Жорий йилнинг 14 январь куни “Озодлик” радиосининг “BUGUNUZ” расмий телеграм каналида “Маданият вазирлигидан “Вақф” жамғармасига ўтказилган 189 обида қаровсиз қолди” номли мақола эълон қилинди.

Дастлабки таассуротда ушбу мавзунинг ёритилиши юртимиздаги тарихий қадамжолар ва муқаддас зиёратгоҳларни асраб-авайлашга жонкуярлик сифатида кўринади. Аммо мақолани теранроқ мутолаа қилувчи зийрак муштарий маълумотлар фақат бир ёқлама экани, айбланаётган ташкилотнинг ёритилаётган масала бўйича изоҳлари келтирилмагани, айрим асоссиз маълумотлар мавжудлиги (мисол учун, нима сабабдан мақоладаги “баъзи бинолар ичидаги ложувард кошин ва ўймакор устунлар ғойиб бўлди” каби ҳолатларни аниқлаган мутасаддилар ёки ушбу маълумотга эга шахслар тегишли идораларга хабар бермаган) ушбу мақола айрим манфаатдор тарафнинг хоҳиш-истакларини кўзлаб ёки навбатдаги “сенсация” орқасидан обрў орттириш илинжида эълон қилинганини дарҳол англайди.

Мўътабар манбаларимизда ҳам адолатли ҳукм чиқаришда икки тарафнинг важларини тинглаш лозимлиги таъкидланади. Хусусан, “Сод” сурасининг
21-24-оятлари тафсирида Довуд алайҳиссаломнинг тавба қилишига сабаб бўлган хатоси даъвогарларнинг иккисидан баробар сўраб, муаммони аниқлаб, сўнгра ҳукм чиқармасдан, бир томоннинг гапи билан ҳукм қилиб юборгани келтирилади.

Энди мақолада келтирилган важлар юзасидан батафсилроқ маълумотлар келтирсак:

Биринчидан, Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2018 йил 28 августдаги 708-сонли Фармойишида қайд этилган 189 та зиёратгоҳ Маданият вазирлигидан тўлиқ Фонд тасарруфига ўтказилмаган, балки вазирликнинг Маданий мерос департаменти ва унинг ҳудудий департаментлари баланси ва тасарруфида бўлиб, “Вақф” фондига уч томонлама ижара шартномаси асосида текин фойдаланиш учун бириктирилган.

Иккинчидан, мақоладаги “ëдгорликларга хизмат кўрсатувчи мутахассислар йўқлиги” иборасига ҳам аниқлиқ киритиш талаб этилади. Агар ушбу фикрда “моддий маданий мероснинг кўчмас мулк объектлари ҳолатини кузатиб бориш, муҳофаза ва сақланишига салбий таъсир этиши мумкин бўлган омилларни ҳамда нооқилона фойдаланилишига олиб келиши мумкин бўлган вазиятларни аниқлаш” бўйича мутахассис назарда тутилган бўлса, унда бу фаолият Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2019 йил 30 мартдаги “Ўзбекистон Республикаси Маданият вазирлиги ҳузуридаги Маданий мерос департаменти фаолиятини ташкил этиш ҳамда моддий маданий мерос объектларини муҳофаза қилиш ва улардан фойдаланишга оид айрим норматив-ҳуқуқий ҳужжатларни тасдиқлаш тўғрисида”ги 265-сон қарорига мувофиқ моддий маданий мерос объектларини муҳофаза қилиш бўйича жамоатчи инспекторлар томонидан амалга оширилади.

“Вақф” хайрия жамоат фонди фаолият йўналишини эътиборга олган ҳолда, жойларда доимий штат асосида ишлайдиган санъатшунос мутахассисларга ҳам эҳтиёж мавжуд эмас. Чунки зиёратгоҳларда амалга ошириладиган реставрация ҳамда маданий мерос объектларининг тарихий-маданий қимматини асрашга доир ишлар жойлардаги инспекциялар билан келишилган ҳолда олимлар, халқ усталари, реставраторлар, экспертлар билан ҳамкорликда, меҳнат шартномаси асосида Илмий кенгаш рухсати билан ўрнатилган тартибда амалга оширилади.

