muslim.uz
Нозик ишда бефарқ бўлманг
Мажлислардан бирида Ҳасан Басрий (раҳматуллоҳи алайҳ) ҳамсуҳбатларидан сўрадилар:
– Экин пишиб етилганидан сўнг нима қилинади?
– Ҳосил йиғиб олинади, – деб жавоб беришди.
– Шуни билинг, гоҳида экин пишиб етилмасидан олдин унга офат (касаллик) етиши ҳам мумкин, – дея Ҳасан Басрий фарзанд тарбиясига лоқайд бўлиш оқибатига ишора қилдилар.
Фарзанд улуғ неъматдир. Оталик, оналик масъулияти катта. Бурчини тўғри тушунган ота-она тарбияга асло эътиборсиз бўлмайди.
Тарбия жуда нозик ишдир. Фарзандга бир яхши одатни сингдириш учун бир неча ой, ҳатто йиллар керак бўлади. Бу машаққатли иш ота-онадан катта қунт ва сабр-қаноат талаб этади. “Сабр қилган кам бўлмас” ҳикмати фарзандига яхши таълим бериб, одоб-ахлоқли қилиб тарбиялаган кишилар ҳаётида исботини топган.
Фарзанд тарбиясида онанинг ўрни беқиёсдир. Чунки болалар кўп вақтлар оналари билан бирга бўлишади. Шу сабабли ҳам Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): “Хотинлар тўрт нарсанинг бири учун никоҳга олинади: мол-дунёси, насл-насаби, чирой-жамоли ва дин-диёнати учун. Сен дин-диёнатлисига уйланиб муваффақият қозонгин, эй қўлинг тупроққа белангур!” деб марҳамат қилганлар (муттафақун алайҳ).
Ойшадан (розияллоҳу анҳо) ривоят қилинади. Пайғамбаримиз (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) дедилар: “Ўз нутфангиз (наслингиз)га муносиб жуфти ҳалолни ихтиёр қилинглар (яъни, бўлажак зурриётингиз учун яхши, солиҳа аёлларни танланглар)” (Ибн Можа, Дорақутний).
Баъзан ота-она меҳр кўрсатяпман деб ҳам ўзларига, ҳам болаларига зулм қилишади. Бурч деганда, фарзанди айтганини муҳайё этишни тушунишади. Мутахассислар таъкидлашича, бундай шароит болада худбинлик, дангасалик, лоқайдлик иллатларини уйғотади. Шу билан бирга, ўта сиқиқ муҳитда яшаган, оиласи, ота-онасидан етарлича меҳр кўрмаган болаларда ҳам бу каби иллатлар, айниқса, худбинлик шаклланиб боради. Демак, ҳар бир ишда бўлганидек, фарзандга меҳр беришда ҳам, қаттиққўл, талабчан бўлишда ҳам ўртача йўл тутиш керак.
Донишмандлар болани ниҳолга қиёслашади. Ниҳол чоғидаёқ тўғри ўсишига эътибор берилган, яхши парваришланган дарахтнинг ҳосили ҳам шунга яраша бўлади.
ЎМИ Матбуот хизмати
Беҳуда кулгидан қалб қорайгандан кўра, йиғлаб қалб кўзи ёришсин
Йиғлаб юпанган инсоннинг юзига ҳеч эътибор берганмисиз? Унинг юзи кулгидан тўхтаганникидан кўра тиниқроқ бўлади. Нега? Чунки йиғлаш қалбга фойда беради, уни юмшатади. Йиғласак, кўзларимизга зарарми? Агар шундай бўлса, беҳуда кулгидан қалбларимиз қорайгандан кўра, йиғлаб қалб кўзларимиз ёришсин... Йиғлаш қалб тилида гапиришдир. Йиғлаган қалбга Аллоҳ таоло меҳмон бўлади. Йиғидан таскин олишимиз балки шундандир.
Келинг, қалбимизга холис боқайлик. Шунда йиғлашга арзийдиган ҳолда эканимизни янада яхшироқ тушунган ва ўзимизни йиғидан тўхтата олмаган бўлармидик. Тўлиқ бажармаётган ҳақларимиз устида йиғлайлик. Дунёвий ҳасратлар билан эгилиб туришимизни намоз деб атаётганимизга, турли неъматларни ризқ қилиб берган Аллоҳ таолонинг омонатларига хиёнатимиз учун, бутун гуноҳларимиз авф қилиниши фурсатини ғафлат қучоғида ўтказаётганимиз учун йиғлайлик. Ҳар куни гувоҳи бўлаётганимиз воқеа-ҳодисалардан ибрат олмаймиз. Холис муносабат билдиришга келганда туяқуш каби бошимизни беркитиб, ўзгармайдиган ҳақиқат – охират соатини ўзимиздан, қалбимиздан узоқ тутаётганимизга йиғлайлик. Ҳавойи нафсимизнинг хоҳишлари йўлида чопқиллашдан тийилмаймиз. Дуо қиламиз... “Ижобат бўлмади” дея ҳасрат чекамиз. Шукрсизлигимиз учун йиғлайлик.
