muslim.uz
Аллоҳшукр Пошозода: Мен таълим олган Тошкент ва Бухоро шаҳарлари ҳаётимда алоҳида ўринга эга
Кавказ мусулмонлари идораси раиси Шайхулислом Аллоҳшукр Пошозода Ўзбекистонда диний-маърифий соҳада амалга оширилаётган ўзгаришлар юзасидан ўз фикр-мулоҳазаларини баён этди, деб хабар бермоқда «Дунё» АА.
— Бисмиллаҳир – роҳманир роҳим!
Улуғ Аллоҳга шукрлар бўлсинки, Ўзбекистон халқининг тақдирига тарих бўйлаб буюк давлатчилик тафаккурига эга йўлбошчилар насиб этган, – деди Кавказ мусулмонлари идораси раиси. – Кейинги йиллар давомида Ўзбекистон халқи ва давлатининг ҳаётида ижобий йўналишдаги мисли кўрилмаган ишлар рўй бергани инкор этиб бўлмайдиган ҳақиқатдир.
Бутун дунё Ўзбекистоннинг сиёсий жараёнлардаги фаоллигига, халқ ва давлат бирлигининг мустаҳкамланишига, мамлакат эришаётган салмоқли иқтисодий ютуқларга гувоҳ бўлмоқда. Президент Шавкат Мирзиёев раҳбарлигидаги ислоҳотлар натижаси ўлароқ, республика юксак чўққиларга кўтарилаётгани ҳолда Марказий Осиёдаги етакчилик ўрнини мустаҳкамламоқда.
Мен диний арбоб сифатида Ўзбекистоннинг сиёсий-иқтисодий муваффақиятлари билан бир қаторда ижтимоий соҳада, хусусан, диний-маънавий қадриятларни асраб-авайлаш бўйича Аллоҳга хуш келадиган ишлар ва глобал аҳамиятдаги лойиҳалар амалга оширилаётганини алоҳида таъкидлашни истар эдим.
Ўзбекистон Ислом оламининг машҳур маънавий марказларидан биридир. Исломнинг илмий жиҳатдан тадқиқи, мусулмон меросининг тарғиби йўналишида мамлакат бутун дунё миқёсида муҳим ўрин тутади. Бунда Ўзбекистон Президенти Шавкат Мирзиёевнинг хизмати том маънода тарихий аҳамият касб этмоқда. Ҳеч муболағасиз айтиш мумкинки, давлатингиз раҳбари томонидан ижтимоий соҳада амалга оширилаётган кенг қамровли ислоҳотлар нафақат Ўзбекистон, балки бутун Марказий Осиё, умуман ислом оламининг номига шараф келтирувчи, умумбашарий аҳамиятга эга бўлган миссиядир.
Ўзбекистон Президенти томонидан илгари сурилган янги бир уйғониш – Учинчи Ренессанс даври ғоясининг амалга оширилиши ўз халқининг миллий-маънавий қадриятларига юксак эҳтиром кўрсатган олий давлат арбобининг иқтидорида бўлган муҳим фаолиятдир.
Қисқа муддат ичида Ўзбекистонда Ислом цивилизацияси маркази, Имом Бухорий, Имом Термизий, Имом Мотуридий халқаро тадқиқот марказлари ва бошқа илм масканларининг яратилиши ўзбек халқининг саводхонлигини янада оширишга, унинг бой маънавий мероси чет элларда чуқурроқ ўрганилиши ва эътироф этилишига қаратилган давлат сиёсатининг эътиборга молик натижалари ҳисобланади.
Шунингдек, Ўзбекистонда Ибн Сино, Беруний, Мирзо Улуғбек, Хоразмий, Бухорий, Термизий, Мотуридий, Алишер Навоий ва бошқа дунё миқёсида маълум ва машҳур тарихий сиймолар меросига чексиз ҳурмат ҳукмрон.
Ўзбекистон раҳбариятининг диний бағрикенглик таъминланиши бўйича ташаббуслари, ҳеч шубҳасиз, бутун дунёда тинчлик ва осойишталик, динлараро мулоқот ва ҳамкорликни мустаҳкамлашга хизмат қилади.
Мамлакатларимиз етакчилари Илҳом Алиев ва Шавкат Мирзиёевнинг ўзаро яқин муносабатлари, уларнинг маъанавий-аҳлоқий ҳамда диний қадриятларни асраб-авайлашга қаратилган саъй-ҳаракатлари дўст озар ва ўзбек халқларининг умумий манфаатларига хизмат қилмоқда.
