Меъморий обидалар тирик организмга ўхшайди. Уларни асраб-авайлаш ишларини тўғри олиб бориш тарихий объектлар умрини узайтиришда, келгуси авлодларга безавол етказишда муҳим аҳамият касб этади. Маданий мерос агентлигида Италия, Франция, Япония, Эрон, Туркия каби давлатлар билан ҳамкорлик алоқаларини йўлга қўйиш ишлари олиб борилмоқда.

Шу кунларда мамлакатимизда бир гуруҳ эронлик реставраторлар хизмат сафари билан меҳмон бўлиб турибди. Улар юртимиздаги 40 га яқин тарихий объектларни ўрганишди.

Агентликда Эрон Республикаси реставраторлари Ўзбекистон маданий мероси бўйича олимлар, мутахассислар, Камолиддин Беҳзод номидаги рассомлик ва дизайн институти, Тошкент архитектура-қурилиш институти ўқитувчилари ва магистрлари иштирокида семинар бўлиб ўтди.

Тадбирда Эрон Ислом Республикасининг мамлакатимиздаги Фавқулодда ва мухтор элчиси Ҳамид Найирободий маданий мерос объектларини асраш борасидаги ҳамкорлик ижобий натижаларни беришини қайд этди.

Семинарда эронлик реставратор олимлар Сиёвуш Собирий Коҳкий, Саидҳусайн Ҳайдарий Лутфободий, Афсона Жаброилзода Коргар 5 кун мобайнида Самарқанд ва Шаҳрисабз шаҳарларида темурийлар даврига оид 40 га яқин архитектура ёдгорликларини ўрганганликлари бўйича таҳлилларга асосланган тақдимотни намойиш қилди.

ЎзА хабарига кўра, тақдимотда Эроннинг темурийлар даврига оид ёдгорликлари билан Ўзбекистондаги ушбу давр ёдгорликлари қиёсий таҳлил қилиниб, ундаги тарҳ, қурилиш ашёларининг ишлатилиши, обидаларни сақлашдаги ўзига хос жиҳатлар кўрсатиб ўтилди.

Семинардан сўнг эронлик реставраторлар ўзбекистонлик реставраторлар, магистрлар ва оммавий ахборот воситалари вакилларининг саволларига батафсил жавоб берди.

Шунингдек, Маданий мерос агентлигида Маданий меросни асраш ва алоҳида муҳофаза қилинадиган ҳудудларни ҳимоя қилиш бошқармаси мутасаддилари билан ўтказилган учрашувда соҳа муаммолари атрофлича муҳокама этилди.
Амалий учрашув жараёнида эронлик реставраторлар хизмат сафари жараёнида тарихий обидаларни ўрганиш жараёнида қилинган таҳлил натижалари билан ўртоқлашди.

Теҳрон университети ҳузуридаги Маданият ва санъат тадқиқотлари институти директори ўринбосари Сиёвуш Собирий Коҳкий Эронда ҳам темурийлар даврида қурилган тарихий ёдгорликлар мавжуд бўлиб, кошинлардаги ложувард ва нилий ранглар, хом ва пишган ғиштларнинг қўлланилиши айнан ўхшаш эканлигини таъкидлади. Ўрта асрлардаги меъмор усталар тарихий бинолар қурилишида уни намгарчиликдан ҳимоялаш хусусиятларини инобатга олганликларини, аммо бинолар охирги йилларда таъмирланганда цемент ва бетондан фойдаланиш оқибатида уларнинг ташқи ҳамда ички қисмида шўрланиш ҳодисаси юз бераётгани таассуф билан қайд этилди.

– Маданий ёдгорликлар таъмирланишида табиий қурилиш ашёларидан фойдаланиш орқали кўзланган мақсадга эришиш мумкин,–деди Сиёвуш Собирий Коҳкий.– Айни пайтда бу каби ҳамкорлик меъморий обидаларни асраш борасидаги ўзаро фикр ва тажрибаларимизни бойитишга хизмат қилади.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати

Ўзбекистон халқаро ислом академияси ҳузуридаги Имом Мотуридий халқаро илмий-тадқиқот маркази томонидан «Мотуридийлик таълимоти ва ҳозирги замон» мавзусидаги халқаро илмий-амалий симпозиум онлайн тарзда ўтказилди.

