Россия муфтийлар кенгаши раисининг биринчи ўринбосари, Россия Мусулмонлар диний идораси раиси ўринбосари Рушан Аббясов Ўзбекистон Республикаси элчихонаси маслаҳатчиси Алишер Зиёмуҳамедов билан учрашди. Учрашувда халқаро департамент бошлиғи Илдар Галеев, Россия муфтийлар кенгаши ва Россия Мусулмонлар диний идораси «Муслим Тур» расмий ҳаж-оператор директори Али Ҳожи Гурдин ва Ўзбекистоннинг Россиядаги элчихонаси иқтисодий ишлар бўйича учинчи котиби Азамат Раимов иштирок этди.
Учрашув чоғида Рушан Аббясов Россия Муфтийлар Кенгаши раиси ва Россия Мусулмонлар диний идораси раиси муфтий Шайх Равиль Ғайнутдин номидан Ўзбекистоннинг Россиядаги Фавқулодда ва Мухтор элчисига табригини етказди. Россия муфтийлар кенгаши раисининг биринчи ўринбосари, Россия Мусулмонлар диний идораси раиси ўринбосари элчихонанинг пандемия пайтида ўзбек ватандошларига кўрсатган ёрдами ва қўллаб-қувватлови учун миннатдорчилик билдирди. Рушан Аббясовга кўра, баҳорда ўткир коронавирус пандемияси пайтида мусулмон ташкилотларимизга ўзбекистонлик муҳожирлар бир неча бор мурожаат қилишган. Фақат биргаликдаги саъй-ҳаракатлар орқали бир қатор масалалар, жумладан, уларнинг Ватанга қайтиши ҳал этилди.
Ўз навбатида, Алишер Зиёмуҳамедов ҳам мана шундай оғир даврда ёрдам кўрсатгани учун Россия Муфтийлар Кенгаши раиси ва Россия Мусулмонлар диний идорасига миннатдорчилик билдирди.
Россия Муфтийлар Кенгаши расмий сайтининг ёзишича, томонлар Ўзбекистонда келаси йилга эпидемиологик вазият туфайли қолдирилган "Маънавий ипак йўли" илмий-амалий анжуманини ўтказиш режаларини муҳокама қилишди. Йиғилиш кун тартибидаги мавзулардан бири Ўзбекистонда диний зиёрат туризмни ривожлантириш бўлди.
Учрашув якунида томонлар ўзбек диаспораси билан яқин алоқада бўлиш зарурлигини айтиб, бундан кейин ҳам самарали ҳамкорлик ҳақида келишиб олдилар. Рушан Аббясов меҳмонларга эсдалик совғалари, жумладан, «Читай» нашриёт уйи китобларини тақдим этди.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати

Ўзбекистон элчиси Равшан Усманов Малайзия туризм, санъат ва маданият вазирлиги ҳузуридаги Ислом туризми маркази (Islamic Tourism Centre - ITC) Бош директори Моҳмед Разип Ҳожи Хасан билан учрашув ўтказди. Бу ҳақда “Дунё” ахборот агентлиги хабар бермоқда.

Мулоқот чоғида сайёҳлик соҳасида икки томонлама ҳамкорликни ривожлантириш истиқболлари, Ўзбекистоннинг бой маданий-тарихий мероси, минтақаларининг зиёрат туризми учун ноёб ва улкан салоҳияти ҳақида маълумот берилди.

Моҳмед Разип Ҳожи Ҳасаннинг айтишича, Ўзбекистон малайзиялик сайёҳлар учун жозибадор манзил сифатида кўп давлатлардан устунликка эга. Шу боис дунёдаги пандемия билан боғлиқ вазиятни ҳисобга олган ҳолда мамлакатимизнинг сайёҳлик жозибадорлигини Малайзия жамоатчилиги орасида тарғиб қилиш чора-тадбирларини кўришини таъкидлади.

Учрашув якунида ИТМ ва Давлат туризм қўмитаси ўртасида англашув меморандуми имзолаш ва Бухоро вилоятида туризмни ривожлантириш департменти вакиллари ўртасида видеоанжуман ўтказиш юзасидан бир қанча келишувларга эришилди.

Шунингдек, мамлакатимизда туризм соҳа вакиллари учун “зиёрат туризми”, “muslim friendly” ва “halal tourism” стандартларини ривожлантириш масалалари бўйича бир қатор вебинар ва гидлар малакасини ошириш учун малай тили курсларини ташкил этиш режалаштирилган.

Маълумот учун, Ислом туризми маркази (ИТМ) Малайзияда зиёрат туризмини ривожлантириш бўйича асосий мувофиқлаштирувчи идора сифатида фаолият юритади. Уни тегишли вазирлик, идора ва олий ўқув юртлари вакиллари, туризм ва меҳмондўстлик соҳаси бўйича етакчи мутахассисларни ўз ичига олган директорлар Кенгаши амалга оширади.

