2024 йил 16 январь куни Бирлашган Араб Амирликлари Ташқи ишлар вазирлигида Ўзбекистон Республикаси ва Бирлашган Араб Амирликлари ҳукуматлари ўртасида кириш виза талабларидан ўзаро озод этиш тўғрисидаги ҳамкорлик протоколи имзоланди. Ҳужжатга кўра, Ўзбекистон фуқаролари 30 кундан ошмаган муддатда Бирлашган Араб Амирликлари ҳудудида бўлиши даврида виза талабларидан озод этилади. Ҳужжат расман 2024 йил 16 февралдан кучга киради.

Хўш, биз Бирлашган Араб Амирликлари ҳақида нималарни биламиз? Биз бугунги лавҳамизда фуқароларимиз учун Бирлашган Араб Амирликлари ҳудудида амал қилиниши керак бўлган айрим қонун-қоидалар билан таништиришни мақсад қилдик.  

Такси хизматлари.  

Бирлашган Араб Амирликлари ҳудудида такси хизматлари ҳисоблагичнинг кўрсаткичлари асосида нарх белгиланади.  

Маълумот учун: Абу Даби ва Дубайда таксида юришнинг минимал нархи - 12 дирҳам, Шаржада 13 дирҳам, учала шаҳарда 1 соат кутиш вақти 30 дирҳам. Абу Дабида ҳар км учун 1,8 дирҳам, Дубай ва Шаржада 2,8 дирҳам тўланади.  

Солиқлар.  

Бирлашган Араб Амирликларида барча товар ва хизматлар учун тўловлар нархидан 5 фоиз қўшилган қиймат солиғи ундирилади. Туризм мақсадида ташриф буюрган туристлардан меҳмонхона хизматларининг нархидан 4 фоиз туристик солиғи ундирилади, солиқлар меҳмонхона нархига қўшилган тарзда тақдим этилади.  

БАА бўйлаб хорижий давлатлар фуқаролари учун “Tax free” тизими жорий этилган. 2022 йил 14 сентябрда ушбу тизим тўлиқ рақамлаштирилган ва барча аэропортларда ўз-ўзига хизмат кўрсатиш киоскларида фуқаролар қилинган харид учун электрон харид чеклари орқали Қўшилган Қиймат Солиғини қайтиб олишлари мумкин.  

Бирлашган Араб Амирликлари давлат тили – араб тили.  

Бироқ, БААда доимий яшовчи хориж фуқароларининг умумий аҳоли сонидаги улуши 88%ни ташкил қилгани ва туристлар учун шароит яратиш мақсадида оммавий объектлардаги кўрсаткичлар ҳамда йўл ва бошқа белгилар араб ва инглиз тилларида. Мулоқотда урду, ҳинд ва форс тиллари ҳам кенг тарқалган.  

Алкоголизмни тарғиб қилиш тақиқланади  

Мамлакатда алкоголли ичимликларни жамоат жойларида истеъмол қилиш ва маст бўлиш билан боғлиқ қатъий чекловлар мавжуд. Шаржа амирлигида спиртли ичимликлар билан боғлиқ чекловлар қатъий назорат қилинади. Шаржада жамоат транспортида спиртли ичимликларни олиб юриш ҳам тақиқланади. Қоидабузарлар олти ойгача қамоқ жазосига ёки 2000 дирҳам (яъни $ 545 АҚШ доллари) миқдорида жаримага тортилади.  

Маҳаллий аҳолини суратга олиш тақиқланади  

Амирликлар қонунчилиги одамларни уларнинг розилигисиз суратга олишни тақиқлайди. Шу сабабли, сайёҳлар маҳаллий аҳолини камерага ёзиб олишга ҳаракат қилишда эҳтиёт бўлишлари керак. Суратга олишдан олдин, агар улар бунга қарши бўлмасалар, аниқлаб олиш яхшироқ. Қоида одамлар гавжум жойларда, диққатга сазовор масканларни суратга олишда қўлланилмайди. Аммо бошқа ҳолларда йирик миқдорда жарима тўланишига, қонунни қўпол равишда бузганлик учун эса 7 йилгача маҳаллий қамоқхонага равона бўлиш мумкин.  

Жамоат жойларида эркак ва аёллар ўзларини тутиш бўйича чекловлар мавжуд  

Бу борада қатъий чекловлар БААнинг барча Амирликларида қўлланилади. Жуфтликларнинг жамоат жойларида ҳаддан зиёд яқин бўлиши ва турли ҳаракатлар қилиши юқоридаги каби жарима ёки қамоқ жазосига дуч келишингиз мумкин.  