Ўз навбатида таъкидлаш жоизки, ҳозирда ушбу масканлар фаолиятини самарали ташкил этиш, ҳудудни ободонлаштириш ҳамда аҳолига хизмат кўрсатиш мақсадида “Вақф” фондига бириктирилган 189 та зиёратгоҳда 
760 нафар ходим фаолият юритмоқда. Уларнинг аксарияти аввалдан зиёратгоҳларда фаолият олиб борган.

Учинчидан, “Вақф” фонди томонидан зиёратгоҳ ва қадамжоларда амалга ошириладиган ташкилий-ҳуқуқий ҳамда маданий-маърифий ишлар бўйича 2019-2023 йилларга мўлжалланган “Йўл харитаси” ишлаб чиқилган. Ушбу “Йўл харитаси” доирасида 2019 йилда зиёратгоҳ ва қадамжоларни сақлаб туриш, таъмирлаш, ободонлаштириш ва уларнинг инфратузилмасини янада ривожлантиришга ишлари учун жами 18,6 млрд сўм маблағ сарфланди. Биргина мисол, ободонлаштириш ишлари учун Самарқанд вилоятидаги “Шоҳи Зинда” мажмуасига 1 млрд 142 млн сўм, “Хўжа Дониёр” зиёратгоҳига 29,7 млн сўм вилоят бўйича 5,5 млрд сўм ҳамда Хоразм вилоятидаги зиёратгоҳларга
910 млн сўм миқдорда маблағ ажратилган.

Гўёки қаровсиз қолгани айтилаётган Бухородаги “Чор Бакр” мажмуаси ҳамда Самарқанддаги “Ҳазрати Хизр” обидаларида 2018-2019 йиллар давомида 3 млрд. сўмга яқин кенг кўламли реставрация ва ободонлаштириш ишлари амалга оширилган.

Хивадаги “Саид Муҳаммад Моҳи рўйи Жаҳон” мажмуасида сақланаётган туман ободонлаштиришга тегишли бўлган ашёларга келсак, ушбу “супургилар” айнан зиёратгоҳ Фондга бириктирилганидан сўнг ички ҳудуддан алоҳида хўжалик хонасига кўчирилган.

Тўртинчидан, Фонд мутасадди раҳбарлари хизмат ваколатларини суиистеъмол қилиб¸ фонд тасарруфидаги биноларни талон-торож қилгани ва хайрия маблағларини ўзлаштиргани ҳақидаги ёлғон иддаолари масаласида ҳам етарли раддиялар берилган эди.

“Маданият вазирлигидан “Вақф” жамғармасига ўтказилган 189 обида қаровсиз қолди” номли мақолани синчковлик билан ўқиган муштарий “Нуруллабой” саройи ҳақидаги қисмига келганда, шубҳасиз муаллифнинг мақсади нима эканини англаши қийин эмас.

Доно халқимизда “иш бор жойда камчилик бўлади”, деган гап бор. Жумладан, “Вақф” хайрия жамоат фондининг зиёратгоҳлар йўналиши бўйича фаолияти ҳам хатолардан холи эмас. Эътироф этиш керакки, Сиз азиз юртдошларимизнинг таклифларингиз, амалий саъй-ҳаракатларингиз билан ривожланиб бормоқда. Ушбу фонднинг келажаги, ривожи ҳам, шубҳасиз сизларнинг ташаббусингиз билан амалга ошади.

Сўзимиз сўнгида, турли баҳс-мунозалардан четланган ҳолда, ҳурматли муаллифга бирор муаммоли масалани кенг жамоатчиликка етказишдан аввал уни атрофлича ўрганиш, қандайдир хусуматларни четга суриб, ислоҳ учун ҳаракат қилиш манфаатли бўлишини эслатиб ўтишни лозим топдик.

Шунингдек, “Вақф” фонди ўз фаолиятини такомиллаштириш бўйича билдириладиган барча ўринли таклиф ва мулоҳазаларни мамнуният билан қабул қилишга тайёр эканини маълум қилади.