ИТМ тадқиқот олиб боради, Малайзияда саноатни барқарор ривожлантириш учун туризм сиёсати бўйича таклифларни расмийлаштиради, мусулмон бозорига қаратилган туристик пакет ва йўналишни тайёрлаш бўйича семинарлар ташкил этади ва туроператорлар билан бирга мусулмон туристларнинг эҳтиёжларини қондириш учун алоҳида маҳсулотлар яратади.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати

24 соат ичидаги 5та буюк ва 50та кичик актив биоритм даври бор. 5 буюк даврнинг ҳар бири бошланишидаги илк 15 дақиқа биологик актив пайтдир. Бу вақтларда акупунктор нуқталар тамоман очиқ ҳолатда бўлади. 5 вақт намоз бу 5 буюк биологик даврга тўғри келади. Азондан 15 дақиқа кейин акупунктор нуқталар секин аста ёпилишни бошлайди ва бу ёпилиш жараёни 1,5-2 соат давом этади.

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бундай деганлар: "Намоз учун вақтнинг аввали – Аллоҳ ризоси, вақтнинг ўртаси - Аллоҳ раҳмати, охири эса - Аллоҳнинг авфидир". Бошқа ҳадисда, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: "Агар кишилар намозга эрта келишнинг савобини билганларида эди, бунинг учун мусобақалашишар эдилар", деганлар.

Рукуъ: ички аъзоларни, туҳумдон, бачадон, простатит, буйрак, сийдик йўллари ва умуртқа соғлигини сақлайди. Ошқозон, қорин, бел ва гардан мускулларини кучлантиради.

Сажда: баданнинг устки қисмларида қон юришини орттиради, мияда суюқлик ва қон айланишини тартибга солади ва сақлайди. Мияни тозалайди, хотирани кучлантиради, тушуниш ва фикрлаш қобилиятини орттиради, ўпка, юрак ва асаб тизимини дам олдиради.

Салом: икки томонга салом бераётиб, елкаларга қараш кўзлардаги қон айланишининг бузилишидан, кўз мускулларини дангасаликдан, энса ва бўйин суякларига оҳак йиғилишидан сақлайди.

Саждага кетаётиб ва тураётиб қилинган ҳаракат: тананинг барча бўғим ва мускулларининг соғлигини муҳофаза остига олади.

Таҳорат ва намознинг моддий фойдаларини санаб охирига етиб бўлмайди. Бу ерда мисол тариқасида уларнинг фақатгина бир нечтаси айтилди, маънавий ҳикматлари ҳақида эса ҳеч гапирмадик.

Соғлиқни сақлаш учун таҳорат қилиш, 5 вақт намоз ўқиш, ҳалол таом ейиш ва ейишни камайтириш етарли иншаАллоҳ.

"Намоз ва дуолар" китобидан олинди

2020 йил 23 ноябрь куни Пайғамбаримиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи ва саллам авлоди, шариат фанлари номзоди, Маккадаги Жума масжидларидан бирининг имоми Шайх Муҳаммад Ал-Айдарус вафот этди.

Атоқли илоҳиётчи ўз ҳаёти ва фаолиятини динимизга хизмат қилишга бағишлади. У киши умрининг кўп қисмини диндошларимизни ўқитиш, уларга маърифат улашишга сарфлади ва ажойиб воиз ва самимий мусулмон сифатида бутун дунёда машҳур.

Islam.ru маълумотига кўра, Муҳаммад Ал-Айдарусга Маккадаги Ал-Ҳарам масжидида бомдоддан сўнг жаноза намози ўқилиб, Ал-Муалла қабристонига дафн этилган.

Иннаа лиллааҳи ва иннаа илайҳи рожиъуун.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати

Долзарб мавзу

Бугун, афсуски, айрим ғаламис кимсалар муқаддас динимизни ёмонотлиққа чиқариб, дунёнинг кўпгина давлатларида, хусусан, Ғарб мамлакатларида атайлаб “исломофобия” (яъни, одамларни Исломдан қўрқитиш, диндан бездириш)ни тарқатишга чиранишмоқда.

Қўли қонга ботган манфур, малъун, сотқин кимсалар “жиҳод” ниқоби остида дунёнинг арзимас матоҳига учиб, тинч аҳолининг ҳаловатини бузиш, одамлар ўртасида саросима уйғотиш мақсадида оломон орасида ўзини портлатаётиб “Аллоҳу акбар” дея ҳайқирмоқда. Дин душманлари қаерда қинғир иш қилмоқчи бўлишса, яна ўша улуғ калом – “Аллоҳу акбар” янграйди.

