muslimuz

muslimuz

Бир намоздан кейинги намозгача, жумадан жумагача гуноҳлардан покланиш фурсати бўлса, Рамазондан келгуси рамазонгача – йиллик гуноҳлардан қутилиш учун энг қулай мавсумдир.

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бу ойга алоҳида эътибор берардилар. Ҳатто Ражаб ойи кирганда: “Аллоҳумма барик лана фи ражабин ва шаъбана ва баллиғна рамазона”

“Аллоҳим, ражаб ва шаъбон ойларида бизларга барака ато қилгин ва бизларни рамазон ойига етказгин” деб дуо қилардилар.

Рамазон жуда кўплаб яхшиликлар ҳамда имкониятлар ойидир. Уларнинг энг аввали – бу Қуръондир. Аллоҳ таоло бундай марҳамат қилган: “Рамазон ойики, унда одамларга ҳидоят ҳамда ҳидояту фурқондан иборат очиқ баёнотлар бўлиб Қуръон туширилгандир”.

Аллоҳ таоло бошқа оятда бундай марҳамат қилади: “Алиф. Лаам. Мийм. Бу китобда шак-шубҳа йўқ, у тақводорларга ҳидоятдир”.

Аллоҳ таоло биринчи оятда рамазон ойида Қуръони каримни барча одамлар учун нозил қилганини, иккинчи оятда эса, Қуръон фақат тақводорларга ҳидоят манбаи эканини таъкидламоқда. Шу боис, рамазонда кўпчилик одамларнинг қўлига Қуръон олганини кўрасиз.

Қолаверса, рамазонда кўп Қуръон ўқиш Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг суннатларидир. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бу ойда Жаброил алайҳиссалом билан Қуръонни дарс қилишарди. Шунинг учун биз ҳам, бу ойда кўпроқ Қуръон ўқиб, ўргансак Аллоҳ таолонинг раҳматига эришамиз, Расулуллоҳнинг суннатларига амал қилган бўламиз.

Рамазон – хайр-саховат ойидир. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам одамларнинг энг сахийи эдилар. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бу ойда яхшиликда эркин шамолдан ҳам сахий бўлиб кетардилар.

Демак, рамазон ойида имкон қадар ҳар куни хайр-эҳсон, садақа беришга ҳаракат қилиш керак. Масалан, “Бир одам рамазонда 1000 (минг) риёл садақа қила олишг имкониятим етади” деса, шу минг риёлни ҳар куни бўлиб-бўлиб бериб борсин.

Бу билан сиз агар ҳар куни бир ёки бир нечта рўзадорнинг ифторлик қилишига сабаб бўлишингиз мумкин. Муҳими ҳар бир инсон қўлидан келган яхшилик қилиши керак.

Рамазондаги энг муҳим жиҳатлардан бири – бомдод ва хуфтон намозларини жамоат бўлиб ўқишга эътибор беришдир. Айримлар таровеҳ намозини қолдирмасдан ўқишади-ю, лекин фарз намозларга унчалик эътиборли бўлишмайди. Шуни билингки, бир фарз намозни (ўз вақтида) адо этиш, бутун Рамазон ойида қоим бўлишдан афзал туради. Чунки аввалгиси фарз амал бўлса, кейингиси нафлдир. Шунинг учун, аввало фарз намозларни ўз вақтида жамоат билан ўқиб, кейин нафл ибодатларни адо этиш лозим. Албатта, Рамазон ойининг кечаларини бедор ўтказиш амалларнинг энг афзали саналади.

Рамазон ойи яхшиликларга тўла ой. Ривоятларга кўра, бу ойнинг ҳар кечасида Аллоҳ таоло 600 мингта дўзахга маҳкум бўлганларни дўзахдан озод қилинади. Лекин Рамазоннинг биринчи кечасининг ҳам бир қанча фазилатлари бор, аммо аксарият одамлар бундан ғафлатда қоладилар.

Рамазон ойининг биринчи кечасида Аллоҳ таоло бандаларига раҳмат назари билан боқади, кимга Аллоҳ раҳмат назари билан боқса, уни ҳеч қачон азобламайди.

Афсуски, кўпчилик бу кунни бозорда “ҳали уни, ҳали буни сотиб олишим керак” деган бекорчи ўй-ҳаёллар билан ўтказиб юборади. Демак, банда рамазоннинг илк кунларидан бошлаб уни ғанимат билмоғи лозим экан.

Аллоҳ таоло рамазоннинг охирги кечасида рўзадорларнинг гуноҳларини кечириб юборади. Аммо аксар одамлар бу кечанинг фазилатларидан ҳам ғафлатда қоладилар. Айниқса, рамазоннинг охирги тоқ кечасини “Лайлатул қадр” кечаси сифатида бедор бўлиб ўтказадилар-у, лекин рамазоннинг сўнгги кечасига беэътибор бўладилар.

