www.muslimuz
Кечиримли бўлиш иймондандир
Муқаддас ислом динимиз инсонларни кечиримли бўлишга тарғиб қилади. Чунки кечиримли бўлишда инсонлар учун кўп манфаатлар бор. Аввало, Кечирган инсон ўзини енгил тортиб, Аллоҳдан бўладиган ажрга лойиқ бўлса, кечирилган инсон эса кечиргучига нисбатан бўлган адовати кетиб, қалбида унга нисбатан илиқлик ва меҳр пайдо бўлади.
Аллоҳ таоло ўзининг каломида шундай баён қилади: “Яхшилик билан ёмонлик баробар бўлмас. Сен яхшилик бўлган нарса ила даф қил. Кўрибсанки, сен билан орасида адовати бор кимса, худди содиқ дўстдек бўлур”.(Фуссилат сураси 34-оят)
Дарҳақиқат, турли-туман хулқ-атворли одамлар орасида яшар эканмиз, албатта улардан бир қанча озор-азиятлар кўрамиз. Агар ҳар бир шундай кўнгилсизлик бизга қаттиқ таъсир этиб, ғамга ботириб қўяверса, шубҳасиз, бутун ҳаётимиз азобга айланади. Шу боис имкон қадар ён-атрофимиздагиларнинг хатолари, билиб-билмай етказган озорларига сабр қилиб, кечиришга ҳаракат қилайлик. Шунда бир-биримизга меҳр-муҳаббатимиз зиёда бўлади. Гоҳида бошқалардан бирор ёмонлик ёки зулм ўтса ҳам, синов деб қабул қилишимиз зарур. Аллоҳ таоло Қуръони каримда марҳамат қилиб айтадики:
“Албатта, ким (ўзига етган озор-азиятларга) сабр қилса ва (интиқом олмай Аллоҳ учун) кечириб юборса, шак-шубҳасиз бу (иш) ишларнинг мақсадга мувофиғидир”. (Шўро сураси, 43-оят).
Аллоҳ таоло яна: “Кечиримли бўл, яхшиликка буюр ва жоҳиллардан юз ўгир”, деган (Аъроф сураси, 199-оят).
Яъни, ўзаро муомала-муносабатда кечиримли бўл, осон йўлни тут. Одамларга нисбатан ўта талабчан бўлма. қилган хатоларини авф этувчи, кенг бағирли бўл.
Ал-Асбаҳонийдан қилинган ривоятда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салам шундай марҳамат қиладилар:
“Қиёмат куни Аллоҳ бутун халойиқни жамлаганида бир нидо қилувчи: “Фазл эгалари қани?” деб нидо қилади. Шунда озчиликни ташкил қилувчи бир гуруҳ инсонлар турадилар. Улар жаннат сари шошиб юрадилар. Уларни фаришталар кутиб олиб: “Жаннат сари шошиб келаяпсизлар?” дейишади. Улар: “Биз фазл эгаларимиз”, дейишади. Фаришталар: “Фазлларингиз нимадан иборат эди?” дейдилар. Улар: “Агар бизга зулм қилинса, сабр қилар эдик. Жоҳиллик қилинса, ҳалимлик қилардик”, деб жавоб беришади. Уларга: “Жаннатга киринглар! Амал қилувчиларнинг ажри (мукофоти) қандай ҳам яхши!” дейилади
Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламдан сўрадилар:
“Ё Расулаллоҳ, гўзал хулқ нима?” Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам унга жавобан ушбу оятни ўқидилар: “Авф-марҳаматли бўлинг, яхшиликка буюринг ва жоҳиллардан юз ўгиринг” (Аъроф, 199).
Сўнгра: “Гўзал хулқ – узилган (қариндошинг) га боғланмоғинг, бермаганга бермоғинг, сенга зулм қилганни кечирмоғингдир”, дедилар.