“Вақф” хайрия жамоат фонди Матбуот хизмати

Ўмон Султони Қобус бин Саид вафот этгани муносабати билан ушбу давлатнинг Ўзбекистондаги фавқулодда ва мухтор элчиси Аҳмад бин Саид бин Умар ал-Касирийга Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий Усмонхон Алимов ҳазратларининг таъзиялари етказилди.

14 январь куни Ўзбекистон мусулмонлари идораси раисининг биринчи ўринбосари Хомиджон Ишматбеков ва Халқаро алоқалар бўлими мудири Муҳаммад-Акмалхон Шакиров Тошкент шаҳридаги Ўмон Султонлигининг Ўзбекистондаги элчихонасига ташриф буюриб, элчи Аҳмад бин Саид бин Умар ал-Касирийга муфтий ҳазратларининг ҳамдардликлари изҳор қилинди ҳамда элчихонанинг эсдалик китобига Диний идоранинг таъзияси қайд этиб қўйилди.
Қобус бин Саид мамлакат халқининг фаровонлиги ва халқаро майдондаги ўрнини ҳар томонлама мустаҳкамлаш йўлида беқиёс саъй-ҳаракатларни амалга оширган таниқли ва моҳир давлат арбоби эди.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати

Баъзи кишилар Александр Македонский билан Искандар Зулқарнайнни иккаласи битта шахс дейишса,айрим кишилар эса Искандар Зулқарнайнни Александр Македонскийга ҳеч қандай алоқаси йўқ дейишади.

 Аввал Александр Макодонский ҳақида сўз юритадиган бўлсак, у тарихий шахсдир. Тарих саҳифаларидан маълумки,милоддан аввалги 360 йилда Македонияда Филип (II)тахтга ўтиради. Милоддан  аввалги 336 йилда Филип (II) ўлдирилади ва унинг 20 ёшли ўғли Александр отасининг тахтини эгаллайди. Александр Македонский   Кичик Осиё, Сурия, Фаластин, Финикия, Миср ерларини қўлга киритади. Александр Македонский  Афғонистоннинг жанубий томонларини эгаллаб,Ҳиндиқуш тоғлари орқали Ўрта Осиёга ҳам кириб келади. Ўрта Осиёдаги  Бақтрия, Сўғдиёна, Марғиёнани эгаллайди. Милоддан аввалги 324-327 йилларда у Ҳиндистонни забт қилади. Александр Македонский милоддан аввалги 323 йилда вафот этади.

