muslim.uz

muslim.uz

Середа, 17 ноябрь 2021 00:00

Ислом – бағрикенг дин

Ислом дини ўз номи билан “тинчлик” динидир. Мусулмонларнинг шиори бўлмиш ўзаро саломлашув иборасида ҳам бир-бирларига тинчлик тилаш маънолари бор. Ислом динида нафақат мусулмонлар ўртасида, балки бошқа дин вакиллари билан ҳам тинч-тотув яшашликка тарғиб қлинган. Жумладан, Қуръони каримда:


لَا يَنْهَاكُمُ اللَّهُ عَنِ الَّذِينَ لَمْ يُقَاتِلُوكُمْ فِي الدِّينِ وَلَمْ يُخْرِجُوكُمْ مِنْ دِيَارِكُمْ أَنْ تَبَرُّوهُمْ وَتُقْسِطُوا إِلَيْهِمْ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُقْسِطِينَ

яъни: “Дин тўғрисида сизлар билан урушмаган ва сизларни ўз юртингиздан (ҳайдаб) чиқармаган кимсаларга нисбатан яхшилик қилишингиз ва уларга адолатли бўлишингиздан Аллоҳ сизларни қайтармас. Албатта, Аллоҳ адолатли кишиларни севар”, дейилган (Мумтаҳани сураси, 8-оят).
Аллоҳ таоло бу ояти каримада мўмин-мусулмонларни бошқа миллат ва дин вакилларига яхши муносабатда бўлишга буюради ва уларга нисбатан адолатли бўлиш лозимлигини таъкидлайди. Жумладан, самарқандлик фақиҳ Абу Лайс Самарқандий “Баҳрул улум” номли тафсир китобида ушбу оят тафсирида: “Ўзга дин вакиллари билан борди-келди қилинг, улар билан адолатли муомала қилинг”, деб қайд қилган.
Мовароуннаҳрлик машҳур муфассир Абул Баракот Насафий “Мадорикут танзил” асарида мазкур оят шарҳида: “Ўзга дин вакилларига эҳтиром кўрсатинг, уларга сўз билан ҳам, иш билан ҳам яхши муомалада бўлинг”, деб баён этганлар.
Ҳазрати Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва саллам Ҳабашистондан келган насроний меҳмонларни ўз масжидларига туширганлар ва “улар бизнинг саҳобаларимизни ҳурмат қилган эдилар. Мен ўзим уларни иззат-икром қилишни хуш кўраман”, деб шахсан ўзлари уларга хизмат қилганлар. Шунингдек, У зот элчи бўлиб келган Нажрон насороларини ҳам ўз масжидларида ибодат қилишларига рухсат берганлар.
Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи ва саллам вафотларидан кейин ҳам, у зот бошлаб берган бошқа дин вакиллари билан яхши муомалада бўлиш анъанаси давом этди. Ҳазрати Умар розияллоҳу анҳунинг даврларида Илиё аҳли насронийларига ўзлари сўраганларидан ҳам кўп имкониятлар берилган. Мана бу ҳам Исломдаги бағрикенгликнинг яққол намунасидир.
Тарихчилар Ҳорун ар-Рашид давридаги бағрикенгликни шундай изоҳлашган: “Масиҳийлар, яҳудийлар ва мусулмонлар ҳукумат ишларида бирга ишлар эдилар”. Халифа Маъмун ўз академиясига турли дин ва мазҳаб соҳибларидан бўлган олимларни тўплаб, уларга: “Илмдан нимани хоҳласангиз, баҳс қилаверинглар, фақат тоифачилик келиб чиқмаслиги учун ҳар ким ўз диний китобидан далил келтирмаса, бўлди”, – деган экан.
Ҳозирги кунда ўзларига динни ниқоб қилиб олиб, инсониятга қарши ваҳшиёна жиноятлар содир этаётган ҳар хил тоифадаги террористлар ҳаракати нафақат Ислом дини нуқтаи назаридан, балки бошқа динлар томонидан ҳам қораланади. Чунки, Аллоҳ таоло инсонларни ер юзида иноқ, тинч, осойишта яшашларига, она заминни вайрон эмас, балки обод қилишга буюрган. Шундай экан, ундайларнинг бу манфур ишларидан Аллоҳ таоло ҳам норозидир.
Аллоҳ таоло Қуръони каримда шундай марҳамат қилган:


يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْنَاكُمْ مِنْ ذَكَرٍ وَأُنْثَى وَجَعَلْنَاكُمْ شُعُوبًا وَقَبَائِلَ لِتَعَارَفُوا إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقَاكُمْ إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ خَبِيرٌ

яъни: “Эй, инсонлар! Дарҳақиқат, Биз сизларни бир эркак (Одам) ва бир аёл (Ҳавво)дан яратдик ҳамда бир-бирларингиз билан танишишингиз учун сизларни (турли-туман) халқлар ва қабила (элат)лар қилиб қўйдик. Албатта, Аллоҳ наздида (энг азизу) мукаррамроғингиз тақводорроғингиздир. Албатта, Аллоҳ билувчи ва хабардор зотдир” (Ҳужурот сураси, 13-оят).
Ушбу ояти каримадан кўриниб турибдики, Ислом дини инсонларнинг асли бир эканлигини таъкидлайди, шунинг учун уларни дунёда бир ота-онанинг фарзандларидек ҳаёт кечиришга чақирмоқда. Ислом динида биродарлик, яхши ишларда ўзаро ҳамкорлик қилиш, ёмон ва гуноҳ ишларда ҳамкорлик қилмаслик, ҳусни хулқ, ростгўйлик, самимийлик каби инсон камолоти учун зарур бўлган маънавий қадриятлар ўз ифодасини топган. Пайғамбаримиз с.а.в. ҳам ўз рисолатлари моҳиятини ифодалаб:


إنما بعثتُ لأتممَ مكارمَ الأخلاقِ

яъни: “Мен фақат гўзал хулқларни тамомига етказиш учун юборилганман”, деганлар (Имом Молик ривояти).

Ислом дини нуқтаи назаридан бағрикенглик тушунчаси жуда чуқур маъноларга эга. Диний бағрикенглик деганда, авваламбор, динда ҳеч қандай ҳараж ва машаққат йўқ, яъни диндор бўлишлик ҳамма учун ҳам қулай, динда ҳеч кимга тоқатидан ортиқ машаққатли иш буюрилмайди, деган тушунча ҳосил бўлмоғи лозим. Баъзи ўзларини диндор қилиб кўрсатишни хоҳловчи баъзи бир кимсалар ҳаддан ташқари такаллуфга берилиб, динда қатъий буюрилмаган, балки мустаҳаб бўлган амалларни маҳкам ушлаб, ўзларини қийнаб қўядилар. Бундайлар охир оқибат диндан безиб қолишлари эҳтимоли бор.
Қолаверса, диний бағрикенглик деганда, динлараро муносабатларни яхшилаш, ўзаро ҳурмат ва эҳтиромни шакллантириш тушунилади. Мусулмонлар назарида насроний ва яҳудий динлари ҳам самовий, яъни Аллоҳ томонидан Унинг пайғамбарларига нозил қилинган диндир. Ислом динида эса, ўтган барча пайғамбарларга ва динларга ҳурмат назари билан қаралади. Қуръони каримда Аллоҳ таоло марҳамат қилади:


قُولُوا آَمَنَّا بِاللَّهِ وَمَا أُنْزِلَ إِلَيْنَا وَمَا أُنْزِلَ إِلَى إِبْرَاهِيمَ وَإِسْمَاعِيلَ وَإِسْحَاقَ وَيَعْقُوبَ وَالْأَسْبَاطِ وَمَا أُوتِيَ مُوسَى وَعِيسَى وَمَا أُوتِيَ النَّبِيُّونَ مِنْ رَبِّهِمْ لَا نُفَرِّقُ بَيْنَ أَحَدٍ مِنْهُمْ وَنَحْنُ لَهُ مُسْلِمُونَ

яъни: “Айтингиз (эй, мўминлар!): “Аллоҳга, бизга нозил қилинган нарса (Китоб)га, Иброҳим, Исмоил, Исҳоқ, Яъқуб ва унинг авлодларига нозил қилинган нарсаларга, Мусога, Исога ва (барча) пайғамбарларга Парвардигорларидан берилган нарсаларга имон келтирдик (ишондик). Биз улар ўртасидан бирортасини (пайғамбар эмас деб) ажратиб қўймаймиз ва биз Унга (Аллоҳга) бўйин сунувчилармиз” (Бақара сураси, 136-оят).
Бизнинг кўпмиллатли диёримизда диний бағрикенглик ўз ифодасини топган. Барча дин пешволари ўзаро диний байрамларида бир-бирларини табриклаб ўзаро ҳурматларини бажо келтиришади. Табиийки, бу ўша дин вакилларида ҳам ижобий тушунчаларни пайдо бўлишига сабаб бўлади.