Қадр кечаси ҳар бир рўзадор алоҳида эътибор бериши керак бўлган муҳим кечадир. Лекин Аллоҳ таоло бу кечанинг қачонлигини яшириб қўйган. Нима учун? Чунки шунда биз бу кечани рамазон ойининг илк кунидан бошлаб кутамиз ва бутун рамазон кечасини ибодатда ўтказишга ҳаракат қиламиз. Агар қадр кечасининг кунини аниқ билганимизда, эҳтимол рамазоннинг бошқа кунларини дангасалик билан ўтказиб юборган бўлардик. Аллоҳ таоло Ўз фазли билан рамазондан тўлиқ фойдаланишимизни истайди.

Оиша онамиз розияллоҳу анҳо Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан: “Ё Расулуллоҳ агар Қадр кечасини топишга муваффақ бўлсам нима деб дуо қилай?” деб сўрадилар.

Шунда Набий алайҳиссалом ушбу дуони айтишга буюрдилар: “Аллоҳумма иннака афуввун, туҳиббул афва, фаъфу ъанний” (Аллоҳим, албатта, Сен кечирувчисан, кечиришни яхши кўрасан. Гуноҳларимни кечиргин).

Жаброил алайҳиссалом Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга: “Эй Муҳаммад, Рамазон ойини топиб, мағфират қилингмаган кишининг бурни ерга ишқалсин”, деди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Омийн”, дедилар.

Фараз қилинг, имтиҳон топишираётган талабаларга барча имконият ва воситалар муҳайё қилиб қўйилган бўлса, яъни имтиҳон мавзулари соддалаштирилган, имтиҳон қайси фандан бўлиши олдиндан айтилган, алоҳида муаллим бириктирилган, саволлар ўргатилган, ручка-қоғоз ҳам берилган. Фақатгина жавобларни ёзиш қолган. Лекин шунда ҳам талаба имтиҳондан йиқилса “Нега топшира олмадинг?” дейсиз-ми?!

Худди шундай, рамазон биз учун кўплаб яхшиликларга эришимиз учун жуда катта имкониятдир.

Рамазон ойида “Лаа илаҳаа иллаллоҳу ва настағфируллоҳ” зикрини айтиш Аллоҳни рози қиладиган амаллардан саналади.

Шунингдек, “насалукал жанната ва наъузу бика минаннар” дуосини ҳам кўп қилиш керак. Ўтган солиҳлар бу зикр ва дуоларни кўп айтардилар. Шундай экан, рамазоннинг ҳар куни “Ашҳаду аллаа илаҳа иллаллоҳ, астағфируллоҳ, насалукал жанната ва наъузу бика минаннар”ни кўп айтишга одатланинг.

Албатта, рамазон – тоат-ибодатлар ойи. Бу ойда кўпроқ намоз ўқиш, таҳажжудларда бедор бўлиш, тиловат, хайр-эҳсон, садақалар қилиш кўпайтирилади. Аммо, бу ой – эҳтиёжларни, жамиятдаги ишларни тўхтатиб туриш ойи эмас. Зеро, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бу ойда янада фаол бўлардилар. Шу сабаб, кўплаб ғазотлар, фатҳлар ҳам айнан рамазон ойида бўлган.

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ким Рамазонда иймон билан, савоб умидида қоим бўлса, ўтган гуноҳлари мағфират қилинади”, деганлар.

Аллоҳ таоло тутаётган рўзангизни, қилаётган дуо ва ибодатларингизни Ўз даргоҳида қабул айласин!

Даврон НУРМУҲАММАД

Мусулмон киши Рамазон ойида тақвони ўрганади. Рўза вақтида таомга, ичимликка яқинлашмайди, шаҳвоний хирсини жиловлайди ва Аллоҳ таолони норизо қиладиган барча нарсалардан ўзини тийишга ҳаракат қилади. Ифтордан кейин ҳам, Аллоҳ таолога хуш келмайдиган, Уни ғазаблантирадиган амаллардан ҳазар қилади. Доимо Аллоҳ таоло уни кўриб, кузатиб турганлигини назаридан четта қолдирмайди. Вақтининг ҳаммасини тоат-ибодатга бағишлайди. Зеро, Рамазон ойи ва рўза ибодатининг самараси, бу тақводир. Аллоҳ таоло Қуръони каримда марҳамат қилган: “Эй, имон келтирганлар! Сизлардан олдинги (уммат)ларга фарз қилингани каби сизларга ҳам рўза тутиш фарз қилинди, шояд (у сабабли) тақволи бўлсангиз” (Бақара сураси, 183-оят).

Тақво – луғатда "тўсиш", "асраш" деган маъноларни англатади. Уламоларнинг тақвога берган энг содда таърифларидан бири: “Тақво – охиратда зарар берадиган ҳар қандай нарсадан узоқлашиш”. Тақво – бу маънавий парда бўлиб, банда у билан ўзини Аллоҳнинг азобидан тўсади, дейилган ибора ҳам мавжуд.

Тақво – бу, нажот йўлидир. Аллоҳ таоло:бундай марҳамат қилади: “Аллоҳдан қўрқингиз, зора (охиратда) нажот топсангиз!” (Оли Имрон сураси, 200-оят).