  Искандар Зулқарнайн  ҳақида эса  “Қуръони Карим”нинг  “Қаҳф” сураси 83-98-оятларида шундай дейилади: “ ( Эй Муҳаммад) Сиздан Зулқарнайн ҳақида сўрайдилар. Айтинг: “ Мен сизларга у ҳақдаги хабарни ҳозир ўқиб берурман”. Дарҳақиқат, Биз ун (Зулқарнайн) га бу ер юзида мартаба бердик ва ( истаган) барча нарсасига йўл (имконият) ато этдик. Бас, у (аввал Ғарбга қараб) йўл олди. ( Кетаётиб) Қуёш ботадиган жойга етгач, унинг (қуёшнинг) бир лойқа ( ёки қайноқ) булоқ(орти)га ботаётганини кўрди ва (булоқ) олдида бир қавмни учратди. Биз:“Эй Зулқарнайн! Ё (уларни) азобга дучор қилурсан ёки уларга яхши муомилада бўлурсан”, -дедик. У айтди:“ Зулм қилган кимсани, албатта, азоблагаймиз. Сўнгра Парвардигорига қайтарилгач, У зот уни янада хунук азоб билан азоблагай. Энди иймон келтириб эзгу иш қилган кишига келсак, унинг учун гўзал мукофот ( жаннат) бўлур. Биз ҳам унга ишимиздан осонларини буюрурмиз”. Сўнгра, у (шарққа қараб) йўл олди. (Кетаётиб) қуёш чиқадиган жойга етиб боргач, унинг(қуёшнинг) бир қавм узра чиқаётганини кўрди. Биз улар учун ундан (қуёшдан тўсувчи)  бирон парда қилмаган эдик. (Унинг иши)  шунақа. Албатта, Биз  унинг ҳузуридаги илмларни иҳота қилиб олганмиз. Сўнгра, у яна йўл олди. (Кетаётиб) икки тоғ ўртасига етиб келгач, у (тоғлар ортида) бирон гапни сира  англай олмайдиган қавмни учратди. Улар: “Эй Зулқарнайн! Албатта, (шу тоғлар ортидаги) Яъжуж ва Маъжуж (қабилалари)Ер юзида бузғунчилик қилгувчилардир. Бизлар сенга бир (миқдор) ҳақ тўласак, биз билан уларнингўртасига бир тўғон қуриб берурмисан?” -дедилар.   (Зулқарнайн) айтди: “ Раббим менга ато этган нарсалари  сизлар берадиган нарсадан яхшироқдир. Бас, сизлар менга куч-қувват билан ёрдам берингиз, токи мен сизлар билан  уларнинг ( Яъжуж ва маъжужнинг) ўртангизга бир тўсиқ (тўғон)  бино қилай. Сизлар менга темир парчаларини келтирингиз, то (парчалари) иккала тоғ ёнбағирлари  билан баробар бўлгач, (оловга) дам урингиз!”-деди.  Бас, қачон у ( темир-терсакларни) оловга айлантиргач (эритгач) , деди:             “ Менга эритилган мис ҳам келтирингиз, токи унинг( темир парчаларининг) устидан қуяй! Ана, энди улар (Яъжуж ва маъжужлар) унинг ( тўсиқнинг) устига чиқишга ҳам, уни тешиб ўтишга ҳам қодир бўлмай қолишди. “Бу Раббим (томони)дан бўлмиш бир марҳаматдир.               Энди, қачонки, Раббимнинг (Яъжуж ва Маъжуж чиқади, деб) ваъда қилган вақт келганида       ( Қиёмат олдидан), Ўзи у(тўсиқ)ни теп-текис қилиб қўяр. Раббимнинг ваъдаси ҳақдир”, -деди у [1]”.

                   Бу оятларнинг тафсири ҳақида Шайх Усмонхон Алимов муфтий ҳазратлари ўзларининг “ Тафсири Ирфон” китобларида: “Аллоҳ таоло Зулқарнайнга ер юзида салтанат, мол-дунё, қўшинлар ва бошқа катта имкониятларни берган эди. У мағриб(кун ботар томон) ва машриқ ( кун чиқар томон) орасида кезгани учун унга Зулқарнайн ( икки шохли) деб лақаб берилган. Шунингдек, Аллоҳ таоло унга ҳукм юритиш, иморат қуриш ва ободончилик, давлатни мустаҳкам тутиш каби ишларнинг сабабини ҳам ўргатган эди[2]”деб ёзадилар.  

           Қуръони Каримда берилган Искандар  Зулқарнайн билан македониялик Александр Македонский ўртасида бир қанча фарқлар бор.Шу фарқлардан айримларини келтирамиз.

