Умар ибн Хаттоб розияллоҳу анҳу биринчи бўлиб бир юртдан  иккинчи  юртга  инсонпарварлик  ёрдамини уюштирган шахсдирлар.

Ибн Абдул-Ҳакам ал-Лайс ибн Саъддан ривоят қилади:

«Умар ибн Хаттоб розияллоҳу анҳунинг халифалик даврида Мадинада одамларга қаттиқ очлик етди. Бас, у киши Мисрдаги Амр ибн Оссга мактуб ёзди:

«Аллоҳнинг бандаси, мўминларнинг амири Умардан Осий ибн Осийга. Салом! Аммо баъд: Умрим ила қасамки, эй Амр! Сен ўзинг ва сен билан бўлганлар тўқ бўлса, мен ва мен билан бўлганлар ҳалок бўлса ҳам ишинг йўқми?! Ёрдам! Ёрдам!»

Амр ибн Осс унга мактуб ёзди:

«Аллоҳнинг бандаси, мўминларнинг амири Умарга Амр ибн Оссдан. Аммо баъд: Лаббайка! Яна лаббайка! Батаҳқиқ, сизга бир карвон юбордим. Унинг авали сизнинг  ҳузурингизда,  охири  менинг  ҳузуримда. Вассалому алайкум ва раҳматуллоҳи ва барокатуҳу».

Амр катта карвон юборди. Унинг аввали Мадинага етиб келганида, охири Мисрда эди. Ниҳоятда узун карвон эди. У Умарга етиб келганида одамларга кенглик яратди. У Мадинадаги ҳар бир уй аҳлига бир туяни устидаги таоми билан берди.

Умар ибн Хаттоб розияллоҳу анҳу Абдурраҳмон ибн Авф, Зубайр ибн Аввом ва Саъд ибн Абу Ваққос розияллоҳу анҳумни одамларга уларни тақсимлаб бериш  учун юборди. Улар ҳар бир хонадон аҳлига бир туяни устидаги таоми билан бердилар. Таомни ейдилар, туяни сўйдилар, гўштини ейдилар, ёғини эритиб олдилар, терисини оёқ кийими қилдилар ва таом солинган матони чойшаб ёки бошқа нарса қилдилар. Шу билан Аллоҳ одамларга кенглик яратди».

Ибн Абу Шайба, ал-Баззор ва Байҳақийлар Ғафранинг озод қилган қули Умардан, жумладан ривоят қиладилар:

Умар: «Бу мол бўйича Абу Бакрнинг ўз фикри бор эди.

Менинг бошқача фикрим бор. Мен Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга қарши уруш қилганларни у зот билан бирга уруш қилганларга ўхшатмайман», деди. Бас, у муҳожир ва ансорларни афзал қилди. Улардан Бадрда иштирок этганларига беш минг-беш мингдан тайин қилди. Исломга Бадр аҳлидан аввал кирганларга тўрт минг-тўрт мингдан тайин қилди.

Расулуллоҳ  соллаллоҳу  алайҳи  васалламнинг завжаларидан ҳар бир аёлга ўн икки мингдан тайин қилди. Фақат София ва Жувайрия розияллоҳу анҳумонинг ҳар бирларига олти мингдан тайин қилди. Улар уни олишдан бош тортдилар.

Шунда у: «Мен уларга ҳижратга қараб тайин қилдим», деди. «Сен  уларга  ҳижратга  қараб  эмас,  Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг мартабаларига қараб тайин қилдинг. Биз ҳам уларнинг мартабасидамиз», дедилар.

Буни қайта кўриб чиқиб, уларнинг ҳаммаларини тенг қилди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга қаробатини ҳисобга олиб, Аббос ибн Абдулмуттолибга ўн икки минг тайин қилди. Усома ибн Зайд розияллоҳу анҳуга тўрт минг тайин қилди.

Ҳасан ва Ҳусайн розияллоҳу анҳумоларга беш мингдан  тайин  қилди.  Уларнинг  Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга қаробатлари туфайли оталарига қўшди.