Табиийки, инсонпарвар, мўътадил, ўз номи билан тинчликни тарғиб қиладиган динимизнинг асл моҳиятидан бехабар кимсалар Исломдан чўчиб қолишмоқда. Бу масаланинг биринчи жиҳати.

Яна бир жиҳати шуки, айримлар (ҳатто аҳолисининг аксарияти мусулмон бўлган дитёрларда ҳам) атайлаб динимиз буйруқларини кишиларга машаққатли қилиб кўрсатишмоқда. Бу ҳам кишиларни, диндан юз ўгирмаса-да, лекин Ислом арконларини бажаришдан чўчитмоқда.

Хўш, аслида ҳам шундайми: баъзилар айтаётганидек, динимиз ростдан ҳам машаққатлими? Исломнинг арконларини бажариш шунчалик мушкулми?   

Ислом ҳаддан ошиш ва нуқсонга йўл қўйиш ўртасидаги мўътадилликни тутган дин бўлиб, у энг тўғри йўл саналади. Қуръон ва суннатдаги шариат матнлари мўътадил йўлни тутишга буюрувчи ва ғулув номи билан тўғридан-тўғри муболағага берилиш ёки тажовуз, золимлик, адоват, муросасизлик ҳамда чуқур кетиш каби ғулувни ифода этувчи нарсалардан қайтарувчи умумий далиллар билан келган.

Келинг, мусулмонларнинг асосий манбаи бўлган Каломуллоҳга дмурожаат қилайлик. Зеро, илоҳий каломдан ошириб бир сўз дейиш башарият уддалайдиган иш эмас.

1. Аллоҳ таоло айтади: «Эй, аҳли китоблар! Динингизда ҳаддан ошманг ва Аллоҳ ҳақида ҳақдан бошқани айтманг» (Нисо сураси, 171-оят).
2. Бошқа бир ояти каримада: «Эй, аҳли китоблар! Динингизда ҳаддан ошиб, ноҳақлик қилманг. Ва олдин ўзлари адашиб ва кўпчиликни адаштириб, тўғри йўлдан умуман чиққанларнинг ҳавойи нафларига эргашманг» (Моида сураси, 77-оят), деб марҳамат қилинган.

Ушбу икки оятда аҳли китобларни динда ғулув кетишдан қайтариқлар бордир. Қуръони каримда аҳли китобларга хитоб қилинган ҳар бир буйруқ ёки қайтариқларда бу уммат назарда тутилган бўлади. Чунки бу (Қуръон) билан аслида мусулмонларга хитоб қилинади. Агар Аллоҳ уларни ғулув кетишдан қайтарган бўлса, демак, биз, биринчи навбатда, ундан ман этилганмиз. Аҳли китоблар орасида ғулувга кетишнинг турли кўринишлари бор эди. Жумладан, баъзилар Аллоҳ таолонинг яратган нарсалари ҳақида ғулувга кетишарди. Масалан,  насронийлар Исо ва унинг онаси, яҳудийлар эса Узайр ва бузоқ борасида ғулувга кетишди. Улар ибодатда ғулув кетишди. Насронийлар эса Аллоҳ  бирор ҳужжат нозил қилмаган таркидунёчилик ва ундан бошқа ғулув кўринишларини ўйлаб топишди.

  Набий соллаллоҳу алайҳи ва саллам бу умматни  яҳудий ва насронийлар адашгани каби ғулувда уларга эргашишларидан хабар берганлар. Бу эса уммат орасида уларда бўлгани каби ғулувга кетиш содир бўлишини ифода этади. Уларни ғулувдан қайтариш воқеликда айнан бизга ҳам тегишлидир.

3. Аллоҳ таоло айтади: «Эй иймон келтирганлар! Аллоҳ сизга ҳалол қилган пок нарсаларни ҳаром қилманг. Ҳаддингиздан ошманг. Албатта, Аллоҳ ҳаддан ошувчиларни севмас» (Моида сураси, 87-оят).
4. Яна бир ояти каримада: «Бас, сен ва сен билан тавба қилганлар мустақийм туринглар ва туғёнга кетманглар. Чунки У нима қилаётганингизни кўриб тургувчидир» (Ҳуд сураси, 112-оят), дея амр этилган.

Ушбу икки оятда ғулув кетишдан қайтариқ бор. Чунки ҳаддан ошиш – шаръий чегарадан чиқиш демак. Бу эса ғулув маъносидадир, шунингдек, туғёнга кетиш ҳам ҳаддан ошишдир. Иккала оят мўътадиллик, васатийлик ва истиқоматга буюрмоқда, ғулув кетишдан қайтармоқда.

Шу билан бирга, муборак ҳадислар ҳам Ислом умматининг истиқоматда бўлиши учун муҳим маёқдир. 

