Рўза - фойдалари энг кўп ибодатдир. Унда руҳий фойдалар билан бирга бошқа фойдалар ҳам бор. Қуйида қисқача тарзда у фойдалар ёзилади:

Нафс устидан ақл ғолиб ва назоратчи бўлади. У жуда катта фойдадир. Дарҳақиқат бутун Қуръон ва Ҳадис айни шу нарсага чорлайдики, инсон ақли пок бўлсин ва нафс мағлуб бўлсин. Рўзада бу нарса энг мукаммал даражада топилади. Чунки, рўза шаҳват ва ғазаб устидан ғолиб келади. У иккиси кўп еб-ичишлик ва хурофотлардан пайдо бўлади.

Инсон табиатида яхшилик ва фазилат пайдо бўлади. Малакутият сифати яъни, фаришталарнинг сифатлари унда намоён бўлади. Аллоҳ таъолога хос қурбат ҳосил бўлади. Чунки, инсон Аллоҳнинг муҳаббатида ўзининг еб-ичиши ва аслида жойиз бўлган нафсоний хоҳишлари яьни, ўзининг аёли ила жинсий яқинликни ҳам тарк қилади. Аввалдан манъ қилинган ва ҳаром бўлган хоҳишларга эса яқин ҳам келмайди.

Ақл қувватида зиёдалик бўлади. Қачонки, шаҳват ва ғазаб қуввати мағлуб бўлса, ақл қуввати зиёда бўлиши аниқ ва ақл ўз ишини мукаммал қилади. Яъни, инсон нажоти унга боғлиқ бўлган ишлар, намозга ғайрат, таровеҳга ғайрат, тиловатга ғайрат, Аллоҳнинг зикрига ғайрат, закот ва Аллоҳнинг йўлида инфоқ қилишга ғайрат, ўзгаларга хайрхоҳлик ва ҳамдардлик қайғуси пайдо бўлади. Шунингдек, ҳадиси шарифларда ишора қилинган бошқа яхши хаёллар унинг табиатида пайдо бўлади. Масалан, бу сабр ойидир, ғамхўрлик ойидир. Айни мана шу солиҳ амаллар ва ҳасанотлар сабабидан баракалар нозил бўлади, зоҳирий баракалар ҳам нозил бўлади ва ботиний баракалар ҳам. Мана шу, бу ойда мўминнинг ризқи зиёда бўлади дейилганидир.

"Садойе ҳақ"- журналидан. 2019-йил, апрел-май сони.

Абдулқайюм Комил таржимаси.

“Духон” сўзи “тутун” маъносини билдиради.  Суранинг 10-оятида тутун ҳақида сўз юритилган. Шунинг учун сура “Духон” деб номланган.

Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Ким кечаси Духон сурасини ўқиса, етмиш минг фаришта тонггача унинг ҳақига истиғфор айтиб чиқади”, деганлар (Имом Термизий, Имом Байҳақий ривояти).

Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадиси шарифда Духон сураси айнан қайси кечада ўқилиши айтилган: “Ким Духон сурасини жума кечасида ўқиса, (гуноҳлари) мағфират этилади” (Имом Термизий ривояти).

Абу Умома розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Ким Духонни жума кечаси ёки жума куни ўқиса, Аллоҳ унга жаннатда бир уй қуради”, дедилар (Имом Табароний ривояти).

Абдуллоҳ ибн Исо раҳимаҳуллоҳ айтадилар: “Менга хабар қилинишича, ким Духон сурасини жума кечаси – имон келтирган, тасдиқлаган ҳолда – ўқиса, тонг отганда гуноҳлари кечирилган бўлади”.

Рўза араб тилидаги «сиём» сўзидан олинган бўлиб, «бир нарсадан ўзини тиймоқ» деган маънони билдиради. Фиқҳий китобларимизда «тонг отгандан то қуёш ботгунгача ният билан ейиш, ичиш ва жинсий яқинлик қилишдан ўзини тийиш» га айтилади. Рамазон ойи рўзасини тутиш ҳижрий иккинчи санада фарз бўлган.