Тақво – бандани Аллоҳга яқинлаштирадиган сабаблардан бири. Аллоҳ таоло Қуръони каримда бундай деган: “Аллоҳга тақво қилингиз ва билингизки, албатта, Аллоҳ тақводорлар билан биргадир” (Бақара сураси, 194-оят).

Тақво – одамларнинг афзалини белгилайдиган меъёр. Бу ҳақда Қуръони каримда шундай дейилган: “Албатта, Аллоҳ наздида (энг азизу) мукаррамроғингиз тақводорроғингиздир. Албатта, Аллоҳ билувчи ва хабардор зотдир” (Ҳужурот сураси, 13-оят).

Тақво – жаннатга кириш учун сабаб. Бу ҳақда Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Жаннатга энг кўп киритадиган нарса Аллоҳга тақво қилиш ва чиройли хулқдир”, деганлар (Имом Термизий ривояти).

Рамазон ойи ва рўза ибодатининг яна бир самараси, бу сабрдир. Мусулмон киши ушбу муборак ойда Аллоҳ учун машаққат ва қийинчиликларга чидайди. Аллоҳнинг ризоси йўлида нафсининг қийналишини енгишга ҳаракат қилади.

Рамазон тарбия ойидир. Унда мусулмон киши шаҳватини синдиради, ҳавойи нафсини жиловлайди. Шоят, Рамазоннинг кундузларида мубоҳ нарсаларнинг ман этилиши, тунларида рухсат берилиши, тонг отгач яна ман этилиши мусулмон киши учун Аллоҳнинг буйруқларига итоат қилиш қобилиятини мустаҳкамлайди. Шу тариқа мусулмон одам шариатда рухсат берилган нарсалар ҳудудида амал қилиб яшашга одатланади.

Рамазон ойида мусулмон учун бунданда кўпроқ фойдалар ва ҳикматлар бор.

Аллоҳ таоло ушбу ойда тутаётган рўзаларимиз ва амали солиҳларимизни Ўз даргоҳида қабул айласин. Омин.

 Ҳомиджон домла ИШМАТБЕКОВ,

Ўзбекистон мусулмонлари идораси раисининг биринчи ўринбосари.

Четвер, 14 март 2024 00:00

Рамазоннинг 22 баракаси

Ислом динида Рамазон ойи улуғ ойлардан ҳисобланади. Унда рўзадор одамнинг уйқуси ҳам ибодат, намозини қоим қилиш ҳам ибодатдир. Унинг ҳар бир амалига кўплаб савоблар зиёда қилинади. Рамазон мусулмон кишининг дуоси қабул бўладиган ойдир. Рамазон ойи Аллоҳ таолонинг раҳмат ва баракалари ёғиладиган ойдир. Рамазон мўмин ва мусулмонлар учун барака ойидир. Уларнинг ададини Аллоҳ таолодан бошқа ҳеч ким билмайди. Эътиборингизга Аллоҳ таоло қодир қилганича улардан 22 тасини келтириб ўтамиз:

  1. Рамазонда Қуръоннинг баракаси:

Аллоҳ таоло Қуръон каримнинг Бақара сурасининг 185-оятида «Рамазон ойидирки, бу ойда одамлар учун ҳидоят бўлиб ва ҳидоят ва фурқон (ҳақ билан ботилни ажратгувчи)нинг очиқ оятлари бўлиб Қуръон нозил қилинган».

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам яхшиликда инсонларнинг энг сахийси эдилар. Саховатларининг авжи Рамазонда Жаброил алайҳиссалом у Зот билан учрашган кезлари бўлар эди. Тасаввур қилинг: Қуръони карим тиловат қилинганда ерга қанчадан қанча фариша тушади. Аллоҳ таолонинг энг сўнги китобининг шу ойда нозил бўлиши ҳам бу ойнинг улуғ баракотли ой эканлигини билдиради.

  1. Рамазонда рўзанинг баракаси:

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Ким Рамазон рўзасини иймон билан, савоб умидида тутса, унинг олдинги (ўтган) гуноҳлари мағфират қилинади»,  дедилар . Имом Бухорий ривоят қилганлар.

Ҳадиси қудсийда (Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Раббилари Аллоҳ таолодан ривоят қилганлар) Аллоҳ таоло: «Одам боласининг ҳамма амали (савоби) кўпайтириб берилур. Бир яхшиликка унинг ўн мислидан то етти юз баробаригача. Магарам, рўза ундай эмас. У Мен учундир. Унинг мукофатини Мен берурман. У (одам боласи)шаҳватини ва таомини Мен учун тарк қилур», –деди. Имом Муслим ривоят қилганлар.

  1. Рамазондаги биринчи кечанинг баракаси:

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Қачон Рамазон ойининг аввалги кечаси бўлса, шайтонлар ва ўзбошимча жинлар кишанланади. Дўзаҳ эшиклари ёпилади. Улардан бирон эшик очилмас. Жаннатнинг эшиклари очилур. Улардан бирор эшик ёпилмас. Хар кеча бир нидо қилувчи: «Эй яхшиликни истовчи, келиб қол! Эй  ёмонликни истовчи, бас қил», – деб нидо қилади», –  дедилар. Имом Термизий ривоят қилганлар.

