Икки дунёда ҳам ютуққа эришишни истаб ҳаракат қилаётган бўлсангиз, демак сиз бир чўққисиз… Аллоҳ таолонинг тавфиқига лойиқ бўлиш учун ҳаракат қиладиганлар ҳам чўққилардир…

Чўққиларнинг аввали ва энг баланди пайғамбарлар бўлиб, уларнинг бошида расуллар имоми Саййидимиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васаллам турадилар… Пайғамбарлар ўзларининг бор имкониятларини инсонларни тўғри йўлга бошлаш, нажотга етаклаш учун сафарбар этишган…

Икки дунёда ютуққа эришиш – обидларнинг, яхшилик қилувчиларнинг, холис кишиларнинг орзусидир… Қолганлар эса сароб орзулар билан яшайдилар…

Ҳаётдаги ажабланарли ҳолатлардан бири шуки, сиз кўпинча эришишингиз мумкин бўлган чўққидан “Мен қила олмайман”, дея маҳрум бўласиз.

Буюк олимлардан бири билимдон ўғлидан: “Ҳаётда қандай мақсадга эришишни хоҳлайсан, буюклардан айнан кимдек бўлишни хоҳлайсан, ўғлим?”, деб сўраган экан.

Шунда ўғли жавоб берибди: “Сиздек бўлишни истайман”.

Отаси дебдики: “Эх, ўғлим-а! Шунчалик ҳам ҳимматингни паст қиласанми?! Ўғлим! Мен ўспиринлик вақтимдаёқ Алий ибн Абу Толиб розияллоҳу анҳудек бўламан деб ўзим учун марра қўйганман, шундан кейин меҳнатдан, саъй-ҳаракатдан тинмадим, натижада сен ҳозир кўриб турган даражага етдим. Мен билан Алий розияллоҳу анҳунинг ўртасида қанчалик катта фарқ борлигини ўзинг биласан. Энди ўйлаб кўр, мендек бўлишни хоҳлар экансан, Алий билан менинг ўртамдагичалик фарқ мен билан сенинг ўртангда бўлиши сени қониқтирадими?!”

Ютуқ миллионларни йиғишда, бойликларга эга бўлишда эмас! Ютуқ – нафсларни тарбиялаш, қадриятларни сингдириш, Аллоҳнинг ризосига етишишдадир!

Қадимда хитойликлар душмандан омонда яшаш мақсадида буюк хитой деворини қуришганди ва у баланд бўлганидан ҳеч ким уни ошиб ўтолмайди, деб ўйлашганди.

Аммо! Девор қурилганидан кейинги юз йилликнинг ўзидаёқ Хитой уч бора душман ҳужумига учради, ёв қўшини деворни бузиб ёки ошиб ўтиришгани йўқ. Балки, ҳар сафар ичкарига киришда дарвоза посбонига пора бериб эшикдан кириб кетишди! Гап шундаки, хитойликлар девор қуришни қойиллатишди-ю, бироқ қўриқчилар “қуришни” эътибордан қочиришди.

Ҳикоя қилинишича, бир моҳир тикувчи набирасига ҳаётий сабоқ бермоқчи бўлибди. Янги кийим тикиш асносида қимматбаҳо қайчисини ишлатибди ва у билан катта материални – янги кийим тикиш учун – кичкина бўлакларга бўлиб ташлабди. Қирқиб бўлиши билан қиммат қайчисини ерга оёғи остига отиб юборибди! Болакай бобосининг ишидан ажабланибди. Кейин бобо игнани олиб бўлакларни бир-бирга улаб кийим тика бошлабди. Игнадан фойдаланиб бўлгач, уни салласига қадаб қўйибди. Буни кўрган бола бобосининг ишидан таажжубини яшириб туролмабди ва ундан: “Бобожон, нега қимматбаҳо қайчингизни ерга улоқтирдингиз-у, арзимаган пул турадиган игнани бошингиздаги саллага қададингиз?” деб сўрабди. Бобоси жавоб берибди: “Болагинам, қайчи – катта материални кесиб, майда бўлакларга ажратиб юборди! Игна эса шу бўлакларни жамлади ва чиройли кийим ҳолига келтирди! Шундай экан, яқинлигимизни, биродарлигимизни бузишга, ўртамизни айиришга уринадиганларнинг қадрини асло кўтармагин, гарчи уларнинг бойлиги, обрўси баланд бўлса ҳам!”

