Олийгоҳлардан бирида таълим оладиган бир қизнинг онаси ҳикоя қилади:

Қизим ўзи яхши кўрган соҳадаги университетда таълим олади. Университет бўйича энг аълочи ва фаол талабалар сафида. Аммо шунга қарамай, охирги пайтлар жуда ўзгариб қолди. Ўқишдан келди дегунча тўғри хонасига кириб кетади. Хонасини ичкаридан қулфлаб олиб соатлаб ўтиради. Бошида дарс тайёрлаётгандир, ҳа эшикни қулфлаган бўлса, ҳеч ким халақит бермаслиги учундир-да деб ўйладим. Аммо кечки овқат пайтида йиғидан кўзлари қизариб шишиб кетган кўйи чиқиб келадиган бўлди. Нима гаплигини сўрасам айтмайди. Қизимнинг ичидан нималар ўтаётганини ҳеч англолмадим.

Аҳён-аҳёнда бирга дарс тайёрлагани келиб турадиган дугонаси бор эди. Ўша дугонасининг телефон рақамини топиб боғландим. Дугонаси бошида гапни роса уёқдан-буёққа олиб қочиб сир бой бергиси келмади. Мен ҳам айтмаганига қўймаганимдан кейин охири ёрилди. Айтишича, қизим ўз гуруҳларида бирга ўқийдиган олди йигитларнинг бири билан бир-бирини яхши кўришган экан. Уларнинг севги қиссаларидан бутун университет талабалари, ҳатто ўқитувчилар ҳам хабардор эмиш. Лекин икки ҳафта аввал ўша йигит бошқа қизга уйланибди. Қизим шўрлик шунга ич этини еб юрган экан.

Кечки овқатни қилиб бўлгач, хонасига кириб кетаётган қизимни белимни уқалаб қўйиш баҳонасида ушлаб қолдим. Кейин қизимга бўлиб ўтган ҳамма ишдан хабардор эканимни билдирдим. Қизимнинг кўзига ёш қуйилиб келди. Қани энди юпатолсам... “Нега шу нарсани менга вақтлироқ айтмадинг, қизим, ахир мен ҳам сендек ёш бўлганман, айтганингда сени эшитардим, ахир одам тафтини одам олади-ку” деб койиган бўлдим. Лекин қизимдан эшитган жавобим бошимга урилган калтакдек бўлди. Қизим: “Мактаб давримда олдингизга кўп келардим. Кейинроқ коллежда ўқиганимда ҳам сиз билан дилдан суҳбатлашишга роса уринардим. Нуқул “чарчадим”, “эртага гаплашсак бўлмайдими” дердингиз. Ўша пайтларда қаерда эдингиз, она?” деди ва йиғлаб хонасига кириб кетди. Мен нима дейишимни ҳам, нима қилишимни ҳам билмасдим. Қизимнинг жавобидан ёлғондакам уқалаттираётган белимга чиндан оғриқ тургандек бўлди. Чунки қизим тўғри гапирганди. Анча вақтгача эслашга ҳаракат қилдим-у лекин қизим билан қачон дилдан, дугоналар каби дардлашаганимизни эслолмадим. Иш дебман, рўзғор дебман, қариндош-уруғ, борди-келди дебман-у, қизим билан орамиз узоқлашаётганини, орамиздаги она-бола кўприги қулаётганини сезмай қолибман. Агар бу нарсани барвақтроқ ҳис қилганимда, қизимнинг ички кечинмаларидан олдинроқ хабардор бўлганимда унга тўғри маслаҳатлар берармидим, у бечора ҳам бекорга шунча ғам чекиб ўтирмасмиди, эҳ афсус, ғафлатда қолибман...

Қанча ўтирганимни билмайман. Узоқ ўйладим. Ҳали ҳам кеч эмас. Энди шу кўприкни қайта тиклашим шарт. Бу менинг оналик бурчим.

Эртаси кундан бошлаб ҳар куни кечки овқатдан сўнг қизим билан суҳбатлашадиган бўлдик. Бошида ичидаги ҳамма нарсани ҳам айтмасди. Лекин орадан бир неча ой ўтгач, қизим ичидаги борини менга тўкиб сочадиган бўлди. Ҳалиги йигит билан боғлиқ хотиралари ҳам унутилиб кетди. Қизим яна аввалги қувноқ ва фаол ҳолига қайтди.

Доктор Абдуллоҳ Муҳаммад Абдулмуътининг

“Фарзанд тарбиясида 700 та сабоқ” китобидан

Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ, Камронбек Ислом таржимаси.

Денгизда сузиб бораётган бир кема тўлқинга бас келолмай ғарқ бўлибди. Фақат тўрт кишигина омон қолибди. Тўлқинлар уларни кимсасиз оролга олиб бориб қўйибди.

Уч кун ўтгач улардан бири осмондан олтин ҳам, кумуш ҳам ёғмаслигини тушуниб етгач тўлқинларни енгиб ўтишга ярайдиган кичкина қайиқ ясашга киришибди.