ЎзА хабарига кўра, Ўзбекистонда жаҳон илм-фани ривожига бебаҳо ҳисса қўшган мутафаккир алломаларнинг ҳаёти ва бой илмий меросини ўрганиш, уларнинг илмий меросини халқаро жамоатчиликка етказиш борасида кенг кўламли ишлар амалга оширилмоқда. Жумладан, Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёев ташаббуси билан ташкил этилган Имом Мотуридий халқаро илмий-тадқиқот маркази фаолиятининг йўлга қўйилиши диний-маърифий йўналишда амалга оширилаётган тизимли ислоҳотларнинг муҳим таркибий қисмидир.

Ўзбекистон замини қадимдан илму маърифат маркази, маданият ўчоғи бўлиб келган. Бу диёрдан етишиб чиққан мутафаккир алломалар, хусусан, Имом Бухорий, Маҳмуд Замахшарий, Абу Мансур Мотуридий, Абул Муин Насафий, Муҳаммад Хоразмий, Аҳмад Фарғоний, Абу Райҳон Беруний, Абу Али ибн Сино, Мирзо Улуғбек ва бошқа кўплаб қомусий олимлар ислом илмлари билан бир қаторда, дунёвий фанлар тараққиётига, хусусан, жаҳон цивилизацияси ривожига улкан ҳисса қўшган.

Ана шундай буюк алломалар қаторидан жой олган Имом Мотуридий ва унинг издошлари бўлган алломаларнинг ҳаёти ва бой илмий меросини ҳамда мотуридийлик таълимотини халқаро жамоатчиликка етказиш мақсадида Имом Мотуридий халқаро-илмий тадқиқот маркази ICESCO, IRCICA каби халқаро ташкилотлар, Малайзия исломни англаш институти, Ал-Азҳар мажмуаси Ислом тадқиқотлари академияси, Салжук университети Имом Мотуридий тадқиқотлари маркази сингари хорижий илмий муассасалар, Ўзбекистон халқаро ислом академияси, Ўзбекистондаги Ислом цивилизацияси маркази, Имом Бухорий халқаро илмий-тадқиқот маркази, Имом Термизий халқаро илмий-тадқиқот маркази билан ҳамкорликда «Мотуридийлик таълимоти ва ҳозирги замон» мавзусидаги халқаро онлайн илмий-амалий симпозиум ўтказилди.

Симпозиум давомида иштирокчилар томонидан Имом Мотуридий ва мотуридийлик таълимоти моҳияти: мотуридий алломаларининг ушбу таълимот ривожидаги ўрни, мотуридийлик таълимотининг мўътадилликни таъминлашдаги аҳамияти, Имом Мотуридий илмий меросини ўрганиш ва мотуридийлик таълимотида ақидавий масалаларнинг ёритилиши юзасидан амалга оширилган илмий тадқиқотлар сингари муҳим илмий масалалар муҳокама қилинди.

Шу билан бирга, симпозиумда олимлар мотуридийлик таълимотининг ўзига хос хусусиятлари юзасидан ўз фикр-мулоҳазаларини баён қилди. Хусусан, бугунги кундаги долзарб ақидавий масалаларга ечим топишда мотуридийлик таълимотининг ўрни ва аҳамияти, ушбу таълимотнинг мўътадиллиги иштирокчилар томонидан алоҳида эътироф этилди. Мазкур симпозиум иши доирасида Имом Мотуридий ва мотуридий алломаларининг илмий меросини халқаро жамоатчиликка етказиш масалалари ҳам кўриб чиқилди.

Симпозиумда Марказ томонидан нашрга тайёрланган Имом Мотуридийнинг «Таъвилот ал-Қуръон» 29-жузи, Мулла Али Қорийнинг «Шарҳ ал-Фиқҳ ал-акбар», Бурҳониддин Марғинонийнинг «Ал-Ҳидоя», «Юртимиз алломалари рукни остида 10 та рисола», «Халқаро ислом ташкилотлари», «Мутаассибликка қарши мўътадиллик: метод ва таҳлиллар» «Долзарб раддиялар», «Ислом ниқобидаги мутаассиб гуруҳлар» каби бир қатор китоблар, шунингдек, «Мотуридийлик» илмий-маърифий журналининг нишона сони тақдимоти ўтказилди.