Доктор Ҳассон Шамси Пошонинг “Метин қоялар” китобидан

Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ, Неъматуллоҳ Исомов таржимаси.

Шу йилнинг 11 июнь куни Шоввот, Урганч тумани ва шаҳридаги муборак ҳаж сафарига кетиш арафасидаги аёл-қизлар билан ҳаж сафарида эътибор бериш лозим бўлган жиҳатлар хусусида суҳбат бўлиб ўтди. Унда Диний идора мутахассиси Мунира Абубакирова қатнашиб, мазкур мавзуда маъруза қилиб берди.

Суҳбат асносида ҳаж – Ислом арконларидан бири бўлиб, мўмин-мусулмон умрида бир марта адо этиши фарз экани, ҳаж ҳам жисмоний, ҳам молиявий ибодатлиги, фиқҳий китобларда кишига ҳажнинг фарз бўлиши учун, аввало, мусулмон, балоғат ёшига тўлган, оқил, тани соғ бўлиши, бориб келгунча йўл харажатларига етадиган маблағга эга бўлиши каби шартлар мавжуд бўлиши, аёл кишига эса юқоридаги шартлари билан бирга эри ёки бирорта маҳрами ҳамроҳ бўлиши шарт қилиниши, ҳажнинг мукаммал бўлиши ҳақида Расули акрам соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Мабрур ҳажнинг мукофоти фақат жаннатдир”, деганлари алоҳида қайд этилди.

Шунингдек, аёллар эҳромда нималарга амал қилиши, Мино, Арофот, Муздалифа ва икки ҳарам масжидидаги одоблар ҳақида ҳам тушунча берилди.

Маърифий тадбирда Хоразм вилояти бош имом-хатибининг хотин-қизлар масалалари бўйича ёрдамчиси Ф.Отажанова, шаҳар ва туман отиноийлари ҳамда 60 яқин ҳажга кетаётган аёл-қиз қатнашди.

Манфаатли суҳбат давомида мутасаддилар иштирокчиларнинг саволларига жавоб беришди.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Матбуот хизмати

   Ислом ҳамкорлик ташкилоти Бош котиби Ҳусайн Иброҳим Тоҳа бу йилги ҳаж мавсумида “Корона” пандемиясидан олдинги каби 57 та ислом давлатларидан  икки миллион зиёратчи келишини тасдиқлади.

    Ҳусайн Тоҳа “аш-Шарқ ал-Aвсат” газетасига берган интервьюсида Саудия Aрабистони бу йил зиёратчиларни қабул қилишга тайёрлиги доирасида катта саъй-ҳаракатларни амалга ошираётганини таъкидлади. Ҳаж ва Умра вазирлиги зиёратчилар сони ўртасида керакли мувозанатни яратиш, зиёратчилар ва муқаддас қадамжолар салоҳияти, у ерда амалга оширилаётган йирик ободонлаштириш лойиҳалари орқали яхлит стратегик режа доирасида кўпроқ зиёратчиларни қабул қила оладиган инфратузилмани барпо этиш устида иш олиб бораётганини қўшимча қилди.

Унинг айтишича, “Макка йўли” ташаббус очиқдан очиқ бўлиб, у “Нигоҳ-2030” лойиҳасининг “Раҳмон меҳмонларига хизмат кўрсатиш дастурлари” доирасида зиёратчиларга бир қатор қулайликлар ҳозирланмоқда.  Булар қаторида электрон виза бериш тартибини айтиш мумкин.

