Яқинда таҳририятимизга Жиззах вилояти Пахтакор туманидан қуйидаги савол келиб тушди. Унда бундай дейилади:

«Қишлоғимизда “қора қозон” деган одат бор. Унда бирор киши азали бўлиб қолса, ҳамқишлоқлар ёрдам тарзида пул беришади. Бир қараганда, бу хайрли урфдек. Бироқ ўша пулни ўрни келганда қайтариш лозим, худди тўёнадек.

Яна бир муҳим масала бу – “Худойи қилиш”, яъни азадорлар уч кун ичида халққа ош ёки шўрва қилиб тарқатиши керак. Бунга кимнингдир қурби етади, кимники эса йўқ. Бироқ азали хонадон буни қилишга мажбур. Шу тўғрими?»

Ушбу мурожаат бўйича Ўзбекистон мусулмонлари идораси Фатво маркази мутахассиси Ёрқин домла Жумабоев бундай дейди:

– Албатта, бу савол бугунги куннинг долзарб масалаларидан. Чунки марказимизга ҳам бундай саволлар кўп келади.

Аллоҳ таоло инсонни баъзи мусибатлар билан синаб, сабр қилган бандага улкан ажрлар беради. Аммо биз инсонлар мусибатзада кишининг дардини енгиллаштириш ўрнига уни янада оғир аҳволга солиб, фалон-фалон маросимларни зиммасига қўйишимиз мутлақо нотўғри. Бундан-да ачинарлиси, мана шу ишларни “диндан” (яъни маййит чиққан хонадон эгалари шу маросимларни қилишлари шарт) деб билиш, “шундай ишлар бажарилмаса, маййит қабрда қийналади”, деб эътиқод қилишдир. Борди-ю, маййит эгалари ўртаҳол оила бўлиб, бу маросимлар кимдандир қарз олиш эвазига ёки кўпчилик томонидан қарз сифатида пул йиғилиб ўтказиладиган бўлса, бу ишларнинг оқибати янада хунукроқ бўлади. Чунки инсон бир яқинидан айрилиб, қалбига етган жароҳати битиб улгурмасидан қарз тўлаш ташвишига тушиши мусибат устига мусибатдир. Аксинча, бундай оилага таъзия билдириш, далда бериш орқали маънавий ёрдам қилиш, дафн маросимларида иштирок этиш орқали жисмоний кўмаклашиш, қарз сифатида эмас, балки беғараз, ҳар ким имкони етганча моддий ёрдам кўрсатиш каби амаллар марғуб ишлардан ҳисобланади. Лекин буни урф ёки мажбурият сифатида қабул қилмаслик керак.

Абдуллоҳ ибн Жаъфар розийаллоҳу анҳудан ривоят қилинади: «Жаъфарнинг ўлими хабари келганда Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Жаъфарнинг аҳлига таом қилиб беринглар. Уларни машғул қиладиган нарса келиб қолди”, дедилар» (Имом Термизий ривояти).

Демак, мусибатхонага уч кунгача таом чиқариш, камбағал оила бўлса, уларга моддий ёрдам бериш, мусибат етган кишилар бой бўлса, уч кундан сўнг ихтиёрий равишда муҳтожларга ёрдам бериш, таом тарқатиш, эҳсон дастурхонини ёзиб, савобини маййитга етишини умид қилиш жоиз. Аммо бу ишлар омма учун мажбуриятга айланиб кетиши, қилмаса ўзларини айбдор ҳис этиш даражасигача етмаслиги керак. Бу ҳар кимнинг шароити ва хоҳишига қараб белгиланиши зарур. Шунингдек, мазкур эҳсонлар маййитнинг мерос молидан меросхўрларнинг розилигисиз амалга оширилиши ҳам ўзганинг ҳаққига эътиборсизлик саналади.

Афсуски, ҳозирги кунда халқимиз орасида дафнга доир кўплаб маросимлар урфга айланган. Бу маросимлар бир қарашда яхшилик, савоб амалга ўхшаса-да, уни ташкил қилишда бир мунча бидъат-хурофотлар, хатоликлар мавжуд.

Хусусан, юқорида айтилган “қора қозон” маросимида ҳам кўпчилик қарз сифатида пул беради. Оқибатда инсонларнинг ҳақлари бир-бирига аралашиб кетиши, бу орада кимдир шу ҳақларни адо этишга улгуролмай қолиши ҳолатлари юзага келади. Қолаверса, шу “йиғин” ортидан мусибат етган хонадонга бирор шаръий асосга эга бўлмаган бир мунча мажбуриятлар юкланиши ва шу маросимларни бажармаса, маломатга қолиш ҳолатлари ачинарлидир. Бундай одатлардан эса динимиз қайтаради.