Аллоҳ таоло Қуръони каримда: «Эй иймон келтирганлар, сизларга ҳам, худди сиздан олдин ўтганларга фарз қилинганидек, рўза фарз қилинди, шоядки, тақво қилсангиз», деб рамазон рўзасини тутишни барча мусулмонларга фарз қилди (Бақара сураси, 183-оят).

Аллоҳ таоло бутун мусулмон умматига хитоб қилиб: «Шоядки, тақво қилсангиз», деб рамазон ойи бу Ҳақ субҳанаҳу ва таолодан қўрқув ҳисси бўлган тақвони кучайтириш учун яна бир имконият манбаи эканини чуқур ҳис этади. Кимки рамазон рўзасини тутиб, қалбида заррача Аллоҳ таолога нисбатан қўрқув бўлмаса, у одам ҳақиқий рўза тутмаган бўлади. Ва яна қайси бир инсон иймон ва эътиқод билан рўза тутадиган бўлса, Аллоҳ таоло ўша бандасини «тақво» деб аталадиган икки дунё саодатига элтувчи мукаммал бахтга муяссар этади.

Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Сизга муборак Рамазон ойи келди. Аллоҳ азза ва жалла сизга унинг рўзасини тутмоқни фарз қилди. Унда осмонларнинг эшиклари очилади, жаҳаннам эшиклари ёпилади. Ўзбошимча шайтонлар кишанланади. У ойда Аллоҳнинг бир кечаси бўлиб, у минг кечадан яхшидир. Ким у кечанинг яхшилигидан маҳрум бўлса, батаҳқиқ, маҳрум бўлибди», дедилар (Имом Насаий ва Имом Байҳақий ривоят қилишган).

Бу ойда Аллоҳ таолонинг раҳмати ила лаънатланган шайтонлар кишанланади. Жаннат эшиклари очилиб, жаҳаннам эшиклари ёпилади. Рамазон ойида минг ойга тенг Қадр кечаси бор бўлиб, уни ҳар бир мусулмон интиқлик билан кутади ва ўша кунда ибодат билан истиғфорлар айтиб, Аллоҳ таолодан билиб-билмай қилган гуноҳларининг кечирилишини сўраб дуо ва илтижолар қилади.

Демак, бу муқаддас ойда шунчалик кўп фазилатлар бор экан, ундан ҳар бир мусулмон кейинги йил келадиган рамазон ойигача ўзига зарур бўлган нарсаларни ҳосил қилиб, иймон билан савоб умидида ўтказиши керак экан.

Юқорида рамазон рўзасининг қандай фарз бўлгани ва унга оид айрим ҳадиси шарифларни ўргандик. Энди рамазон ойи рўзасини тутган инсон ўзига қандай фойдаларни касб қилишини келтириб ўтамиз.