                       “ Қуръони Карим”да қиссаси берилган Искандар Зулқарнайн Аллоҳнинг ягоналигига иймон келтирган, солиҳ инсон бўлган. Алексанр Македонский ҳақида эса бу нарсалар тарихий манбаларда баён қилинмаган. Бу ҳақда “Тафсири Ирфон”да шундай дейилади: “ Макка мушрикларининг Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан сўраган нарсалари ичида ғор эгалари ва руҳдан ташқари Зулқарнайн ҳам бор эди.Зулқарнайннинг шахси, унинг қаерда ва қачон яшагани, борган жойлари, қилган ишлари ҳақида жуда кўп гаплар, фараз-тахминлар бор. Улардан айримлари тафсир китобларимизда ҳам келтирилган. Аммо буларни ҳеч ким айнан Қуръонда зикр этилган Зулқарнайн ҳақида, деб узил-кесил айтолмайди. Масалан, баъзилар“ Қиссадаги Зулқарнайн Македонияли Искандар”, дейишган.  Бу гап хатодир, чунки македонияли Искандар Аллоҳнинг ягоналигига ишонган мўмин бўлган эмас, Қуръондаги Зулқарнайн эса мўмин одамдир[3]”. Ва яна Шайх Абдулазиз Мансур  “ Қуръони Каримнинг таржима ва маънолари” китобларида: “ Қуръонда зикр этилган Зулқарнайннинг исми Искандар бўлиб, Сулаймон (а.с.) каби дунёни эгаллаган ҳукмдорлардандир. Ўтмишда кофирлардан ҳам икки подшоҳ - Намруд ва Бухтунассир дунёга ҳукмдор бўлишга уруниб кўрган, дейилади. Зулқарнайннинг пайғамбар ёки валий ёхуд подшоҳ эканида ихтилоф бор. Али (рз.): “ У солиҳ банда бўлган ва Аллоҳ унга ер подшоҳлигини, илм ва ҳикматни ато этган. Аллоҳ йўлида бошига урилган зарбадан икки бор ўлиб тирилгани учун унга “зулқарнайн”, яъни “ икки шохли” лақаби берилган”, деганлар[4]” деб ёзадилар. 

 Алексанр Македонский Исо пайғамбар туғилишларига яқин даврларда яшаган.                   “ Қуръони Карим”да қиссаси берилган Искандар Зулқарнайн эса Иброҳим алайҳиссалом даврида яшаган. Бу ҳақда ҳам “ Тафсири Ирфон”да: “ Ибн Ҳажар Асқолоний “ Фатҳул-Борий”да шундай ёзади: “ Улкан тобеъин фақиҳлардан Убайд ибн Умар йўлидан ривоят қилинишича, Зулқарнайн пиёда ҳаж қилган ва унинг хабарини эшитган Иброҳим алайҳиссалом Зулқарнайнга пешвоз  чиққанлар”. Абдуллоҳ ибн Аббосдан ( розияллоҳу анҳумо) ривоят қилинишича, “ Зулқарнайн Масжидул-Ҳаромга кирган, Иброҳим алайҳиссалом унинг қўлини олиб кўришган”. Ибн Ҳишом ёзади: “ Иброҳим алайҳиссалом бир масалада Зулқарнайндан ҳукм сўради, Зулқарнайн унга ҳукм чиқариб берди[5]”. Ибн Ҳажар айтади: “ Мазкур ривоятлар бир-бирини тасдиқлаб-қувватлаб келяпти”.  Яна бу ҳақда Ибн Касирнинг “ Тафсирул-Қуръонил-аъзийм” номли китобларида шундай дейилади:              “ Искандар Зулқарнайнни румлик деювчиларнинг далиллари кучсиздир. Румлик Искандар  Филис ( Филип )  ўғли Мақдуний ( македониялик)дир.  Қуръонда  келган Зулқарнайн тўғрисида Азроқий  бундай дейдилар: “ (Искандар Зулқарнайн)  Байтуллоҳни Иброҳим (с.а) билан бирга  тавоф қилган,  вазири Хизр а.с. бўлган.  Искандар Мақдунийнинг вазири эса машҳур файласуф Аристотолий (Аритотель)  бўлган. У (Александр Македонский) Исо алайҳиссаломдан олдин,  милоддан олдинги (336-323)  йилларда ҳукмронлик қилган [6]”.  

                     Александр Македонский македониялик бўлиб, Искандар Зулқарнайн эса ривоят қилинишича мисрлик бўлган. Бу ҳақда “ Тафсири Ирфон”да:  “Ибн Исҳоқ шундай ёзади: “ Менга ўтганларнинг илмидан олиб, ажамлардан ривоят қиладиган одамлардан бирининг айтишича, Зулқарнайн мисрлик киши бўлиб, исми Марзубон ибн Марзуба Юнонийдир. У Юнон ибн Ёфас ибн Нуҳнинг авлодидан бўлган[7]” дейилади. 