Абдуллоҳ ибн Умар розияллоҳу анҳумога уч минг тайин қилди. Шунда у:

«Эй отажон! Усома ибн Зайдга тўрт минг тайин қилдингиз. Менга уч минг тайин қилдингиз. Унинг отасининг сенда йўқ фазли бўлган эмас. Унинг ўзининг менда йўқ фазли бўлган эмас», деди. Умар: «Унинг  отаси  Расулуллоҳ  соллаллоҳу  алайҳи васалламга сенинг отангдан маҳбуброқ бўлган! Унинг ўзи Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга сендан кўра маҳбуброқ бўлган!» деди.

Бадрда иштирок этган муҳожирларнинг болаларига икки мингдан тайин қилди. Унинг олдидан Умар ибн Абу Салама ўтаётганида:

«Бунга минг зиёда қилинглар! (Ёки) «Эй ғулом, бунга минг зиёда қил!» деди. Муҳаммад ибн Абдуллоҳ:

«Бунга нима учун зиёда қиласан? Унинг отасининг бизнинг оталаримизда бўлмаган фазли йўқ эди!» деди.

«Унга Абу Салама розияллоҳу анҳо учун икки минг тайин қилдим. Умму Салама учун минг зиёда қилдим. Агар сенинг Умму Саламадек онанг бўлганида, сенга ҳам минг зиёда қилар эдим», деди.

У Толҳа ибн Убайдуллоҳнинг акасининг ўғли Усмон ибн Абдуллоҳ ибн Усмонга саккиз юз тайин қилди. Назр ибн Анасга икки минг тайин қилди. Шунда Толҳа унга: «Сенга Усмоннинг ўғли келганда саккиз юз тайин қилдинг. Ансорлардан бир ғулом келган эди, икки минг тайин қилдинг?!» деди. У: «Мен бунинг отасига Уҳуд куни дуч келдим. У мендан Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳақларида сўради. Мен, у зот қатл бўлган бўлсалар керак, дедим. У қиличини яланғочлаб, ўқларини тўғрилади-да: «Агар Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам қатл қилинган бўлсалар, Аллоҳ тирик, ўлмайди!» деб, қатл бўлгунича жанг қилди.

Анави  бўлса  қўй  боқади.  Икковларини  баробар қилишимни хоҳлайсизларми?!» деди. Умар умри давомида шунга амал қилди».

Бундан ҳазрати Умар розияллоҳу анҳунинг фуқароларга жамият нафақасини аввалги қилган хизматларига қараб тайин қилишни биринчи бўлиб тартибга солганларини кўрмоқдамиз.

Ҳатто ота ва онанинг хизматлари туфайли уларнинг болаларига ҳам жамият нафақаси тайин қилинган экан.

        Наргиза ОДИЛОВА,

Хадичаи Кубро аёл-қизлар ўрта махсус ислом билим юрти мударрисаси

Аллоҳ таоло инсон зотини дини, миллати, ирқидан қатъий назар мукаррам эканлигини таъкидлаб: “Батаҳқиқ, Биз Бани Одамни азизу мукаррам қилиб қўйдик ва уларни қуруқлигу денгизда (улов-ла) кўтардик ҳамда уларни пок нарсалар ила ризқлантирдик ва уни Ўзимиз яратган кўп нарсалардан мутлақо афзал қилиб қўйдик.”   , деб оламдаги одам болаларини у ким бўлишидан қатъи назар азиз ва мукаррам қилганини хабарини берган.

Истиқлолга эришгач, биринчи Юртбошимиз, марҳум Ислом Каримовнинг саъй-ҳаракатлари билан эришилган асрларга давр татигулик ютуқларимиз замирида аввало инсон манфаатлари, унинг ҳуқуқ ва эркинликлари туради. Ватанимиздаги барча фуқаролар, қайси соха, қайси миллат вакили бўлишлигидан қатъий назар тенг ҳуқуқли ва инсон учун бор бўлган ҳамма манфаатлардан тўлиқ фойдаланишга ҳақли эканлилиги бугун айни ҳақиқатдир.

Тошкент шаҳрининг Чилонзор тумани кўп миллатли халқ ҳисобланади. Унда иноқликда яшаётган ёшу қарининг кўнглини олиш, уларга эътибор кўрсатиб, яхшиликка чақиришда имом-хатибларнинг ҳам масъулияти бор.

