-сонли умумтаълим мактабида ўтказилган маърифий тадбирнинг бош мавзуси бўлди.
Аллоҳ таоло чинакам ватанпарвар, ҳақиқий мард, жасур ўғлонларни тарбиялашимизда Ўзи мададкор бўлсин!

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати

ОЗ-ОЗ ЎРГАНИБ

ДОНО БЎЛУР...

*   *   *

Заҳируддин Муҳаммад Бобур

хазиналари

*   *   *

МУБАЙЯН ВА

НАСРИЙ БАЁНИ

*   *   *

ИЙМОН-ЭЪТИҚОД  КИТОБИ

*   *   *

НАЗМ

Бир кеча Тенгрининг иноятидин,

Фазл ила лутфи бениҳоятидин,

Умму Ҳоний уйида эрди Расул,

Жаброил осмондин этти нузул;

Жаброил олдида Буроқ чекиб,

Маркаб эрди Буроқу ул – рокиб;

Маккадин келди Байти Мақдисқа,

Сен бу йўлни соғинмағил қисқа.

Борди андин, фалакка майл этти,

Етти кўкка ўшал замон етти.

Анбиё бирла мухталит бўлди,

Нуридин жавфи осмон тўлди.

Кўрди дўзахни, биҳиштни ҳам,

Яхши афъолу бадсириштни ҳам.

НАСРИЙ БАЁН

Меърож сифатининг баёни

Бир кеча Аллоҳ таъолонинг инояти ва бениҳоят фазлу карами ва лутфи – илтифоти бўлиб, ҳазрати Расулуллоҳ алайҳиссалом (ҳазрати Али розияллоҳу анҳунинг опалари, Абу Толибнинг қизлари бўлмиш) Умму Ҳонийнинг уйларида ётган эдилар; шунда (фаришталарнинг улуғи) Жаброил алайҳиссалом осмондан тушиб келдилар; Жаброил алайҳиссалом ёнларида Буроқни ушлаб турар эдилар. Шунда Буроқ (учқур от) маркаб, яъни улов бўлди ва ул зот (Муҳаммад алайҳиссалом) рокиб – суворий бўлдилар.

Маккаи мукаррамадан Байти Мақдисга (Масжиди Ақсога) келдилар, сен бу йўлни қисқа деб гумон қилма.

ИЗОҲ. Бу ҳақиқат Қуръони каримда баён этилди; Исро сураси, 1-ояти маъноси:

“Ўз бандаси (Муҳаммад алайҳиссалом)ни (жасади ила) кечаси Масжиди Ҳаромдан Биз атрофини баракотли қилиб қўйган Масжиди Ақсога олиб борган Зот (Аллоҳ) шони юксак (ва ҳар турли нуқсонлардан пок)дир. (Буни) унга оятларимиздан бир қисмини кўрсатмоғимиз учун (қилдик). Шубҳасиз, Унинг Ўзи ҳаққоний эшитгувчи, кўргувчидир” (Исро сураси, 1-оят).

(Насрий баён.) Кейин у жойдан кетиб, осмон оламига майл этдилар. Шу лаҳзада етти қават осмонга етдилар. (У осмонларнинг ҳар бирида) пайғамбарлар билан мулоқот қилиб, кўришиб, суҳбатдош бўлдилар. Бутун осмон ичи Ул зот (соллаллоҳу алайҳи ва саллам)нинг нурларидан тўлди. Шунда  у  зотга  дўзах  ҳам,  жаннат  ҳам  кўрсатилди,  (жаннатдаги) яхши феълли (солиҳ амаллар қилган) кишиларни ҳам, ёмон хулқли (қилмиши бад) кимсаларни ҳам кўрдилар.

ИЗОҲ. Меърож воқеаси улуғ бир мўъжиза бўлиб, инсоннинг ақлий мантиқи ҳудудидан ташқаридадир. Бунинг ҳақиқат эканлиги Қуръони карим оятлари ва энг саҳиҳ Ҳадиси шарифлар билан собитдир.

“Саҳиҳи Бухорий”дан; Ҳазрати Анас (ибн Молик розияллоҳу анҳу): “Ул зот (Жаноб Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам) осмонлар оламида ҳазрати Одам (алайҳиссалом)ни, ҳазрати Идрис, ҳазрати Мусо, ҳазрати Ийсо, ҳазрати Иброҳим (солавотуллоҳи алайҳим ҳазратлари)ни  кўрдилар”, деб айтдилар. Лекин уларнинг қайси манзилларда (қайси осмонларда) эканларини аниқ эсламадилар. Фақат ул Жаноб Одам алайҳиссаломни биринчи осмонда ва Иброҳим алайҳиссаломни олтинчи осмонда кўрганларини айтдилар, холос”.