Унинг таклифи иккинчи одамга ҳам ёқибди ва қайиқ ясашга ёрдамлашибди.

Учинчи киши эса ясалган қайиқ тўлқинлар орасига кириб олдинги кема каби тўнтарилиб кетишидан қўрқиб жойида ўтираверибди, қутқарув верталётлари келгунига қадар кутишни маъқул кўрибди.

Тўртинчи киши эса бу олий интилишни мазаҳ қилибди, менсимабди. Бундай ҳаракатлар фикрлашига таъсир қилмаслиги учун улардан узоққа кетиб қолибди.

Икки кун ўтиб биринчи ва иккинчи одам тўлқинлардан кечи ўтиб, қирғоққа етиб боришибди.

Яна икки кун ўтиб қутқарув верталётлари оролга етиб бориб, учинчи одамни қутқаришибди.

Орадан бир ой ўтар-ўтмас жаҳон миқёсидаги ширкатлардан бири биринчи кишининг қарашларини маъқуллаб уни ишга таклиф қилишибди ва катта одам бўлиб кетибди

Ҳалиги оролда қайиқ ясашда ёрдамлашган иккинчи кишини ҳам эсдан чиқармабди, уни ўзига шерик қилибди. Икковлари ҳам муваффақиятли кишиларга айланишибди.

Учинчи киши эса ҳаётини оддий суратда ўтказибди.

Ижтимоий тармоқларда бу хабарни эшитган бир донишманд одам воқеага қуйидаги тўртта гап билан комментария ёзибди:

“Буюклар имкониятларни юзага келтирадилар. Муваффақиятлилар унинг қимматини кўтарадилар, баланд баҳолайдилар. Оддий одамлар уни қилишдан қўрқадилар. Муваффақиятсизлар эса унинг устидан куладилар!”.

Кунлар ўтиб биринчи одам тарихга кирибди, иккинчиси муваффақиятли ҳаёт кечирибди, учинчиси кунларини худди қуёш чиқиб-ботиши каби оддий ўтказибди, тўртинчиси эса ҳали ҳануз қидирилмоқда экан!

Энди савол: сиз булардан қайси бирисиз?

Доктор Ҳассон Шамси Пошонинг "Метин қоялар" китобидан

Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ, Неъматуллоҳ Исомов таржимаси.

Саудия Арабистони ҳукумати 2024 йилги ҳаж зиёратига тайёргарлик кўриш билан бир қаторда ҳаж мавсумида мусулмон зиёратчиларни жойлаштириш учун Макка шаҳрида 166 та бинога лицензия берди.

Ҳаж уй-жой қўмитаси кейинги ойгача бинолар учун кўпроқ аризаларни қабул қилади. Биноларни рўйхатга олиш жараёни беш мингтадан ошиб кетиши кутилмоқда.

Шунингдек, қўмита ҳар бир бино эгасидан уларнинг конструкцияларини муҳандислик идоралари томонидан тасдиқланишини ва бинонинг талабга жавоб беришига ишонч ҳосил қилишини сўради.

Эслатиб ўтамиз, 2023 йилда 2 миллионга яқин зиёратчи ҳаж ибодатини адо этган бўлса, бу йил бундан ҳам кўпроқ зиёратчилар ташриф буюриши тахмин қилинмоқда.

Пандемиядан кейин вазият барқарорлашгани сабабли Саудия Арабистони ҳаж мавсуми учун янги қоидаларни ошкор қилди. 

Саудия Арабистонининг ҳаж вазири Тавфиқ Ал-Рабиаҳнинг сўзларига кўра, мамлакатлар учун жойлар биринчи келганлар учун банд қилинади. Шартномани муддатидан аввал тугатган мамлакат энг яхши жойларни танлашда устунликка эга бўлади.

Расмийлар юқори сифатли хизматлар ва муаммосиз жараённи таъминлаш учун мамлакатларга 2024 йилги ҳажга тайёргарликни бошлашни таклиф қилди.

Шуни ҳам таъкидлаш жоизки, ҳаж ибодатига визалар бериш 2024 йилнинг 1 мартидан бошланиб, шу йилнинг 29 апрель куни тугайди. 2024 йилда ҳажга тайёргарлик анча осонлашади. Онлайн ариза бериш тизими йўлга қўйилади. Бу эса ўз навбатида зиёратчиларга керакли маълумотларни юклаш ва ўзларига қулай вақтда Ҳажга рўйхатдан ўтиш имконини беради. 

CАВОЛ: Витр намозини ўкилгани ҳолда таҳажжуд ўкишни хоҳлаб тунда таҳажжуд намозини ўкиса, витр намози қайта ўқиладими?

ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: "Кечасидаги охирги намозингизни витр қилинглар", деганлар (Имом Насоий ривояти).

Ушбу ҳадисга кўра, кечаси таҳажжуд намозига туриши аниқ бўлган киши витр намозини таҳажжуд намозидан кейинга кечиктириши мустаҳаб амал саналади.