Шу йилнинг 4 апрель куни Чилонзор тумани бош имоми, “Бўрижар” жоме масжиди имом-хатиби Ҳусниддин Абдукаримов масжид жамоаси билан тумандаги турли миллатга мансуб боқувчисини йўқотган кексалар ҳолидан хабар олиб, улар билан мулоқотда бўлди. Кўрсатилаган бу самимий ғамхўрликдан кўзларига севинч ёшини олган отахону-онахонларимиз, аввало кўнгиллари шод бўлгани ва шунинг ўзи ҳар нарсадан устун бўлишини айтиб, жаннатмакон юртимиз, бағрикенг халқимиз ҳаққига дуолар қилдилар. 

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Тошкент шаҳар вакиллиги

Қашқадарё вилоят ҳокимлиги, Ўзбекистон мусулмонлари идорасининг вилоятдаги вакиллиги, вилоят “Аёллар маслаҳат маркази” ҳамкорлигида куни кеча “Хотин-қизлар ўртасида турли ёт ғоялар тарқалишининг олдини олиш ва унга қарши курашишда отинойиларнинг ўрни” мавзусида ўқув-семинари ўтказилди.

Унда вилоят ҳокимлиги вакиллари, ЎМИнинг вилоятдаги вакили Р.Усмонов, вилоят Адлия бошқармаси бўлими бошлиғи А.Исоқов, вилоят прокуратураси ва ички ишлар бошқармаси масъул ходимлари, Қарши давлат университети профессори С.Чориев, вилоят маънавият-тарғибот маркази раҳбари Л.Саодатова, вилоят “Аёллар маслаҳат маркази” раҳбари О.Анорова, вакилликнинг хотин-қизлар масалалари бўйича ёрдамчиси Ш.Каромова ва ОАВ вакиллари иштирок этдилар.

Ўқув-семинар давомида жойларда ижтимоий-маънавий муҳитни янада соғломлаштириш бўйича амалга оширилаётган ишлар, оила ва жамиятда ҳамда фарзанд тарбиясида аёлларнинг ўрни, хотин-қизлар ўртасида бидъат-хурофот ва ақидапарастлик ҳамда ўз жонига қасд қилиш каби салбий ҳолатларнинг олдини олиш ва уларга қарши курашишда отинойиларнинг ўрни ва вазифалари каби масалалар юзасидан батафсил маълумот берилиб, аниқ вазифалар белгилаб олинди. Шунингдек, отинойилар аҳоли орасида ҳар томонлама намуна бўлиши, миллий ва диний урф-одатларимизни, қадриятларимизни ўз ҳолича ёшларга етказиш, уларни, айниқса, қизларимизни иболи ва ҳаёли этиб тарбиялашда оналарнинг ўрни беқиёс экани, тўй ва маъракаларни ортиқча исрофгарчиликка йўл қўймаган ҳолда ўтказиш бўйича жойларда ҳамкор ташкилотлар билан биргаликда тарғибот-ташвиқот ишларини янада кучайтириш кераклиги айтиб ўтилди.

Ўқув-семинар иштирокчиларини қизиқтирган саволларга соҳа мутахассислари атрофлича жавоб бердилар. 

Бекмурод САҲРИЕВ,

Ўзбекистон мусулмонлари идорасининг

Қашқадарё вилояти вакиллиги масъул ходими

Бошимизга мусибат тушиб қиблагоҳимиздан айрилиб қолганимизда жанозанинг эртасига пойтахтдаги дўстлардан бири ҳамдардлик билдиргани борди (қадамларига ҳасанот!). Қайтишга чоғланганда миниб борган ҳашаматли машинасига ўтирар экан, “Отамиздан қолган мерос – бу”, деди. Унинг шу гапи кичик келинимизнинг қулоғига чалиниб қолибди, Кечқурун гаплашиб ўтирганимизда “Меҳмоннинг “Каптива”си ота мерос экан, биз ҳам эртага бобомдан қолган “Каптива”ни миниб чиқсакмикан”, деб мутойиба қилди. Унинг гапини эшитган акам: “Отамдан қолган “Каптива” уч кундан кейин ўлади, неча кундан бери бир жойда боғлиқ турибди; на сояга олдинглар, на ўт бердинглар унга, на сув”, деди. Бу жавобдан сўнг азалик бўлсак ҳам барчамиз баравар кулиб юбордик.

Ўша кунларда ҳаммамиз отамизнинг бошида ўтириб, ҳайвонларга қараш эсимиздан ҳам чиқиб қолгандир-у, аммо шу суҳбат ҳайвон ҳақи тўғрисида мушоҳада юритишимизга туртки бўлди. 

