Исҳоқжон домла Бегматов

Одам анатомиясига оид энг қадимий қўлёзмалардан бири Саудия Арабистони пойтахти Риёздаги Подшоҳ Абдул Азиз халқ кутубхонасига олиб келинди, дея хабар бермоқда Islam.ru.

XIV асрда ёзилган ушбу қўлёзма “Одам танасининг анатомияси” деб аталади, унда одамнинг ички аъзолари ҳақида сўз юритилади ва ушбу аъзоларнинг расмлари ҳам келтирилган. Асар муаллифи – Мансур ибн Муҳаммад ибн Аҳмад ибн Илёс ал-Кашмирий. 

Ушбу китоб мусулмонлар илм-фани тарихидаги энг муҳим асарлардан бири ҳисобланади. У мусулмонларнинг одам анатомияси ҳақида бельгиялик шифокор Андреас Везалий ва италиялик Леонардо да Винчидан олдинроқ маълумотларга эга бўлганини кўрсатади.  

Муаллиф китобда суяклар, нервлар, веналар, артериялар, юз, бугун, жигар ва одам танасининг бошқа аъзолари ҳақида сўз юритган, томирларнинг фаолиятини батафсил тасвирлаган.

azon.uz

Бутун оламлар Роббиси Аллоҳ таоло Ўзининг ҳақ динини бутун оламларга раҳмат бўлган  пайғамбари Муҳаммад саллоллоҳу алайҳи васалламга юборди. Бу дин бутун дунёга тез фурсатлар ичида тарқала бошлади, инсонлар секин-аста, аммо тўп-тўп, жамоа ҳолида бу динга кира бошладилар. Аллоҳ таоло Ўзининг муқаддас китоби Қуръони каримда бу ҳақда шундай дейди:

وَرَأَيْتَ النَّاسَ يَدْخُلُونَ فِي دِينِ اللَّهِ أَفْوَاجًا

“Ва, сиз инсонларни тўп-тўп бўлган ҳолларида Аллоҳнинг динига кираётганини кўрасиз”(Наср сураси, 2-оят).

Ҳа, Аллоҳнинг ҳақ дини бўлган Ислом дини бутун инсоният учун раҳмат дини бўлди. Мусулмонлар доимо бир-бирларини иззат-икром қилишликлари, бир-бирларига ёрдам беришликлари ҳатто, Аллоҳ гуноҳ иш қилган, адашган бандаларини тавба қилишса Ўз фазли ва марҳамати ила кечиришини каломида айтиб ўтган. Лекин ҳозирги кунда, дунёда шундай мудхиш ҳодисаларни учратиб, инсонлар лол бўлиб қолишмоқдалар. Ҳатто, бошқа дин вакиллари Ислом динини нотўғри тушуниб, мусулмон инсонларни ўзларига душман деб билишмоқдалар.

  Терроризм ва экстремизм тушунчалари бутун дунёни ташвишга солиб келмоқда десак хато қилмаган бўламиз. Шу каби турли хил оқимлар пайдо бўлиб бораётгани, инсонларни исломдан қўрқитиб, муқаддас дин ҳақида нотўғри ҳаёл ва фикрларни инсонлар онгига ҳатто, уларнинг қалбига жойлаштирмоқда. Улар “Ислом халифали”ги ёки “Исломий давлат” ни тузамиз деб, йўлида учраган инсонларни ваҳшийларча ўлдиришмоқда. Ҳаттоки, ёшлар, қарилар ва аёлларга ҳам раҳм қилишмаяптилар. Ҳолбуки, Аллоҳ таоло ва Унинг росули ҳам заифларга тегмаслик, ҳаттоки уруш вақтида ҳам уларни ўлдирмасликка буюрган. Ўзларини мусулмон эканлигини  бутун дунёга жар солиб, тилларида Аллоҳнинг номини  зикр қилиб юрган айрим кишилар эса  аёлларни хўрлаб, сўнгра ўлдириб юборишмоқда, ёш болалар ва кексаларни ҳам вахшийлик ила ўлдириб юборишмоқдалар. Яна ўзларининг адашиб, катта гуноҳ ишларни қилишаётгани етмаганидек, бу қилган ишларини бутун дунёдаги инсонлар кўриши учун турли хил интернет сайтларига қўйишмоқда. Ҳаттоки, бу қабиҳ ишларини ўзларининг ҳали ақлини танимаган ёш болаларига ҳам ўргатишмоқда. Бу эса ҳақиқий қабиҳликдир. Афсуски, уларнинг бу ишларини нотўғри эканлигини англамаган баъзи бир инсонлар уларнинг гапларига алданиб кетишмоқда, уларга қўшилиб турли хил қабиҳ ишларни қилишмоқда. Уларнинг орасида бизнинг ватандошларимиз борлиги эса ҳақиқий ачинарли ва аянчли ҳолатдир. Чунки қадим-қадимдан Ислом дини бизнинг қон-қонимизга  сингиб кетган. Биз бу ишларга қандай қилиб жим қараб турибмиз? Ахир бу ишлар гуноҳ эмасми? Қандай қилиб ўз биродарларимизни била туриб жарликка кетишларига қараб туришимиз мумкун? Уларни қутқармаймизми?….

