#Ўқув_семинар

Ижтимоий-маънавий муҳит барқарорлигини таъминлашга барча масъул. Бу ишдан ҳеч ким четда турмаслиги керак. Зеро, шу азиз Ватанда тинч-тотув, роҳат-фароғатда яшаш бевосита тинчлик-осойишталикка боғлиқ.

Бугун, 29 февраль куни Тошкент шаҳридаги "Шайх Зайниддин" жоме масжиди мажлислар залида пойтахтимизда фаолият юритаётган отинойилар ва туманлар тарғибот гуруҳлари мутахассислари иштирокида ўқув-семинари ташкил этилди.

Тадбирни Тошкент шаҳар бош имом-хатиби ўринбосарлари Абдуллоҳ домла Йўлдошев ҳамда Эргашали домла Рустамов кириш сўзи билан очиб бердилар.

Улар бугунги кунда диний соҳа ҳодимлари, шу жумладан, отинойиларнинг масъулияти, ижтимоий-маънавий муҳит барқарорлигини таъминлашдаги ўрни, жамият ривожида уларнинг вазифалари, турли ёт ғоялар таъсиридан халқимизни ҳимоя қилиш, соф Ислом дини таълимотининг асл моҳиятини кенг оммага етказиш ва жаҳолатни илм-маърифат билан енгиш мумкинлиги ҳақида тўхталиб ўтди.

Кун тартибидаги масалалар юзасидан Ўзбекистон халқаро ислом академияси Ёшлар билан ишлаш ва маънавият бўлими бошлиғи Мунира Қаҳҳорова Президентимиз Шавкат Мирзиёев раислигида 2023 йил 22 декабрь куни Республика Маънавият ва маърифат кенгашининг кенгайтирилган йиғилишида билдирилган устувор йўналишлар ҳақида тўхталиб ўтди. Давлатимиз раҳбари Ибрат домланинг “Уламо ғайрат этканда миллат, албатта, ислоҳ топур”, деган ҳикматли сўзларини ёдга олди.

– Муҳтарам Юртбошимиз ўз нутқларида бугун маънавият бошқа соҳалардан ўн қадам олдинда юриши, маънавият янги кучга, янги ҳаракатга айланиши керак, – деди Тошкент шаҳар Олмазор тумани “Сирож солиҳ” масжиди имом-хатиби Ҳасан домла Қодиров. Маърузачилар бугунги кунда мазҳабсизлик, мутаассиблик, экстремизм ва терроризм масаласи мусулмон дунёсидаги энг глобал муаммога айланиб бораётгани, буларнинг олдини олишда мутаассибликка мойиллиги бор, ёт ғоялар таъсирига берилган хотин-қизларни уйма-уй юриб, маҳаллабай ўрганиш механизми ёрдамида улар билан психологик семинар-трейнинглар ўтказишнинг тамойиллари ва усуллари ҳақида батафсил тушунчалар беришди.

Семинар маъруза-амалий машғулот тарзида ўтказилганлиги боис, савол-жавоб усулидан фойдаланилди. Шунингдек, отинойиларнинг саволларига Тошкент шаҳар бош имом-хатибининг хотин-қизлар масалалари бўйича ёрдамчиси Зулайҳо Соатова жавоблар берди, фикр-мулоҳаза ва таклифлар тингланди. 

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Тошкент шаҳар вакиллиги
Матбуот хизмати

Бирор кимнинг зиёратига бормоқчи бўлсангиз, зиёратга муносиб вақт танланг ҳамда кўп ўтириб қолманг. Енгил ўтириб қайтиш пайида бўлинг. Чунки мезбоннинг шахсий ишлари, вазифалари бўлиши мумкин, сизга айтишдан ҳижолат бўлиб турган бўлиши мумкин. Ана шундай ҳолатда унинг олдида узоқ қолиб кетишингиз унга оғирлик бўлади.

Шайх Алий Тантовий раҳимаҳуллоҳ айтади: “Эрта тонгдан уйғониб ишга отланадиган одам қолганларни ҳам ўзига ўхшатади. Битта одам бир куни тонгги олтида эшигимни тақиллатди, нима бўлди экан деб ўрнимдан туриб қарасам, мени кўргани келган эканлар. Менга қараб: “Безовта қилмадимми, кеттик бирга кетамиз!” дейди! Худди одам уйқудан уйғонгач, тўшагидан сакраб туриб тўғри кўчага чиқиб кетадигандек. Бу барака топкур ўйламайдики, одам деган ўрнидан тургач мундоқ ювинади, нонушта қилади, кийинади. Мен уйғонгач шуларни қилмасам қийналаман.