Пайғамбар алайҳиссалом Мадинага ҳижрат қилганларида бутун шаҳар аҳли йўлларига пешвоз чиққан, уларнинг ҳар бири Сарвари коинотнинг ўз уйига қўноқ бўлишини орзу қилар эди. Пайғамбаримизнинг узоқ йўл босиб келган ҳорғин туяси оғир-оғир қадам ташлаб бораркан, ҳар уйнинг қаршисига етганда хонадон соҳиблари туянинг жиловидан тутиб: “Ё Расулуллоҳ! Бизнинг меҳмонимиз бўлинг!” деб илтижо қилар эди.

Расули акром бу ажойиб инсонларнинг ҳеч бирини ранжитмаслик учун туяларининг юганини бўш қўйиб юбориб, у қайси уйнинг остонасига чўкса, ўша уйга меҳмон бўлиши ҳақида таклиф айтдилар. Бу таклифни барча бирдай қабул қилди. Шундай қилдилар. Уларнинг ҳар бири менинг эшигимда тўхтасайди деб орзу қилар экан, жилови бўшаган туя юриб бориб бир бўш ётган томорқага чўкди. Пайғамбар алайҳиссалом ундан тушмадилар. Туя яна ўрнидан турди ва озгина олдинга юриб яна чўкди ва қайтиб қўзғолмади.

Пайғамбаримиз  туяси чўккан томорқани сотиб олдилар ва  масжид қурилишини бошладилар. Иккинчи чўккан ери Абу Айюб Ансорийнинг уйи эди. Ўша уйда бир муддат меҳмон бўлдилар.

Пайғамбаримизни ҳижрат вақтида устида олиб юрган, бағоят муҳим воқеаларда у зотнинг хизматида бўлган ушбу туянинг оти Кисва эди.
Кисвани ҳазрати Абу Бакр Сиддиқ сотиб олиб Пайғамбаримизга ҳадя қилган эди. У шундай омадли ҳайвон эдики, оламлар сарварини устида олиб юриш шарафига етишган эди. Пайғамбаримиз Бадр жангига ўша туяни миниб чиққан эдилар. Буюк зафар муждасини Мадинага етказган Зайд ибн Хариса розияллоҳу анҳу узоқ масофани унинг устида ўтириб ғоят қисқа фурсатда босиб ўтган эди. Аллоҳнинг Расули Ҳудайбия шартномасини имзолашга ҳам ана шу толеи баланд туяни миниб борган эдилар. Видо хутбасида ҳам унинг устида бўлганлар.

Яна бир оти Адба дейилган бу туя ҳар доим пойгаларда биринчи ўринда келар ва бундан асҳоби киром беҳад севинарди. Бир сафар бир бадавийнинг туяси ундан узиб кетди-ю, саҳобаларни ғам босиб, тушкунликка тушди. Уларнинг ҳолини кўрган Пайғамбар алайҳиссалом “Сизга нима бўлди?” деб сўрдилар. Улар: “Адба пойгада ютқазди”, дейишди. Буни эшитган Пайғамбаримиз: “Аллоҳнинг қонуни бу. Дунёда юксалган ҳеч бир нарса йўқдирки, Аллоҳ уни қуйига индирмаган бўлсин” (Имом Бухорий), дедилар.

Расули акром боқий дунёга кўчганларидан ғамга ботган Кисва емоқ-ичмоқдан қолди. Ҳазрати Абу Бакр розияллоҳу анҳу уни байтулмолга оид туяларга қўштирдилар. У ерда маҳзун бир ҳолда бир неча кун юриб ўлди.

Пайғамбаримизнинг Сабҳо исмли бир оти бор эди. Расули акром баъзан от пойгаси уюштирар эдилар. Сабҳо бу мусобқаларда ҳар доим биринчи бўлиб келиб асҳобни севинтирар эди. Яна у зотнинг Баҳр деган учқур оти ҳам бор эди. Аллоҳнинг Расулининг отларни жуда севганини билган қабила бошлиқлари у зотга отлар ҳадя этардилар. Ана шу отлардан бири – Мирваҳ эди.