Симпозиумда қатнашган халқаро экспертлар, мутахассис ва олимлар томонидан иштирокчиларнинг маърузалари ҳамда бошқа илмий натижалар алоҳида тўплам шаклида нашр этилиши маъқулланди.
Шу билан бир қаторда, талабалар ўртасида «Имом Мотуридий издошлари» рукни остида ташкил этилган танловнинг энг яхши мақола, энг яхши видеоролик, энг яхши инфографика номинациялари бўйича ғолибларини тақдирлаш маросими ҳам ўтказилди.

Ёш тадқиқотчиларни ҳар томонлама қўллаб-қувватлаш мақсадида симпозиум доирасида докторантлар, тадқиқотлар ҳамда талабалар учун «Имом Мотуридий ёш тадқиқотчилар нигоҳида», «Замонавий исломшунослик муаммолари» деб номланган алоҳида шуъбалар ташкил этилди.

Имом Мотуридий халқаро илмий-тадқиқот маркази мотуридийлик таълимотини жаҳонга танитиш ҳамда ислом оламида мўътадил таълимотни халқаро жамоатчиликка етказишда муҳим майдон бўлиб хизмат қилади.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати

Одамлар иттифоқ, иттифоқ деб хайқирадилар. Бироқ, иттифоқнинг асли бўлган тавозеъ улардан анча узоқдир. Иттифоқнинг асли тавозеъдир. Икки шахсда тавозеъ бўлса, уларнинг ўртасида иттифоқсизлик бўлиши мумкин эмас. Ҳозир одамлар ҳар нарсада кибрни ихтиёр қиладилар. Тилда эса иттифоқ, иттифоқ деб хайқирадилар. Ахир, бундан нима бўлади. Агар ҳақиқатда иккиси тавозеъ ила иш кўрса, у ҳолда иттифоқ юзага келади. Тавозеъ қачон бўлади, қачонки, мол ва мансаб муҳаббати бўлмаса, ўшанда бўлади. Қаерда мол ва мансабнинг дахли бўлса, ўша жойда зиддият албатта бўлади. Иззат, мансаб ва молнинг муҳаббати фасоднинг илдизидир. Агар у бўлмаса, Худога қасамки, хеч қачон зиддият бўлмайди.
Бугунги кунда ваъзларда «иттифоқ бўлинг, иттифоқ бўлинг» дейилиши, барча мен билан иттифоқ қилсин дегани бўлади. Ҳар шахс ўзининг фикрига иттифоқ қилишга даъват қилади ва бу тарзда қиёматгача иттифоқ бўла олмайди. Балки, иттифоқ барпо қилишнинг сурати шуки, ҳар шахс агар биров менга эргашмаса, у ҳолда башартики, шариъатга хилоф иш бўлмаса, мен унга эргашаман дейишга тайёр бўлсин.
Иттифоқнинг асли тавозеъдир. Тавозеъсиз иттифоқ бўлиши мумкин эмас. Иттифоқ фақат тавозеъ ила бўладики, ҳар шахс бошқага мувофиқлик ва тақлид қилиш учун тайёр бўлсин. Йўқса, иттифоқ бўлиши қийиндир. Агар бўлса ҳам фақат тилда ва қоғозда бўлади.
Ихтилоф ва нафратнинг асоси кибрдир. Ихтилоф доимо худбинлик ва ўзини афзал билишликдан келиб чиқади. Бизнинг Ҳазрат Ҳожи Имдодуллоҳ соҳиб муршидимиз айтар эдиларки, иттифоқнинг асли тавозеъдир. Икки мутакаббир ўртасида хеч қачон иттифоқ бўлмайди. Қачонки, бирор шахсда тавозеъ бўлса, у ҳолда унга ўзини бошқага эргаштиришлик ва ўзининг фикрида ўзгаларнинг фикрига нисбатан қатъий туриб олмаслик хеч қийин кўринмайди. Мутакаббирда эса бу иш хеч қачон бўлмайди.
Хулоса шуки, иттифоқнинг асли тавозеъдир. Тавозеъли одамлар ўртасида ўзаро низо (жанжал) бўлиши мумкин эмас. Тавозеъсиз хеч қачон иттифоқ юзага келмайди.

Ҳакимул уммат, Ҳазрати Мавлоно Ашраф Али Таҳановий раҳматуллоҳи алайҳ.