Яна баъзи одамлар ўзи кеч ухлагани учун бошқаларни ҳам шундай деб ўйлайди. Шунақалардан биттаси бир куни тунги соат ўнда эшигимни тақиллатибди. Уйқимни ташлаб у билан туннинг яримигача ўтириб чиқдим. Куни бўйи ишлаб чарчаган уй бекасини ҳам уйғотиб олдим, жаноби олийларига кофе, чой дамлаб бериш учун, эҳтимол оғирлик қилмаса кечки овқат ҳам қилиб берар дедим.

Яна баъзилар мен ишга ёки бирор учрашувга кетган пайтим тўсатдан келиб қолади-да, у билан ўтиришим учун ортимга қайтаради.

Ҳой биродарлар! Бунақада вақтнинг қадрини қачон биламиз? Қачон тушуниб етамиз битта одамнинг бир соат вақтини ўғирласак, чўнтагидан бир динор ўғирлагандек бўлишимизни?

Қачон Қуръоний одоблар билан хулқланамиз?! Ахир Аллоҳ таоло Қуръони каримда: “Ўз уйларингиздан бошқа уйларга то изн сўрамагунингизча кирманг” (Нур сураси, 27-оят), деган-ку.

Кейинги оятда эса: “Агар сизга қайтинг, дейилса, бас, қайтинг, ўша сиз учун покдир. Аллоҳ нима амал қилаётганингизни ўта билувчидир” (Нур сураси, 28-оят) деб марҳамат қилган”.

Доктор Ҳассон Шамси Пошонинг "Метин қоялар" китобидан

Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ, Неъматуллоҳ Исомов таржимаси.

Жоҳилият замонидан буён кишилар онгида яшаб, уларни ҳақ йўлдан чалғитиб келган баъзи муаммолар ҳали ҳам барҳам топгани йўқ. Яратганнинг Ўзидан бошқа ҳеч ким билмайдиган, ғайбни билиш даъвосидаги илмсизлик “фолбинлик” деб аталади. Фолбинлик “коҳинлик”, “илмул рамл”, “мунажжимлик”, “аррофлик” каби номлар билан ҳам аталади. Фолбинлик Қуръони карим ҳукми билан ҳаром қилинган. Фолбин, коҳиннинг ғайбдан деб берган хабарини тасдиқлаш ояти карима ва ҳадиси шарифга асосан куфрдир.

Аллоҳ таоло Юнус сураси 106-оятида бундай марҳамат қилади: “Аллоҳни қў­йиб, фойда ҳам, зарар ҳам етказа олмайдиган нарсаларга илтижо қилманг! Агар (шундай) қилсангиз, унда, албатта, сиз золимлардандирсиз”. 

Ҳозирги кунда ҳам бирор нарсасини йўқотган, бирор ишда шубҳага борган кимсалар, айниқса, маърифатсиз аёл-қизлар ёки тушкунликка тушган инсонларнинг аксари муаммонинг ечимини топиш учун фолбинларга қатнамоқда. Оилавий ажримларнинг келиб чиқишига сабаб бўладиган, акани укадан ажратадиган, қуда-андалар, қўшнилар, ҳамкасблар орасига совуқчилик соладиган фолбинлар чўнтагини қаппайтирмоқда. Фолбинларга борувчилар эса вақти, соғлиги, пули ҳавога совурилаётганига, ўзлари қаттиқ гуноҳкор бўлаётганига аҳамият ҳам беришмайди.

Айни пайтда кишилик жамиятининг энг катта муаммоларидан бири ҳам сеҳр, фолбинлик ва мунажжимликдир. Бунга ҳужжат сифатида қуйидаги оят келтирилади: “...Балки одамларга сеҳр ўргатадиган шайтонлар кофир бўлдилар...” (Бақара сураси, 102-оят). Лаънатланган шайтоннинг одамларга сеҳр ўргатишдан кўзлаган бирдан-бир мақсади – уларни мушрикка айлантиришдир.