Набий алайҳиссалом ҳадя олганлари қадар ҳадя бермоқни ҳам севар эдилар. Ўзига ҳадя этилган нарсаларнинг энг яхшиларини асҳобларига ҳадя этардилар. Вард деган отни у зотга Тамимий Дорий ҳадя этган эди. Уни ҳазрати Умарга ҳадя этдилар.

Пайғамбар алайҳиссаломга Искандария қироли Муқовқис бир хачир билан эшак ҳадя этганди. Пайғамбаримиз ва мусулмонлар минган биринчи хачир шу эди. Расули акром унга Дулдул деб от қўйдилар. Бироқ хачирлар авлодини давом эттира олмайдиган ҳайвон бўлгани боис яна хачирларни қўлга киритмоқ учун отни эшакка қўшмоқни маъқул кўрмадилар.

Инсоният тарихида ҳайвон ҳақидан сўзлаган пайғамбар алайҳиссалом: “Аллоҳ таоло ҳайвонларга яхши муносабатда бўлишимиз зарурлигини амр этади. Яшил бир даладан кечаркан ҳайвонларнинг бир оз ўтлашига қўйиб беринг! Қурғоқ ерда ланжлик қилиб ҳайвонларни оч қолдириб қўймасдан тезроқ ўтиб олишга ҳаракат қилинг!” деб марҳамат қилганлар (Ибн Ҳожар).

Пайғамбар алайҳиссалом мўминларнинг қалбига жойлаган гўзал ахлоқлардан бири жамики махлуқотга нисбатан шафқатли бўлмоқ эди.  Динимиз бу дунёдаги ҳар бир махлуқот Аллоҳнинг қули эканини баён этган. Ояти каримада Роббимиз: “Ер юзидаги ҳар бир юрувчи жонзот ва икки қаноти ила учувчи қуш борки, ҳаммаси сиз каби умматлардир. Китобга ҳеч нарсани қўймай ёзганмиз. Сўнгра Роббиларига жамланурлар” (Анъом сураси 38-оят), деб марҳамат қилган.

Билҳисса, тили бўлмаган, яъни дунёдаги ҳақини талаб қила олмаган ҳайвонлар ҳақини охиратда олади. Шу жиҳатдан, табиат ва ҳайвонларга муносабатда инсонлар Аллоҳнинг қаршисида жавобгардир.

Бир ҳадиси шарифда бу мавзуда қуйидагича марҳамат қилинган: “Кимки ҳеч сабабсиз чумчуқни ўлдирса, ҳатто ундан ҳам кичик бир жониворнинг жонига қасд қилса, қиёмат куни даъвосини Аллоҳ кўради, “Эй Роббим! Фалончи кўнгил хушлиги  учун мени ўлдирди”, дейди” (Насоий, Аҳмад ибн Ҳанбал)

Ҳайвонлардан фойдаланаркан, уларнинг ҳақларига риоят этишимизни амр этган Пайғамбаримиз қўйини соғаётган бир кишига “Қўзичоққа ҳам сут қолдир”, дедилар (Ҳусаймий).

Яна саҳобалардан бир зот Пайғамбаримизнинг ўзига соғин туялар берганларидан сўнг “Оилангга айт, ҳайвонларга яхши қарасин, емишларини вақтида берсин, яна уларга тирноқларини олиб юришларини тайинлагинки, ҳайвонларни соққанларида эмчакларига тирноғи ботиб озор етказмасинлар!” дея буюрганини айтган (Аҳмад ибн Ҳанбал).

Шафқатли Пайғамбаримиз ҳайвонларнинг дардига ҳам шерик бўлар, уларга озор берганлардан ранжир эдилар. Боласи олиб қўйилган она қушнинг чирқиллаб учаётганини кўрганларида музтариб бўлиб, “Ким бу бечоранинг чақасини олиб унга азият берди, чақасини дарҳол жойига қўйинг!” дедилар (Абу Довуд).

Пайғамбар алайҳиссалом бир куни йўлда кетаётиб боласини эмизаётган бир мушукни кўриб қолдилар. Бирор киши унинг тинчини бузмасин дея навбатчилик ташкил этдилар. Ортга қайтаётганларида уни уйларига олиб кетдилар. Бу мушук Пайғамбаримизнинг уйларида эмин-эркин юрарди, Аллоҳнинг расули у ичган сувдан таҳорат олар эдилар (Абу Довуд).