 

Ўзбекистон мусулмонлари идораси раисининг биринчи ўринбосари

Ҳомиджон Ишматбеков

Вівторок, 16 ноябрь 2021 00:00

Ислом бағрикенглик динидир

Шукрлар бўлсинки, бугун юртимиздаги ўттиз тўрт миллиондан зиёдни ташкил этаётган халқимиз тинчлик, осойишталикда ҳаёт кечирмоқда. Албатта бунинг асосий негизи миллатлараро тотувлик, динлараро  бағрикенгликка бориб туташади. Бир юз ўттиздан зиёд миллат ва элат вакиллари аҳил иноқлқликда, шу юртнинг эртаси учун камарбаста бўлиб яшаётганлиги ҳар биримизнинг кўзимизларимизни қувнатмоқда.

Шундай экан юртнинг эртаси, фарзандларимизнинг иқболию, камолини ўйлаган ҳар бир шахс доимо огоҳ ва ҳушёр туришлиги ҳам муҳимдир. Дунё саҳнида инсоният бино бўлибдики, унинг ҳаёти доимо бир текисда кечмайди. Балки турли туман қарама қаршилик, зиддиятлардан иборатдир. Бугун кўпгина жамиятлар учун асосий хавф-хатар миллий ва диний низонинг пайдо қилинишлигидир.

Муқаддас динимизда миллат ажратиш жоҳиллик деб қаралади. Ислом  тарихига назар ташласак пайғамбаримиз Муҳаммад алайҳиссаломнинг атрофидаги саҳобаларининг ичида ҳам турли миллатга мансуб кишилар бўлганлиги, у зот соллаллоҳу алайҳи васаллам доимо бошқа эътиқод вакиллари бўлмиш яҳудий, насроний хатто буд санамларга сиғинадиган қатлам билан ҳам кенгашиб яшаганликлари маълум ва машҳурдир.

Чунки Аллоҳ таоло қуръони каримда шундай хитоб қилган:

يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْنَاكُمْ مِنْ ذَكَرٍ وَأُنْثَى وَجَعَلْنَاكُمْ شُعُوبًا وَقَبَائِلَ لِتَعَارَفُوا إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقَاكُمْ

إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ خَبِيرٌ   (سُورَةُ الحُجُرَاتِ/).13

яъни: “Эй инсонлар! Дарҳақиқат, Биз сизларни бир эркак (Одам) ва бир аёл (Ҳавво)дан яратдик ҳамда бир-бирларингиз билан танишишингиз учун сизларни (турли-туман) халқлар ва қабила (элат)лар қилиб қўйдик. Албатта, Аллоҳ наздида (энг азизу) мукаррамроғингиз тақводорроғингиздир. Албатта, Аллоҳ билувчи ва хабардор зотдир” (Ҳужурот сураси, 13-оят).

Диққат билан эътибор берсак ушбу муборак ояти каримада Аллоҳ таоло бутун бошли инсониятга хитоб ўлароқ, уларнинг барчасининг ота-онаси бир эканлигини эслатиш билан бошламоқда. Оятнинг мазмунига янада теранроқ нигоҳ ташласак, инсоният ҳаётидаги турфа хиллик уларнинг бир бирларига талпиниб, танишиб яшашликлари учун асосий мезон эканлигига урғу берилмоқда.   Инсонларнинг турли туман эътиқод ва миллатдан иборат бўлиб яшашликлари илоҳий тақсимот бўлиб, асло уруш жанжал чиқариш учун эмаслиги баён этилмоқда. Дарҳақиқат айрим тушунчаси тор кишилар фикрлаганидек ҳамма бир хил эътиқод, бир хил қиёфа, бир хил сўзлашувда яшаганда эди инсоният ҳаётида мазмун қолмас эди.