“Макка йўли” ташаббуси

     Ислом ҳамкорлик ташкилоти Бош котиби Ҳусайн Иброҳим Тоҳа Саудия Aрабистони ҳукумати Корона пандемияси сабабли икки йиллик танаффусдан кейин 5 йил олдин бошлаган Ҳаж ташаббусини тақдим этишда давом этмоқда. Чунки зиёратчилар учун ибодатларни бажариш сафари соатлаб бир неча дақиқагача қисқарди. "Макка йўли" ташаббуси Саудия Aрабистони ташаббуси бўлиб, ўз мамлакатларида зиёратчилар учун тартибларни тугатишдан иборат. Бу йил дастурга Покистон, Малайзия, Индонезия, Марокаш ва Бангладеш кирди. Бу йилги Ҳаж мавсумида ундан 225 минг зиёратчи манфаат кўради.

Унинг қўшимча қилишича, “Макка йўли” ташаббуси ташкил этилганидан буён жами 6 давлат фойда кўраётган бўлса, бу ташаббус ҳаж зиёратини адо этиш учун зарур тартиб-қоидаларни бажариш вақтини қисқартиради, чунки зиёратчиларни қабул қилиш, уларга  визани электрон шаклда беришдан бошлаб, жўнаб кетиш залида паспорт тартиб-қоидаларини бажаришга оид тартиблар амалга оширилади.

    Соғлиқни сақлаш талаблари мавжудлигини текширилганидан сўнг жўнаб кетаётган мамлакат аэропортидан, юкни ташиш бўйича кодлаш ҳамда зиёратчилар етиб келгач, тўғридан-тўғри Маккаи Мукаррама ва Мадинаи Мунавварадаги ўз меҳмонхоналарига бориш учун ажратилган йўлакларга ўтадилар, хизмат кўрсатиш агентликлари эса уларнинг юкларини уйларига етказадилар.  

ЎМИ ходими И. Аҳмедов тайёрлади

   Бирлашган Aраб Aмирликларидаги икки маданият муассасаси Шайх Мактум Қуръони каримнинг 260 минг ададда чоп этиш ва нашр этиш бўйича келишувини эълон қилди.

“ИҚНA”нинг “Aл Баян” сайтига таяниб хабар беришича, “DUBAI” медиа компанияси ҳамда Дубайнинг Ислом ва хайрия ишлари департаменти Шайх Мактум бин Рошид Ол Мактум (БAA миллий Қуръони)нинг 260 минг нусхасини чоп этиш бўйича келишув имзолаган.

Марҳум Шайх Мактум ибн Рошид Ол Мактум Осимдан Ҳафс (Хафс аън Осим) ривоятидаги Қуръон янги шрифтда чоп этилади.

2002 йилдан бери мазкур Қуръони Каримнинг қарийб 3500 000 нусхаси маҳаллий, минтақавий ва халқаро миқёсда, шунингдек,  Aфрикадаги барча муассасалар, Араб, Европа ва дунёнинг бошқа мамлакатларида мусулмон жамоаларига тарқатилган.

ЎМИ ходими И.Аҳмедов тайёрлади.

Ҳаж улуғ ибодатдир. Унинг шарафига Ҳаж сураси ҳам нозил бўлган. Беш аркон ичида номига сура нозил бўлган ягона ибодат ҳаждир. Ушбу муборак сурада ҳаж ибодати, унинг тарихи, фазилати, фой далари ва мазмун-моҳияти ҳақида қуйидаги оятлар тушган: «Эсла, Биз Иброҳимга Байтнинг жойини бел гилаб бердикки: “Менга ҳеч нарсани шерик қилма, Байтимни тавоф қилгувчилар, (ибодатда) қоим тургувчилар ҳамда руку, сужуд қилгувчилар учун поклагин. Одамларни ҳажга чақир, улар сен томон узоқузоқ йўллардан пиёда юриб, озғин уловлар устида келурлар. Токи ўзларига бўладиган манфаатларга шоҳид бўлсинлар ва маълум кунларда уларга ризқ қилиб берган чорва ҳайвонлари узра Аллоҳнинг исмини зикр қилсинлар. Бас, улардан енглар, бечора ва фақирларга ҳам егизинглар. Сўнгра ўзларидаги кирларни кетказсинлар, назрларига вафо қилсинлар ва “Байтулъатийқ”ни тавоф қилсинлар» (Ҳаж сураси, 26–29-оятлар).