Халқимизда “Беайб Парвардигор” деган ҳикмат бор. Инсон хатодан ҳоли эмас. Одамлар бир-бирларининг хатоларини кечириши, тузатиши уларнинг олийжаноб хулқ эгаси эканидан далолат беради. Кечириш қалбларимизни гина-кудуратлардан, хафагарчилик ва озорлардан сақлайди.
Робия Адавиййа роҳматуллоҳи алайҳо вафотлари яқинлашгач, Ҳасан Басрий ҳазратлари ва шогирдларига шундай васият қилган эканлар:
“Авф қилишда иккиланманг, ўзингиздан бошқа ҳаммани кечиринг, лекин ўз нафсингизни асло кечирманг. Зеро, у (гуноҳларга мойил бўлиб, Аллоҳнинг ғазабига ва дўзахга тушишингизга сабаб бўлиши мумкин бўлган) асл душманингиздир! Ҳаммани кечиринг! Зеро, комил инсон бошқаларнинг дўзахда азобланишига сабабчи бўлишга асло рози бўлмайди”…
Шу ўринда айтиш жоизки, Давлатимиз раҳбари Ш.М.Мирзиёев фармони билан охирги уч йил ичида турли байрамлар ва ҳайит байрамлари арафасида минглаб турли жиноятларни қилиб, чин кўнгилдан пушаймон бўлиб, тузалиш йўлига ўтган шахслар авф этилмоқдалар. Улар ўз оилалари бағрига қайтиб, қалбларида Ватанга муҳаббат, келажакка ишонч туйғулари пайдо бўлмоқда. Шу билан биргаликда авф этилганларни реабилитация қилиш, уларни жамиятга қўшиш ва иш билан таъминлаш ишлари ҳам олиб борилмоқда.
Кечиримлилик, бағрикенглик, инсонпарварлик — ўзбек халқига хос азалий қадриятлар ҳисобланади. Ҳаётда адашган, билиб-билмай хато қилган, қилмишидан пушаймон бўлган минглаб одамлар кечирилмоқда, афв этилмоқда, оиласи, яқинлари бағрига қайтарилмоқда.
Ҳаммамизга маълумки Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёевнинг топшириғига биноан, улкан аҳамиятга эга «Меҳр» инсонпарварлик операцияси амалга оширилди. Яқин Шарқдаги қуролли можаролар ҳудудидан 156 нафар ватандошимиз, асосан аёллар ва болалар махсус авиарейсда ватанга қайтарилди. Ўзга юртга бориб қолиб, оғир кунларни, фожиаларни бошидан ўтказган, ватанга қайтишни яратгандан илтижо қилиб сўраган бу инсонлар ҳаёти сақлаб қолинди.
Хулоса қилиб айтганда, бу юртда инсон азиз, унинг қадр-қиммати ҳар нарсадан устун. Бугун афв этилганларни, кечирилганларни ҳар жиҳатдан қўллаб-қувватлаш, уларга кўмак бериш замирида бир ҳақиқат мавжуд. У ҳам бўлса, ҳаётга келган ҳар бир инсон умрини мазмунли ўтказсин, ғанимат фурсатларни ҳуда-беҳудага сарфламасин, юртига, юртдошларига содиқ бўлиб, ўз ватанида бахтли ҳаёт кечирсин….
Абу Зарр розияллоҳу анҳу Билол ибн Рабоҳга: “Эй қора хотиннинг ўғли, мени босиб олдинг!” дегандилар, Билол ғазаб қилган ҳолда ўрниларидан туриб: “Аллоҳга қасам, мен бу ишни Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васалламга айтаман”, дедилар.
Бу хабар етказилганида Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васалламнинг юзлари ўзгариб кетди ва: “Эй Абу Зарр»! Онасини айбладингми?» Сенда жоҳилият одатлари бор экан”, дедилар.
Абу Зарр йиғладилар ва: “Эй Аллоҳнинг расули, менга истиғфор айтинг” дедиларда масжиддан йиғлаган ҳолда чиқиб кетдилар.