Озарбайжон ва Кавказ халқларининг тақдири Бухоро, Самарқанд ва Тошкент билан чамбарчас боғлиқ. Ушбу тарихий шаҳарлар минтақамизда илм, диний ва маданий алоқаларнинг шаклланишига тарихан муҳим таъсир кўрсатган. Мен таълим олган Тошкент, Бухоро шаҳарлари ҳаётимда алоҳида ўринга эга. Мен Ўзбекистонни ўз Ватаним деб билганман. Юртингизга муҳаббатим чексиз. Шунинг учун ўзбек халқи қўлга киритган ютуқлардан беҳад севинаман.
Қодир Раббимиз Озарбайжон ва Ўзбекистон халқларининг тинчлиги, бирлиги ва фаровонлигини янада зиёда этсин.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати
Такфирчилик – энг оғриқли муаммо
Мазҳаббошимиз Имоми Аъзам раҳимаҳуллоҳнинг “Фиқҳул акбар” китобида бундай ёзилган: “Бирор мусулмонни қилган гуноҳи сабабли кофирга чиқармаймиз, гарчи у кабира гуноҳ бўлса ҳам, башарти уни ҳалол деб эътиқод қилмаган бўлса, ундан имон исмини олиб ташламаймиз, уни ҳақиқий мўмин деб атайверамиз, уни фосиқ мўмин деб аташ мумкин, фақат кофир эмас”.
«Куфр» сўзи луғатда «ўраш», «тўсиш» каби маъноларни билдиради. Истилоҳда эса икки хил маънода келади: бири динда, яъни, Аллоҳ ва Унинг расулига итоатсизлик, иккинчиси, инъом этилган неъматни менсимай, инкор этишни англатади. Масалан, Қуръони каримда «куфр» лафзи бир неча ўринларда келган бўлиб, баъзи оятларда «мутлақ куфр» зикр этилиб, Ислом динидан чиқишгача бўлган ҳолатлар назарда тутилса, баъзи ўринларда шунчаки чеклов ёки тўхтамларни ўз ичига олади.
Шу боис олимлар куфрни иккига, яъни катта ва кичик турга бўлганлар. Кичик куфр амалий ҳисобланиб, Китоб ва суннатда «куфр» деб номланган гуноҳларни ўз ичига олади. Бироқ улар диндан чиқарувчи ҳақиқий куфр даражасига етмайди, балки куфрони неъмат, ношукрликни назарда тутади. Масалан, Иброҳим сурасининг 34-оятида “куфр” сўзидан “ношукрлик” маъноси ирода қилинган: «…Ҳақиқатан, инсон (ўзига) ўта золим ва (Раббига) жуда ношукрдир».
Кичик куфр ҳадиси шарифда ҳам келган: «Мендан кейин бир-бирингизни бўйнингизга қилич солувчи кофир бўлманглар». Уламолар кичик куфр диндан чиқармайди ва амалларни бекор (ҳабата) қилмайди, лекин амалларни нуқсонли қилади ҳамда у орқали банда азобга дучор бўлади, деганлар.
Катта куфр эса истилоҳда ҳақни беркитиш, яъни имоннинг зиддини билдиради. Жумладан, имон келтириш шарт бўлган нарсалардан бирини инкор этиш катта куфрдир. Катта куфр кишини диндан чиқаради.
Такфир эса асоссиз сабаблар билан мўмин-мусулмон кишини кофирга чиқаришдир. Мусулмонни кофир дейиш жуда хатарли масала бўлиб, оқибати ёмон ишдир. Уламолар ижмоси билан куфр ҳисобланган сўз мутлақ «куфр»дир. Мўмин имон асосларини инкор этиш билангина диндан чиқади. Куфр калимасини айтган кишига «кофир» ҳукмини беришнинг шартлари бор. Диндан чиққан мусулмон кофир саналади ва у «муртад» деб аталади. Муртадлик қуйидагилардан бирортасини қасддан бажариш орқали юзага келади: куфр калимасини билиб туриб, ўзи хоҳлаб талаффуз қилиш; ботил ақидага эътиқод қилиш; сўз ёки амали билан кофир бўлишни ният қилиш; Исломдаги қатъий, мутавотир йўл билан фарз қилинган амаллардан бирини инкор қилиш.