1. Аввало, рўза тутган одам тақво малакасини ҳосил қилади. Бу гапни Ҳаттоки, ҳозирги кундаги инсонларни очлик билан даволайдиган табиблар ҳам инсон оч қолган пайтида Аллоҳдан қўрқиш, Уни доимо ҳис этиб туриш ҳисси ҳосил бўлишини айтишмоқда.
2. Рўза тутишнинг фойдаларидан яна бири – инсон соғлиғининг тикланишидир. Рўза тутиш инсонни турли хил касалликлардан халос этиши билан бирга инсон баданида тўпланиб қолган турли кераксиз моддалар, ёғлар, тузлар ва бошқа нарсаларни ҳам кетказади. Натижада инсон организими енгиллашиб, кучли ва бақувват бўлади.
3. Рамазон ойи рўзасини тутган инсон ҳавойи нафсига берилмайди. Рўза тутмаган инсон йил давомида нафси хоҳлаган нарсани ейди, ичади ва нафси қай тарафга бошласа, ўша тарафга қараб кетаверади. Лекин рўза тутган одам кун давомида ўзи ейишга ҳалол бўлган нарсалардан нафсини тийиб туради. Шу орқали у ҳавойи нафсининг хоҳиш истакларини синдиради.
4. Рўза тутган инсоннинг гуноҳлари мағфират қилинади. Бу олий бир ҳикматдир. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламдан ҳам бу борада бир қанча ҳадиси шарифлар ривоят қилинган.
5. Рўза тутган инсон ўз рўзаси сабабли фаришталарнинг мақомига кўтарилади. Биз биламизки, фаришталар фақатгина Аллоҳ таолога ибодат қилиш ва Унга тинмасдан мақтовлар айтиш билан машғулдир. Уларга нафс яъни ейиш-ичиш ва жинсий яқинлик қилиш каби нарсалар берилмаган. Бу фаришталарга хос бир сифатдир. Рўза тутган инсон айнан мана шу сифатларни ўзида ҳосил қилади.
6. Рўза тутган инсон ўзида сабр деган улуғ бир сифатга эга бўлади. Бу сифат барча инсонларга зарур бўлган ва ҳар бир одам боласи эгаллаши лозим бўлган сифатлардан бири ҳисобланади. Ўттиз кун давомида кўнгли тусаган барча нарсалардан ўзини четга олади. Бу эса, ҳар бир инсонни сабр-бардошли бўлишга ўргатади.

Аллоҳ таоло барчамизнинг савоб умидида Ўзининг розилиги учун тутаётган рўзаларимизни қабул этсин! Шундай улуғ ойларда юртимизнинг бошига тушган бало-офатларни қилаётган дуоларимиз, айтаётган истиғфорларимиз сабабли Ўзи даф қилсин!

Ҳайтмурат ЕРЕЖЕПОВ,

Имом Бухорий номидаги Тошкент

Ислом институти 2-курс талабаси.

Аллоҳ Таоло барча ибодатларни бандаларнинг ҳар икки дунё саодатини кўзлаб жорий этади.

Биринчиси ухровий мақсад бўлса, иккинчиси дунёвий мақсаддир. Бу икки сабаб ила Аллоҳ таоло бандаларига бу дунёда осойишта ҳаётни, охиратда эса кўплаб савобларни ёзади.

Ибодатларни жорий бўлишдан ухровий мақсад – мўминлар уни бажариш орқали Аллоҳ таолонинг розилигига эришиш ва унинг марҳамати ила жаннатга кириб, дўзах оловидан омонда бўлишдир.

Унинг жорий бўлишидаги дунёвий мақсад эса инсонларни руҳий ва жисмоний ҳолларини ислоҳ қилишдир. Руҳан ва жисмонан етук мўмин банда эса Аллоҳ таолонинг ҳақларини ҳам, бандаларининг ҳақларини ҳам тўла-тўкис адо этади. Мана шу икки мақсад учун жорий қилинган энг катта ибодатлардан бири – Рамазон рўзасидир. Аллоҳ таоло рўзадорга охиратда ҳисобсиз ажрлар беради.

Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам айтадилар: «Аллоҳ таоло Одам боласининг ҳамма амали ўзи учун, фақат рўза Мен учундир ва унинг мукофотини Мен – Ўзим бераман, деди».

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Жаннатнинг бир эшиги бўлиб, Райён, деб номланади. Қиёмат куни рўзадорлар ундан кирадилар, улардан бошқа бирортаси кирмас”,  дедилар.

Аллоҳ таоло жаннатга фақатгина рўзадорлар кира оладиган саккизинчи эшик ҳозирлаб қўйгани рўзанинг нақадар улуғ ибодат ва рўзадорлар Аллоҳ таолонинг ҳузурида улуғ мартабага эга эканлигини кўрсатади.