Кейин Билолнинг олдига келиб, юзларини тупроққа қўйдилар-да: Аллоҳга қасам, то оёғинг билан юзимни эзғиламагунингча бошимни кўтармайман. Сен олийжаноб кишисан, мен эса пасткашман, дедилар.
Билол ҳам йиғлаб унга яқинлашдилар-да, унинг юзидан ўпдилар. Сўнгра: «Аллоҳга қасамки, Аллоҳ учун бир марта бўлса ҳам сажда қилган юзни оёғим билан босмайман”, дедилар. Кейин икковлари ўринларидан туриб, бир-бирларини қучоқлаб, йиғида давом этишди.
Бизлар бугунги кунда бир-биримизга ёмонлик қилиб қўйсак кечирасиз, деб айтишга ҳам ботина олмаймиз азизлар.
Аллоҳ таоло барчаларимизни кечиримли, сабрли ва хушмуомала бандаларидан қилсин, ўзгаларга нисбатан бағрикенг бўлишимизни насиб айласин, Чунки Аллоҳ таоло кечиримли бандаларини яхши кўради ва Ўз раҳматини ёғдиради.
Манбалар асосида
Мухаммадкуддус Абдуҳалимов
Хўжаобод туман
“Етти чинор”
жоме масжиди имом-ноиби
Исломда никоҳ ва талоқнинг адолатли низоми
Ислом никоҳ ва талоққа адолатли, инсофли ва пурҳикмат низомни муқаррар қилди. Ушбу низом бошқа динларда мавжуд ифрот, яъни ҳаддан зиёд бўш қўйишдан ва тафрит, яъни ҳаддан зиёд маҳкам тутишдан покдир. Ислом шариати талоқни бутунлай ҳаром қилиб ҳам қўймади ва унга ҳеч қандай сабабсиз, оммавий тарзда рухсат ҳам бермади. Балки талоққа ижозат бера туриб, шундай деб таъкидлаб қўйди: عَنْ ابْنِ عُمَرَ أن النَّبِيِّ قَالَ : «أَبْغَضُ الْحَلالِ إلَى اللَّهِ عَزَّ وَجَلَّ الطَّلاقُ» . رَوَاهُ أَبُو دَاوُد وَابْنُ مَاجَةْ. Ибн Умардан ривоят қилинади: «Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам дедилар: «Аллоҳ азза ва жалла наздида ҳалол нарсаларнинг энг ғазаблиси талоқдир» (Абу Довуд ва Ибн Можа ривояти). Ҳадисдан кўзланган мақсад шуки, талоқ қўйишга ўйлаб, фикр қилиб, энг охирги, мажбурий ҳолатдагина қадам қўйиш керак. Чунки талоқ никоҳ воситасида юзага келадиган улуғ бир риштани узиш ҳисобланади. Шунинг учун никоҳ битимини бекор қилишни арзимаган гап деб билмаслик лозим. Зеро, никоҳ бошқа муомала ва битимлар каби шунчаки муомала ёки битимгина эмас, балки никоҳ шаръий ибодат ва набийларнинг суннатидир. Никоҳда бошқа битимларда топилмайдиган шартлар мавжуддир. Бундан ташқари, никоҳга хос баъзи қонунлар ҳам бор, жумладан, баъзи эркаклар баъзи аёлларни ўз никоҳларига олишлари мумкин эмас. Шу билан бирга, никоҳдан бошқа битимларни тузиш учун гувоҳ шарт эмас. Лекин никоҳ дуруст бўлиши учун албатта гувоҳ шарт ҳисобланади, яъни икки гувоҳ олдида ийжоб («Ўзимни сизга бағишладим») ва қабул («Сизни жуфти халолликка қабул қилдим») бўлмаса, никоҳ ҳисобланмайди. Шу боис ҳам никоҳдан кўпчиликнинг кўз ўнгида ўтиш суннат ҳисобланади. Никоҳ умр савдоси бўлиши билан бир қаторда, Аллоҳ таолонинг ажиб мўъжизасики, ийжоб ва қабул сўзларини айтиш билан эр-хотинлик ришталари пайдо бўлиб, икки хонадон бир-бири билан қариндошга айланади. Никоҳ ришталарини чиройли, пухта боғлаш учун битим аввалида бир неча кўрсатмалар берилган. Уни сақлаб қолиш учун бир неча босқичга эга бўлган тавсиялар берилиб, охирги босқичда талоққа рухсат берилган.