Имом Абу Мансур Мотуридийнинг қарашлари карромийлар, жаҳмийлар, муътазилийлар, қадарийлар ва рофизийларнинг айнан мазкур масала ёки у билан боғлиқ бўлган имон ва амал, гуноҳ ва гуноҳкорнинг ҳолати, мўминлик ва кофирлик билан боғлиқ қарашларига берган раддияларида намоён бўлади. Жумладан, «Китобут тавҳид» асарида Имом Мотуридий «аслида соф диний эътиқоддаги таълимотни билиш осон иш эмас» эканини уқтиради. Аллома такфир масаласида муътазилийларнинг гуноҳ боис имоннинг завол топиши, шунинг учун осий мўмин кофир бўлиб, дўзахда абадий қолиши ҳақидаги қарашларини рад этади ва аҳли суннанинг ушбу масала юзасидан фикрларини баён қилади.
Асарда мазкур масалалар кенг ёритилган. Аллома мусулмонга кофир ҳукмини беришда ҳаддан ошган фирқаларнинг қарашларига раддиялар берган ва аҳли суннанинг ушбу масала юзасидан қарашларини Қуръони карим оятлари ва ҳадиси шарифлар билан далиллаган. Жумладан, асарда қуйидагилар баён қилинган: «Гуноҳи кабира қилган киши тўғрисида муржиалар: “Мўминнинг имонига гуноҳи кабира зарар қилмайди”, десалар, хорижийлар: “гуноҳи кабира қилган мусулмон имондан чиқади, кофир бўлади”, дейдилар». Имом Мотуридий эса уларни рад этиб, Юсуф сурасининг: «Зеро, Аллоҳнинг раҳматидан фақат кофир қавмгина ноумид бўлур», (87-оят) оятини далил қилиб келтиради. Гуноҳи кабира борасида Имом Мотуридий аҳли суннанинг эътиқодини баён қилиб айтадики: «Мўмин фосиқ бўлса, унга тавба вожиб бўлади. Қуръони каримда: “(Эй Муҳаммад!) Ўз жонларига (гуноҳ билан) зулм қилган бандаларимга айтинг: Аллоҳнинг раҳматидан ноумид бўлмангиз! Албатта, Аллоҳ барча гуноҳларни мағфират қилур. Албатта, Унинг ўзи Мағфиратли ва Раҳмлидир”, дейилган» (Зумар сураси, 53) оятни ҳужжат қилиб келтиради.
Аҳли сунна уламолари иттифоқига кўра, катта (кабира) гуноҳ содир этган киши қилган ишини ҳалол санамас экан, ҳаргиз кофир бўлмайди ва у банда дўзахда абадий қолмайди.
Юқорида санаб ўтилганлар оқимлар даъво қилаётган сохта ғоялар аҳли сунна вал жамоа эътиқодига мутлақо зиддир. Зеро, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам қибла аҳлидан бирор кишини, гарчи гуноҳи кабира қилса ҳам, кофирга чиқармасликка буюрганлар. Саҳобаи киромлар ҳам қибла аҳлининг ҳеч бирини кофирга чиқармаганлар.
Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи ва саллам: «Қачон киши ўз биродарига “Эй, кофир” деса, икковларидан бири ўшандоқ бўлади», деганлар (Имом Бухорий ривояти). Яъни, ҳалиги одам кофир бўлмаса, уни кофир деган одамнинг ўзи кофир бўлади.
Ҳанафий уламолар эса кишининг кофирлигига тўқсон тўққизта далил бўлиб, ундай эмаслигига битта далил топилса, ўша битта далил олиниши лозимлигини айтадилар.
Имом Аҳмад ибн Ҳанбал раҳматуллоҳи алайҳ эса: “Асҳобларимиздан ҳеч ким қибла аҳлидан бўлган аҳли ҳавони кофирга чиқаришни айтмаган. Бир нарсани вожиб ёки ҳаром дейиш, бировга савоб ёки азоб бериш, бировни кофир ёки фосиқ деб ҳукм қилиш Аллоҳнинг ишидир», деганлар.
Хулоса қилиб айтганда, хорижийлар, муътазилийлар каби фирқалар томонидан такфир масаласи аҳли сунна вал жамоа эътиқодига зид тарзда талқин қилинган. Ҳозирги кунда Ислом ниқоби остида фаолият олиб бораётган турли оқимлар мусулмонларни қилган амали боис кофирга чиқариш орқали ўзларининг жиноятларини оқламоқдалар. Бироқ буларнинг бари динимиз таълимотига зиддир.