Бундан ташқари, бу ибодат рўзадорларга кўплаб дунёвий фойдаларни ҳам тақдим этади. Булар жисмоний ва руҳий соғломликдир.

“Рўза тутинглар, соғлом бўласизлар” мазмунидаги ҳадис машҳур, унинг санади заиф бўлсада, маъноси саҳиҳ ҳисобланади.

“Рўзанинг кўплаб уҳровий манфаатлари бўлганидек, жуда кўплаб дунёвий фойдалари ҳам бор. Бундан 1400 йил олдин рўза мусулмонларга фарз қилинганда одамлар унинг шифо хусусиятлари ҳақида илмий маълумотларга эга бўлмаган. Ҳатто уни азоб-уқубат ва танага нисбатан ҳақоратдан ўзга нарса эмас деб ҳисоблаганлар ҳам учраб турган. Афсуски, бундайлар ҳозир ҳам учраб туради. Лекин, бугунги замонавий турли илмий тадқиқотлар рўза бутун танага шифобахш таъсир кўрсатишини тасдиқлаяпти. Шу боис ҳам очлик билан даволаш бўйича жуда кўп китоблар ёзиляпти, бу усул тиббиётда кенг қўлланиляпти. Ҳозир очлик билан даволаш урф бўлди. Ҳатто Ғарб мамлакатларида шу усулда хизмат кўрсатувчи махсус шифохоналар бор.

Одам вужуди шундай қурилган: озиқ-овқат етказиш тўхтаган пайтда бутун куч-қувват организмни зарарли микроблар, хаста тўқималар, ўсмалардан тозалашга киришади.

Тадқиқотчи, тиббиёт фанлари доктори Роберт Бартлоу илмий изланишлари, тажрибалари билан рўза организмни тозалашда жуда катта кучга эга экани ва ҳатто бошланғич босқичдаги ўсмаларни йўқота олиши мумкинлигини исботлади (Субҳаналлоҳ).

Очлик билан даволанаётганларни кузатган олимлар уларнинг соғайиб, турли касалликлардан тамоман қутулиб кетганларига гувоҳ бўлишди. Тажрибалар рўза қонда холестерин миқдорининг камайишига, натижада юракда қон лахтаси (тромб) тиқилишининг олди олинишига сабаб бўлишини кўрсатди. АҚШда олиб борилган тадқиқотлар эса рўза қондаги қанд моддаси ва меъда шираси кислотасини ҳеч қандай дори воситаларисиз меъёрда сақлаб туришини исботлади.

Очлик таъсирларини ўрганган германиялик олимлар камида уч ёки тўрт ҳафта мобайнида 10-15 соат ҳеч нарса истеъмол қилмай енгил иш билан шуғулланиш соғлик учун жуда фойдали деган хулосага келдилар. Доктор Билл Шернбер ҳар йили бир ой рўза тутиш тетиклик ва ёшлик асоси эканини таъкидлайди.

Одесса университети олимлари ўтказган тажрибалар очлик танадан заҳарларни ҳар қандай дори-дармондан кўра яхшироқ чиқариб ташлашини кўрсатди. Масалан, рўза пайтида аммиакнинг чиқарилиши 100 баробарга кучаяди.

Одамлар одатда фан тасдиқлаган, амалда исботини топган нарсаларга кўпроқ ишонади. Бироқ, рўзанинг ҳали фан аниқлолмаган фойдалари бўлиши шубҳасиз. Бу фойдалар аста-секин ўз исботини топади”[1].

Бизни мусулмонлардан қилган Аллоҳ таолога ҳамдлар бўлсин.

Шайх Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуфнинг “Ҳадис ва ҳаёт китобларидан фойдаланилди.

Муҳаммад Али МУҲЙИДДИН,

Тошкент Ислом институти 3-курс талабаси.

[1] Орифжон Мадвалиев