Бугунги кунда ер юзининг сайқали бўлиб чирой очиб турган Самарқанд заминига мусумон қўмондон Қутайба ибн Муслим ноананавий услубда кириб келгач, Самарқанд аҳли ўша даврдаги мусулмонларнинг пешвоси бўлмиш Дамашқдаги Умар ибн Абдулазизнинг ҳузурига адолат истаб чопар юборишади. Вазиятни синчковлик билан ўрганган Умар ибн Абдулазиз чопардан Қутайба ибн Муслим учун уч кун ичида самарқандни тарк этиши лозимлиги тўғрисидаги мактубни бериб юборадилар. Қутайба ибн Муслим эса мактубни очиб кўриши биланоқ айбига иқрор бўлиб шаҳарни тарк этади. Аввал бошда кўзларига ёвуз душман сифатида кўриниб, қалбларида қўрқув пайдо бўлган Самарқанд аҳли исломнинг бу вакилларини яхши кўра бошлайди. Чунки улар ҳаётлари давомида бу каби самимий, меҳрибон, камтарин, ҳушмуомила энг асосийси адолатли кишиларни кўрмаган эди. Энди эса Самарқанд аҳли ўз ихтиёри билан Ислом динини тўп тўп бўлиб қабул қила бошлади. Биз исломий бағрикенгликка оид бу каби кўплаб жонли мисолларни келтиришимиз мумкин.

Энг асосийси бугун халқимизга, ёш авлодга мусаффо маърифатни кенг тарқатиш ҳар биримизнинг муҳим бурчимиздир. Таркиби бузилган сув ўзининг мусаффолигини йўқотиш билан инсон танасига зарар етказганидек, соф маърифат ўзанидан бебаҳралик ҳам кўпгина ноҳуш холатларга сабаб бўлмоқда.

Аллоҳ таоло элимиз, юртимизни тинч омон айлаб, унда истиқомат қилаётган барча халқимизни бир бирларига нисбатан меҳр-оқибатини янада зиёда ва мустаҳкам бўлишини насиб этсин.

 

Ўткир домла Умирқулов Самарқанд шаҳар «Лаҳутий» жоме масжиди имом-хатиби 

Туркия давлатининг Истанбул шаҳрида жойлашган Азиз Маҳмуд Худойи вақфи муфтий Нуриддин домла Холиқназаров ҳазратларига муфтийлик вазифаси муносабати ила табрик йўллади. Унда жумладан шундай дейилади:
– Азиз Маҳмуд Худойи вақфи Собиқ Иттифоқ даврида ҳам Ўрта Осиё мусулмонларини бошқариб келган бугунги Ўзбекистон мусулмонлари идораси томонидан қилаётган хайрли ишларни эътироф этади ва юксак баҳолайди.
Фурсатдан фойдаланиб, Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий лавозимига сайланганингиз билан чин юракдан табриклаймиз, ушбу шарафли вазифангиз қардош Ўзбекистон халқига хайрли бўлишини Ҳақ таборака ва таолодан сўраймиз.
Ҳурмат ва эҳтиром ила, Азиз Маҳмуд Худойи вақфи раҳбарияти

Маълумот ўрнида, Азиз Маҳмуд Худойи вақфи 1985 йил Туркиянинг Истанбул шаҳрида жамоат фонди сифатида ташкил топган. Ушбу Фонд турли давлатларда инсонпарварлик ёрдамлари, илм-маърифат, таълим ва шу каби соҳаларда хизмат қилади.
Шу кунга қадар жуда кўп хайрия ишларини амалга оширган. Қайси мамлакатда фаолият олиб бораётган бўлса, ўша ер халқларининг миллий ва маънавий қадриятларини ҳурмат қилади. Кенг кўламли фаолиятлари натижасида нуфузли ташкилотларнинг мукофотларига сазовор бўлган.


Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати

Субота, 13 ноябрь 2021 00:00

Яхшиликка шошилинг!

ЎЗБЕКИСТОН МУСУЛМОНЛАРИ ИДОРАСИНИНГ

ҚАШҚАДАРЁ ВИЛОЯТИДАГИ ВАКИЛИ,

ВИЛОЯТ БОШ ИМОМ-ХАТИБИ

Рахматилло домла Усмонов

Янгиликлар

Top