Туристларга бўлган муносабат туфайли ҳуқуқни муҳофаза қилиш органларининг ушбу масала бўйича сайёҳларга муносабати енгил кўрилади. Сўнгги йилларда хориж фуқароси бўлган ҳуқуқбузарларга шунчаки танбеҳ берилмоқда. Бироқ мавжуд жазо чоралари амалда қолмоқда.  

Бир жинсли шахсларнинг ўзаро муносабатга киришиши БАА қонунчилигига кўра оммавий калтаклашдан тортиб, қамоққа олиш ёки ўлим жазосигача жазоланиши мумкин. Бу борада қонунбузарлар миллатидан ва жиноят содир этилган жойдан (жамоат жойи, меҳмонхона, хусусий турар жой) қатъий назар жазоланади.  

Қарама-қарши жинс вакиллари кийимларини кийиш, тақинчоқ ва бошқа буюмларидан фойдаланиш йирик миқдорда жарима ёки қамоқ жазосига сабаб бўлади.

Жамоат жойларида сайёҳларнинг кўриниши бўйича талаблар мавжуд    

БАА қонунчилиги шариатга асосланишидан келиб чиқиб, жамоат жойларида ҳаддан ташқари очиқ ва тор кийимлар киймаслик бўйича қатъий талаблар мавжуд. Бироқ, ҳозирда кийиниш қоидаларини бузганларга жиддий жазо қўлланилмайди. Фақат масжидга ташриф буюрувчиларнинг ташқи кўринишига қўйиладиган талабларга қатъий риоя қилинади.  

Жамоат транспортидаги айрим қоидалар  

Дубай метросидаги пушти рангдаги вагонлар фақат аёллар ва 12 ёшгача бўлган болалар учун мўлжалланган, эркаклар чиқиши ман этилади.  

Жамоат транспортида овқатланиш қатъиян ман этилади, қоида ҳатто сақич учун ҳам амал қилади.  

Ногиронлар ва ҳомиладор аёллар учун жойларни эгаллаш тақиқланади, ҳатто улар яқин атрофда бўлмаса ҳам.  

Учала ҳолатдаги тақиқларни бузганлар учун 100 дирҳам ($ 27) миқдорида жарима қўлланилади.  

Муқаддас Рамазон ойида амал қилиниши лозим бўлган айрим жиҳатлар  

Рамазон даврида жамоат жойларида кундузи овқатланиш ва сув ичиш қонунчилик даражасида тақиқланган. Тақиқни бузганлар бир ой қамоқхонага тушиши ёки 1000 дирҳам ($ 272) жаримага тортилиши мумкин.  

Шунингдек, бу даврда жамоат жойларида фуқароларнинг ташқи кўриниши ва ҳатти-ҳаракатларига қўйилган талаблар (баланд овозда гапириш ёки кулиш, қасам ичиш) кучайтирилади. Ўз навбатида, бу даврда турар жойлар нархлари арзонлашади, турли чегирмалар жорий этилади.  

Бошқа дин вакилларининг диний эътиқодларини ҳақоратлаш жазоланади. Ҳар қандай динни танқид қиладиган рамзлар билан кийим кийиш тақиқланади.

Хулоса қилиб айтадиган бўлсак, қайси мамлакатга борманг Сиз Ўзбекистон Республикаси фуқароси, чет давлати учун "хорижлик" бўлиб қоласиз. Бошқа давлат қонун қоидаларига амал қилиш аввало ўзингиз учун фойдали.

Бизни кузатишда давом этинг. Ўзингиз ва яқинларингизни эътиборсиз қолдирманг.

М.Турдалиева,

ЎзА

Шу йил 26-27 январь кунлари Қорақалпоғистон мусулмонлари қозиёти қозиси Баҳромиддин домла Разов Тўрткўл туманида бўлиб, масжидлар фаолияти билан танишиш, жамоатга жума мавъизасини қилиб бериш, эҳтиёжманд оилалар ҳолидан хабар олиш каби бир қанча ишларни амалга оширди.

Дастлаб Баҳромиддин домла “Мулла Жумабой” масжидида жамоатга “Омонатдорлик  – Абу Убайда ибн Жарроҳ тимсолида” мавзусида манфаатли мавъиза қилиб берди. Суҳбат давомида элимизда ҳукм сураётган тинчлик-ҳотиржамликнинг қадрига етиш, ёшлар тарбиясига алоҳида эътибор қаратиш, уларнинг илм ва касб-ҳунар эгаллашига кўмаклаши борасида ҳам сўз юритди.   