"Умматнинг ўзаро ихтилофлари ва уларнинг ечими" китобидан

Абдулқайюм Комил таржимаси

Ислом тараққиёт банки иштирокида Сурхондарё вилоятидаги Хазарбоғ – Оққапчиғай каналлари тизимини қайта тиклаш орқали суғориладиган экин майдонларини ўзи оқар сув билан таъминлаш қуввати оширилмоқда.

“Сурхондарё вилоятида сув ресурсларини бошқаришни яхшилаш (Хазарбоғ – Оққапчиғай каналлари тизимини қайта тиклаш)” лойиҳаси доирасида амалга оширилаётган бу иш учун 122,72 миллион АҚШ доллари миқдорида маблағ ажратилган. Унинг 89,55 миллион доллари Ислом тараққиёт банки сармоясидир.  

Қишлоқ хўжалиги маҳсулотлари етиштиришда бой тажрибага эга жанубдаги воҳанинг сув таъминотини яхшилашга қаратилган лойиҳанинг пудратчи корхоналарини аниқлаш бўйича ўтказилган тендер (танлов) савдолари натижаларига кўра, ажратилаётган маблағнинг 46,09 миллион доллари иқтисод қилиниб, унинг 35 миллион доллари давлатимиз раҳбарининг тегишли қарорига мувофиқ “COVID-19” оқибатларини бартараф этишга йўналтирилган. 11,09 миллион долларини лойиҳада кўзда тутилган объектларга йўналтириш белгилаб олинган.

Лойиҳани келгуси йил якунигача тўлиқ фойдаланишга топшириш мўлжалланган бўлиб, воҳанинг Бандихон, Денов, Қумқўрғон, Олтинсой, Сариосиё, Шеробод ва Шўрчи туманлари ҳудудида йирик ҳажмдаги бунёдкорлик ишлари амалга оширилмоқда.  

Маълумотларга кўра, бу ишни тез, самарали бажариш учун қурувчилар 150,9 километр узунликдаги канал ва каналлардаги 249 дона гидротехник иншоотларни реконструкция қилмоқда. Янгидан тўрт километр узунликдаги канал ва 284 дона гидротехник иншоотни қуриш ишлари олиб борилаётир. 4666,6 минг метр куб тупроқ ва 386,3 минг метр куб бетон ишлари уддаланмоқда. Вилоятда қишлоқ хўжалигини ривожлантириб, зироатларни ўзи оқар сув билан таъминлаш режалаштирилган йирик объект 6 та қурилиш пакетига бўлинган бўлиб, бунёдкорлар учтасида белгиланган ишларни сифатли ниҳоясига етказди.  

–Ҳозир учта пакетда ҳам объектни фойдаланишга топширишга ҳозирлик кўрилмоқда, – дейди “Хазарбоғ-Оққапчиғай каналлари тизимини қайта тиклаш” лойиҳасини амалга ошириш гуруҳи бош муҳандиси Ўктам Пардаев. – Жумладан, бош пудратчи “Tupalang HPD Platinum” масъулияти чекланган жамияти “Шеробод магистрал каналига уланувчи канални қайта тиклаш ва Тангимушсой иншоотларини қуриш” пакетида 5,837 миллион долларлик, “Р-1 ва Р-2 каналларини қайта тиклаш” объектида 36,1 миллиард сўмлик иш бажарди. “Фахриддин” масъулияти чекланган жамияти қурувчилари “Томчилатиб суғориш, сувни тежайдиган технологияларни жорий этиш” объектида 0,69 миллион долларлик ишни муддатидан олдин уддалаб, қурилиш ишларини тугатди.

Айни пайтда муҳим объектни тўлиқ белгиланган муддатда фойдаланишга топшириш учун 600 дан ортиқ бунёдкор меҳнат қилиб, 213 та машина-механизм кучидан унумли фоойдаланмоқда. Қисқа вақтда бу ерда 89,4 километр узунликдаги канал, каналлардаги 57 дона гидротехник иншоотда реконструкция ишлари ҳамда 4 километр узунликдаги канал ва 119 дона гидротехник иншоотда янгидан қуриш ишлари бажарилгани, 3842,2 минг метр куб тупроқ ва 195,3 минг метр куб бетон ишлари амалга оширилгани бунга яққол далилдир.  