Рауфжон РАШИДОВ
ТИНЧ ВА ОСОЙИШТА ЮРТИМИЗГА БАЙРАМЛАР ЯРАШАДИ
Президентимизнинг қарорига мувофиқ, халқимизнинг маънавий ҳаётида алоҳида ўрин тутадиган, муқаддас ислом динининг эзгу ғояларини яққол ифода этадиган байрам — Ийд ал-Фитрни муносиб нишонлаш, жамиятимизда инсонпарварлик, ўзаро ҳурмат, меҳр-оқибат, саховат ва шукроналик туйғуларини кучайтириш, ёшларимизда юксак фазилатларни камол топтириш мақсадида Рамазон ҳайити 2021 йил 13-15 май кунлари мамлакатимизда байрам сифатида кенг нишонланмоқда. Рамазон ҳайити муносабати билан давлатимиз раҳбари номига кўплаб хорижий мамлакатлар ва халқаро ташкилотлар раҳбарлари номидан қутловлар келиши давом этмоқда. Ўз ўрнида, Президентимиз томонидан ҳам чет эл давлатлари раҳбарларига табрикномалар юборилди. Шуни алоҳида айтиш лозимки, Президентимизнинг Ўзбекистон халқига йўллаган Рамазон ҳайити табриги юртдошларимизни бениҳоя хурсанд қилди, барчамизга ҳақиқий байрам кайфиятини бахш этди.
Табрикда халқимизнинг бой ва қадимий диний-маънавий меросини тиклаш ва фаол тарғиб этиш, буюк аждодларимизнинг табаррук қадамжоларини обод қилиш бўйича олиб борилаётган салмоқли ишлар ҳам алоҳида таъкидлаб ўтилди.
Жумладан, Қашқадарё вилоятида калом илмининг атоқли намояндаси Абу Муин Насафий, Наманган вилоятида тасаввуф таълимотининг йирик вакили Султон Увайс Қараний, Тошкент шаҳрида Сузук ота ёдгорлик мажмуалари бунёд этилгани, кўплаб масжид, мадраса ва диний обидалар қайта қурилаётгани ёки таъмирланаётгани, пойтахтимиздаги Ислом цивилизацияси маркази қурилиши ҳақида тўхтаб ўтилди. Айниқса, муборак Рамазон ойида буюк Имом Бухорий ҳазратларининг Самарқанд вилоятидаги ёдгорлик мажмуасини мутлақо янги, замонавий ҳолда барпо этишга тамал тоши қўйилганлиги барча юртдошларимизга қувонч бағишлагани эътироф этилди.
Шу билан бирга, Президентимиз бугунги шиддатли замон мафкураси, айниқса, дунё миқёсида тобора кескин ва шафқатсиз тус олаётган рақобат, барқарорликка нисбатан таҳдидлар, фарзандлар тарбиясидаги доимий ҳушёрлик ва огоҳлик масалаларига ҳар қачонгидан ҳам жиддий аҳамият бериш лозимлигини қайд этди. Албатта, ҳар биримиз бундан чуқур хулоса чиқаришимиз зарур.
Муборак Рамазон ойи давомида Президентимизнинг 2021 йил 8 апрелдаги “Муборак Рамазон ойини муносиб тарзда ўтказиш тўғрисида”ги қарори ижросига алоҳида эътибор қаратилди. Юртимизда фаолият юритаётган 2090 та масжиддан 2046 тасида белгиланган қатъий санитария-гигиена талаблари асосида таровиҳ намозлари адо этилди. 1384 тасида хатми Қуръон ўқилиб, 30 дан зиёд жомеъ масжидида ўтказилган хатмлар интернет орқали онлайн намойиш этилди. Таровиҳ намозларида ҳар куни ўртача 600 мингга яқин намозхон иштирок этди.
Шуни алоҳида таъкидлаш керакки, бугунги кунда диний маърифат соҳасида ҳам инновацион усулларга катта эътибор қаратилмоқда. Хусусан, Ўзбекистон мусулмонлари идораси қошидаги Колл-марказ Рамазон ойи давомида узлуксиз фаолият кўрсатди. Фатво бўлими томонидан Тошкент ислом институти ва Кўкалдош ўрта махсус билим юрти мутахассислари билан ҳамкорликда фақат рўза ибодатига оид саволларга 24 соат давомида жавоб берадиган Ахборот канали — Колл-марказ фаолияти ташкил қилинди.