Жума намозидан сўнг Қози домла “Меҳр ҳаракати” доирасида “Ўзбекистон” ва “Тинчлик” маҳаллаларида яшовчи эҳтиёжманд ва боқувчисини йўқотган оилалар ҳолидан хабар олиб, ҳомийлар кўмагида уларга озиқ-овқат маҳсулотларини улашди.

Ташриф давомида Баҳромиддин домла туманда қайта қурилётган “Мунтук бобо” ва “Шорахан” масжидлари қурилиш жараёнини кўздан кечириб, Қорқалпоғистон қозиёти номидан унинг қурилишига яқиндан ёрдам бераётган инсонларга миннатдорлик билдириб, ҳақларига дуои хайрлар қилди. Шунингдек, мазкур масжид ходимлари билан учрашиб, уларнинг фикр-мулоҳазаларини тинглади ва қатор топшириқлар берди.

27 январь куни эса ушбу туманнинг олис ҳудудида жойлашган “Мискин бобо” ва “Жанбасқалъа” масжидларида бўлиб, соҳа ходимлари ва намозхонларга қилинган шароитлар билан танишди.

Қози домла хизмат сафари давомида Тўрткўл тумани бош имом-хатиби Дўстназар домла Қиличовга қурилиши бўлаётган масжидлардан хабар олиб туриш, берилган вазифаларни ўз вақтида бажариш бўйича топшириқ ва тавсиялар берди

Қорқалпоғистон мусулмонлари қозиёти

Матбуот хизмати

Наъийм ибн Ҳаммод айтадилар: “Абдуллоҳ ибн Муборак бир ўзлари уйда кўп ўтирардилар. Ундан: “Ўзингизни ёлғиз ҳис этиб зерикиб қолмаяпсизми?” деб сўрашди. У зот: “Қандай ҳам ёлғизланай, ахир Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам ва унинг асҳоблари билан бирга бўлсам!?” деб жавоб бердилар.

Буюк тақво соҳиби Имом Молик. Агар ҳадис айтмоқчи бўлсалар, таҳорат қилиб, ўринларига виқор билан жойлашиб, кейин ҳадис айтишни бошлар эдилар. У кишига бу ҳақда сўрашганида: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳадисларини улуғлашни яхши кўраман, шунинг учун таҳоратдан хотирим жам бўлгандагина ҳадис айтаман”, деб жавоб қилган эканлар.

Суфён ибн Уяйна раҳимаҳуллоҳ айтадилар: “Ҳадис талаб қилаётган, ўрганаётган киши борки, унинг юзида ёрқинлик ва кўркамлик бордир”.

Чунки Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам уларнинг ҳаққига бундай дуо қилганлар: “Биздан бир ҳадисни эшитиб, уни ёдлаб олиб, бошқаларга етказган одамни Аллоҳ ёрлақасин” (Имом Термизий ривояти).

Яъни, Аллоҳ унинг юзини ёруғ, кўринишини гўзал қилсин.

Абу Жаъфар Муҳаммад ибн Абу Ҳотим Варроқ: “Имом Бухорий билан сафарда бирга бўлиб, бир уйда тунашга тўғри келди. Ўшанда шунинг гувоҳи бўлдимки, у киши бир кечанинг ўзида ўн беш мартадан йигирма мартагача уйғониб, ҳар гал чақмоқ тошни ишлатиб чироғини ёқар, ёдига тушган ҳадисни ёзиб қўяр эди”.

Тўғри, бу воқеани кўп бора эшитганмиз. Лекин Имом Бухорий раҳимаҳуллоҳ ҳадис тўпламларига ҳадисларни таҳорат олиб, икки ракат намоз ўқиб киритганларини бир тафаккур қилиб кўрайлик.

Аллома Абдулфаттоҳ Абу Ғудда айтадилар: “Ҳадис илмига машғул бўлган киши ўзини Пайғамбар алайҳиссалом билан бирга яшаб, умргузаронлик қилаётгандек ҳис қилиб, умматни тўғри йўлга бошлашда у зотнинг сийратлари билан тарбияланиши лозимдир”.

ЎМИ Матбуот хизмати

 Оиланинг тинч ва барқарорлиги, турли иллатлардан саломатлиги ҳар бир инсоннинг бахти учун муҳим саналади. Бу умматни солиҳ мўмин шахс билан қўллаб-қувватлаш деган буюк орзудир.

