muslim.uz
Исломда тинчлик деганда нима тушунилади?
Инсоният яратилганидан буён икки ғоя орасида яшаб келмоқда. Бир-бирига зид бу ғояларнинг бири бунёдкор, иккинчиси вайронкор. Бунёдкор ғоя билан инсонлар катта ютуқларга эришган. У барқарор бўлган жамиятда дунё халқлари бир-бирига билан бағрикенглик муносабатида бўлганлар, ҳамжиҳатликда ҳаёт кечирганлар. Ҳатто қариндошлик ришталарини боғлаганлар.
Бунинг акси бўлган вайронкор ғоя ҳамма вақт жамиятдаги тинчлик тамойилларини бузиб, миллат ва элатлар орасига адоват ва гина уруғларини сочиб, уруш алангасини ёққан.
Вайронкор ғоя улғайиб келаётган ёшлар учун хавфлидир. Нафақат ёшлар, балки жамиятнинг ҳар бир аъзоси тинчликдан оғишса, беқарорлик юзага келади.
Ҳозирги кунда бир-бирига зид бўлган бу икки тушунчани тўғри талқин қилиш долзарб масалалардан бири бўлиб қолмоқда. Вазият бу ғояларнинг ижобий ва салбий томонларини инсонларга Қуръон ва Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг суннатлари асосида тушунтиришни тақозо этмоқда.
Қуръони каримда мусулмонларни бунёдкор ғояларга тарғиб қилувчи бир қанча оятлар келган. Биз “السِلْمُ“ [ас-силм] – “тинчлик” лафзининг турли маъноларда келгани ва Аллоҳ таоло бу лафз билан мусулмонларни жамиятда тинчлик ўрнатишга тарғиб қилганига тўхталамиз.
﴿يَأَيُّهَا الَّذِينَ ءَامَنُوا ادْخُلُوا في السِلْم ِكافةً﴾
“Эй иймон келтирганлар! Исломга тўлиғича киринг!”[1].
﴿وَإِن جَنحُوا لِلسَّلْمِ فاجنح لها﴾
“(Эй Муҳаммад) агар улар сулҳга мойил бўлсалар, сиз ҳам унга мойил бўлинг”[2].
“السِلْمُ” лафзининг ўзаги бўлган “السلام” [ас-салом] лафзи Қуръонда олти ўринда, баъзида охиратда мўминлар кирадиган жаннат, бошқасида салом бериш маъносида келган.
﴿لهم دارُ السَلامِ عِندَ رَبِّهِمْ﴾
“Улар учун Парвардигор ҳузурида тинчлик диёри (жаннат) бордир”[3].
﴿وَلَقَدْ جَاءَتْ رُسُلُنَا إِبْرَاهِيمَ بِالْبُشْرَىٰ قَالُوا سَلَامًا ۖ قَالَ سَلَامٌ﴾
“Элчиларимиз Иброҳимга хушхабар келтириб, унга салом берди, Иброҳим ҳам салом берди”[4].
Демак, Аллоҳ таоло мўминларга:
﴿يَأَيُّهَا الَّذِينَ ءَامَنُوا ادْخُلُوا في السلم كافة﴾
“Эй иймон келтирганлар, исломга тўлиғича киринг!” деб, диннинг барча аҳкомларини қабул қилган ҳолда Ислом динига киришни амр қилмоқда.
Бу тинчлик-омонлик дини экани бошқа оятларда ҳам билдирилган. Аллоҳ таоло Қурайш аҳлига тинчлик неъматини миннат қилиб:
﴿الَّذِي أَطْعَمَهُم من جُوعِ وَءَامَنْهُم مِّنْ خوف﴾
“У Зот уларни очлик ва хавфу хатардан холи қилди”[5] деди. Ундан олдин:
﴿فَلْيَعْبُدُوا رَبَّ هَذَا الْبَيْتِ﴾
“Улар мана шу Уйнинг Парвардигорига ибодат қилсинлар”, деб айтди ва уларга ибодат қилишни буюрди. Бунда икки неъматни – тўкин-сочинлик ва тинчликни сабаб қилиб келтирди. Чунки ибодат неъмат берувчига шукр ҳисобланади.