                 Александр Македонский милоддан олдинги 356 йилда туғилиб, 33 ёшида ўз давлатининг янги пойтахти Бобилда вафот этган бўлса, “ Қуръони Карим”да қиссаси берилган Искандар Зулқарнайн  “ Искандария” шаҳрини барпо қилган. “Тафсири Ирфон”да:  “ Ибн Ҳишом эса бундай дейди: “ У (Зулқарнайн) нинг исми Искандардир, Искандарияни барпо қилган одам шу. Шунинг учун унга нисбат берилиб, “ Искандария” дейилган”                 ( Сийратун-Набавийа) [8]” дейилади. 

                      Шайх Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуф ҳазратлари ҳам Александр Македонский Искандар Зулқарнайн эмаслигига ўзларининг “ Зикр аҳлидан сўранг” китобларида шундай жавоб берадилар: “ Мисол учун, баъзилар: “ Қиссадаги Зулқарнайндан мурод македониялик Искандар” дейишган.  Бу гап умуман нотўғри, чуки у мушрик одам бўлган, бутларга, юлдузларга сиғинган. Македониялик Искандрнинг номи Александр Македонский бўлиб, тахминан милоддан 330 йил олдин ўтган ва Арастунинг шогирди бўлган. Дунёнинг кўп ерларини ишғол қилган, Форсда уруш олиб борган. Подшоҳ Дорони енгиб унинг қизига уйланган ва ҳоказо.  Имом Шавконий ушбу маълумотларга хулоса ясаб, Александр Македонский Қуръони Каримдаги Зулқарнайн деган гапга раддия беради: “ Бу жуда ҳам мушкул! Чунки у кофир бўлган. Арастунинг шогирди бўлган, кўриниб турибдики, Зулқарнайн солиҳ банда бўлган.  Аллоҳ унга кенг мулкни берган ва бунга Қуръон ишора қилган”.  Зулқарнайн мағриб ва машриқнинг  чекка жойларигача борган, Яжуж ва Маъжуж қавмига йўлиқиб, уларни тўғон билан тўсиб қўйган.Александр Македонскийни мазкур нарсаларнинг бирортасига  муяссар бўлгани тарихда маълум эмас. “Зулқарнайннинг Александр  Македонский билан чалкаштирилишига асосий сабаб, арабларнинг Александрни арабчалаштириб Искандар деб аташганлари бўлган” дейишади баъзи мутахасисилар[9]”.

                 Юқорида баён қилинган фарқларга асосан биз “ Қуръони Карим” да қиссаси келтирилган Искандар Зулқарнайн билан македониялик Александр Македонский битта шахс эмас, балки улар алоҳида-алоҳида шахс деган хулосага келамиз. 

                                      Руҳиддин АКБАРОВ,

Қарши тумани “ Акбар халифа эшон ибн Мухтор” масжиди имоми.

[1] Шайх Абдулазиз Мансур. Қуръони Карим маъноларининг таржима ва тафсири. “ Тошкент Ислом университети” нашриёт-матбаа бирлашмаси. Тошкент. 2018. 302-304-бетлар.

[2] Шайх Усмонхон Темурхон Самарқандий. “ Тафсири Ирфон ”. Тошкент. “ Шарқ ” нашриёти. 2019. 3-жилд. 158-159-бетлар.

[3] Шайх Усмонхон Темурхон Самарқандий. “ Тафсири Ирфон”. Тошкент. “ Шарқ” нашриёти. 2019. 3-жилд. 158-159-бетлар.

[4] Шайх Абдулазиз Мансур. Қуръони карим маъноларининг таржима ва тафсири. “ Тошкент Ислом университети” нашриёт-матбаа бирлашмаси. Тошкент. 2018. 303-бет.

[5] Шайх Усмонхон Темурхон Самарқандий. “ Тафсири Ирфон”. Тошкент. “ Шарқ” нашриёти. 2019. 3-жилд. 158-159-бетлар.

