“Бошимдан ўтган бу воқеа кўпчиликка ибрат бўлар, деб ўйладим”, - аёлнинг кўзлари изтиробга тўла, қалби эса маҳзун эди.
Аёл ўғлини уйлантириш учун қариндошлари, таниш-билишларидан қизи борларини суриштира бошлади. Ўғли энди институтни битирди, шунинг учун ҳам ёшроқ қизни келин қилиш истаги бор эди. Узоқ қариндошида кўрса ҳавас қилгудек қиз борлигини эшитиб, синглисини олиб совчиликка борди. Қизнинг оиладагилари уларни илиқ кутиб олди. Икки томонни нияти бир жойдан чиқиб, учрашув кунини тайин қилишди. Учрашувдан ўғли фаромуш бўлиб келди. Онасига қизга кўнгли бўлмаётганини, бошқа жойга боришни айтганида, онаси: “Қиз ҳали ёш, ҳаяжонланган, суриштириб келдим, ҳамма мақтаяпти”, деб ўғлига таскин берди.
Тез орада тўй ҳам бўлиб ўтди. Ҳамма кўрса ҳавас қилгудек тўй бўлди. Ҳамманинг оғзида тўйга келган машҳур хонандалару, бир столга қанча харажат қилингани ҳақида сўзлашишар эди.
Тўйдан бир ҳафта ўтар-ўтмас, йигит онасига қиз ўзини ғалати тутаётганини айтганида, янги уйга кўника олмаётган бўлса керак, деб эътибор беришмади. Аммо келиннинг қайнота олдида ҳам келинларга хос бўлмаган гапларни гапириши, кўп хаёл суриши аёлни ўйлантириб қўйди. Аммо охирги сафарги келинининг аҳволи аёлни буткул ақлдан оздираёзди. Ҳаммомга кириб кетган келин 4 соатда ҳам чиқавермагач, хавотир олиб, аёл секин эшикни тақиллатади. Ичкаридан келин: “Мени тинч қўйинглар, мен икки йўл ўртасида турибман. Ўзимни ўлдиришга ўткирроқ нарса топа олмаяпман”, деб айтганида, аёлнинг кўз олди қоронғулашиб кетди. Эшикни амаллаб очиб, келинни ётоғига олиб киришди. Бу ҳолат тез-тез такрорлана бошлади.
Ота-онасини чақиртиришганда, ҳаммаси равшан бўлди. Қиз ёшлигида йиқилиб, боши лат еган экан. Ўзини билмай қолиш ҳолатлари ёшлигида бўлиб турган. Мактабга чиққач, қиз ўзини яхши тута бошлаган. “Турмуш қурса, яхши бўлиб кетади”, “Битта туғиб олса, хасталигидан нишон қолмайди”, дегувчиларнинг маслаҳатига кириб, қизини ёш узатишга рози бўлган. Лекин қиз балоғатга етган бўлсада, ҳали турмуш қуриш ёшига етмаган эди. Шунинг учун ФҲДЁдан битта фарзандлик бўлгандан кейин ўтишади, деган ўй билан шифокорлар кўригидан ҳам ўтишмаган эди. Бўлаётган жами кўнгилсизликлар айнан тиббий кўрикдан ўтмаганликнинг салбий оқибатлари эди.
Ота-онаси қизини мол-ҳоли билан ўша куниёқ уйига олиб кетишибди.
Аёл боши гарангсиганча ўтириб қолди. Орзу-ҳавасга берилиш, ўйламасдан иш қилиш, шошма-шошарлик айнан мана шундай кўнгилсизликларга олиб келишини кеч тушинди.
Шу ерда бир нарсага ойдинлик киритишни лозим деб топдик. Уйланаётган йигит, албатта, қиз томонни, турмушга чиқаётган қизнинг яқинлари йигит томонни суриштиришади. Суриштиришга борилганда айрим қўшнилар “Йигит нобоп бола, тўғрисини айтсам, қўшнимга хиёнат қилган бўламан”, деб келганларга ёлғон гувоҳлик бериб юборадилар. Қизни ҳам суриштириб боришса, “Қиз енгил табиат, ярим кечада келади. Бу тўғрисида гапирсанг балога қоласан”, деб қизни мақтаб юборишади. Ахир ёлғон гувоҳлик бериш гуноҳлигини ҳамма билиши керак.
Аллоҳ таоло Қуръони каримда марҳамат қилади:
“Эй, имон келтирганлар! Адолатда барқарор туриб, ўзларинг ёки ота-оналаринг ва қариндошларинг зарарига бўлсада, Аллоҳ учун (тўғри) гувоҳлик берингиз! У (гувоҳлик берилувчи) бой бўладими, камбағал бўладими, Аллоҳ у иккисига (огоҳлик жиҳатидан) яқинроқдир. Бас, адолатли бўлишингиз учун ҳавойи нафсга берилиб кетмангиз! Агар (тилларингизни) бурсангиз ёки (гувоҳликдан) бош тортсангиз, албатта, Аллоҳ қилаётган ишларингиздан хабардордир” (Нисо сураси, 135-оят).
Абдураҳмон ибн Абу Бакр отаси розияллоҳу анҳудан ривоят қилади: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳузурларида эдик, шунда ул зот: “Гуноҳларнинг энг катталари ҳақида сизларга хабар берайми? деб уч марта айтдилар, кейин дедилар: “Аллоҳга ширк келтириш, ота-онага оқ бўлиш”... Ёнбошлаган ҳолда эдилар, ўтириб олдиларда: “Огоҳ бўлинглар, ёлғон гапириш ва ёлғон гувоҳлик бериш” деб такрорлайвердилар, ҳаттоки биз: “Қанийди тўхтасалар эди”, деб қолдик” (Имом Бухорий).
Бошқа бир воқеа ҳам айнан тўйдан олдин шифокорлар кўригидан ўтмаганлик учун икки оила пароканда бўлиб кетгани, бир оиланинг гулдек қизи руҳий хаста бўлиб қолганлиги ҳақида.
Не-не орзу умидлар билан қизини бошқа хонадонга келинлик либосида олиб борган она қудаларини ўзига тўқ эканлигидан кўнгли тўлди. “Қариндошларимнинг олдида юзим ёруғ бўлди, қуданг борми, деса бор дегудек”, деб ширин орзулар билан уйга қайтди. Кейинроқ қизи билан гаплашганда қизининг кўзлари маъюслигини кўриб, суриштирганида, қиз тинчлигини айтиб, суҳбатни қисқа қилди. Аммо онанинг кўнгли тинчимади. Қизи узоқ куттириб келар, келганда ҳам паришон ҳолда кетарди.
Она катта ўғлини олиб, қизиникига кириб борганида қизининг юзи зарбдан кўкариб, оёқ-қўллари қалтираб ўтирган ҳолатига дуч келди. Маълум бўлишича куёв гиёҳванд экан, онанинг дард-дунёси қоронғу бўлиб, қизини уйига олиб келди.
Қизининг ой куни етмасдан, туғилган гўдак ногирон эди, нобуд бўлди. Қизи эса руҳий тушкунликка тушиб қолиб, паришонхотир бўлиб қолган эди.
ФҲДЁ ва шифокорлар кўригидан ўтмасликнинг салбий оқибатлари борасида яна талайгина воқеаларни келтириш мумкин.
Ота-она ўз фарзандини бахтли бўлишини истайди, аммо фарзандининг бахтини ўзининг орзу ҳаваслари тарозусида ўлчайдиганлар ҳам бор. Ўғил-қизларимизнинг балоғатга етиши бу уларнинг турмушга тайёрлигини билдирмайди. Балоғат ёши – никоҳ ёши эмас. Буни ҳар биримиз яхши англаб етишимиз даркор. Ўғилдир, қиздир - уларга аввало яхши таълим, тарбия беришни олий мақсад деб билишимиз лозим. Янги оила қураётган ёшларимизнинг ҳаёт деб аталмиш йўлнинг илк қадамларида қоқилмасликлари учун касбу-ҳунарга ўргатишимиз зарурдир. Зеро, фарзанд Аллоҳ таолонинг олий неъматларидан биридир.
Аллоҳ таоло Қуръони каримда марҳамат қилади:
“Сўнгра ана ўша кунда (қиёматда), албатта, (сизларга ато этилган барча) неъматлар тўғрисида сўроқ қилинурсиз!” (Такосур сураси, 8-оят).
Аллоҳ таоло барчамизга фарзандлар камолини кўриб, бахтидан қувониб, шукроналар айтиб юришимизни насиб этсин.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси мутахассиси
Мунира АБУБАКИРОВА