Баъзи ишлар гуноҳлигини билиб-билмай, елкага ортиб, тавбасиз яшаётганимиз, Қуръонга амал қилмай, суннатга орқа ўгираётганимиз, ҳатто пайғамбарлар ҳам уммат бўлишни орзу қиладиган кунда Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) шафоатларидан бенасиб қолиш хавфини ҳис этмаётганимиз учун йиғлайлик.
Олов ўтни еб тугатганидек, яхшиликларимизни еб тугатадиган ғийбатдан қутула олмаймиз. Берувчи ва Олувчи аниқлигини билган ҳолда, ҳасратимиз кундан-кунга ошиб боради. Муҳташамлик остида яшаб, ўзимизни улуғ ҳис этамиз. Яхши кунда унутиб, ёмон кунда эслайдиганимиз Аллоҳ таолонинг марҳамати учун йиғлайлик.
Пайғамбаримиз Муҳаммад (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) Аллоҳ учун йиғлаган кўзларга дўзах ўти ҳаром деганлар. “Ёш оқмайдиган кўздан асрагин, Аллоҳ!” деб нола қилганлар. Бугун биз ҳеч қурса, беҳуда кулишдан тўхтасак, яхши бўларди...
Қизларгул ШАПИЕВА,
тайёрлади.
Бахтли бека: бувим ҳаёт эмас, аммо насиҳатлари ҳамон ёдимда
Оилада ёлғиз қиз бўлганим учунми, доим айтганим айтган, деганим деган эди. Қайсарлигим, шўхликларимдан эса дугоналаримнинг ота-оналари ҳам уйимизга шикоят қилиб келишарди. Бувим эса гоҳ койиб, гоҳ куйиниб: “Болагинам, бу ишинг яхши бўлмабди, қиз болага шўхлик қилавериш ярашмайди. Сен одоб-ахлоқда, юриш-туришда ҳаё-иболи бўлмасанг, акаларингнинг юзини шувит қиласан... Бундай ишларинг билан уларни дўстлари, маҳалла-кўй олдида уятга қолдирасан...” дер эди. Ёш бўлганим учунми, бу гаплар бир қулоғимдан кириб, иккинчидан чиқарди. Лекин ҳамма нарса ҳам вақтинча экан. Улғайганим сари шўхликларим босилди, кўчадаги ўйинлар қизиқтирмай қўйди. Бувим эринмай уй-рўзғор ишларини ўргатар, ҳаётда қиз боланинг вазифаларини, аввало у яхши рафиқа, меҳрибон она бўлиши зарурлигини уқтирар эди. Илгарилари қулоғимга кирмаган сўзлар энди қалбимга муҳрланиб борарди...
Бир куни сўрида кўрпа қавиб ўтираркан, имлаб ёнига чақирди. Бордим, кўзлари жиққа ёш. Сўз айтишга ботинолмай, ёнида жим ўтирдим. Бир муддат сукутдан сўнг гап бошлади:
- Болажоним, манави кўрпаларни сенга атаб тикяпман. Қиз бола палахмон тоши, қаерга отса, шу ерга тушади, дейишади. Аянг иккимиз сенга атаб сеп йиғяпмиз. Лекин қизлар сепининг кўплиги, қимматбаҳолиги, тақинчоқларининг асллиги билан эмас, одоб-ахлоқи, чиройли тарбияси, ширинсуханлиги, сабр-тоқати, итоати билан эъзоз топади. Нима демоқчилигимни англагандирсан?..