[6] Ибн Касир “ Тафсирул-Қуръонил-аъзийм”. “ Дорул-маърифа” Байрут. 1989. 40-41-бетлар.

[7] Шайх Усмонхон Темурхон Самарқандий. “ Тафсири Ирфон”. Тошкент. “ Шарқ” нашриёти. 2019. 3-жилд. 158-159-бетлар.

[8] Шайх Усмонхон Темурхон Самарқандий. “ Тафсири Ирфон”. Тошкент. “ Шарқ” нашриёти. 2019. 3-жилд. 158-159-бетлар.

[9] Шайх Муҳаммад Содиқ Муҳммад Юсуф. “ Зикр аҳлидан сўранг ”. “ Ҳилол-нашр” нашриёти. 2018. 2-жилд. 40-41-бетлар.

(эр-хотин ўртасидаги суҳбат)

- Асрни ўқидингми?

- Йўқ.

- Шомничи?

- Ўқимадим.

- Нима учун?

- Ишдан чарчаб келгандим. Шунга бироз ётиб, дам олдим.

- Тушунарли. Хуфтонга азон айтилмасидан туриб тезда аср ва шомни ўқиб ол.

Эртаси куни эр хизмат сафарига жўнади. Одатда манзилига етиб боргач, аёлига қўнғироқ қилиб қўярди. Аммо бугун қўнғироқ қилмади ёки “Етиб келдим” деб смс ёзмади. Аёл ўзи эрига қўнғироқ қилди. Эри эса телефонни кўтармади. Қайта-қайта қўнғироқ қилдию барибир тушолмади. Безовта бўла бошлади. Эрининг бундай одати йўқ эди. Бу сафар эса ўзи қўнғироқ қилмагани етмагандек, аёлининг қўнғироғига ҳам жавоб бермаяпти. Орадан бир неча соат ўтгач, эри телефон қилди. Аёл шошганча телефонни кўтариб, гапира кетди:

- Эсон-омон етиб бордингизми?

- Ҳа, етиб келдим. Алҳамдулиллаҳ.

- Қачон етиб бордингиз?

- Тўрт соатча бўлди.

Аёл ғазабланди, овози ўзгарган оҳангда деди:

- Тўрт соат бўлди? Нега хабар бермадингиз?

- Йўлдан чарчаб келгандим, ётиб бироз дам олдим.

- Мен билан бир неча дақиқа гаплашсангиз нима бўларди? Телефон овозини эшитмадингизми?

- Эшитдим.

- Эшитдингиз-у, аммо жавоб бермадингиз. Нега? Мени ўйламадингизми?

- Ўйладим. Лекин сен ҳам кеча намозга азон айтилганида Аллоҳнинг ибодатига шошилишни ўйламадинг. Бир неча дақиқада намозингни ўқиб олсанг нима бўларди?

Аёл бироз сукутдан сўнг “Ҳа, тўғри. Сиз ҳақсиз. Мен хато қилдим. Бу ишимдан пушаймонман” деб хўнграб йиғлаб юборди.

Эри аёлининг ўзидан узр сўрагандек бўлганини сезиб, бундай деди:

- Сен кечиримни мендан эмас, Аллоҳ таолодан сўра! Бошқа ҳеч қачон намозингни қазо қилма! Биласанми, менинг энг катта орзуларимдан бири – сен билан жаннатда ҳам бирга бўлишдир.

Эрининг бу насиҳатидан сўнг аёл намозларига янада эътиборлироқ бўлиб, уларни ўз вақтида адо этадиган бўлди.

Ҳа, азизлар, сизни чин қалбдан севадиган киши сизни Аллоҳ таолонинг розилиги сари ундовчи, гуноҳга қўл уришингиздан тўсувчи кишидир.

Зеро, оламлар Робби Қуръони Каримда шундай деб марҳамат қилган:

وَأْمُرْ أَهْلَكَ بِالصَّلَاةِ وَاصْطَبِرْ عَلَيْهَا لَا نَسْأَلُكَ رِزْقاً نَّحْنُ نَرْزُقُكَ وَالْعَاقِبَةُ لِلتَّقْوَى

“Аҳлингни намозга амр эт ва ўзинг унга сабр қил. Биз сендан ризқ сўрамасмиз. Биз сенга ризқ берурмиз. Оқибат тақвоникидир” (Тоҳа сураси, 132-оят).