Иззатулло Турғунов
Шаҳрихон туман
«Сулаймонбек»
жоме масжиди имом-хатиби
Ҳаёни уйимиздан бошлайлик
Нуриддин домла Холиқназаров
МУНОСАБАТ: "АЛЛОҲНИНГ СЎЗЛАРИНИ ЎЗГАРТИРИШ ЙЎҚ"
Таъкидлаш жоизки, Ўзбекистон аҳолисининг 90 фоизидан ортиғи Ислом динига эътиқод қилади. Юртимизда мўмин-мусулмонлар учун диний аҳкомларни адо этиш учун кенг имконият яратилган. Сўнгги йилларда ушбу соҳада амалга оширилаётган ишлар нафақат юртимиз аҳолиси, балки бутун мусулмон дунёси томонидан эътироф этилмоқда.
Таассуфки, мўмин-мусулмонларнинг ҳақ-ҳуқуқларига катта эътибор берилаётган бир даврда уларнинг эътиқодларига тааллуқли масалаларда кенг жамоатчилик орасида салбий руҳдаги, кескин баҳс ва мунозараларга сабаб бўладиган фикр-мулоҳазаларни эълон қилиш ҳолатлари бизни ташвишга солмоқда.
“Фейсбук” ижтимоий тармоғидаги “Сафар Каттабоев” номли профил эгаси томонидан Ўзбекистонда Қуръони каримнинг айрим оят ва сураларини тақиқлаш кераклиги юзасидан билдирган қарашлари оммавий муҳокамага сабаб бўлаётганидан хабарингиз бор.
Аслида, Ислом динининг муқаддас манбаи ҳисобланган Қуръони каримдаги оятлар жамиятда тинчлик ва барқарорликни асраб-авайлашга, одамлар орасида меҳр-оқибатни мустаҳкамлашга, илм-маърифат тарқатишга, эзгу ва савобли ишларга чақиради. Аллоҳнинг каломини англаган киши борки, аждодларимиз буюк мутафаккир бўлиб камолга етишишида Қуръони карим асосий манба бўлганига амин бўлади.
Қуръони карим – Аллоҳ таолонинг муқаддас китоби. Ундаги сура ва оятларни банда томонидан таъқиқланиши мантиқсизлик. Қуръони каримга нисбатан бундай фикр айтиш ортида дин душманларининг яширин нияти бор. Ғарб давлатларидаги шундай хатти-ҳаракатлар оқибатида, норозиликлар келиб чиқиб, талафотлар бўлгани барчага аён. Ислом тарихида эса шундай ишларнинг якуни қандай аянчли якун топгани кўпчиликка маълум.
Қуръони каримни таъқиқлаш даъвосини қиладиганлар тарих мобайнида ҳам ҳар замонда чиқиб турган. Бундай беҳуда ҳаракат янгилик эмас, ваҳий замонида ҳам бўлган, айни таклиф ваҳийни қабул қилиб турган Ҳазрати Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва салламга ҳам берилган ва ҳамиша муваффақиятсиз якун топган.
Ўзбекистон Республикасининг амалдаги қонун ҳужжатларида миллатлараро адоват уйғотиш ва фуқаровий тотувликни бузишда, вазиятни беқарорлаштирувчи маълумотларни тарқатиш учун ҳам жавобгарлик белгиланганлигини сира унутмаслик керак.