Бошимни ҳам қилиб тушундим, дедим. Бувим бағрига босиб, юзларимдан ўпди, кўзларимга тикилиб гапида давом этди:
– Бировнинг уйига келин бўлиб борасан. Ўз уйингдаги одатлар, шарт-шароитлар у ерда бўлмаслиги мумкин. Жоним болам, қаноатли ва хушфеълли бўл. Нима олиб келишса, хурсанд қабул қилгин. Буйруқларига итоатли, айтаётган сўзларига диққатли бўлгин! Эркаклар озода, сариштали аёлларни жуда суйишади. Ёмон ҳидлар дилни хира қилади, шу боис, уйингдан нохуш ҳидлар келмасин. Очлик ва толиқиш эр кишининг ғазабини келтиради, жанжалга йўл очади. Уддабурон бека бўлсанг, овқатларинг доим бир вақтда пишади, дастурхонинг тўкис бўлади. Рўзғор ашёлари, маҳсулотларни ишлатишда тежамкор бўл, исрофга йўл қўйма, қадр топасан.
Қайнота, қайнонанг, уларнинг яқинларини, қариндош-уруғларини ҳурмат қил. Кўча-кўйда эшитган ҳар қандай сўзни айтиб, куёв дилини ғаш қилма, имкони етмайдиган нарсани олиб беринг, деб қистама. Сирини очма. Уйнинг гапини кўчага, кўчанинг гапини уйга ташима. Яна, эр хафа бўлса хурсанд бўлиб, хурсандлигида хафа бўлиб юриш фаросатли ва тарбияли аёлнинг тутуми эмас...
Бувим такрор-такрор: «Уқиб олдингми?!» деб сўрарди. «Ҳа» дейман-у, уятдан қизараман. Кўп ўтмай, ўзга бир хонадонга келин бўлиб узатилдим...
Мана, орадан бир неча йил ўтди. Бугун бувим ҳаёт эмас, аммо насиҳатлари ҳамон ёдимда. Бугунги бахт-саодатим ҳикмати ҳам бувимнинг ўша насиҳатларида яшириндир.
Маҳбуба СОБИРОВА,
тайёрлади
Савол: “Банданинг моли садақа қилиш билан камаймайди”, дейишади. Илтимос, шуни тушунтириб берсангиз.
Жавоб: Садақа қилиш билан мол кўпаяди ва унга барака киради. Ҳадисда, закотини вақтида бериш ва муҳтожларга садақа қилиш билан молнинг кўпайиши, қўрғонланиши айтилган. Қуръони каримда: “Аллоҳ судхўрликни (фойдасини) йўқ қилади ва садақа (берувчиларга бойлик)ларни кўпайтиради...”, деб марҳамат қилинган (Бақара, 276).
Абу Кабша Амр ибн Саъд Анморий (розийаллоҳу анҳу) айтади: «Расулуллоҳнинг (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) бундай деганларини эшитдим: “Уч нарсага қасам ичаман: банданинг моли садақа қилиш билан камаймайди; кишига бирор зулм қилинганида сабр этса, Аллоҳ таоло унинг иззат-шарафини оширади; инсон тиланчилик эшигини очса, Аллоҳ таоло унга камбағаллик эшигини очади...”» (Имом Термизий ривояти).
Инсон асло садақа қилсам, молим камаяди, деган хаёлга бормаслиги керак. Пайғамбаримиз (алайҳиссалом): “Ҳар куни тонгда инсонлар уйқудан уйғонганида ер юзига икки фаришта тушади. Улардан бири: “Ё Аллоҳ, нафақа, садақа қилган инсон молининг ўрнини тўлдир”, деса, иккинчиси: “Ё Аллоҳ, зиқна одамнинг молига талофат етказ”, деб дуо қилади” (муттафақун алайҳ), деб хабар берганлар.
Одатда ҳадиснинг қасам билан бошланиши айтиладиган нарсанинг муҳимлигини билдиради. “Банданинг моли садақа қилиш билан камаймайди”, дейиш билан инсонларни саховатли бўлишга қизиқтириш ҳам бор. Чунки қўлимиздаги озгина нарсани бериб бўлса ҳам бир муҳтожнинг кўнглини шод қилсак, катта савобга эришамиз. Демак, имкони бор одам муҳтожларга ёрдам бериши керак. Бу иши туфайли унинг молига барака киради.
“Сўраган эдингиз” китобидан олинди.
Бухорода “сайёҳлик полицияси” иш бошлади: тил биладиган, одобли, маҳоратлилар саралаб олинди
Бухорода “Хавфсиз туризм” концепцияси асосида ички ишлар идораларининг янги тизимдаги фаолияти йўлга қўйилди. Бу ҳақда Бухоро ИИБ Матбуот хизмати хабар берди.