  1. Рамазон кечаларида қоим бўлиш ва таҳажжуднинг баракаси:

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Ким Рамазонда иймон ва ихлос билан қоим бўлса, ўтган гуноҳлари мағфират қилинур», деганлар. Имом Бухорий ва Имом Муслим ривоят қилганлар.

  1. Рамазон ойида садақанинг баракаси:

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам:«Садақаларнинг энг яхшиси Рамазон ойида қилинган садақадир», деганлар.

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бу ишда ўз умматларига ўрнак бўлар эдилар. У Зот соллаллоҳу алайҳи васаллам  яхшиликда инсонларнинг энг сахийси эдилар. Саховатларининг энг авжи Рамазонда бўлар эди. У Зот Рамазонда эсган шамолдан ҳам саховатли бўлиб кетар эдилар.

  1. Рамазонда ифторнинг баракаси:

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Модомики, ифторга шошилишар экан, одамлар яхшиликда бўлаверадилар», дедилар. Имом Бухорий ривоят қилганлар.

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам айтдилар: «Аллоҳ азза ва жала: «Бандаларимнинг менга маҳбуброғи оғиз очишни тезлатганлари» , деб айтди»,  дедилар.

  1. Ифторлик қилиб беришнинг баракаси:

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Ким рўзадор кишига ифторлик қилиб берса, у кишига ҳам рўза тутганнинг ажридек савоб берилади.бу билан рўзадорнинг ажридан ҳеч бир нарса кам бўлмас»,  дедилар. Имом Термизий ривоят қилганлар.

Бу билан у ўзи рўза тутмаса бўлади дегани эмас. Чунки рўза фарз ибодат ҳисобланади. Бу ҳадис ифторлик қилиб беришнинг қанчалик савоби улуғ иш эканини билдириш учун айтилган.

  1. Рамазонда ифторлик пайтида қилинадиган дуонинг баракаси:

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бизларга ифторлик вақтида: «Аллоҳ номи билан, Аллоҳим сен учун рўза тутдик. Сенинг ризқинг билан ифторлик қилдик, бизлардан (рўзамизни)қабул қилгин. Албатта, Сен ўзинггина эшитувчи, билувчисан»,  демоқни васият қилдилар.

  1. Рамазонда ижобат бўладиган дуо баракаси:

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Рўзадор учун ифторлик вақтида рад қилинмайдиган дуо бор», дедилар. Бошқа бир ҳадисда «Рўзадорга икки хурсандлик бордир. Қачон ифтор қилса, хурсанд бўлади. Роббисига йўлиққан вақтда (Рўзаси) билан хурсанд бўлади», дедилар. Имом Муслим ривоят қилганлар.

  1. Рамазонда Лайлатул қарднинг баракаси:

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Ким Қадр кечасида иймон билан, савоб умидида қоим бўлса, ўтган гуноҳлари мағфират қилинади», дедилар. Имом Бухорий ривоят қилганлар.

Чунки Қадр кечаси минг ойдан афзалдир. Шунинг учун баъзи саҳоба ва тобеинлар Рамазоннинг охирги ўн кунлигида ғусл қилиб, ўзларига хуш бўйликлар сепиб юришарди. Қадр кечаси шу ўн кун ичида бўлгани учун.

  1. Рамазонда саҳарликни баракаси:

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Саҳарлик қилинглар, чунки саҳарликда барака бор», деганлар. Имом Бухорий ривоят қилганлар.

Яна бошқа бир ҳадисда: «Бизларнинг рўзамиз билан аҳли китоблар рўзасини орасини ажратиб турадиган нарса саҳарда таомланмоқ»,  деганлар.

  1. Рамазонда фитр садақасини баракаси: Рўзадор рамазон рўзасини тутиб бўлгандан кейин рўза давомида қилган хато ва камчиликларни тўлдириш учун беради. Фитр садақаси Ийди Фитрнинг тонги отиши билан вожиб бўлади. Ундан олдин бериш жоиздир.

 

  1. Рамазон ойида умранинг баракаси:

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Рамазон ойида қилинган умра ҳажга тенгдир», деганлар.

  1. Рўзадорнинг оғзидан келадиган ҳиднинг баракаси:

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Албатта, рўзадорнинг оғзидаги ҳиди Аллоҳнинг наздида мушкнинг ҳидидан хушбўйроқдир»,  дедилар. Имом Муслим ривоят қилганлар.

  1. Рамазонда чиройли хулқ ва одобли бўлишнинг баракаси:

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Агар сизлардан бирингиз рўза тутса, фаҳш ҳамда лағв сўзларни гапирмасин. Агар бирор киши сўкса ёки уришса, мен рўзадорман», десин», дедилар.

  1. Рамазонда унутиб таом истеъмол қилишнинг баракаси:

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Ким рўзадорлигини унутиб қўйиб еса ёки ичса, рўзасини давом эттираверсин. Чунки Аллоҳ у кишини таомлантирибди ва сероб қилибди, холос»,  дедилар. Имом Бухорий ва имом Муслим ривоят қилганлар.