Аллоҳ Ўзига шерик қилган инсонни ҳеч қачон кечирмайди. Бугунги кунда кўп­лаб гумроҳ кимсаларнинг сеҳрга аралашиб юрганига гувоҳ бўласиз. Улар сеҳрни фақат ҳаром деб ўйлайдилар ва унинг куфр эканини ҳис қилмайдилар. Бу ҳол, айниқса, эр-хотин орасидаги муносабатларда – иссиқ-совуқ ва шу каби нарсаларни қилишда яққол намоён бўлади. Улар бу ишларида аксарият қисми ширк ва куфр бўлган сўзларни қўллайдилар.

Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Еттита ҳалок қилувчи гуноҳдан сақланинглар”, деб улардан бири сеҳр эканини баён қилганлар (Имом Бухорий, Имом Муслим ривояти). Ҳар бир банда Аллоҳ таолодан қўрқиши ва дунёю охиратини куйдирадиган бундай ишлардан сақланиши лозим.

Ваҳб ибн Мунаббиҳ: «Айрим китобларда ўқидимки: “Аллоҳ азза ва жалла: “Мендан ўзга илоҳ йўқ. Сеҳр қилган ва сеҳр қилдирган, фол очган ва фол очдирган, шумланган ва шумлантирган кимсалар Мендан эмас”, дейди». Али ибн Абу Толиб розияллоҳу анҳу: “Фолбин – сеҳргар, сеҳргар эса кофирдир”, деган. Ибн Масъуд розияллоҳу анҳу айтади: “Албатта, афсун ўқиш, тумор тақиш ва иссиқ-совуқ қилиш ширкдир” (Ибн Ҳиббон, Имом Ҳоким ривоят қилишган).

Кимки тумор ёки мунчоқ тақиб, бу кўз тегишидан сақлайди деб эътиқод қилса, ширк келтирган бўлади. Хитобий розияллоҳу анҳу айтади: «Қуръон ёки Аллоҳ таолонинг исмлари билан дам солиш мумкин. Чунки Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи ва саллам Ҳасан ва Ҳусайн розияллоҳу анҳумога дам солиб: “Сизларни Аллоҳнинг тўлиқ калималари ила ҳар бир шайтону ҳашаротдан ва ҳар бир ёмон кўздан Ўз паноҳида сақлашини сўрайман”, дер эдилар» (Имом Ҳоким ривояти). 

Фолбинга қатнаётган опа-сингилларимизнинг бу йўлдан қайтишларини сўраймиз. Аллоҳ таоло Қуръони каримда бу илм фақат Ўзида эканини айтган. Аллоҳ билан Аллоҳнинг илмини талашаётган бандалар, албатта, хор бўлажак. Шу малъун, ифлос ва жирканч махлуқларнинг олдига бориб, иймону эътиқодимизни поймол қилмайлик, азизлар. Кимки шу ишни қилган бўлса, тавба қилсин.

Мусулмон киши бошига мусибат етганда сабр қилади. Унинг Аллоҳдан эканини билади ва Аллоҳга янада кучлироқ тазарру билан сиғиниб, мусибатига, ғам-андуҳига юпанч излайди. Мўмин киши касал бўлса, дарров азайимхонга югурмасдан шариат рухсат берган тиббий воситалар билан даволанади. 

Қуръон оятларини ўқиб дам солади... 

Ҳозирги кунда турли дуо­хон ва азайимхонларга бориш ҳам хатарли бўлиб қолган. Чунки уларнинг кўпи шариатда ворид бўлмаган аллақандай шубҳали дуолар ва қасидалар билан дам соладилар. Сеҳр, яъни кўзбўямачилик, иссиқ-совуқ қилиш катта гуноҳ. Сеҳр қилгани учун олинадиган ҳақ ҳам шариатда тақиқланган ишни қилгани учун ҳаром. Аллоҳ таолонинг изни бўлмаса, ҳеч кимга зарар етмаслиги Қуръони каримда баён қилинган. Улар келажакда бўладиган ишларни олдиндан айтиб бериш даъвоси ила содда инсонларни алдаб, ўз тузоқларига илинтирмоқдалар. Кишиларда бўлмағур шумланиш­ларнинг пайдо бўлиши эса кўп­лаб оилаларнинг бузилиб кетишига, қўни-қўшни, яқин қариндошлар, ака-ука, қуда-андаларнинг орасига совуқчилик тушишига сабаб бўлмоқда.

Масжидларимизга зиёратга келган баъзилар: “Йўлимни очиб беринг, бахтим очилсин”, деб фолбинларнинг гапини айтишади. Албатта, ҳар бир иш Аллоҳдан. Ислом инсонларда учрайдиган баданий хасталикларни тиб орқали, қалб хасталикларини эса Қуръони карим оятлари билан муолажа қилишга амр этган. Ҳар биримиз динимизнинг амрига бўйсунишимиз, фолбин ва коҳинларга қатнаш улкан гуноҳ эканини яхши анг­лашимиз лозим.