Кўпчилик инсонлар оила саломатлиги ва барқарорлигига боғлиқ бир неча ишлардан бехабардир. Шу боис ушбу ишларни очиқ, аниқлик билан ўрганиш зарур. Ана шу ишлардан бири эр-хотин ўртасидаги келишмовчиликдир. Кўп вақтларда ота-оналар ёш фарзандларини тушунмайди, деган хаёл билан ўрталарида бўладиган можороларни уларнинг кўз ўнгида амалга оширади. Бу жуда катта хато саналади. Бола ҳали тили чиқмаган бўлса-да, лекин айтилаётган кўп сўзларни англайди ва буларни қалбининг тўрида сақлаб юради. Шунинг учун фарзандлар уларнинг ёшидан қатъий назар ота-оналар ўртасидаги можоролардан бирортасини ҳам билмаслиги, кўрмаслиги керак.

Дарҳақиқат, турмуш ҳаёти ҳар қандай муваффаққиятли ва саодатли бўлса ҳам, унда турли келишмовчиликлар бўлиб туриши аниқ нарса. Чунки ақл ва тушунчалар турлича, фел-атворлар ҳам бир хил эмас. Қандай бўлса ҳам муоммо тезда ҳал қилиниши лозим. Агар келишмовчилик сабабларини мунозара қилиш керак бўлса, фарзандлардан йироқда, тинчлик билан муҳокама қилиниши муҳим саналади. Бу нарса жуда кўп фойдаларни олиб келади. Шулардан қуйидагиларни келтириб ўтиш мумкин:

         – Болалар руҳиятини саломатлиги ва беғубор болалигини сақлаш;

         – Ота-онаси учун болалар қалбида яхши таассурот қолдириш ва уларга бўлган муҳаббатнинг давомийлиги;

         – Муоммони ўзаро розилик йўлида ечимга олиб бориш ва тез ҳал этишга ёрдамлашиш. Чунки улардан ҳар бири ўрталаридаги келишмовчиликни бирор киши билишини истамаса, бу мавзуни сир тутишга ва биров эшитиб қолмаслиги учун овозларини пасайтиришга шошилишади. Мана шу иш тинчлик билан ҳал этишга ўзаро ёрдамлашиш саналади.

Ота-оналар ушбу ҳақиқатни ҳали фарзанд кўриш вақти келмасидан аввалроқ англашлари ўта муҳим саналади. Яъни ёш келин-куёвлик пайтида ҳис этишлари зарур. Аммо ким ўз аёли билан бўладиган келишмовчилигини фарзандлари олдида бақир-чақир қилиб ҳаммага эълон қиладиган киши бунинг оқибати ёмон эканини олдингилардан дарс олсин. Шу орқали қолган турмуш ҳаётининг услубини ўзгартириб, ўзи, аёли ва фарзандлари ҳаққида Аллоҳдан қўрқсин. Чунки бундай бақир-чақирлик, аввало, ўзининг асабини қурбон қилади, сўнгра аёлига зулм қилган ва фарзандлари миясини заҳарлаган бўлади.

Албатта, биз ушбу ҳақиқатга зид иш қиладиган бўлсак, ўз асаб ва жисмимизга азият бериб, уни еб битирамиз, фарзандларимиз руҳиятини синдирамиз, турмуш ҳаётимизни ўта чигаллаштириб юборамиз.

Баъзан аёл катта хато қилиб қўяди, лекин эрнинг унга қараб қаттиқ бақириши ва фарзандлари олдида унга қаттиқ танбеҳ бериб, койиши эрнинг маслаҳатидан эмас. Ҳудди шу иш аёлга ҳам тегишли, у ҳам эрига бақириши ёки фарзандлари олдида жанжал бошлаши унинг солиҳалигидан бўлмайди. Аллоҳнинг инсонда яратган суннатларидан бири уни мойил бўлувчи қилиб яратганидир. Мазлум бўлиб кўринган кишига нисбатан инсонда раҳмдиллик мойиллиги пайдо бўлади. Фарзандлар ҳам ота-онасидан мазлум деб ўйлагани тарафига ён босиш ҳисси пайдо бўлади. Ота бақираётган бўлса, онага, она бақирса, отага мойил бўлади. Қалбида золим бўлиб кўринганига нисбатан ғазаб, мазлум бўлиб кўринганига эса шафқат, меҳр сақлаб боради. Бу эса яхшилик аломати эмас, балки бу оила фаровонлигига зарар берувчи хатарли омилдир.