Энг кўп ҳадис ривоят этган саҳобалардан бири Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳунинг асл исми Абдурраҳмон бин Саҳр эди. Бир куни Пайғамбар алайҳиссалом олдиларига келганларида қучоғида мушук боласи ухлаб ётган эди. Бу ҳолдан уялиб мушук боласин олиб қўймоқчи бўлди. Уни кўрган Пайғамбаримиз бундан хижолат бўлмаслини айтдилар ва унга “Мушукчаларнинг отаси” маъносида Абу Ҳурайра лақабини бердилар. Шу лақаб унга Пайғамбар алайҳиссалом берган унвон бўлиб қолди.

Аллоҳнинг Расули фақат уй ҳайвонларига эмас, ёввойи ҳайвонларга ҳам шафқат кўрсатар эди. Асҳоби билан Маккага бораркан, йўллари устида ухлаб ётган бир жайронни кўриб қолиб асҳобидан бирини қолдириб, ҳамма ўтиб бўлгунча шу ерда қолиб уни қўриқлаб туришни буюрдилар (Насоий).

Бир неча саҳобанинг ривоят этишича, эчки боқиб юрган бир чўпоннинг отарига бўри оралаб битта эчкини айриб олди. Чўпон чопқилаб келиб эчкини бўридан айириб олди. Бўри чўпонга: “Менинг ризқимни қўлимдан оларкан, Аллоҳдан қўрқмадингми?” деди. Бўрининг гапирганини эшитиб ақли шошган чўпон: “Ажабо, бўри сўзлаяптими”, деди. Бўри унга: “Ажабланарлиси сенинг ҳолинг ­– шу дара ортида бир зот сизни жаннатга даъват этмоқда. Сиз эса уни Пайғамбар деб билмайсиз”, деди.

Чўпон дарҳол Пайғамбаримизнинг олдиларига бориб у зотни кўриб, иймон келтирди ва ортига қайтди. Бу вақт ичида бўри унинг сурувига чўпонлик қилиб турди. Чўпон унга мукофот тариқасида бир эчки берди (Аҳмад ибн Ҳанбал)

Жамики махлуқот Пайғамбар алайҳиссаломнинг Аллоҳнинг расули эканига иймон келтирган эди. Умар розияллоҳу анҳудан нақл қиладиларки, Пайғамбаримизнинг олдиларига бир бадавий келди. Қўлида калтакесак бор эди. У “Агар мана шу ҳайвон шаҳодат берса мен сизга иймон келтираман, йўқса, келтирмайман”, деди. Расули акром у ҳайвондан ўзининг ким эканини сўрдилар. Калтакесак равон тилда пайғамбаримизга иймон келтирди, шаҳодат берди (Ҳусаймий).

У зот мушрикларнинг таъқибидан қутулмоқ учун ғорга яширинганларида ғорнинг оғзига ўргимчак тур тўқиб қўйган эди. Ўргимчак турини кўрган мушриклар бу ерда ҳеч ким йўқ деб қайтиб кетган эди.

Ҳазрати Ойиша онамиз дейдиларки, “Уйимизда бир каптар бор эди. Расулуллоҳ уйда вақтларда қилт этмасдан ўтирарди, у зот уйдан чиққанларидан сўнг тинмасдан ҳаракатланиб қолар эди. Демак, бу қуш Аллоҳнинг Расули қаршисида одоб сақлаб турган” (Ҳусаймий).

Тилсиз, забонсиз ҳайвонлар учун Аллоҳнинг ҳузурида сўралар эканмиз, уларга эҳтаёткорлик билан муносабатда бўлмоғимиз лозим экан. Масалан, оёғимизга эркаланиб суйкаланаётган мушукни оёқ учига илиб отиб юбормаслигимиз, эшаклигига бориб бехосдан оёғимизни босиб олган бечора ҳайвонни халачўп билан бас дегунча калтакламаслигимиз, атрофда юрган итларни кўнгилхушлиги учун қувиб солмаслигимиз ва бошқа ҳайвонларга озор етказмаслигимиз лозим. Акс ҳолда, тасаввур қилинг, қиёматда бир эшак халачўп олиб биримизни калтаклаб ётса, даҳшат-ку – бу! Шу ҳолга тушмаслик учун бугундан эҳтиётимизни қилганимиз маъқул, Сиз нима дейсиз?

Дамин ЖУМАҚУЛ,

журналист