Рамазон ойидаги тарғибот тадбирларидан энг муҳими, бу албатта, ифторликларни аҳоли томонидан ихчам, исрофгарчиликсиз, миллий қадриятларимизга мос ўтказиш масаласидир. Диний соҳа ходимлари томонидан мазкур масалани тарғиб этиш бўйича кўплаб маърифий ташвиқот ишлари олиб борилди. Ўзбекистон мусулмонлари идораси томонидан ишлаб чиқилган Рамазон ойига мос мавзулардаги жума тезисларида ҳам ушбу мавзу билан бир қаторда жойларда нарх-навонинг сунъий оширилишининг олдини олиш бўйича атрофлича тушунтириб борилди.
Одатда, Рамазон ойи ўзининг хайрия тадбирларига бойлиги билан ажралиб туради. Халқимиз қадриятига кўра, бу ойда инсонлар янада сахий, янада мурувватли бўладилар. Муборак ой давомида имом-хатиблар ва маҳалла фуқаролар йиғинлари фаоллари ҳамкорлигида “Саховат”, “Мурувват” ва “Меҳрибонлик” уйлари, Иккинчи жаҳон уруши қатнашчилари, меҳнат фахрийлари, ногиронлар, ёлғиз кексалар, “Меҳр” дастури орқали олиб келинган фуқаролар ҳамда 23,5 мингдан зиёд кам таъминланган эҳтиёжманд оилаларга ҳомийларни жалб қилган ҳолда, моддий ёрдамлар кўрсатилди. Бундан ташқари, “Вақф” хайрия жамоат фонди томонидан ҳам 5,2 миллиард сўмликдан зиёд хайрия ишлари амалга оширилди.
Ой давомида телеканаллар орқали йирик диний уламолар, имом-хатибларнинг Рамазон суҳбатлари, шунингдек, Шайх Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуф, Анвар қори Турсуновнинг маърифий суҳбатларидан иборат кўрсатувлар ифторлик ва саҳарлик вақтларида намойиш этилди, радиоэшиттиришлар берилди. Бу, ўз ўрнида, ҳамюртларимиз томонидан кўтаринки руҳда қабул қилинди.
Ўзбекистоннинг зиёрат туризм салоҳиятини кенг тарғиб қилиш мақсадида Туркиянинг TRT телеканали билан ҳамкорликда Тошкентдаги Ҳазрати Имом, Самарқанддаги Имом Бухорий мажмуалари каби 30 та йирик зиёратгоҳларимиз, шунингдек, алломаларимиз мероси ҳақида телекўрсатувлар ташкил этилди.
13 май куни юртимизнинг 2021 та масжидида 2 миллион 576 минг юртдошимиз Республика махсус комиссияси томонидан белгиланган талабларга тўлиқ риоя қилинган ҳолда ҳайит намозини адо этди. Ҳайит намози маърузаларида сўнгги йилларда дин соҳасидаги ижобий ўзгаришлар, юртимизда амалга оширилаётган кенг кўламли ислоҳотлар, ҳукм сураётган тинчлик-осойишталик ва уни асраб-авайлаш, ҳайит кунлари карантин талабларига риоя этиш каби мавзулар ёритилди.
Шунингдек, Рамазон ҳайити маърузаларида имом-хатиблар томонидан Президентимизнинг байрам табриги мазмун-моҳияти юртдошларимизга етказилди. Унга кўра, бугунги кунда кенг кўламли ислоҳот ва туб ўзгаришлар натижасида янгиланиб бораётган юртимизда халқ билан мулоқот, инсон ҳуқуқ ва манфаатларини, жумладан, виждон эркинлигини таъминлаш давлат сиёсати даражасига кўтарилиб, бу борада улкан чора-тадбирлар амалга оширилаётгани, кўлами ва миқёси тобора кенгайиб бораётган бундай амалий ишлар янги Ўзбекистонни барпо этиш, юртимиз равнақи, халқимиз фаровонлигини оширишдек эзгу мақсадларимизга уйғун ва ҳамоҳанг бўлиб, барча юртдошларимизни ана шу ғоялар атрофида янада бирлаштиришга хизмат қилаётгани алоҳида таъкидланди. Юртдошларимиз томонидан эл-юрт тинчлиги, мамлакатимиз ободлиги, халқимиз фаровонлиги, олиб борилаётган эзгу ишларга муваффақият тилаб, дуолар қилинди.