Мўътабар китобларимизда ҳажнинг жуда кўп ҳикматлари борлиги айтилади. Улар орасида энг асосий лари қуйидагилар: бандаликни билдириш; нафсни тарбиялаш; нафсни фойдали ишларга ўргатиш; тақво ҳосил қилиш; сабр-бардошга ўргатиш; шукрга ўргатиш; сафардан ибрат олиш; ёмонликдан сақланишга кўникма ҳосил қилиш; улфатчилик тамойилларини намоён қилиш; танишув; вақтни қадрлашни ўрганиш; тартибга ўрганиш; инсонни эҳтиром қилиш; зикрларга одатланиш; шайтоннинг душман эканини эсга олиб, уни ҳеч қачон унутмаслик ва бошқалар.

“Ҳаж” сўзи луғатда қасд қилиш маъносини англатади. Қасд қилиш бўлганда ҳам, улуғ нарсани қайта-қайта ва такрор қасд қилиш маъносини ифода қилади.

Шаръий истилоҳда эса ҳаж маълум вақтда, маълум маконда, маълум ибодатларни ният билан адо этишдир. Келинг, яна ҳам тушунарли бўлиши учун ҳажнинг истилоҳий маъносини чуқурроқ ўрганайлик.

“Маълум вақт” дейилганда, ҳаж ибодати маълум вақтда адо этилиши тушунилади. Ҳа, бошқа ибодатлар каби ҳажнинг ҳам муайян вақтлари бор. Унинг вақтлари фиқҳ китобларида батафсил баён қилинган. Зулҳижжа ойининг тўққизинчи куни Арафотда туриш унинг бош рукни ҳисобланади. У ерда бундан бошқа вақтларда ҳар қанча турса ҳам, ҳаж ҳисобланмай ди.

“Маълум макон” деганда, мийқотлар, Масжидул Ҳарам, Арафот, Муздалифа, Мино каби жойлар назарда тутилади. Мазкур жойлардан бошқа ерда ҳаж ибодатини адо этиш мумкин эмас. Юқоридаги маконларга тегишли ҳукмлар фиқҳ китобларимизда баён қилинган.

“Ният билан адо этиш” деганда, ҳажнинг ўзига яраша нияти борлиги тушунилади. Ҳаж ёки умра қилаётган инсон уни амалга оширишдан олдин Аллоҳ таолога қурбат ҳосил қилишни ва таъйин қилинган ибодатини ният қилади. Аллоҳ таолога яқин бўлишни ният қилган заҳоти бу одат эмас, ибодат эканини ҳис этади. Зеро, ният одат билан ибодат ўртасини ажратиб беради. Тайин қилинган ибодатни ният қилади, деган ибора ҳожининг ҳаж ёки умраси қайси турдан эканини ажратиб беради. Яъни, ният билан қилаётган амали фарз, назр, нафл ёки бадал ибодатлардан бирига тайин топади.

“Маълум ибодатлар”. Бунда эҳром, Каъбани тавоф қилиш, Сафо ва Марва орасида саъй қилиш, Арафотда туриш, Муздалифада тунаш, шайтонга тош отиш каби амаллар кўзда тутилган. Ҳаж ибодати аҳли аёли эҳтиёжидан ортиқча маблағи бор, соғлом ва омонликдаги хотиржам мусулмонга умрида бир марта фарз бўлади. Ҳажда бажариладиган амаллар фарз, вожиб, суннатга бўлинади. Фарз амаллари қатъиян адо этилиши шарт бўлган амаллар бўлиб, бирортаси адо этилмаса, ҳаж қабул бўлмайди. Яна бошқатдан ҳаж қилиши лозим бўлади. Вожиб амалларнинг қилиниши зарурий амаллар бўлиб, бирортасини адо этилмаса, бундай ибодат нуқсонли ҳисобланади ва шу сабабли жонлиқ сўй иш вожиб бўлади.

Ҳажда суннат ва мустаҳаб амалларини бажарган киши савоб олади, ибодати мукаммал бўлади, агар қилмаса, гуноҳкор бўлмайди.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий

Нуриддин домла Холиқназаров ҳазратларининг

"Ҳаж буюк ибодатдир" номли китобларидан олинди.