Шундай экан, ҳақиқий мусулмон ҳар бир ишни шаръий мезонларга кўра бажариши, айниқса, вафот этиб кетган яқинлари учун савоб улашиш мақсадида қилаётган амалларида тўғри йўлни тутиши, савоб қиламан деб зиммасида ўзгалар ҳаққи қолиб кетмаслигини таъминлаши зарур. 

Ўзбекистон мусулмонлари идораси

Фатво маркази (78) 150-33-44

“Ҳидоят” журналининг 2023 йил 1-сонидан олинди

Ўзбекистон мусулмонлари идораси muslim.uz порталининг рус тилидаги саҳифаси мўмин-мусулмонларга юртимиз ва хорижда рўй бераётган диний соҳадаги янгиликлар, ўзгаришлардан бохабар қилиб, туркум мақолалар эълон қилиб бормоқда. Қуйида улар билан танишишингиз мумкин.

Жумладан, айни кунларда muslim.uz порталининг русча саҳифасига бир қатор қизиқарли янги материаллар жойлаштирилди:

– В ООН представлен опыт Узбекистана в укреплении религиозной толерантности (БМТда диний бағрикенгликни мустаҳкамлаш бўйича Ўзбекистон тажрибаси тақдим этилди);

– Узбекские спасатели активно помогают ликвидировать последствия мощного землетрясения в Турции (Ўзбекистонлик қутқарувчилар Туркиядаги кучли зилзила оқибатларини бартараф этишга фаол ёрдам бермоқда);

– Во всех мечетях Узбекистана совершили хатм и коллективное дуа за погибших при землетрясениях (Ўзбекистондаги барча масжидларда зилзилаларда ҳалок бўлганлар ҳаққига хатм ва жамоавий дуо ўқилди);

– Индонезия пятый год подряд возглавляет рейтинг самых щедрых народов мира (Индонезия беш йилдан бери дунёнинг энг сахий халқи рейтингига етакчилик қилиб келмоқда);

– Главный имам Самаркандской области провел диалог с обучающейся в Малайзии узбекской молодежью (Самарқанд вилояти бош имом-хатиби Малайзияда таълим олаётган ўзбекистонлик ёшлар билан учрашди);

– Малазийская телерадиокомпания снимет документальный фильм об Узбекистане (Малайзия телерадиокомпанияси Ўзбекистоннинг диққатга сазовор жойлари ҳақида ҳужжатли фильмни суратга олади).

Ҳурматли ўқувчилар, muslim.uz сайтининг русча саҳифаси кузатиш орқали юртимиз ва Ислом оламидаги энг сўнгги янгиликлардан баҳраманд бўлинг.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати

Улар таҳорат олсалар ҳам, унинг одобларини тарк қилганини кўрасан. Таҳоратда яхши покланаман, Аллоҳ таолонинг буйруғини бажараман, деб кўп сув қуяди. У алдангандир.

Ҳолбуки, ювиш теридан сувни оқизиш, тукларнинг тагига сув етказиш билан амалга ошади. Яна таҳоратнинг бошида Аллоҳнинг исмини зикр қилиши (Бисмиллоҳ айтиш), қиблага юзланиш яхшидир.

Алданган эса Аллоҳнинг исмини айтишни унутади, сувни қуйиб-қуйиб ўйнайди. Кўп қуйса тоза бўлади, деб ўйлайди. Шундай қилсагина кўнгли тинчийди. Шу билан Аллоҳнинг буйруғини бажо келтирдим, деб ўйлайди. Аллоҳ таоло Қуръонда бир тоифа одамларни айблаб: “Динларини ўйин ва беҳуда нарса қилиб олган ва бу дунё ҳаёти алдаб қўйганлар” (Анъом сураси, 70-оят), деб марҳамат қилган. Буларнинг барчаси нафснинг адашувидир. Шунинг учун уларга бу ишонган нарсалари қалбларини ўраб, нафсларини алдаган нарса экани билдирилди.

Бизга Қутайба ибн Саид Ибн Лаҳиъадан, у Ҳуяй ибн Абдуллоҳдан, у Абу Абдурраҳмон Ҳалабийдан, у Абдуллоҳ ибн Амрдан ривоят қилади: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам таҳорат олаётган Саъднинг олдидан ўтдилар ва: “Бу не исрофгарчилик, эй Саъд?” дедилар. У: “Таҳоратда ҳам исроф бўладими, ё Расулуллоҳ?” деди. У зот: “Ҳа, агар дарё бўйида бўлсанг ҳам”, дедилар».