Таъкидлаш лозимки, сўнгги йилларда юртимизда ички туризмни ривожлантиришга алоҳида урғу берилмоқда. Дин ишлари бўйича қўмита ва Ўзбекистон мусулмонлари идораси томонидан Туризм ва спорт вазирлиги билан ҳамкорликда Ҳайит муносабати билан дам олиш кунлари этиб белгиланган 13 майдан 15 майгача барча зиёрат туризми объектлари карантин талабларига тўлиқ риоя қилинган ҳолда, зиёратчилар учун тайёрлаб қўйилди. Юртимиздаги 836 та муқаддас қадамжо ва зиёратгоҳ, хусусан, “Вақф” фонди тасарруфидаги 189 та зиёратгоҳда ташриф буюрувчилар учун имтиёзли чегирмалар жорий этилди.
Дарҳақиқат, бу йилги Рамазон ҳайитининг шукуҳи ўзгача бўлди. Давлат ташкилотлари ва жамоатчилик ўзаро ҳамжиҳатлигини намоён этди. Бир сўз билан айтганда, Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2021 йил 10 майдаги “Рамазон ҳайитини нишонлаш тўғрисида”ги қарорида белгиланган вазифалар ижроси тўлақонли амалга оширилди.
Яна бир эътиборли масала. Маълумки, юртимизда ўн олти диний конфессияга тааллуқли бўлган 136 дан ортиқ миллат ва элатлар ўзаро аҳил-иноқ ва тинч-тотув яшаб келмоқда.
Ҳайит байрами муносабати билан мамлакатимизда фаолият юритаётган диний конфессиялар, жумладан, Рус православ черкови Тошкент ва Ўзбекистон епархияси раҳбари, митрополит Викентий, Ўзбекистон Римкатолик маркази раҳбари, епископ Ежи Мацулевич, Тошкент шаҳар Арман апостоллик черкови раҳбари, руҳоний Арамаис Григорян (Ованнес ота), Тошкент шаҳар яҳудийлар диний жамоаси раиси Аркадий Исахаров ва Ўзбекистон Библия жамияти конфессиялараро мулоқот бўйича директори Холматжон Аширов Ўзбекистон мусулмонлари идорасига ташриф буюриб, муфтий Усмонхон Алимов билан учрашдилар ҳамда барча мусулмонларни Ҳайит байрами билан самимий табриклаб, Ўзбекистон халқига тинчлик ва омонлик тиладилар.
Меҳр-оқибатли, саховатли халқимизга, тинч-осойишта юртимизга мана шундай байрамлар ярашади. Бинобарин, бунинг шукронасини қилиш, янги бунёдкорлик ишларида бирдам бўлиш бугун барчамизга ҳар қачонгидан ҳам муҳим.
Музаффар КОМИЛОВ,
Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги
Дин ишлари бўйича қўмита раисининг биринчи ўринбосари
Манба: “Янги Ўзбекистон” газетаси
2021 йил 15 май, № 98 (354)
Президент ташрифидан сўнг: Хаста кўнгилларнинг орзулари ушала бошлади
Хаста кўнгилларга биргина мадад, далда, бир оғиз ширин сўз уларнинг руҳиятини осмон қадар юксалтиради, катта куч-қувват, мадор ато этади, келажакка ишонч ҳиссини уйғотади.
Айниқса, оғир дард билан курашаётган фарзандининг маъюс чеҳрасига термилиб, жони азобда қийналаётганини кўриб, бир ўлиб бир тирилаётган, қон ютиб тонг оттираётган ота-оналар учун йилт этган умид чироғи-да улкан тоғдек таянч бўлади.
Аввал хабар берилганидек, шукроналик, меҳр-оқибат айёми — муборак Рамазон ҳайити муносабати билан Президент Шавкат Мирзиёев 14 май куни Тошкент шаҳридаги шифо масканларида бўлиб, у ерда даволанаётган бемор болалар ҳолидан хабар олди. Ота-оналар ва болаларни Рамазон ҳайити билан табриклаб, уларга далда берди. Болаларга меҳрибонлиги ва фидойилиги учун шифокорларга миннатдорлик билдирди.
Жумладан, Президентимиз Республика ихтисослаштирилган онкология ва радиология илмий-амалий тиббиёт марказига ҳам ташриф буюриб, бемор болалар ва уларнинг ота-оталари билан дилдан суҳбатлашди, болажонларнинг орзу-ҳаваслари, келгусидаги ниятлари билан қизиқди.