Юқорида айтилган нарсалар ҳаётдаги ҳамма кўриб билиб турган ва аниқ бўлган ишлардир. Агар эр-хотин бир-бирига танбеҳ бериш ва койишни истаса, бу иш хилватда, болалар қулоғига ҳеч қандай нарса етиб бормайдиган жойда бўлсин. Эр-хотиндан бири бошқасининг ҳиссиётини риоясини қилса, уни фарзандлари олдида уни койимасин, унга танбеҳ бермасин. Тинчлик ва сокинлик билан ҳал қилсин. Муоммолар қаршисида эр-хотинлар ўзларига қуйидаги асосларни белгилаб олишлари фойдадан ҳоли бўлмайди:

– Улардан ҳар бири бошқасининг инжиқлигини кўтариши;

– Бир-бирига тенгма-тенг асабийлашиб, қизишмаслиги;

– Хато содир қилгани ўз хатосини эътироф етиши ва ўзини катта олмаслиги;

– Ўрталаридаги келишмовчилик кўп давом этмаслик. Бири-биридан бир кеча кундуздан ортиқ аразлашиб юриш мумкин эмаслиги;

– Ҳадеб бир масалада бошқасини итоб қилавермаслик (камдан-кам бўлиб туриши бошқа нарса);

– Улардан бири келишмовчиликни ҳал этиб бериши учун бошқа шахсни аралаштирмаслик, на ўз аҳли ва на дўсти ва отасини ҳеч кимни қўшмаслик лозим.

Юқоридаги ҳолатлар эр-хотин келишмовчиликларида фойдали таъсири бўлиши мумкин, айниқса, уларни бирга яшашга рағбатлари мавжуд бўлса, албатта.

Хулоса ўрнида машҳур ҳадиси шарифни эслаб ўтамиз. Расули акрам ﷺ бундай деганлар: “Ғазабланма”. Яъни ғазабланишдан сақлан, барча муоммолар шу орқали юзага келади. Бошқа ҳадиси шарифда эса: “Ким Аллоҳга ва охират кунига иймон келтирган бўлса, яхшиликни гапирсин ёки жим турсин”, деганлар. Гапирса фақат яхши гапларни сўзласин, бунга имкони бўлмаса, жим турсин, ана шу ишлар саодат калитидир, демоқчилар. Бошқа ўринда эса: “Бир мўмин эр мўмина хотинни тарк этмасин. Агар ундан бирор хулқи ёқмаса, бошқа хулқ-атвори уни рози қилар”, деганлар. Яъни эр-хотинлар ўртасидаги муоммоларда эр аёлини дарров тарк этиб кетмасин, унга ёқмаган нарсасидан бошқа бир яхши иши, хулқи ёқар, ана шу яхши хулқига қараб у билан яшайверсин. Зеро, банда камчиликдан ҳоли эмасдир.

 Саид-Муҳаммадхон Муҳибуллаев,

“Хожа Бухорий” ўрта махсус

ислом таълим муассасаси

Умар ибн Абдул Азиз халифалик даврларида Мисрлик бир аёл у кишини излаб Мадинаи Мунавварага келди. Одамлардан у кишини қасрлари қайерда деб сўради. Одамлар у кишини уйларини қайердалигини тушунтириб, қандай боришини айтдилар. Мисрлик аёл излай - излай, сўраб топиб келди. Амирал мўмининни уйларини кўриб дахшатга тушди. Уйга изн сўраб кирди, қараса бир  ямоқ кийимда, эски шолча устида, бир аёл ўтирибди. Мисрлик аёл бу ўтирган аёлга яқинлашиб, Абдул Малик ибн Марвонни қизи Фотима эканини таниди. Қўрқиб кетди, чунки уни Халифанинг қизи , Умар ибн Абдул Азизнинг аёли эканини  аввалдан яхши биларди. Фотима унга самимий – дўстона муносабатда бўлиб, очиқ кўнгил билан, хуш муоъмала билан кутиб олдилар ва ёнларига ўтиришга таклиф қилдилар. Ҳалиги аёл анча хотиржам бўлиб, Саййида Фотимани ёнларига ўтирди. Ҳол-аҳвол сўрагач, бир юмуш билан Амирал мўъмининни олдиларга келганини, унга айтадиган зарур гаплари борлигини айтиб туриб, кўзи деворни тузатиб, суваётган кишига тушди ва Саййида Фотимага қараб, анови лойкаш номаҳрамдан қочмайсизми, очиқ жойларингизни беркитмайсизми деди. Шунда Саййида Фотима кулиб, у лойкаш Амирал мўъминин бўладилар дедилар. Ҳалиги аёл ҳанг – манг бўлиб қолди ва У Халифани уйларини бир ҳашаматли сарой бўлса керак деб ўйлаган эди. Бу икки эр-хотинга ҳаваси келди ва қоил қолди ва икковига тасаннолар айтди.

 Тошкент ислом институти.

Тиллар кафедраси катта ўқитувчиси

Юлдашев Иззатилла.