Агар кечаси таҳажжуд намозига туриши аниқ бўлмаса, ухлаб қолиш хавфи бўлса, витр намозини ётишидан аввал ўқигани афзал. Агар витр намозини ўқиб ётганидан кейин ярим тунда таҳажжуд намози учун турса, витрни қайта ўқиши шарт эмас. Валлоҳу аълам.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Фатво маркази.

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “(Қиёматда) Одамлар Тиҳома тоғи каби (катталикдаги) яхшиликлар билан келишади. Аллоҳ уларнинг амалларини тўзиган чангдек қилиб қўяди (яъни, уларнинг яхшиликларини пучга чиқаради)”, дедилар.

Шунда Савбон розияллоҳу анҳу: “Ё, Расулуллоҳ, биз улардан бўлмаслигимиз учун уларни бизга таърифлаб беринг”, деди.

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Улар cизларнинг биродарларингиз, кўринишлари ҳам cизларга ўхшаган одамлардир. Улар ҳам cиз каби тунлари ибодат қилади. Лекин улар Аллоҳ ҳаром қилган нарса билан холи қолишганда чегарани бузадилар” (яъни, ёлғиз қолган вақтларида Аллоҳ қайтарган ишлардан тийилмайдилар), дедилар (Ибн Можа, Имом Табароний, Абул Фазл ривояти).

Нега ёлғиз қолсангиз гуноҳ ва шаҳвоний ишларни қиласиз?! Ахир ўша ишларингизни оилангиз билишларини истамайсизку. Эшикни ёпиб олиб, одамлардан уялиб, беркиниб гуноҳ қилмоқчи бўласиз, лекин Роббингиздан, У Зот қайтарган ишни қилишдан уялмайсизми?

Аллоҳ кузатиб турганини, қилаётган ҳар бир амалингиздан хабардор эканини унутасизми? Аллоҳ таоло бундай марҳамат қилади: “Ҳолбуки, сизнинг устингиздан кузатиб турувчилар бордир. Улар ҳурматли ёзиб турувчилардир. Улар нима қилаётганингизни биладир” (Инфитор сураси, 10–12-оятлар).

Гуноҳ қилаётган тана аъзоларингиз зиёнингизга гувоҳлик берганда, қўлларингиз гапиртирилганда, оёқларингизга забон берилганда, маҳшар майдонида бутун инсоният жамланганда айбларингиз ошкор қилинганда қаерга қочасиз, нима деб жавоб берасиз?

Қуръони каримда бундай дейилади: “Бугунги кунда уларнинг оғизларига муҳр урамиз. Нима касб қилганларини Бизга қўллари сўзлар ва оёқлари гувоҳлик берур!” (Ёсин сураси, 65-оят).

Қиёмат куни аъзоларингиз сўзлаётганда ҳолатингиз қандоқ бўлиши ҳақида фикр юритиб кўринг. Аллоҳ қайтарган ишларни қилганингиз, ҳаром нарсаларга боққан нигоҳларингизга қанчалик ҳасрат-надомат қиласиз. Фаҳш ва беҳаё гапларингиз учун ҳам шунчалик пушаймон бўласиз.

Елкангиздаги икки фаришта номаи аъмолингизга қилган ҳар бир амалингизни ёзадилар. Вафот этсангиз, китобингиз ёпилур, аммо у билан энди маҳшар майдонида қўлингизга тутқазилган учрашасиз. Шунда Аллоҳ сизга бундай дейди: “Китобингни ўқи, бугунги кунда сен ўзингга ўзинг ҳисобчиликка кифоя қилурсан” (Исро сураси, 14-оят).

Гуноҳлар оқибатини ўйласангиз, уларни тарк этасиз. Унутмангки, ғам-қайғу, маҳзунлик, тушкунлик, қалб торлиги ҳамда Аллоҳ таолодан йироқ бўлишнинг барчаси гуноҳларингиз туфайлидир.

Ҳар қандай гуноҳдан қутулиш учун гуноҳга олиб борувчи сабаблардан йироқ бўлинг. Саждада кўзёш тўкинг ва Аллоҳдан ёрдам сўранг. Албатта, бу иш жидду жаҳд ҳамда сабр-тоқатни талаб этади.

Билингки, ҳар қандай саъй-ҳаракатингиз асло беҳуда кетмайди, заррача қилган яхши амалингизни Аллоҳ таоло улкан яхшиликлар билан мукофотлайди. Аллоҳ таоло Қуръони каримда бундай марҳамат қилади: “Бизнинг (йўлимизда) жидду жаҳд қилганларни Ўз йўлларимизга ҳидоят этурмиз. Албатта, Аллоҳ чиройли амал қилувчилар биландир” (Анкабут сураси, 69-оят).

Яна шуни унутмангки, Аллоҳ таоло қилган тавбангизни имтиҳон қилиш, синаш учун яширинча бажариладиган гуноҳларни осонлаштириб қўяди: “Аллоҳ ундан ким ғойибона қўрқишини билиш учун...” (Моида сураси, 94-оят).

Шундай экан, бир сонияга бўлса ҳам асло Аллоҳ таоло Сизни кўриб турганини ёдингиздан чиқарманг!

Даврон НУРМУҲАММАД