Ўз навбатида, Ўзбекистон мусулмонлари идораси тизимидаги диний соҳа ходимлари томонидан Ислом дини аҳкомларини ўз манфаати йўлида талқин қилаётган, ёмон ниятли кучларнинг фитналаридан огоҳ этувчи тушунтириш ишларини мунтазам олиб бормоқда.
Шу ўринда айтиш керакки, Қуръони каримни Қиёматга қадар ўзгаришсиз сақлашни Аллоҳ таоло ўз зиммасига олган: «Албатта, бу зикрни (яъни Қуръонни) Биз ўзимиз нозил қилдик ва уни Ўзимиз сақлагувчимиз» (“Ҳижр” сураси, 9-оят). Бошқа ояти каримада "Аллоҳнинг сўзларини ўзгартириш йўқ" (Юнус, 64), дея таъкидланган. Демак, Аллоҳ таолонинг ўзи Қуръони каримни муҳофаза қилар экан, унга бандаси дахл қила олмаслигини англаб етиш керак.
Яна бир муҳим жиҳатни ёдда сақлаш зарур. Биз Интернет тармоқларидаги воқеа-ҳодисаларга фикр-мулоҳаза билдириш асносида эҳтиросларга берилмасдан, донишмандларча вазмин ва оғир-босиқ бўлишимиз лозим. Мўмин киши бундай вазиятда қалб ва ақл амри билан иш тутади. Ҳиссиёт ва фитнага солмоқчи бўлганларга имкон бермайди. Ҳадиси шарифда айтилганидек “Мўмин киши оқил, зийрак ва ҳушёр бўлади”.
Сўзимиз якунида Ўзбекистон мусулмонлари идораси юртимиз мўмин-мусулмонларини Ислом динининг мўътабар манбалари ва қадриятларига тааллуқли мавзуларда салбий баҳс-мунозаралар келтириб чиқарадиган фикрларни тарқатишдан сақланишга, бу каби турли фитна ва тушунмовчиликларга сабаб бўладиган ҳолатларга аралашмасликка чақиради. Зеро, бу каби ҳолатлар юзасидан тегишли ташкилотлар қонунчилигимизда белгиланган талаблар асосида чора кўришга ваколатлидир.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати
Ўзини салафий деб номлаб олган билан суҳбат
-Мен, салафийман!
-Ҳа, сен аввалги уч аср вакиллариданмисан? Ёшинг ҳам 1400 да а, шундайми?
-Йўқ, мен бошқа нарсани назарда тутяпман.
-Сен салафий деганда салафларни эмас, уларнинг тутган йўлларини айтмоқчимисан?
-Ҳа, шундай.
-Салафлар кечани икки ракат намоз билан ўтказарди ёки бир, уч, етти кечада Қуръони хатм қилардилар. Сенчи, сен қанча хатм қилдинг? Қанча рўза тутдинг (Рамазондан ташқари)? Қанча садақа қилдинг? Ва, ва, ва…?
-Йўғ-е, мен у даражада эмасман. Мен сен айтган нарсаларни назарда тутмадим.
-Бўлмаса, уларнинг манҳажига тақлид қилишни назарда тутдингми?
-Ҳа, мен айни шуни айтмоқчи эдим. Мақсадим шундай эди.
-Лекин улар бир қанча масалаларда ихтилоф қилишганку? (Бу сўзимга бир қанча мисоллар келтирдим). Шунда сен уларнинг қай бирига тақлид қиласан?
-Мен Китоб ва Суннатдан оламан.
-Барча мусулмонлар ҳам Китоб ва Суннатдан оладилар. Хўп, сен ўзингни улардан қандай ажратасан?
-Мен бидъат ҳисобланган мазҳабларнинг бирортасига тақлид қилмайман.