Воҳанинг экин майдонларини кафолатли оби-ҳаёт билан таъминлашга қаратилган лойиҳа доирасида шу кунгача 23,96 миллион доллар қийматидаги қурилиш, реконструкция ишларини бажарган бунёдкорлар иш унумдорлигини ошириб, шижоат билан меҳнат қилмоқда. Хусусан, Эроннинг “Ariana Tunnel Dam Co.” компанияси лойиҳа қиймати 6,48 миллион долларлик “Ўнг қирғоқ ва Тўпаланг-Қоратоғ каналларини қайта тиклаш”, “Турон Мега Строй” ва “Сино индустриал Ташкент” масъулияти чекланган жамиятлари қиймати 9,2 миллион долларлик “Хазарбоғ каналини юқори қисмини иншоотлари билан қайта тиклаш” ҳамда 8,39 миллион долларлик “Оққапчиғай канали юқори қисмини иншоотлари билан қайта тиклаш”, “2-сон МКК” масъулияти чекланган жамияти “Kubo Construction” консорциуми 5,9 миллион долларлик “Хазарбоғ канали қуйи қисмини иншоотлари билан қайта тиклаш” ва 7,324 миллион доллар қийматидаги “Оққапчиғай канали қуйи қисмини иншоотлари билан қайта тиклаш” объектларида барча юмушларни кўтаринки руҳда давом эттирмоқда.  

Мутахассисларнинг фикрича, Ислом тараққиёт банки иштирокидаги лойиҳанинг

бажарилиши вилоятда сув таъминотини тубдан яхшилаб, экин майдонларига ўзи оқар оби-ҳаёт етказиб беришда муҳим ўрин тутади. Электр энергияси ва унга сарфланадиган маблағни тежайди. Сув тақчиллиги кузатилаётган вилоятда оби-ҳаёт тежамкорлигига эришилади. Масалан, иншоот тўла қувват билан ишга тушгач, 103,4 минг гектар суғориладиган экин майдонлари кафолатли сув билан таъминланиб, 38,5 минг гектар суғориладиган майдон ўзи оқар сув таъминотига ўтказилади. Шунингдек, “Шеробод” насос станциясидаги ҳар бирининг қуввати 20 м3/сек. бўлган 2 та агрегатнинг иш фаолияти тўхтатилиб, “Бандихон-2” ва “Дўстлик” насос станциялари тугатилади. Натижада ҳар йили насос станцияларнинг эксплуатация ҳаражатлари ҳисобидан 157,6 минг доллар ва электр энергия ҳисобидан 2925,0 минг доллар (62,1 млн.кВт/соат) маблағ иқтисод қилинади. Каналларнинг фойдали иш коэффициенти 0,72 дан 0,92 га оширилиши натижасида уларни ишончли ва ҳавфсиз эксплутация қилиш таъминланиб, ҳар йили 294,1 млн метр куб сув иқтисод қилинади. 231,7 минг кишининг қишлоқ хўжалигида бандлиги таъминланиб, воҳада турли озиқ-овқат маҳсулотлари ишлаб чиқариш ҳажми ошади.  

–Томорқада деҳқончилик қилиб, турли зироат етиштирамиз, – дейди Денов туманидаги Чоргул маҳалласида яшайдиган М. Тошбоев. – Уларни “Хазарбоғ” канали суви билан суғорамиз. Лекин, кейинги йилларда сув тақчиллиги кузатилиб, парваришлаётган озиқ-овқат маҳсулотларимиздан мўлжалдаги ҳосилни олмаётган эдик. Каналнинг тўлиқ қайта реконструкция қилинаётгани ва сув таъминоти қайта яхшиланишини эшитиб, жуда қувондик. Яратилаётган бу қулайлик бизнинг томорқадан оқилона фойдаланиб, йилнинг тўрт фаслида ҳам сархил қишлоқ хўжалиги маҳсулотлари етиштиришимиз учун катта имкониятдир.  

Ислом тараққиёт банки сармояси иштирокида амалга оширилаётган бу хайрли иш юрт ободлиги, эл фаровонлиги ва дастурхонларимиз тўкинлигини таъминлашдек улуғвор мақсадга йўналтирилгани билан аҳамиятлидир.

Холмўмин МАМАТРАЙИМОВ, ЎзА