Аллоҳ таоло барчамизни намозини ўз вақтида адо этадиган бандаларидан қилсин!

Интернет маълумотлари асосида Нозимжон Ҳошимжон тайёрлади

Яқин вақтгача кўпчилик пойтахтимизда жойлашган Сузук ота зиёратгоҳи ҳақида билмас, у ердаги мақбара ва эски масжид эса зах тортиб қолган эди. Бугун ушбу мажмуада Сузук ота мақбараси ва масжиди, музей, дўкон, кутубхона ва бошқа бинолар қад ростлади. 1,3 гектар ҳудудда ҳунармандлар учун икки қаватли ўттизта намунавий уй-жой барпо этилди.

Сузук ота

Асл исми Мустафоқул бўлган Сузук ота Хожа Аҳмад Яссавийнинг қизи Гавҳари Хуштожнинг кенжа фарзанди бўлгани, 1140 йили Туркистоннинг Қорачуқ қишлоғида туғилгани, бобоси Аҳмад Яссавий уни: “Менинг сузигим (суюклигим), хуш келдингиз!” деб эркалагани сабабли Сузук деб ном олгани манбаларда қайд этилган.

Сузук ота маҳалласи

– Тақдир тақазоси билан Сузук ота Тошкентдаги Чақар, Чуқуркўприк ва Мирлар маҳаллаларида яшаб, бу ерларни обод қилади, – дейди “Сузук ота” маҳалла фуқаролар йиғини фаоли Собитхон Турсунов. – Кейинчалик ўз юртидан яқинлари, қорилар, уста-ҳунармандларни олиб келади. Ўша пайтда бу маҳалла “Усталар”, “Хўжалар” маҳалласи деб юритилган. Мустафоқул ёшларга ҳунармандчилик ва бошқа касб-кор сирларини ўргатади. Юзлаб шогирдларга пири комил бўлади. 1217 йили у киши вафот этади ва кейинчалик маҳалла “Сузук ота” деб аталади. Маҳалла номи шўролар даврида “Бауман”, “Коминтерн”, “Қаҳрамон” ва “Обод” деб ўзгартирилди. 1996 йили унинг тарихий номи қайта тикланди.  

Сузук ота меъморий мажмуаси

Ушбу меъморий мажмуа XVI–XIX асрларда бунёд этилган, бироқ турли талатўплар оқибатида бузилиб, харобага айланган эди, – дейди “Сузук ота” жоме масжиди имом-хатиби Аюбхон Суфиев. – Мажмуа 2018–2019 йилларда қайта бунёд этилди. XIX асрда Сузук ота мақбараси, унинг атрофидаги қабристон ободонлаштирилиб, масжид барпо этилган. 1930 йили масжид ва мадраса ёпилиб, металл буюмлар корхонасига айлантирилган. Кейинчалик табиий ва ижтимоий сабабга кўра бузилиб кетган. Вайрон бўлган мақбара остки қисмида 2,5 метрли кенг хона борлиги аниқланди.  Сузук ота мақбараси асл кўринишида кайта тикланди. Мақбара ичкарисидаги бешта дахма Яссавия тариқати шайхларига тегишли.

Сузук ота масжиди

Янги масжид хонақоҳи 1200 намозхонга мўлжалланган. Жоменинг маҳобатли гумбази, иккита 36 метрли минораси, шинам айвон ва шарқона услубдаги эшиклари намозгоҳга ўзгача салобат бахш этиб турибди. Айвоннинг айрим жойлари реставрация (қайта тикланди) қилинди.

Бугун Сузук ота мажмуаси нафақат маънавият ва эзгулик нурини таратувчи муҳташам масканга, балки хориж ва юртимиз зиёратчиларининг муборак қадамжосига айланди.

Баҳриддин ХУШБОҚОВ 

тайёрлади.