Яна Аллоҳ таоло:
﴿مقَامُ إِبْرَاهِيمَ وَمَن دَخَلَهُ، كَانَ آمِنًا﴾
“Унда мақоми Иброҳим – очиқ оят-аломатлар бор. Унга кирган одам (ҳар қандай хавф-хатардан) омон бўлур”[6], деган сўзи билан мусулмонлардан ким Байтул ҳаромга кирса, хавфу хатардан холи бўлишининг хабарини беряпти. Бу жумла хабарий бўлса-да, баъзилар унга иншоий (талабни англатиш), яъни “Ким Байтул ҳаромга кирса, Аллоҳга иймон келтирсин”, деб маъно берган. Аммо буни хабарий жумла деб тушуниш фойдалидир. Чунки оятда аввалги оятлардаги каби ижтимоий тинчлик назарда тутилаяпти. Буни “السلم” маъносидан ажратиб бўлмайди.
Бу ўринда бизга аҳамиятли бўлгани “السلم” лафзи бўлиб, у ҳақда муфассирлар қуйидаги фикрларни билдирган.
Абу Мансур Мотуридий раҳматуллоҳ айтади: “Аллоҳ таолонинг
﴿ يَأَيُّهَا الَّذِينَ ءَامَنُوا ادْخُلُوا في السلم كافة ﴾
оятидаги “السِلم” касра ўқилса ислом дини назарда тутилади, агар “السَلم” деб фатҳалик ўқилса, “сулҳ” маъносини беради”[7].
Али ибн Муҳаммад Мовардий бундай фикр билдирган: “Оятдаги “السلم”га салаф уламолари икки хил маъно берган. Биринчиси: “Исломга киринглар” маъносида. Бу Ибн Аббос, Мужоҳид ва Заҳҳокнинг фикри. Иккинчиси: “Тоатга киринглар”, маъносида бўлиб, у Робиа ва Қатоданинг сўзи”[8].
Имом Замахшарий “Кашшоф” тафсирида “السَلم”ни иккинчи маъно – “итоат қилиш” маъноси билан тафсир қилган. Биринчи маънони қабул қилмаган[9].
Ибн Атийя Андалусий ўз тафсирида икки маънони ҳам қабул қилган. Биринчиси, ислом дини бўлса, иккинчиси, итоат маъносида[10].
Имом Табарий айтади: “Оятдаги “السَلم”ни фатҳа билан ўқиганлар бу лафзни келишув маъносига бурган. Шунда маъно: “Урушни тарк қилиб, сулҳ ва келишувга ҳамда жизя олишга киришинглар” бўлади”[11].
Юқоридаги фикрлардан бу муфассирларнинг барчаси битта маънода иттифоқ бўлгани аён бўлади. У ҳам бўлса, ислом динига кириш бўлиб, бунинг негизида бўйсуниш, сулҳ тузиш ва келишиш маънолари ётади. Бу маънолар билан биринчи маъно орасида ҳеч ҳам қарама-қаршилик йўқ. Чунки ислом дини бу маъноларнинг барчасини ўз ичига қамраб олади. Зеро, сулҳ, итоат ва келишиш “السلم“ – “тинчлик” учун хизмат қиладиган тамойиллардир.
Имом Розий оятдаги “السلم“ни юқоридаги оятларга боғлаб, мана бундай фикр билдирган: “Аллоҳ таоло бу суранинг аввалида ер юзида бузғунчилик, гина, адоват уруғини сочадиган ва келажак авлодни пароканда қилиш учун югуриб-елиб юрадиган мунофиқлар ҳақида ҳикоя қилган. Кейин мусулмонларни бу салбий ишлардан қайтиб, ислом таълимотига мувофиқ келадиган ижобий ишларга буюриб: “Эй иймон келтирганлар, исломга тўлиғича киринг!” деган[12].
Демак, бу оятда мўминлар ер юзида бузғунчилик қиладиган мунофиқлар феълининг аксини қилишга буюрилган. Бунинг натижаси ўлароқ, мусулмон киши ўзи яшаб турган жамиятни ислоҳ қилишга, одамларга яхшилик ва хурсандлик келтирадиган хайрли ишларга интилади. Вайронкор ғоялардан йироқ бўлади.
Жумҳур муфассирлар “السلم” сўзига ўч олишни тарк қилиш маъносини ҳам берган. Бунга:
﴿وَخُذِ الْعَفْوَ وَأْمُرْ بِالْعُرْفِ وَأَعْرِضْ عَنِ الْجَهِلِينَ﴾
“(Эй Муҳаммад) афвли – марҳаматли бўлинг, яхшиликка буюринг ва жоҳиллардан юз ўгиринг”[13] оятини далил қилган.
Демак, муфассирлар “السلم” лафзи борасида иккита аниқ фикрдан, яъни ислом ва келишув маъноларидан четга чиқмаган. “السلم”ни сулҳ деб тафсир қилган уламолар келишувдан кейинги сулҳни назарда тутган. Эслатиб ўтиш керакки, келишув, сулҳ ва урушни тўхтатиш ислом таълимотидир. Бунга Аллоҳ таолонинг Пайғамбар алайҳиссаломдан ҳимоя сўраган кишига омонлик беришни таълим берган ояти далил бўлади. Аллоҳ таоло айтади:
﴿وَإِنْ أَحَدٌ مِنَ الْمُشْرِكِينَ اسْتَجَارَكَ فَأَجِرْهُ حَتَّى يَسْمَعَ كَلمَ اللَّهِ ثُمَّ أَبْلِغْهُ مَأْمَنَم﴾
“(Эй Муҳаммад) агар мушриклардан биронтаси сиздан ҳимоя сўраса, бас, уни ўз ҳимоянгизга олинг, токи у Аллоҳнинг каломини эшитсин. Сўнг уни ўзи учун тинч бўлган жойга етказиб қўйинг”[14].
Маълумки, Тавба сураси Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам билан тузган аҳдларини бузган мушриклардан йироқ бўлиш ҳақида нозил бўлган. Шундай бўлса-да, Аллоҳ таоло Пайғамбарига мушриклардан бири ҳимоя сўраса, Аллоҳнинг каломини эшитиши учун уни ҳимоясига олишни ва тинч жойга етказиб қўйишни буюраяпти. Зеро, Ислом инсонларни бағрикенг бўлишга чорлайди.
Бу ҳақда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг кўрсатмалари ҳам бисёрдир. Абдуллоҳ ибн Амрдан ривоят қилинади: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам айтдилар: “Қўли ва тили билан мусулмонларга озор бермаган киши ҳақиқий мусулмондир. Аллоҳ таоло ман этган нарсалардан қайтган киши Аллоҳ йўлида ҳақиқий ҳижрат қилган кишидир”[15].
Демак, ислом инсонларни аҳл, тинч-тотув бўлиб яшашга буюриб, ер юзида бузғунчилик қилишдан қайтармоқда. Тинчлик мусулмон жамиятларининг умумий мақсади бўлиб, шу орқали тараққиётга ва фаровон ҳаётга эришилади.
Отабек БАҲРИЕВ,
Имом Бухорий халқаро илмий-тадқиқот маркази илмий ходими
Илм-маърифат, огоҳлик, ҳушёрлик жаҳолатга қарши курашишда мустаҳкам пойдевордир муносабат
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим.
Президентимиз Шавкат Мирзиёев шу йил 17-феврал куни Бухоро вилоятига ташрифи чоғида Баҳоуддин Нақшбанд мажмуасини зиёрат қилиб, дин соҳаси вакиллари, уламолар билан очиқ ва самимий суҳбат қургани бежиз эмас. Зеро, Бухоро илм-маърифат ва илоҳиётнинг ривожланишига улкан ҳисса қўшган, Ўрта асрлар мусулмон оламида “Қуббат ул-ислом” (“Ислом динининг гумбази”), “Бухорои шариф” (“Шарофатли шаҳар”) номлари билан шуҳрат топган. Бу гўшада азалдан илм-фан зиёси чарақлаб туради.
Ер юзида шариф шаҳарлар саноқли. Бухоро – ана шундай юксак мақомга эга бўлган дурдона ошиёнлардан бири. Бухорои шариф – “Илм маскани”, “Зеб-у зийнат шаҳри”, “Фахрли шаҳар”, “Очиқ шаҳар”, деган маъноларни ҳам англатади.
Давлатимиз раҳбари ҳар сафар Бухорога ташриф буюрар экан, кўҳна ва ҳамиша навқирон кентнинг ана шундай файз-у тароватидан мутаассир бўлади. Бу табаррук заминда пайдо бўлиб, бутун дунёга кенг ёйилган илм-фан, маърифат нурларидан халқимизнинг баҳрамандлигини янада ошириш бўйича қатор таклиф ва ташаббусларни илгари суради.
Президентимиз бу сафарги уламолар билан суҳбатда ҳам дин соҳасида эришаётган ютуқларимизни, мавжуд салоҳиятни эзгу мақсадларимиз йўлига сафарбар этиш, бу борада буюк боболаримиз меросига таяниш, диний таълимни амалиёт билан боғлаш лозимлигига урғу берди:
– Охирги йилларда ҳамма соҳалар қатори дин бўйича ҳам очиқлик, эркинлик берилди, бир нечта илмий марказлар ташкил этдик. Лекин булардан халқимизга нима манфаат бўлаяпти? Манфаат шундай бўлиши керакки, бу салоҳиятни жамиятга етказиш керак. Бухорий, Мотуридий, Марғиноний каби буюк боболаримиз меросига таянган ҳолда жаҳолатга қарши маърифат билан курашиш зарур. Бунинг учун диний таълимни амалиёт билан боғлаш, илмий марказларимизни дунёда етакчиларга айлантириш керак, – деди Шавкат Мирзиёев.
Ҳақиқатан ҳам, ушбу эзгу йўлда барча имконият ва шароитларимиз бор. Аллоҳ таолога шукрки, юртимиз тараққиётининг янги даврида буюк мутафаккирлар меросини асраб-авайлаш, тадқиқ этиш ва халқимизга етказиш ишлари кенг жабҳада амалга оширилмоқда. Давлатимиз раҳбари ташаббуси билан кейинги олти йилда фаолият бошлаган Ўзбекистондаги Ислом цивилизацияси маркази, Имом Бухорий, Имом Термизий, Имом Мотуридий халқаро илмий-тадқиқот марказлари бу борада янги уфқларни очмоқда.
Буюк алломаларимиз асарлари нафақат минтақамиз, балки бутун мусулмон дунёси учун ҳидоят маёғидир. Шу боис, уларнинг илмий меросини, қолдирган битикларини ўрганиш ва келажак авлодга етказиш олдимизда турган энг муҳим вазифалардан саналади.
Имом Бухорий, Имом Термизий, Бурҳониддин Марғиноний, Абу Муин Насафий ва Маҳмуд Замахшарий сингари табаррук зотларнинг асарлари муқаддас динимизнинг асл инсонпарварлик моҳиятидан сабоқ беради. Халқимизни, айниқса, ёшларни тўғри йўлдан адашмасликка, мутаассиблик, алдов, хиёнатдан узоқ бўлишга, Ватанни севиш ҳамда кўз қорачиғидек асрашга ундайди.
Таассуфки, бугун айрим кимсалар хориждан туриб, интернет сайтлари ва ижтимоий тармоқлар орқали юртимиз ҳақида ҳақиқатга тўғри келмайдиган, асоссиз маълумотларни, турли иғволарни тарқатмоқда. Бундай ахборот хуружларидан мақсад одамларни ҳаловатсиз қилиш, қалбига ғулғула солиш, эртанги кунга, мамлакат келажагига ишончсизлик уйғотишдан иборат.
Аниқки, бундай қора ниятли кишилар ўз чиркин муддаоларига асло эриша олмайди. Чунки уларнинг даъволари сохта, иддаоларининг мағзи пуч. Қалб кўзи очиқ, билими бор, дунёдан хабардор киши борки, буни тезда яққол англайди.
Президентимиз таъбири билан айтганда, бугунги Ўзбекистон – кечаги Ўзбекистон эмас. Бугунги халқимиз ҳам кечаги халқ эмас…
“Миллий тикланишдан – миллий юксалиш сари” деган даъваткор ғоя ҳаётимизга тобора чуқур кириб бормоқда. Биз айни шу асосда халқимиз ҳаётини тубдан яхшилаш, инсон ҳуқуқ ва эркинликлари, қонун устуворлиги ва ижтимоий адолатни таъминлаш, инновацион тараққиёт борасида муҳим қадамларни қўймоқдамиз.
Халқимиз бағрикенг, яхшиликни қадрлайди, жонажон Ватанимизни севади. Зотан, бу фазилатлар аждодлардан авлодларга, қондан-қонга ўтиб, миллий қадриятга айланиб кетган.
Шу билан бирга, муқаддас китобларимизда, ҳадиси шарифларда, мутафаккир боболаримиз ўгитларида ватанпарварлик, мардлик, жасорат улуғланади.
Кишининг ўз юртига меҳр-муҳаббатли бўлишига тарғиб қилиб, Имом Муҳаммад Ғаззолий раҳматуллоҳи алайҳи шундай деганлар: “Инсон ўз туғилиб ўсган ерини ва ундаги нарсаларни, гарчи у жой одам яшамайдиган саҳро бўлса ҳам, яхши кўради. Ватанга бўлган муҳаббат – инсон қалбидаги туғма табиатдир. Бу нарса инсонни Ватанида бўлганида хотиржам, мусофирликда соғинадиган, унга ҳужум қилинганда ҳимоя қиладиган, ҳурматсизлик қилинганда ғазабланадиган қилиб қўяди”.
Ватанни севишимизга бир қанча сабаблар бор. Жумладан, Аллоҳ таоло тақдиримизни шу ерга битди. Шу Ватанда туғилиб ўсдик, тарбия топдик. Она юртда қариндошларимиз, яқинларимиз яшайди.
Шунинг учун ҳам киши ўз юртидан узоқлашганда, уни қўмсайди ва соғинади. Ислом тарихидан маълумки, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ўз ватанлари Маккаи мукаррамани яхши кўрар эдилар. У Зот ёлғиз Аллоҳга имон келтиришга даъват қила бошлаганларидан сўнг Макка мушрикларининг зулмлари ҳаддан ошиб, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг жонларига қасд қилиш даражасига борганларидан сўнггина Аллоҳнинг буйруғига биноан, Маккадан чиқиб кетишга мажбур бўлдилар. Чиқиш вақти келганида, кўзларига ёш олдилар, кўнгиллари бўшаб, Маккага қараб бундай дедилар: “(Эй Макка), сендан кўра менга севимлироқ ва суюклироқ шаҳар йўқ! Агар қавмим мени сендан чиқармаганида, асло сендан бошқа жойни макон тутмасдим” (Имом Термизий ривояти).
Демак, биз ҳам Ватанимизни жон дилдан севишимиз, унга четдан отилган тошни кўкрагимизга теккандек ҳис қилишимиз, туҳматчи ва иғвогарларга асосли жавобларни беришимиз керак.
Давлатимиз раҳбари Бухоро шаҳридаги Мир Араб олий мадрасаси фаолияти билан танишиб, бу ердаги домлалар, талабалар билан суҳбатда ҳам айни масалага эътибор қаратди. Диний таълим сифатини ошириш, уни амалиёт билан боғлаш бўйича фикрлар билдирди.
– Бундай узоқ тарихга эга таълим даргоҳлари жуда кам. Бугун унинг шароитини яхшилаб, тарихий адолатни тиклаганимиз хайрли иш бўлди, деб ўйлайман. Демократик ислоҳотларимиз натижасида диний соҳага ҳам эркинлик эпкини кириб келди. Шу билан бирга, ахборот макони ҳам очиқ. Интернетда илмий асоси бўлмаган турли талқинлар ҳам бор. Лекин уларни тажрибасиз ёшлар қаердан билади? Буни сизга ўхшаган илмли кишилар, имом-хатибларимиз исботлаб, тўғри тушунтириб бериши керак, – деди Президентимиз.
Дарҳақиқат, ахборот глобаллашуви туфайли турли мафкуравий таъсирлар, айниқса, ёшлар тафаккурини эгаллашга қаратилган ғаразли хуружлар тобора кучайган бугунги даврда бундай хатарларга қарши доимо сергак, огоҳ ва ҳушёр бўлиб яшаш ҳар биримизнинг бурчимиздир. Юртимизда ёш авлоднинг маънавий-ахлоқий тарбиясини тўғри шакллантириш, уларни турли таҳдидлардан ҳимоя қилиш, онгу тафаккурини юксалтириш маънавий-маърифий соҳаларда амалга оширилаётган ислоҳотларнинг энг асосий йўналишларидан биридир.
Давлатимиз раҳбари талабалар билан мулоқотда “Сувда чўкмайдиган, ўтда ёнмайдиган ягона нарса – бу билим”, деган иборани келтирди. Зеро, ислом динида ҳам ёшларни илм соҳиби этиб тарбиялаш, фикрий ва илмий жиҳатдан етук инсон қилиб камолга етказишга катта эътибор берилади. Ислом тарихидан маълумки, Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламга илк бор нозил этилган оятлар инсонни ўқишга, илм олишга тарғиб қилади. Қуръони каримда ва Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳадисларида илмга тарғиб этувчи кўплаб оят ва ҳадислар мавжуд.
Илм-маърифатли бўлишнинг фазилати нечоғли юксак экани барчага маълум. Илм билан дунё обод, инсоният ҳаёти фаровон, илмли кишининг йўли доимо нурафшон бўлади. Шу боис, илм исташ, унга етиш йўлида машаққат чекиш энг савобли амаллардан саналади. Ислом динида илм деганда ҳам диний, ҳам дунёвий илмлар тушунилади. Диний илм инсоннинг руҳий ҳаёти, унинг эътиқодига оид бўлиб, охирати учун зарур бўлса, дунёвий илм унинг жисмоний ҳаёти, дунё ободлиги учун зарурдир. Шунинг учун ҳам ҳадиси шарифда: “Сизларнинг энг яхшингиз бу дунёни деб охиратини унутмаган, охиратини деб бу дунёсини унутмаган ва ўзгаларга қарам бўлмаганингиздир” (Имом Дайламий ривояти) дейилган.
Президентимиз ўзаро мулоқотда халқимизнинг “Бирлашган ўзар, бирлашмаган тўзар” деган мақолини эслатиб, ҳозирги кундаги ғоявий таҳдидларга қарши барча бир бўлиб курашиш зарурлигини алоҳида таъкидлади. Шундай экан, тинчлик учун, уни асраб-авайлаш учун барча масъул. Бу, ўз навбатида, доимий ва қатъий ҳаракатларни талаб этади.
Шу ўринда биз, дин пешволари, уламолар ва имом-хатиблар ўз олдимизга қатъий мақсадларни қўйган ҳолда халқимизни, айниқса, ёшларни ташқи таъсирлардан ҳимоя қилиш ва тинчликни таъминлашга дахлдорлик ҳиссини чуқур англашимиз зарур.
Ҳазрати Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламдан саҳобаи киромлар: “Ё Расулуллоҳ, биз Аллоҳ таолога дуо қилганимизда кўпроқ нимани сўрайлик?” деб сўрашганда, Пайғамбар алайҳиссалом: “Аллоҳ таолодан офият (тинчлик, хотиржамлик) сўранглар”, деганлар.
Шуларни ҳис этарканмиз, фарзандларимиз, набираларимиз бахти учун яшайлик, уларнинг ёшлик йиллари саодатли замонга тўғри келганини уларга англатайлик, буларнинг барчасига тинчлик неъмати туфайли эришилаётганини билдирайлик. Пайғамбаримиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васаллам бир ҳадиси муборакларида: “Ким оиласи тинч, жасади саломат ва ҳузурида бир кунлик таоми бор ҳолатда тонг оттирса, унга дунё тўлиғича берилибди”, деганлар (Бухорий ривояти).
Қайд этганимиздек, таълим-тарбия ишига масъул бўлган барчанинг зиммасида фарзанд тарбияси, уларни илмли-маърифатли қилиб вояга етказиш ҳамда турли ёт ғоялар таъсирига тушиб қолишидан муҳофаза этиш масъулияти бор. Ҳадисларда хар бир инсон қиёмат куни ушбу масъулиятдан сўралиши таъкидланади.
Шундай экан, ёшларимизнинг имон-эътиқодларини мустаҳкам қилиб, чиройли тарбия бериб, уларни турли ёт ғоялардан асраб, нотўғри йўлларга кириб қолишидан эҳтиёт қилсак, дунё-ю охират саодатига эришамиз, инша Аллоҳ.
Нуриддин ХОЛИҚНАЗАРОВ,
Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий
Манба: “Халқ сўзи” газетаси 2023-йил 25-феврал, 39-сон
Саудия Aрабистони ҳаж мавсумига тайёргарликни бошлади
Саудия Aрабистонининг Ҳаж ва Умра вазирлиги хорижлик зиёратчилар гуруҳ раҳбарларини Қиролликка келишидан олдин тайёрлаш бўйича ўқитиш дастурини ишга туширди.
Дастурнинг мақсади Саудия Арабистонидаги “Нигоҳ-2030” лойиҳаси мақсадларига мувофиқ, зиёратчиларга хизмат кўрсатиш сифатини ошириш, зиёратларни қулайлаштириш ҳамда диний ва маданий тажрибани бойитишдан иборат.
Мазкур тайёрлов курсини биринчи сессияси Куала-Лумпурда бўлиб ўтди ва унда 30 дан ортиқ гуруҳ раҳбарлари ҳамда Саудия Арабистони Ҳаж ва Умра вазири доктор Тавфиқ бин Фавзан ар-Робиъа иштирок этди.
Мазкур дастурга мувофиқ, бу йилги Ҳаж мавсуми бошланишидан олдин мамлакатларда навбатдаги сессиялар ташкил этилади. Шунингдек, ўқув дастури ҳаж зиёратини батафсил тушунтириш, жамоатни бошқаришнинг барча жиҳатларини қамраб олади.
Қолаверса, бу дастурда ҳаж ва умра зиёрати билан шуғулланувчи барча ташкилот ва идоралар билан ҳамкорлик қилиш мақсад қилинган. Келгуси бу лойиҳа ҳаж ва умра зиёратчиларига кўрсатиладиган маъмурий ва кўчма хизматлар сифатини оширишга ҳисса қўшади ва тингловчиларни ўқитиш ва тайёрлаш учун энг яхши дастурларни таклиф этади.
ЎМИ ходими И.Аҳмедов тайёрлади.
Имом Бухорий мажмуаси сайёҳларни қабул қила бошлайди
2022–2026 йилларга мўлжалланган Янги Ўзбекистоннинг тараққиёт стратегиясини «Инсонга эътибор ва сифатли таълим йили»да амалга оширишга оид Давлат дастури лойиҳасида бу йил юртимизда туризм хизматлари экспортини 2 миллиард долларга етказиш вазифаси қўйилган, деб ёзмоқда “Зарафшон “ нашри.
Бу борада мамлакатимизда, хусусан, вилоятимизда зарур ишлар қилиняпти. Хусусан, давлатимиз раҳбарининг тегишли қарорида «Самарқанд – Янги Ўзбекистоннинг туризм дарвозаси» тарғибот кампанияси ўтказиш белгиланган. Шу мақсадда Самарқанд шаҳрида «Aviation & Logistics Forum» II халқаро авиация форуми ташкил этилади. Самарқанд жаҳон туризм ташкилотининг навбатдаги йиғилишига ҳам мезбонлик қилади. Умуман, бу ерда йил давомида йигирмадан ортиқ халқаро форум ва анжуманлар ўтказилади.
Янгидан бунёд этилаётган Имом Бухорий мажмуаси ҳам шу йилдан фойдаланишга топширилиб, сайёҳларни қабул қила бошлайди. Янги туризм кўчалари, туризм қишлоқлари барпо қилинади ва шунга мос равишда инфратузилма яратилади, хизмат кўрсатиш йўлга қўйилади.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати
Блинкен Ҳазрати Имом мажмуасини зиёрат қилди
Бугун, 1 март куни АҚШ Давлат департаменти раҳбари Энтони Блинкен Ўзбекистонга илк расмий ташрифи давомида Тошкент шаҳридаги "Ҳазрати Имом" мажмуасини зиёрат қилди. Мартабали меҳмонни Ўзбекистон мусулмонлари идораси раисининг биринчи ўринбосари Ҳомиджон домла Ишматбеков кутиб олди.
АҚШ Давлат котибига Ҳазрати Имом мажмуаси, унга ёндош барпо этилаётган Ислом цивилизацияси маркази ва Ўзбекистондаги мўмин-мусулмонларга яратилган шароитлар хусусида маълумот берилди.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати
Мақолалар