  1. Рамазонда рўзани очиб бўлгандан кейин таомланиш ва серобланишнинг баракаси:

Аллоҳ таоло бундай марҳамат қилади: «Ва то тонгдан оқ ип қора ипдан ажраладиган пайтгача еб-ичаверинглар» (Бақара сураси, 187-оят).

  1. Рамазоннинг ёши улуғлар ва ҳомиладор аёлларга баракаси:

Аллоҳ таоло катта ёшдаги рўза тута олмайдиган кишиларни фидя беришга буюрган. Аллоҳ таоло Қуръон каримнинг Бақара сураси 184-оятида:«(Кексалик ёки заифлиги сабабли) рўза тутишга қийналадиган кишилар бир мискин-бечоранинг бир кунлик таоми миқдорида эваз тўлашлари лозим», деб марҳамат қилган.

Ҳомиладор аёл бўлса туғуб бўлгандан сўнг рўзасининг қазосини тутиб беради.

  1. Рамазонда жаннатнинг баракаси:

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Аллоҳ таоло рамазонниг хар кунида жаннатини зийнатлайди»,  деганлар.

Яна бошқа бир ҳадисда эса Жаннатдаги бир эшик фақат рўзадорлар учун эканлиги айтилган.

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Жаннатда бир эшик бор. У «Райён» дейилади. Қиёмат куни ундан рўзадорлар киришади, улардан бошқа ҳеч ким ундан кирмайди.«Рўзадорлар қани?» дейилади. Шунда улар туришади. Улардан бошқа ҳеч ким ундан кирмайди. Улар киргач, у беркитилади. Кейин ундан ҳеч ким кирмайди», дедилар. Имом Бухорий ривояат қилганлар.

  1. Рамазонда истиғфорнинг баракаси:

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Рамазонда фаришталар рўзадорлар ифторлик қилгунларича уларга истиғфор айтадилар»,  дедилар.

  1. Рамазонда хайрли ишларнинг баракаси:

Имом Суфён Саврий агар рамазон келса, ҳамма нафл ибодатларни тарк қилиб, фақат Қуръон тиловат қилар эдилар.

  1. Барча тоатларнинг жамланишидаги барака:

Рамазонда барча тоатлар жамланади. Мисол: намоз, рўза, кечқурун қоим бўлиш, Қуръонни хатм қилиш, умра, ифторлик қилиб бериш, истиғфор, тавба, қариндошлардан хабар олиш ва бошқа ибодатлар.

Четвер, 14 март 2024 00:00

Рўзанинг 6 ҳикмати

Рамазон рўзаси Аллоҳ ўзининг мўмин бандаларига фарз қилган ва савобининг чегараси бўлмаган улуғ ибодатларидан бири. Ҳақиқий иймон эгалари Аллоҳнинг буйруқларидан бирор ҳикмат ёки фойда қидирмасдан, Аллоҳнинг буйруғи деб, адо этаверадилар. Рамазон рўзаси ҳам ана шундай адо этиладиган ибодатдир. Бироқ уламоларимиз мўминларнинг ушбу ибодатни адо этишга муҳаббатлари ва шижоатлари янада ошиши учун оят ва ҳадисларга асосланиб рўзанинг ҳикмат ва фойдаларини очиб беришга уринганлар. Қуйида улардан баъзиларини санаб ўтамиз.

Аввало рўза неъматнинг шукронасига василадир. Зеро рўза нафсни ейиш, ичиш ва жимоъдан тийиш ила амалга оширилади. Мазкур нарсалар энг улуғ неъматлардан ҳисобланади. Ушбу нарсалардан маълум муддат ўзини тийиб туриш, неъмат қадрини билдиради. Чунки неъматлар номаълум бўлиб, йўқотилганда билинади. Яъни инсон ўзига қанча нарсалар неъмат қилиб берилганини йўқотганда билади. Натижада инсонни неъматларга шукр қилишга ундайди. Чунки неъматларга шукр қилиш вожиб эканини ақл ҳам, шариат ҳам тақозо қилади. Аллоҳ таоло рўза оятида айни шу маънога ишора қилган: “… ва шукр қилишингиз учундир”.

Иккинчидан рўза тақвога энг муносиб василадир. Чунки нафс Аллоҳнинг розилигидан умид қилиб ва аламли азобидан қўрқиб ҳалол нарсалардан ўзини тийишга бўйин синдими, ҳаром нарсалардан янада ўзини тийишга муносиб бўлади. Натижада рўза Аллоҳ ҳаром қилган нарсалардан сақланишга сабаб бўлади. Аллоҳ ушбу маънога рўза оятнинг охирида ишора қилган: “… шояд (у сабабли) тақволи бўлсангиз”.

Учинчидан рўза инсон рўза орқали истак хоҳишларига қаҳр кўрсатиб, шаҳватларини синдиришга эришади. Чунки нафс тўқ бўлса, шаҳватларни истаб қолади. Оч қолса, турли хоҳишларидан ўзини тия олади. Шу сабабдан ҳам Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва саллам уйланишга имкони бўлмаган ёшларга: “Эй ёшлар жамоаси! Сизлардан ким никоҳланишга қодир бўлса уйлансин. Чунки никоҳ кўзни (ҳаромдан) тиювчи ва фаржни (зинодан) сақловчидир. Ким никоҳланишга қодир бўлмаса, рўзани лозим тутсин. Бу унинг учун бичилишдир”, деб кўрсатма берганлар. Демак рўза кўплаб гуноҳлардан сақланишига восита бўлади. Чунки барча гуноҳларнинг бошида шаҳват туради.

Тўртинчидан рўза камбағалларга нисбатан раҳм-шафқат ҳиссини уйғотади. Чунки рўзадор маълум бир муддат очлик аламини тортса, доимий ҳолатда оч азобини тортаётганларни эслайди. Натижада уларга нисбатан раҳм-шафқатли бўлиб, яхшилик қилишга шошади. Ушбу амали Аллоҳнинг ҳузурида гўзал ажрларга эга бўлишига ҳам сабаб бўлади.

Бешинчидан рўза сабабли шайтонга қаҳр кўрсатилади. Чунки шайтон инсонни адаштириб йўлдан оздиришда инсон шаҳватидан фойдаланади. Шаҳват эса, кўп ейиш ва ичиш орқали кучаяди. Шу сабабдан Пайғамбаримиз соллалоҳу алайҳи ва саллам: “Албатта, шайтон Одам боласининг қон томирида юради. Унинг юрадиган йўлларини очлик билан торайтиринглар”, деб марҳамат қилганлар.

Олтинчидан рўза орқали инсон соғлиғини тиклаб олишга эришади. Рўзада инсоннинг ошқозон ва ҳазм қилиш аъзолари дам олади. Ошқозон яхши ҳазм бўлмай қолган таомлардан тозаланади. Бадан ортиқча намликдан халос бўлади. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Рўза тутинглар соғлом бўласизлар”, деб тавсия қилганлар. Араб табибларидан Ҳорис ибн Калда “Ошқозон касалликлар уйидир. Парҳез барча давонинг бошидир”, деган.

Бу санаб ўтилган ҳикматлар рўзанинг ожиз бандаларнинг ақли етган фойдаларидан мингдан, балки миллиондан бири. Аллоҳ ҳикмат эгаси бўлган зот.

Яна шуни айтишмиз мумкинки, Аллоҳ таоло ушбу ойнинг шарофати билан бандалар ризқларини кенг қилади. Яхшиликларини кўпайтириб турли адашишлардан узоқ қилади. Чунки бу ойда жаннат эшиклари очилади. Дўзах эшиклари тамбаланади. Ашаддий жин ва шайтонлар кишанланади. Рамазон ойи умматнинг гўё баҳори. Ибодатлар учун мавсум. Хайрли амаллар учун мусобақа майдони. Мўмин учун бу ойдан афзал ой йўқ. Ушбу ойдаги солиҳ амалдан ортиғи йўқ. Бу ой ҳақли равишда мўмин учун ғанимат ойидир. Ибодатлар учун ғаниматдир. Зеро бу ойда намоз, закот ва бошқа хайрли амалларнинг ажрлари кўпайтириб берилади. Аллоҳнинг ҳузурида нафл ибодатлар фарз даражасида, фарз ибодатлар эса етмиш баробарида қабул қилинади.

“Ақоид ва фиқҳий фанлар кафедраси” кафедраси мудири Ф.Жўраев.

Абдуллоҳ ибн Умардан (розияллоҳу анҳумо) ривоят қилинади: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг: «Ислом беш нарса устига қурилган: булар Аллоҳдан ўзга илоҳ йўқлигига ва Муҳаммад алайҳиссалом Унинг пайғамбари эканларига гувоҳлик бериш, намоз ўқиш, закот бериш, Каъбани ҳаж қилиш ва рамазон рўзасини тутишдир», деганларини эшитдим» (Имом Бухорий ва Муслим ривояти).

Абу Ҳурайрадан (розияллоҳу анҳу) ривоят қилинади: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: «Ким ишониб ва мукофотини Аллоҳдан умид қилиб Рамазон рўзасини тутса, ўтмиш гуноҳлари кечирилади», деганлар» (Имом Бухорий ва Муслим ривояти).

Абдуллоҳ ибн Аббосдан (розияллоҳу анҳумо) ривоят қилинади: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам инсонлар ичида хайр қилишда энг сахийи эдилар. У зотнинг яна ҳам сахий бўлишлари Рамазон ойига тўғри келар эди. Рамазоннинг ҳар кечасида у зотга Жаброил алайҳиссалом келиб учрашар эди. Расулуллоҳ солаллоҳу алайҳи ва саллам ундан Қуръонни ўтказиб олар эдилар. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам Жаброил келган пайтда сахийликда тез эсган шамолдек бўлиб кетар эдилар» (Имом Бухорий ривояти).

Абдурраҳмон ибн Авфдан (розияллоҳу анҳу) ривоят қилинади. Набий алайҳиссалом бундай деганлар: «Агар аёл киши беш вақт намозини ўқиса, бир ой (рамазон) рўзасини тутса, фаржини сақласа ва эрига итоат қилса, унга: «жаннатнинг қайси эшигидан хоҳласанг – киравер», дейилади» (Имом Аҳмад ривояти).

Абу Ҳурайрадан (розияллоҳу анҳу) ривоят қилинади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: «Рамазон келса жаннат эшиклари очилади, дўзах эшиклари ёпилади ва шайтонлар кишанланади», деганлар (Имом Бухорий, Муслим ва Термизий ривояти).

Убода ибн Сомитдан (розияллоҳу анҳу) ривоят қилинади: «Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи васаллам): «Қадр кечаси Рамазон ойининг охирги ўн кунлигидадир. Ким унда иймон билан Аллоҳ розилиги учун ибодат қилса, албатта Аллоҳ аввалгию охирги гуноҳларини кечиради. У тоқ рақамли кечада бўлади. Тўққизинчи ёки еттинчи ёхуд бешинчи ё учинчи ёки охирги кеча Қадр кечасидир», деганлар» (Имом Аҳмад ривояти).

Абу Ҳурайрадан (розияллоҳу анҳу) ривоят қилинади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Умматимга Рамазон ойида ўзга умматларга берилмаган бешта хислат берилди: 1) рўзадорнинг оғзида пайдо бўладиган нохуш ҳид Аллоҳ таоло наздида мушк-анбар ҳидидан ҳам хушбўйроқдир; 2) Ифтор вақтигача рўзадорларга дарёдаги балиқлар ҳам истиғфор айтиб дуо қилишади; 3) Аллоҳ таоло ҳар куни жаннатини зийнатлайди, сўнгра унга: «Менинг солиҳ бандаларимнинг дунё машаққатларини ортга ташлаб ҳузуринггга келишлари яқиндир», дейди; 4) бу ойда исёнкор шайтонлар кишанланади, шу сабабдан улар бошқа ойлардаги каби ёмонликлар қила олишмайди; 5) рамазон ойининг охирги кечаси рўзадорларнинг гуноҳлари мағфират қилинади», дедилар. Саҳобалар: «Ё Аллоҳнинг Расули, бу Қадр кечасими?» деб сўрашди. Пайғамбар (алайҳиссалом): «Йўқ, балки хизматчига бериладиган ҳақ у вазифасини адо этганидан кейин тўлиқ берилади», деб марҳамат қилдилар (Имом Аҳмад, Баззор, Байҳақий ривояти).

Абу Ҳурайрадан (розияллоҳу анҳу) ривоят қилинади: «Рамазон ойи келганида  Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи васаллам): «Сизларга Рамазон ойи, муборак ой келди. Аллоҳ сизларга бу ойда рўза тутишни фарз қилди. Бу ойда жаннат эшиклари очилади, дўзах эшиклари ёпилади, шайтонлар кишанланади. Унда минг ойдан яхши бир кеча бор. Ким ундаги яхшиликлардан маҳрум бўлса, маҳрум қилинади», деганлар» (Имом Аҳмад ва Насоий ривояти).

Мўминлар онаси ҳазрати Оишадан (розияллоҳу анҳо) ривоят қилинади: «Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) бошқа ойларда қилолмаган (ибодат)ларини Рамазон ойида астойдил бажарардилар. Рамазон ойида адо этолмаган (ибодат )ларини охирги ўн кунликда бажарар эдилар (Имом Муслим ривояти, «Риёз ус-солиҳийн»).

Абу Ҳурайрадан (розияллоҳу анҳу) ривоят қилинади. Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): «Рамазон ойининг чиққанини кўриб рўза тутинглар. Шаввол ойининг чиққанини кўриб, оғиз очинглар. Агар осмон булутли бўлиб ой кўринмаса, шаъбон ойини ўттиз кун мукаммал қилиб тутинглар», деганлар (Имом Бухорий ва Муслим ривояти).  

Изоҳ: бу лафз Бухорийники, имом Муслимнинг ривоятида эса: «Осмон булутли бўлиб янги ой кўринмаса ўттиз кун мукаммал рўза тутинглар», бўлиб келган.

Мўминлар онаси ҳазрати Оишадан (розияллоҳу анҳо) ривоят қилинади: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам агар (Рамазон ойининг охирги) ўн куни кирса, бутун кечани ибодат билан ўтказиб, бунга аҳли-аёлларини ҳам уйғотардилар. Ўзлари кўп ғайрат қилиб, ибодат учун белни маҳкам боғлардилар» (Имом Бухорий ва Муслим ривояти). 

Абу Ҳурайрадан (розияллоҳу анҳу) ривоят қилинади: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: «Ким ишониб ва мукофотини Аллоҳдан умид қилиб Рамазон рўзасини тутса, ўтмиш гуноҳлари кечирилади», деганлар» (Имом Бухорий ва Муслим ривояти).