Юқорида айтиб ўтилган саволлар айни дамда  жуда кўп инсонларни ўйлантириб келмоқда ва бу саволларга жавоб қидиришмоқда. Бизнинг юртимизда жуда кўп инсонлар диний илмлар ҳақида  жуда яхши билишадилар ва билмаганларга ўргатиб келадилар. Хусусан, юртимиз раҳбари томонидан берилган фармон ва кўрсатмаларга биноан, ислом билим юртларига кирувчи ўқувчилар сони кўпайтирилди,  вилоятларда диний йўналишга қаратилган мактаблар очилди. Диний соҳа вакилларига кенг имкониятлар берилмоқда, президентимизнинг шахсан ўзлари имом-хатиблар билан учрашиб, улар билан турли хил соҳаларда суҳбат ўтказганликлари ҳам сўзимизнинг ёрқин далилидир. Агар бутун дунёда шу каби ишлар олиб борилса, инсонларни нотўғри йўлга кириб кетишининг олди олинади. Юртимиз фуқаролари ўз олидидаги мақсадларини белгилаб олганлар. Шундай экан, уни амалга оширишда бор кучи-ғайратини сарф қилишга доимо тайёрдир.

Х.Сатторов - ЎМИ Самарқанд вилоят вакили ўринбосари

Хоразм вилояти ташрифи давомида Тошкент шаҳар “Ал-Ҳудайбия” масжиди имом-хатиби Муродулла домла Хуназаров Боғот туманидаги "Хўжа бобо" масжидига, Тошкент шаҳар “Усмон бин Маъзун” масжиди имом-хатиби Ўткиржон домла Ҳакимов Хива туманидаги “Хон Исмоил Журжоний” жоме масжидига пешин намозига ташриф буюришди.

Пешиндан сўнг домла намозхонларга "Тинчлик - олий неъмат", "Шукр қилиш фазилатлари", “Бандаларнинг Аллоҳ таолога севимлироғи шукрли ва сабрлиларидир” мавзуларида маъруза қилиб, намозхонлар томонидан берилган саволларга жавоб беришди.

Аллоҳ таоло вилоятимизга уламоларимиз сафарини хайрли ва манфаатли қилсин!

Хоразм вилоят вакиллиги
матбуот хизмати

Жаҳон тарихида етакчи ўрин тутган қадимий цивилизациялар кўп. Лекин улар орасида Марказий Осиёнинг кўҳна илм-фани, тараққиёт босқичлари, маърифатининг ўз ўрни, аҳамияти бор, албатта.

Давлатимиз раҳбарининг Ўзбекистон Республикаси БМТ Бош Ассамблеясининг 75-сессиясида илгари сурган ташаббуси асосида ўтказилган "Марказий Осиё дунё цивилизациялари чорраҳасида" мавзусидаги халқаро форумда айни саволларга батафсил ва кенг жавоб топиш имкони яратилди.

Президентимиз Шавкат Мирзиёев форум иштирокчиларига табрик йўллади. Бу эса маданият, илм-фан, маънавият ва маърифат масалалари юртимизда давлат сиёсатининг устувор йўналишларидан бирига айланганини кўрсатади.

Дарҳақиқат, бундан уч минг йил муқаддам минтақада илк шаҳарлар ва давлатчилик вужудга келди. Аллома боболаримиз саъй-ҳаракати билан аниқ, ижтимоий-гуманитар фанлар муттасил тараққий этди.

Минтақамизнинг қадимий илм-фан, маданият ва цивилизация марказлари кўҳна Хива, Самарқанд ва Бухоро, Ўтрор ва Хўжанд, Марв ва Ўш сингари ўнлаб шаҳарлар тарихи билан узвий боғлиқ. Айни пайтда Ал-Хоразмий, Аҳмад Фарғоний, Абу Райҳон Беруний, Абу Али ибн Сино, Маҳмуд Замахшарий, Абу Наср Форобий, Мирзо Улуғбек сингари буюк олимлар, Имом Бухорий, Имом Термизий, Имом Мотуридий, Бурҳониддин Марғиноний, Абул Муъин Насафий, Нажмиддин Кубро каби улуғ уламолар, Камол Хўжандий, Абдураҳмон Жомий, Алишер Навоий, Бобур Мирзо, Махтумқули, Абай, Тўқтағул, Бердақ сингари машҳур шоирлар, Шарафиддин Али Яздий, Мирхонд, Хондамир каби тарихчилар, Маҳмуд Музаҳҳиб, Камолиддин Беҳзод каби мусаввирлар, кўплаб хаттот ва созандалар, мусиқашунос ва меъморлар ўзининг бетакрор фаолияти билан дунё тамаддуни ривожига муносиб ҳисса қўшдилар.

Юртимизда кўтаринки руҳда ўтказилаётган Маданий мерос ҳафталиги халқаро миқёсда ҳам юқори баҳоланмоқда.

Ҳафталикнинг навбатдаги босқичида иштирокчиларнинг Катта Гулдурсун қалъа, Тупроқ қалъа, Қизил қалъа сингари қўҳна обидаларга саёҳати, Игорь Савицкий номидаги Қорақалпоқ давлат санъат музейига ташрифи, Нукус шаҳрида ўтказилажак II халқаро бахшичилик санъати фестивалида иштироки кўзда тутилмоқда.

Ҳа, чиндан ҳам мазкур ҳафталик хорижлик меҳмонларга моддий ва номоддий меросимиз, осори атиқаларимиз, қиммати ҳар қандай бойликлардан устун миллий меросимиз билан кенгроқ танишиш имконини бермоқда.

Назокат Усмонова, ЎзА