Ҳазрати Анас (розияллоҳу анҳу) дедилар: “Ҳазрати Жаброил алайҳиссалом жаноб Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи ва салламни ҳазрати Идрис (алайҳиссалом)нинг ёнларидан олиб ўтаётганларида, у киши: “Марҳабо (хуш келибсиз), эй солиҳ Пайғамбар, эй солиҳ биродар!” – дедилар. (Жаноб Расулуллоҳ алайҳиссалом айтдилар:) шунда: “Бу киши ким?” – дедим. (Ҳазрати Жаброил:) “Бу киши Идрис (алайҳиссалом)”, дедилар. Кейин (Жаброил) мени ҳазрати Мусо алайҳиссаломнинг ёнларидан олиб ўтдилар. У киши: “Марҳабо, эй солиҳ Пайғамбар, эй солиҳ биродар!” – дедилар. Шунда: “Бу киши ким?” – дедим. (Ҳазрати Жаброил:) “Бу киши Мусо (алайҳиссалом)”, дедилар. Кейин (Жаброил) мени ҳазрати Ийсо алайҳиссаломнинг ёнларидан олиб ўтдилар. У киши: “Марҳабо, эй солиҳ Пайғамбар, эй солиҳ биродар!” – дедилар. Шунда: “Бу киши ким?” – дедим. (Ҳазрати Жаброил:) “Бу киши Ийсо (алайҳиссалом)”, дедилар. Кейин (Жаброил) мени ҳазрати Иброҳим алайҳиссаломнинг ёнларидан олиб ўтдилар. У киши: “Марҳабо, эй солиҳ Пайғамбар, эй солиҳ биродар!” – дедилар. Шунда: “Бу киши ким?” – дедим. (Ҳазрати Жаброил:) “Бу киши Иброҳим (алайҳиссалом)”, дедилар”.

Насрий баён ва шарҳ муаллифи:

Мирзо КЕНЖАБЕК

«Жанубий Кавказ» сиёсатшунослар клуби (Озарбайжон) раҳбари Илгар Вализода АҚШ Давлат департаментининг Ўзбекистонни диний эркинликлар соҳасида «Махсус назорат рўйхати»дан чиқариш тўғрисидаги расмий баёноти юзасидан ўз муносабатини билдирди, деб хабар бермоқда «Дунё» АА.
— Ўзбекистон, ўзбек халқи ва расмий Тошкентнинг турли диний конфессиялар ва этник гуруҳлар вакилларига муносабати билан таниш бўлган ҳар бир киши Давлат департаментининг аввалги қарорини англашилмовчилик ёки мамлакат обрўсини туширишга интилган кучлар фаолиятининг натижаси деб билган, — деди эксперт. — Аввалги қарорни бекор қилган амалдаги ҳужжатни Ўзбекистоннинг халқаро майдондаги фаолияти эътирофи ва адолат тантанаси деб ҳисоблаш мумкин. Мен Ўзбекистон ва ушбу меҳмондўст мамлакатнинг турли шаҳарларида кўп маротаба бўлганман. Ҳеч қачон оддий фуқаролар ёки ижро ҳокимияти вакилларининг бошқа миллат ва конфессия вакилларига нисбатан нохуш муносабатини сезмаганман. Ўзбекистонда бағрикенглик устувор давлат сиёсати даражасига кўтарилган. Мамлакатда насроний православ епархияси, яҳудий ва бошқа дунё динларига мансуб ибодатхоналар фаолият юритади.
Ўзбек жамияти ва ҳукумати Конституция тамойилларига риоя қилган ҳолда мамлакатда яшовчи турли диний гуруҳ вакилларига ҳурмат билан муносабатда бўлмоқда. Шу тарзда миллий осойишталик ва тотувлик таъминланмоқда.
Ўзбекистон бошқа динларга ҳурмат кўрсатилмаётган кўплаб давлатлар учун намуна бўлиб хизмат қилиши мумкин. Бу ерда диний конфессиялар ўртасидаги ҳамкорлик ўзаро ҳурмат ва англашув тамойиллари асосида ривож топмоқда. Ўзбекистонда азалдан шундай бўлиб келган ва бундан кейин ҳам шундай бўлиб қолади. Чунки бу ўзбек халқи табиатига хос фазилатдир.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати