Абу Ҳанифа (раҳматуллоҳи алайҳ)нинг ақида борасида муътабар ҳисобланган «ал-Фикҳул акбар» китобида шундай дейилади:
“Мусулмон шахсни бирор гуноҳ сабабли, гарчи у катта гуноҳ бўлса ҳам модомики уни ҳалол санамас экан, кофирга чиқармаймиз ва ундан имон исмини ҳам кетказмаймиз. Уни ҳақиқий мўмии деб атаймиз”.
Қомусий олим Абу Жаъфар Таҳовий ал-Ҳанафий ҳам ўзининг “ал-Акида ат-таҳовия” асарида шундай дейди:
“Қибла аҳлларининг биронтасини гуноҳи сабабли, модомики ҳалол санамас экан, уни кофирга чиқармаймиз”.
Машҳур ҳанафий уламолардан Ибн Нужайм (ваф. 970/1562 й.) ўзининг «ал-Баҳр ар-роиқ» асарида: «Агар бу масалада (яъни бир инсонни амалига қараб кофирга чиқариш) кофир дейиш учун тўқсон тўққизта далил булса-ю, кофир демаслик учун биргина далил бўлса, тўқсон тўққизтасини қўйиб, уша бир далилни олиш керак», деганлар.
Замонамизнииг машҳур алломаси доктор Юсуф Қаразовий бир мусулмонни кофирга чиқариш хусусидаги саволга қуйидагича жавоб берган: “Ким Аллоҳдан ўзга илоҳ йўқ ва Муҳаммад (алайҳиссалом) Унинг Расули эканига қалби билан тасдиқлаган ҳолда гувоҳлик берса, у мусулмондир. Унга тўлалигича мусулмонларга қилинадиган муомала қилиниши керак”.
Хулоса ўрнида шуни айтиш мумкинки, жамиятда мусулмонларни гарчи улар кабира гуноҳ қилсалар ҳам кофирга чикаришга ҳеч кимнинг ҳаққи йўқ. Салафи солиҳлар ҳам бу борада жуда эҳтиёткор бўлиб, гуноҳкор мусулмонларни муртад ёки кофирга чиқармаганлар. Шундай экан. мусулмон шахс ўзини суннатга ҳамда салафи солиҳлар йулига эргашишини даъво қилар экан, уларнинг йулини маҳкам тутиши лозим.
Зайниддин Эшонқулов ЎМИ Самарқанд вилоят бош имом-хатиби (манбалар асосида)