1. Абдуллоҳ ибн Аббос розияллоҳу анҳумо айтади: «Ақаба кунининг тонгида Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам уловлари устида турганча менга: “Отишим учун тош териб бер”, дедилар. Мен у зотга майда тошларни териб бердим. У зот: “Бу каби тошларни отинглар. Сиздан олдингиларни динда ғулув кетиш ҳалок қилган”, дедилар (Имом Насоий ва Ибн Можа ривояти. Лафз Насоийники, санади саҳиҳ).

Ушбу ҳадис динда ғулув кетишдан қайтарувчи энг қатъий далилларидан биридир. Ҳадис шайтонга тош отишда тошлар борасида муболаға қилишдан қайтариш учун айтилган бўлса-да, Набий соллаллоҳу алайҳи ва саллам ушбу ҳадисни диннинг барча бобларида ғулув кетишдан қайтаришни ўз ичига олган умумий ибора билан баён қилдилар.

Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва саллам биздан олдин ўтганларни динда ғулувга кетиб, ҳалок бўлганларини баён қилмоқдалар. Нуҳ қавмининг ҳалокати Аллоҳни қўйиб, солиҳларга ибодат қилишлари бўлди. Яҳудийларнинг ҳалокатига эса Узайр ва бузоқ борасида ғулувга кетишлари сабаб бўлди. Улар ҳаддан ошиб, ҳатто пайғамбарларни қатл қилишди. Нозил қилинган китобларни бузиб талқин қилдилар. Насронийларнинг ҳалок бўлишига Исо ва унинг онаси Марям ҳақида ғулувга кетиш сабаб бўлди. Улар динга ундан бўлмаган ибодатларни янгилик қилиб киргизишди. Бу умматнинг ҳам энг кўп ҳалокатга дучор қилувчи омил ғулув ҳисобланади.

2. Абдуллоҳ ибн Масъуд розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Уч марта ғулувга кетганлар ҳалок бўлдилар”, дедилар» (Имом Муслим ривояти).

Абу Довуд ривоятида эса: “Огоҳ бўлинг! Ғулувга кетганлар ҳалок бўлдилар”, дедилар. Бу сўзни уч бор айтдилар. Имом Нававий: “Мутаъаннитлар –сўз ва амалларида чегарадан чиқиб, ҳаддидан ошадиганлардир”, деган.

Бу ҳадис юқоридаги “Сиздан олдингиларни динда ғулув кетиш ҳалок қилган” ҳадисининг айнан маъноси бўлиб, уни янада таъкидлаб келмоқда. 

3. Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Дарҳақиқат, дин енгилдир. Бирор киши динни қийинлаштирса, уни мағлуб қилади. Бас, тўғри амалда бўлинглар, яқинлашиб юринглар, яхшилик башоратини беринглар. Саҳар чоғида, тушдан кейин ва кечанинг охирида ёрдам талаб қилинг”, дедилар» (Имом Бухорий ривояти).
4. Имом Бухорий ва Имом Муслим Абдуллоҳ ибн Амр розияллоҳу анҳудан қуйидагиларни ривоят қиладилар: «Менга Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Менга хабар берилишича, сен кечани бедор ўтказиб, кундузнинг рўзасини тутар эмишсан?” дедилар. Мен: “Албатта, мен ўшандоқ қилурман”, дедим. У зот: “Агар сен шундоқ қиладиган бўлсанг, кўзинг заифлашади, нафсинг малол олади. Албатта, сенда нафсингнинг ҳам ҳақи бор, аҳлингнинг ҳам ҳақи бор. Бас, рўза ҳам тут. Оғзинг очиқ ҳам юр. Бедор ҳам бўл, ухла ҳам”, дедилар».
5. Абдуллоҳ ибн Амр ибн Осс розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламдан: “Албатта, бу дин мустаҳкамдир. Шундай экан, унинг ичига енгиллик билан кириб боринг. Ўзингизни Аллоҳнинг ибодатидан нафратлантириб қўйманг”, дедилар».

Хулоса қилиб айтганда, динимиз, айримлар ўйлаганчалик, машаққат эмас. Исломнинг барча арконларини бемалол бажарса бўлади. Буларнинг ҳеч қийин жойи йўқ. Аслида динимиз осон. Лекин ўзимиз уни қийинлаштириб оламиз. Агар биз биргина Имом Бухорий бобомиз ривоят қилган “Енгиллаштиринг, асло қийинлаштирманг, башорат беринг, асло нафратлантирманг”, ҳадисга риоя қилганимизда эди, бугун ваҳима қилинаётган “исломофобия” ҳам, “динимиздаги машаққатлар” ҳам ўз-ўзидан барҳам топган бўлар эди.

Нуриддин домла ХОЛИҚНАЗАРОВ,

Тошкент шаҳар бош имом-хатиби