Абу Ҳурайрадан (розияллоҳу анҳу) ривоят қилинади: «Пайғамбар алайҳиссалом: «Қанчадан-қанча рўзадорлар борки, уларнинг рўзаси очликдан бошқа нарса эмас. Яна қанчадан-қанча намозхонлар борки, уларнинг намоздан топадиганлари уйқусизликдан қийналиш, холос», деганлар» (Ибн Можа, Аҳмад, Байҳақий ривояти).

Абу Ҳурайрадан (розияллоҳу анҳу) ривоят қилинади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам бундай деганлар: «Рўза (дўзах ўтидан асровчи) қалқондир. Рўза тутган киши ёмон сўзларни сўзламасин, қўполлик қилмасин. Агар бирор киши уни уришса ёки ҳақорат қилса, икки марта «мен рўзадорман», десин. Аллоҳга қасамки, рўзадор оғзининг ҳиди Аллоҳ наздида мушк-анбар ҳидидан ҳам хушбўйроқдир. Чунки Аллоҳ таоло: «Рўзадор Менинг учун емайди, ичмайди ва шаҳватини тарк қилади. Рўза холис Менга ибодатдир, унга Ўзим ҳисобсиз савоб бераман. Ваҳоланки, ҳар бир яхшиликка ўн баробар яхшилик бордир», деган (Имом Бухорий ривояти). 

Саҳл ибн Саъд Соъидийдан (розияллоҳу анҳу) ривоят қилинади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: «Жаннатнинг бир эшиги бор: у Раййон деб аталади. Қиёмат куни ундан фақат рўзадорлар киришади, улардан бошқа ҳеч ким кирмайди. «Рўзадорлар қаерда?» дейилади. Рўзадорлар турадилар. У эшикдан улардан бошқа ҳеч ким кирмайди. Улар киргач, эшик беркитилади, (сўнг у эшикдан) бошқа ҳеч ким кирмайди», дедилар (Имом Бухорий, Муслим ва Насоий ривояти).

Тобеъинлардан Абу Атийя ва Масруқ Ҳазрати Оишанинг ҳузурларига кириб: «Эй мўминлар онаси, Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васалламнинг саҳобаларидан икки киши бор, икковлари ҳам яхшиликда мусобақалашишади. Бирлари ифтор билан (шом) намозни тезлатади. Бошқаси эса ифтор билан (шом) намозни ортга суради», дейишди. Ҳазрати Оиша: «Икковларидан қай бири ифторни ва намозни тезлатади», деб сўрадилар. Тобеъинлар: «Абдуллоҳ ибн Масъуд», деб жавоб қилишди. Ҳазрати Оиша: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам шундай қилар эдилар», дедилар. Ифтор ва намозни ортга сурган Абу Мусо эди (Имом Муслим, Абу Довуд, Термизий ва Насоий ривояти). 

Абу Ҳурайрадан (розияллоҳу анҳу) ривоят қилинади: «Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) бундай деганлар: «Рўзадор мўмин бирор мусулмонни ғийбат қилмаса, ортидан унинг шаънига бўҳтон ёғдирмаса, Аллоҳ уни ибодатда, деб ҳисоблайди» (Дайламий ривояти). 

Абу Ҳурайрадан (розияллоҳу анҳу) ривоят қилинади: «Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): «Ким ёлғон сўзлашни тарк этмаса ва Аллоҳ қайтарган нарсалардан қайтмаса, рўза тутиб, емай-ичмай қўйгани билан рўзаси қабул бўлмайди, Аллоҳ унга раҳмат назарини ташламайди», деганлар» (Имом Бухорий, Абу Довуд, Термизий ва Насоийлар ривояти).

Абу Ҳурайрадан (розияллоҳу анҳу) ривоят қилинади: «Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): «Рўзадор икки бор хурсанд бўлади: биринчиси – оғиз очганида (ифтор қилганида) ва иккинчиси – рўза тутиб Аллоҳга ёруғ юз билан йўлиққанида», деганлар» (Имом Бухорий ривояти). 

Анас ибн Моликдан (розияллоҳу анҳу) ривоят қилинган ҳадисда Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) бундай деганлар: «Бирор кимса осийликни ва ёлғонни ташламаса, емоқ-ичмоғини тарк этишига Аллоҳнинг эҳтиёжи йўқдир» (Табароний ривояти).

Абдуллоҳ ибн Умардан (розияллоҳу анҳумо) ривоят қилинишича, «Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): «Аллоҳ таоло ва Унинг фаришталари саҳарлик қилувчиларга раҳмат тилаб, дуо қиладилар», деганлар (Имом Табароний ва Ибн Ҳиббон ривояти).

Анас ибн Моликдан (розияллоҳу анҳу) ривоят қилинади: «Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) бундай деганлар: «Саҳарлик қилинглар, албатта саҳарликда барака бордир» (Имом Бухорий ва Муслим ривояти).

Амр ибн Оссдан (розияллоҳу анҳу) ривоят қилинади: «Пайғамбаримиз (алайҳиссалом) бундай марҳамат қилдилар: «Бизнинг рўзамиз билан аҳли китобларнинг рўзаси орасидаги фарқ саҳарлик ейишдир» (Имом Муслим ривояти).

Мақолалар

Top