Чуст туманида яшовчи 17 ёшли Сабина Инсофалиева ҳамда унинг онаси Феруза Муҳсинова билан бўлган самимий мулоқотда Сабина тузалиб чиқса, йўл ҳаракати хавфсизлиги хизмати ходими бўлиш орзуси борлигини билдирди. Аммо оғир дард қизни бир оёғидан ажратди — шифокорлар бу қизнинг ҳаётини сақлаб қолиш учун ўнг оёғини кесишга мажбур бўлган.
Президент Марказнинг болалар онкожарроҳлик бўлими бошлиғи Тожиддин Мустафоевдан Сабинанинг саломатлиги ҳақида сўради. Энг ривожланган давлатлардан протез олиб келиб қўйдиришга, унинг соғлигини шахсан назоратга олишга ваъда берди.
— Муборак кунларда ҳолимиздан хабар олиб, кўнглимизга хотиржамлик улашганлари учун давлатимиз раҳбарига минг раҳмат, жуда миннатдормиз, — дейди Сабина Инсофалиеванинг онаси Феруза Муҳсинова кўзлари тўла ёш билан. — Қизим бир неча бор жарроҳлик амалиётини бошидан кечирди. Шифокорларимизнинг эътиборидан ҳам мамнунмиз. Улар қизимнинг оёғини сақлаб қолишга уринишди, аммо бунинг имкони бўлмади. Қизим жуда сабр-бардошли экан. Ҳамма синовларга сабр қилиб, келажакка бўлган ишончини, умидини сўндирмади. Президентимиз билан суҳбатда йўл ҳаракати хавфсизлиги хизмати ходими бўлиш ниятида эканлигини айтганида, юртбошимиз фарзандимнинг саломатлигини тиклаш учун, орзулари ушалиши учун барча имкониятларни ишга солишларини таъкидлади. Бундан бошимиз кўкка етди. Қизим ҳам бу эътибордан қувониб, ўзига бўлган ишончи янада ортяпти, руҳи тетиклашяпти. Она учун бундан ортиқ бахт бўлмаса керак...
Давлат раҳбарининг эътибори, ғамхўрлиги амалда ўз ифодасини топди. Президент ташрифидан сўнг Сабинага далда бўлиш, руҳини кўтариш, орзуси сари рағбатлантириш мақсадида Ўзбекистон Республикаси Ички ишлар вазирлигининг Йўл ҳаракати хавфсизлиги бош бошқармаси бошлиғи, полковник Олим Саидов раҳбарлигидаги бир гуруҳ соҳа вакиллари Республика ихтисослаштирилган онкология ва радиология илмий-амалий тиббиёт марказида бўлди. Келгусида йўл ҳаракати хавфсизлиги хизмати ходими бўлиш орзусидаги Сабина билан яқиндан мулоқот қилиб, унинг бу орзуси, албатта, амалга оширилишини таъкидладилар. Тошкент шаҳрида фаолият кўрсатган биринчи аёл йўл бошқарувчиси, нафақадаги подполковник Нигора Жўрабоева Сабинага ўз орзу-мақсадлари йўлида омад тилаб, унга ушбу соҳадаги тажрибаларидан сўзлаб берди.
Йўл ҳаракати хавфсизлиги бош бошқармаси томонидан Сабина Инсофалиевага йўл посбони гувоҳномаси, йўл посбонлигига қабул қилиш бўйича маълумотнома, йўл ҳаракати хавфсизлиги хизматининг махсус формаси, кўкрак нишони, жетони топширилди. Эндиликда 17 ёшли Сабина Йўл ҳаракати хавфсизлиги бош бошқармасининг фахрий аъзоси ҳисобланади. Қолаверса, бемор қиз бошқарманинг қарамоғига олиниб, барча даволаш муолажаларининг молиявий харажатлари Йўл ҳаракати хавфсизлиги бош бошқармасининг бюджетдан ташқари жамғармаси ҳисобидан тўлаб бериладиган бўлди.
— Чуст туманидаги 41-мактабда ўқийман, аммо дард сабаб икки йилдан буён ўқишим қолиб кетди, — дейди биз билан суҳбатда Сабина. — Президентимиз тўсатдан хонамга кириб келганида, қувончдан кўзларим порлаб кетди. Уларнинг бизга нисбатан меҳр ва эътиборини, ғамхўрлигини чин дилдан ҳис қилдим. Бу эса келажак сари интилишимга, тузалишга астойдил ишонч билан ҳаракат қилишимга янада куч бағишлади.