-Бўлмаса, фиқҳий ҳукмларни қаердан оласан? Ёки сен мужтаҳидмисан?
-Йўқ, мен салафлардан оламан.
-Қайси салафлардан оласан? Очиқла?
У ўзининг ҳозирги вақтдаги «шайхларини» номларини санаб кетди.
-Тўхта, улар салафлардан эмаску.
-Қандай улардан бўлмасин?
-Ундай бўлса, биз киммиз?
-…?
-Сен ва мана булар ҳижрий 14 асрда яшаётган кишилардансан. Салафлар эса учинчи аср эгаларидир.
-Сизлар қандай қилиб, салафга айланиб олдингиз? Табиийки, анавилар ҳам сен бидъат деб айтаётган мазҳабларнинг биридан илм олган, уларга тақлид қилади, улардан олади.
-Қандай? Бизни бошқа мусулмонларга ўхшаш деб ўйлаяпсанми?
-Ҳа. Чунки бирор киши Китоб ва Суннатни тўғридан-тўғри тушинишга қодир бўлмайди. Илло, ўша киши ўтган имомларни илмларини ўрганса, далил ва нассларнинг маъноларини тушунса ва улардан истинбот (ҳукм олиш) кайфиятини билса, ижмо, қиёс ва, ва, ва …ларни билса, кейин бўлади. Илм толиби ҳеч қачон ўтганларнинг илмидан беҳожат бўла олмайди.
-Лекин, мен салафийман!
-Сен салафий эмассан! Сен кимсан, биласанми?
-Кимман?
-Шофеъийлар кимлар?
-Улар фиқҳда имом Муҳаммад ибн Идрис Шофеъийга эргашганлар.
-Ашъарийлар кимлар?
-Ақоидда имом Абулҳасан Ашъарийга эргашганлар.
-Хўп, ундай бўлса, Муҳаммад ибн Абдулваҳҳоб Наждийга эргашлар нима дейилади?
-Агар юқоридаги гапга қарасак, уларни ваҳобий, дейилади.
-Ана, сен ваҳобийсан! (Салафий эмассан).
-Бу бешинчи ёки олтинчи мазҳабми?
-Улар ўша вақтда инглизлар ёрдамида Усмонийларга қарши чиққан, усмонийларни ва уларни кофир демаганларни куфрда айблаган, улар билан уришган, қон тўккан, вайрон қилган, ҳажни тўхтатган, ҳожиларни ўлдирган ва …лардир. Ҳижоз, Яман, Миср, Шом, Миср ва Тунислик ҳамаср олимлар улар ҳақида гапирган ва раддиялар берганлар.
-Бунга далилинг борми?
-“Ад дурар ас сания”, “Тариху ибн Ғоннам” ва “Тариху ибн Бишр” китобларини ўқи. Булар ваҳобийларнинг китобларидир. У ушбу китобларни ўқиди.
-Ажиб! Қандай қилиб, “Лаббайкаллоҳумма”ни айтиб турган ҳожини кофир дейди? Нима учун, кофир деган даъвода уларнинг молларини олиб, ўзларини ўлдиради? Ахир буларни террорчидан нима фарқи бор?
-Сен қандай қилиб, ўзинг тарихини, фикрларини, ишларини ўқимаган, билмаган кишиларга ўзингни мансубман, дейсан?
-Улар ўз фикрларини ҳамма жойда эълон қилгани, телвединия, радио ва оммавий ахборот воситаларида шайхлари машҳур бўлгани ва китоблари бепул тарқатилгани мени алдабди.
-Бўлмаса, умматнинг аксари ҳисобланувчи жамоага қайтиб, уларнинг бирига айланмайсан?
-Ахир, мен салафийманку!
-Яхши, суҳбатни бошидан бошлаймиз. Ёшинг 1400 дами?…
Уринбаев Равшанбек
Манба: islaminstitut.uz
Янгиликлар