Бу кўҳна шаҳарнинг бетакрор тарихий обидаларини кўриш, азиз авлиёлар, буюк аждодларимиз мангу қўним топган муқаддас қадамжоларни зиёрат қилиш учун хорижликларнинг қадами узилмайди. Бу ўз навбатида ҳуқуқ тартибот, айниқса, ички ишлар идоралари ходимлари зиммасига ҳам катта масъулият юклайди. Чунки, ташриф буюраётган турли делегация аъзолари ва чет эллик меҳмонлар хавфсизлигини таъминлаш, уларга нисбатан турли хил кўнгилсиз ҳодисалар, ҳуқуқбузарлик ва жиноятлар содир этилишига йўл қўймаслик асосий вазифалардан бири ҳисобланади.
Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг “Бухоро, Самарқанд, Хива ва Шаҳрисабз шаҳарларида хавфсиз туризмни таъминлаш чора-тадбирлари тўғрисида”ги қарори ҳамда Ички Ишлар Вазирлигининг буйруғи талабларини бажариш юзасидан Бухоро вилоят ҳудудида Хавфсиз туризмни таъминлаш мақсадида ИИБ таркибига кирувчи 43 та штатдан иборат туризм йўналишида хавфсизликни таъминлаш бошқармаси ташкил этилди.
Соҳа мутахассисларининг фикрича, ушбу тизимнинг жорий этилиши келгусида сайёҳлар хавфсизлигини таъминлаш ва уларнинг вилоятда сайёҳат қилишлари чоғида қўшимча шарт-шароитларнинг яратилишига имкон яратади. Бундан ташқари, мазкур хужжатда чет эл фуқаролари учун хавфсиз муҳитни яратиш вазифалари ҳам аниқ қилиб белгиланган. Бугунги кунда ана шу қарор ижросини таъминлашга қаратилган концепция устида ҳам соҳа мутахассилари иш олиб бормоқда.
Таъкидлаш жоизки, вилоят ИИБ бошлиғининг буйруғига биноан, ўтказилган танловда биринчи навбатда хорижий тилларни биладиган, юқори малакали мутахассислар, бундан ташқари, касбий тайёргарликка, юксак аҳлоқий ва маънавий сифатларга, хизмат вазифаларини бажариш бўйича зарурий тажрибага эга бўлган ходимлар танлаб олинди.
“Шу боисдан ҳам, хорижликлар учун бугунги замон талбларига жавоб берадиган барча қулайликларни жорий этиш ҳамда келажакда уларнинг ташрифини янада ошириш мақсадида халқаро миқиёсида тарғибот-ташвиқот ишларини кучайтиришимиз лозим бўлади”,- дейди бошқарма раҳбари Эркин Сафаров.
Маълумотларга кўра, биргина Бухоро шаҳрида 2018 йилнинг охирига қадар, 10 та замонавий меҳмонҳоналарни барпо этиш, улардаги ўринлар сонини 1210 тага етказиш чоралари кўрилмоқда.
Ҳозирда “Қалқон” ягона видеокузатув маркази Бухоро шаҳари ҳудудини ўрнатилган 60 та камералар орқали кузатиб келаётган бўлса, келгусида Бухоро шаҳрига ташриф буюрган хорижий сайёҳларнинг хавфсизлигини таъминлаш ҳамда “Хавфсиз туризм” дастурий комплекс тизимини жорий қилиш мақсадида ана шундай камералар сонини яна 425 тага кўпайтириш борасида чора-тадбирлар ишлаб чиқилмоқда. Демак, жойларда 275 та видеокузатув мосламалари, 68 та шахс ва автотранспорт воситаларининг давлат рақам белгиларини яққол кўрсатувчи видеокамералар, 4 та иссиқликни аниқловчи (тепловизор), 55 та алоқа ташвиш тугмалари, шунингдек, 27 та чорраҳаларда 85 та йўл ҳаракати қоидаларини бузиш ҳолатларини ва автомобиль йўлларининг 6 та жойларида тезликни аниқлайдиган видеокамералар ўрнатилиши белгиланди. Бу эса, ўз ўрнида сайёҳлар гавжум бўладиган жойларда назоратни кучайтириш имконини беради ва уларнинг ҳавфсизлигини таъминлайди.
Бугунги кунда шаҳарнинг қайси бир гўшасида бўлманг, ҳудудларда ҳушёр ва сергак посбонлар осойишталикни таъминлаш йўлида хизмат олиб бораётганликларининг гувоҳи бўласиз.
Бухорода мавжуд бўлган барча ёдгорликлар, ва уларни куриш учун келаётган сайёҳлар алоҳида назоратга олинган.
ЎМИ Матбуот хизмати
Янгиликлар