Менга отам (раҳимаҳуллоҳ) Ҳакам ибн Муборакдан, у Бақиядан, у Абу Бакр ибн Абу Марям Анонийдан, у Ҳабиб ибн Убайдурраҳмондан, у Абу Дардодан ривоят қилади: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бир дарё бўйидан ўтдилар. Ундан бир идишда сув олиб, четга ўтиб таҳорат қилдилар. Сўнг ортган сувни дарёга қайтариб тўкдилар ва: “Уни Аллоҳ бошқа қавмларга етказади”, дедилар».

Бизга Абдурраҳмон ибн Ҳабиб Бақийядан, у Жарир ибн Усмон Ражийдан, у Солиҳ Ражийдан, у Зу Мижназ Тақий ибн Ухти Нажошийдан ривоят қилади: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг Билолга бундай деяётганларини эшитдим: “Эй Билол, таҳорат олишимга сув келтир”, дедилар. Кейин шундай таҳорат олдиларки, ҳатто бундан тупроқ лой бўлмади».

Анас розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади, у киши айтадиларки: «Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам бир соъдан беш муддгача (бўлган сув) билан ғусл қилар эдилар ва бир мудд билан таҳорат қилар эдилар».

Маълумот ўрнида: “Соъ” – 2,75 литр сув сиғадиган идиш. Бир муд сув эса 0,688 литр бўлади. Демак, Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам камида 2,75 литр сув билан, кўпида 3,440 литр сув билан ғусл қилганлар ва 0,688 литр сув билан таҳорат қилганлар.

Манбалар асосида

Аслиддин РАҲМАТУЛЛОҲ
тайёрлади

Бошқалардан ички устунлик ҳисси, ҳаддан ташқари мағрурлик ва ўзини ҳаддан ташқари ҳурмат қилиш – буларнинг барчаси нафс касалликлардан бирининг намоён бўлиши саналади.

 Муолажа услуби

Инсон бу оғир хасталикдан қутулиш учун Аллоҳга раҳмати ва фазли учун кўпроқ шукр қилиш ва эга бўлган барча неъматлар ўзининг саъй-ҳаракатлари туфайли эмас, балки унга фақат Аллоҳ Ўз раҳмати ва фазли ила берганини англаб етиши лозим.

Абу Бакр ар-Розий раҳимаҳуллоҳ Воситийдан эшитган гўзал сўзларини менга айтадилар: “Аллоҳ энг ёмон кўрган нарса бу – инсоннинг ўзи ва амаллари билан ғурурланиши".

Фузайл ибн Иёз раҳимаҳуллоҳ: “Ўзининг нафсида заррача бўлсада яхшилик бор деб билган одамда камтарлик йўқдир". Ундан камтарлик ҳақида сўрашганда, у: “Камтарлик – Аллоҳ таолога тўлиқ бўйсуниш ва кимдан бўлсада ҳақиқатни қабул қилиш”, деб жавоб бердилар. 

 Абу Абдураҳмон ас-Суламийнинг

“Нафс иллатлари ва уларнинг муолажаси” китобидан

Даврон НУРМУҲАММАД таржимаси

Ўзбекистон мусулмонлари идорасига қарашли «Шамсуддинхон Бобохонов» нашиёт-матбаа ижодий уйининг даврий нашрлари – «Ҳидоят» ва «Мўминалар» журналлари ҳамда «Ислом нури» газетасига 2023 йил учун обунани уюшқоқлик билан ташкил этиб, яхши натижаларга эришган Ўзбекистон мусулмонлари идорасининг вилоят вакилликларини Умра сафарига йўлланма билан рағбатлантириш режалаштирилган эди. 

Бугун, 2023 йил 9 февраль куни «Шамсуддинхон Бобохонов» нашиёт-матбаа ижодий уйи Бош директори Султонбек Имомназаров ҳамда директор ўринбосари Нажмиддин Нуриддинов обуна мавсумида энг юқори натижани қайд этган, нашрларни халқимиз орасида кенг тарғиб этишга муносиб ҳиса қўшгани учун Наманган вилояти вакиллигини икки дона Умра сафарига йўлланма билан тақдирлади.

Фурсатдан фойдаланиб, мукофотни қўлга киритган Наманган вилояти вакиллиги жамоасини самимий муборакбод этамиз.
Аллоҳ таоло халқимизга маърифат улашиш, зиё тарқатишдек хайрли ишларни бардавом қилсин!

Hidoyat.uz