Давлатимиз раҳбарининг ташрифидан сўнг биргина тилагимни рўёбга чиқариш йўлида йўл ҳаракати хавфсизлиги вакиллари келиб, мени бошқарманинг фахрий аъзолигига қабул қилишганидан беҳад хурсанд бўлдим. Бу қувончимни, айни пайтдаги ҳис-ҳаяжонимни таърифлаш мушкул. Президентимизга, шифокорларимизга ҳамда йўл ҳаракати хавфсизлиги мутасаддиларига чексиз миннатдорчилигимни билдираман. Келажакда, албатта, оёққа туриб, Президентим, ота-онам, бутун халқим ишончини оқлашга, она Ватанимга астойдил хизмат қилишга бор кучим билан ҳаракат қиламан.
Йўл ҳаракати хавфсизлиги бош бошқармаси вакиллари марказда нафақат Сабина, балки ўнлаб болалар ва уларнинг ота-оналари билан суҳбатлашиб, уларга далда бердилар, ширинликлар ва совға-саломлар улашилди. Марказнинг болалар бўлимига ўнлаб китоблар тақдим этилди. Жонли ижродаги куй-қўшиқлар эса болалар ва ота-оналарнинг, шифокорларнинг кўнгилларига хушнудлик улашди.
— Муборак ҳайит кунларида давлат раҳбарининг марказимизга ташрифи, эътибори беморларимиз ҳаётида ўз самарасини беради, — дейди болалар онкожарроҳлик бўлими бошлиғи Тожиддин Мустафоев. — Ҳатто биринчи кундан бошлаб натижасини кўрсатди, десак ўринли бўлади. Яъни юқори технологик ёрдамга муҳтож бир неча беморларга амалий ёрдам берилди.
Президентимиз марказимизни дори-дармон ва зарур замонавий ускуналар билан таъминлаш бўйича топшириқлар берди. Бу эса бемор болажонларимизнинг соғлигини тиклашда долзарб аҳамиятга эга. Бемор Сабина Инсофалиева ҳақида тўхталадиган бўлсам, у бизнинг клиникамизга қадар вилоят муассасаларида даво муолажаларини олган, жарроҳлик амалиётини ўтказган. Бу ерда ҳам керакли даволарни оляпти. Шифокор сифатида беморимизни соғайганлар сафига қўшилиши учун бор имкониятларимизни ишга соламиз.
Бугунги кунда бўлимимизда иккита йўналиш — болалар химиятерапияси ва онкожарроҳлик йўналишида беморлар даволанади. Ҳар икки бўлимга 30 ўриндан 60 ўрин ажратилган. Биринчи қаватда консерватив даво, яъни дори-дармон ва нур терапияси, иккинчи қаватда жарроҳлик амалиёти ўтказилади. Бўлимда амалга оширилаётган жарроҳлик амалиётлари кўлами ва мурракаблиги бўйича нафақат республикамизда, балки Ўрта Осиёда етакчи ҳисобланади.
Чунки энг қийин жарроҳликлар амалга оширилади. Хусусан, қора парда ости соҳаси ўсмалари, кичик чаноқ, таянч ҳаракати аъзоларида жарроҳлик ҳамда бир йилда юзга яқин склет кўчириб ўтказиш амалиётлари бажарилади. Сўнгги 2-3 йилда эса умуртқа поғонаси ўсма касалликлари бўйича ҳам жарроҳлик амалиёти бажарилаётгани беморларга қулайлик яратмоқда.
Дарҳақиқат, давлат раҳбарининг ташрифи ҳам беморлару ота-оналарга далда, ҳам марказ фаолиятини замон талаблари даражасида такомиллаштиришда муҳим ўрин тутади. Марказда даво муолажаларини олаётган мурғаккина болажонларни, уларнинг ота-оналарини кузатар эканмиз, чексиз меҳр-мурувват, эътибор ва ғамхўрликдан хаста кўнгилларида тоғдек илинж пайдо бўлганини, қувончдан чеҳралари ёришганини ҳис қилдик. Муборак кунларда болажонлар митти жонларини азоблаётган дарддан, албатта, фориғ бўлиб, элу юрт корига камарбаста инсон бўлишларини ният қилиб қайтдик.
Муҳтарама Комилова, ЎзА
Мақолалар