Жаҳонгирхон АБРОРОВ,

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
 Самарқанд вилояти вакиллиги ходими

Cавол: Янги ой чиққанда қандай дуо қилинади?

Жавоб: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим.

Янги ойни кўрганда қуйидаги ҳадисда келган дуони ўқиш мустаҳаб бўлади:

Толҳа ибн Убайдуллоҳ розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам қачон янги чиққан ойни кўрсалар:

اللَّهُمَّ أَهِلَّهُ عَلَيْنَا بِالْيُمْنِ وَالْإِيمَانِ وَالسَّلَامَةِ وَالْإِسْلَامِ رَبِّي وَرَبُّكَ اللهُ

“Аллоҳим! Уни бизга хайр-барака, иймон, саломатлик ва Ислом ила чиқаргин. Роббим ва Роббинг Аллоҳдир”, дер эдилар” (Имом Термизий ривояти). Валлоҳу аълам.

 Ўзбекистон мусулмонлари идораси Фатво маркази.

Отам қийинчилик кўриб катта бўлган эканлар. “Мактабни ҳам зўрға битирганман” дердилар. Гапларининг ростлиги бирор нима ўқисалар, жуда секин, ҳижжалаб ўқишларидан билиниб турарди. Билмаган одам дадамнинг секин ўқишларидан кўзлари хиралашиб қолганмикин деб ўйларди. Ёзишлари ҳам шунга яраша эди. Лекин бизга жуда меҳрибон эдилар. Агар гап бизнинг ўқишимизга келиб тақаладиган бўлса, қаердан бўлса ҳам, тунлари ишлаб бўлса ҳам пул топиб беришга ҳаракат қилардилар. Бизга яхши едириб ичириш, ўқитиш учун қўлларидан келган бор имкониятларини ишга солардилар.

Бир куни дадам билан Қоҳирага бордик. Шаҳар катта, кўчалар гавжум эди. Тушлик учун кичикроқ бир ошхонага кирдик. Мен ўша пайтларда ўсмир йигит эдим. Отам ошхона хизматчисига ўзлари учун 250 граммлик, менга эса 500 граммлик қовурилган гўшт буюртма бердилар. Мен ҳайрон бўлиб, “Нега менга кўпроқ?” деб сўрадим. Отам: “Сен ёш йигитсан, ҳозир ейдиган пайтинг. Катта-катта ейишинг керак. Менинг унча иштахам йўқ”, дедилар.

Овқатланиб бўлганимиздан сўнг чойхўрлик қилдик. Дадам гапни узоқдан олиб келиб менга насиҳат қила бошладилар. Айни қоним қизиган навқирон пайтим бўлганим учун бўлса керак, мени зинодан қаттиқ огоҳлантиридлар. Кўзимни ва барча аъзоларимни бу чиркин ишни қилишдан сақлашимни тайинладилар. Бунинг учун нималар қилишим, нималардан огоҳ бўлишим кераклиги, дўстларим қандай бўлиши кераклигигача тушунтирдилар.

Ўша кундан бери неча йиллар ўтди. Лекин дадамнинг ўша насиҳатлари қулоғимда қолди. Аллоҳга шукрлар бўлсинки, Ўзининг фазли ила мен ҳеч ҳам бу қинғир йўлга қадам босмадим. Қачон хаёлимга шу гуноҳни қилиш фикри келадиган бўлса, дадамнинг насиҳатлари ёдимга тушар ва ўзимни бу ишдан тиярдим. Дадам ўша куни йўл-йўлакай овқатланиш учун кирган пайтимиздан ҳам ўша фурсатдан жуда зўр фойдаланган эканлар.

Фарзандингиз билан ошхонага овқатланишга киришингиз катта бир тарбиявий фурсатдир. Сиз таом устида ўғлингиз ёки қизингизга таъсирли гаплар айтиб насиҳат қилинг. Бу ғанимат фурсат. Фарзандингизнинг фақат танасига эмас, руҳига ҳам озуқа беришга шошилинг.

Доктор Абдуллоҳ Муҳаммад Абдулмуътининг
"Фарзанд тарбиясида 700 та сабоқ" китобидан
Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ, Камронбек Ислом таржимаси.