Қорақалпоғистон Республикасида ҳам “Обод қишлоқ” дастури доирасида қайта қуриш, кенг кўламли ободонлаштириш ишлари олиб борилмоқда.

Буни Беруний туманидаги “Пахтачи” овул фуқаролар йиғини, “Хоразм” ва “Палваш” маҳалла фуқаролар йиғинида амалга оширилаётган ишлар мисолида ҳам кўриш мумкин.
Беруний туманининг энг чекка ҳудудида жойлашган Пахтачи қишлоғида кўпдан буён ижтимоий-иқтисодий муаммолар йиғилиб қолган эди. Қишлоқ кўчалари бўйлаб фуқаролар ўзбошимчалик билан ҳеч қандай талаб ва меъёрга жавоб бермайдиган ноқонуний биноларни қуриб ташлаган, ички йўллар ачинарли аҳволда эди.
Айни пайтда бу ерда "Обод қишлоқ" дастури доирасида салмоқли ишлар амалга оширилмоқда. Президентимизнинг 2017 йил 8 августдаги “Ҳудудларнинг жадал ижтимоий-иқтисодий ривожланишини таъминлашга доир устувор чора-тадбирлар тўғрисида”ги қарорига мувофиқ ташкил этилган секторлар ҳам бу ишда фаол иштирок этаётир.
Давлатимиз раҳбари ташаббуси билан бошланган ишда барча хайрихоҳлик билан қатнашмоқда. Қишлоқни ободонлаштириш мақсадида ҳудуддаги 66 уй-жойнинг том қисми, 157 хонадоннинг фасади таъмирланиб, бўяш ишлари олиб борилмоқда. Ноқонуний қурилишлар бузилмоқда. Шунингдек 4,7 километр масофадаги автомобиль йўллари ва ички йўлларга қум, шағал ётқизиш, 1,5 километр масофадаги йўлларни таъмирлаш, 26-умумтаълим мактаби, 56-мактабгача таълим муассасаси биноларида қайта таъмирлаш ишлари авжида.
– Ҳақиқатдан ҳам, кўп йиллардан буён тўпланиб қолган муаммолар Президентимиз Шавкат Мирзиёев ташаббуси билан ўзининг ижобий ечимини топмоқда, – дейди “Хоразм” маҳалла фуқаролар йиғини раиси Бахтиёр Абдуллаев. – Қишлоғимизда турли миллат вакиллари бир оиладек иноқ яшаб, меҳнат қилади. Бундай эзгу ишлардан қишлоқ аҳли миннатдор.
Бу каби хайрли ишлар маҳалланинг Кат кўчасида ҳам амалга оширилмоқда. Мазкур кўчадаги 9 қаватли уй-жойларнинг том, фасад қисмлари таъмирланаётир, ноқонуний қурилишлар олиб ташланмоқда. Уйларнинг кириш эшиклари ва йўлаклари қайта таъмирланиб, электр лампалар ўрнатилаётир. Болалар майдончаси, автомобиль турар жойлари қурилмоқда. Пиёдалар юриш йўлакларига бетон қопламалар ётқизилиб, кўчаларга тунги ёритгичлар ўрнатилаётир.
“Палваш” маҳалла фуқаролар йиғини ҳудудидаги 52-умумтаълим мактаби биноси ва 1,5 километр масофадаги йўл таъмирланди. 700 метр пиёдалар йўлаги қурилиб, ободонлаштириш ишлари олиб борилмоқда.
Бундай эзгу ишларда фермер хўжаликлари ҳам фаол иштирок этиб, ободонлаштириш ва қурилиш ишларида меҳнат қилаётган ишчиларни иссиқ овқат билан таъминламоқда.
“Обод қишлоқ” дастури доирасида туманда олиб борилаётган ишларни кузатар экансиз, бунда халқимизнинг ҳашар, меҳр-оқибат каби улуғ қадриятлари ўзининг амалий ифодасини топаётганига гувоҳ бўласиз, деб хабар беради ЎзА.

ЎМИ Матбуот хизмати

2018 йил 20 апрель кунининг жума мавъизаси тезиси

بسم الله الرحمن الرحيم

ҚЎШНИЧИЛИК ҲАҚЛАРИ

Динимизда қўшничилик ҳақларига риоя қилиш муҳим ишлардан ҳисобланади. Зеро, инсонлар ўртасида ўзаро меҳр-оқибат ришталарини мустаҳкамланишида қўшниларнинг ўрни беқиёсдир. Қўшничилик ҳақ-ҳуқуқлари деганда шариатимиз юзасидан қўшниларнинг бир-бирларига нисбатан риоя қилишлари лозим бўлган мажбуриятлари тушунилади. Қўшниларнинг мартабалари ҳақида Пайғамбаримиз соллалоҳу алайҳи васаллам шундай марҳамат қиладилар:

 عَنْ جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اللهِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ عَنْ رَسُولِ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ أَنَّهُ قَالَ: اَلْجِيْرَانُ ثَلاَثَةٌ: جَارٌ لَهُ حَقٌّ وَاحِدٌ وَهُوَ أَدْنَى الْجِيْرَانِ حَقًّا، وَجَارٌ لَهُ حَقَّانِ، وَجَارٌ لَهُ ثَلاَثَةُ حُقُوقٍ وَهُوَ أَفْضَلُ الْجِيْرَانِ حَقًّا؛ فَأَمَّا الْجَارُ الَّذِي لَهُ حَقٌّ وَاحِدٌ فَالْجَارُ الْمُشْرِكُ لاَ رَحِمَ لَهُ وَلَهُ حَقُّ الْجِوَارِ، وَأمَّا الَّذِي لَهُ حَقَّانِ فَالْجَارُ الْمُسْلِمُ لاَ رَحِمَ لَهُ وَلَهُ حَقُّ الْإِسْلاَمِ وَحَقُّ الْجِوَارِ، وَأَمَّا الَّذِي لَهُ ثَلاَثَةُ حُقُوقٍ فَجَارٌ مُسْلِمٌ ذُو رَحِمٍ لَهُ حَقُّ الْإسْلاَمِ وَحَقُّ الْجِوَارِ وَحَقُّ الرَّحِمِ، وَأَدْنَى حَقِّ الْجِوَارِ أَلَّا تُؤْذِيَ جَارَكَ بِقُتَارِ قِدْرِكَ إِلَّا أَنْ تَقْدَحَ لَهُ مِنْهَا

  (رواه الإمام البزار)

яъни: “Қўшнилар уч хил бўлади: биринчиси, битта ҳақи бўлган қўшни бўлиб, бу қўшниларнинг ҳақи энг оз даражада бўлган тоифасидир. Кейингиси, иккита ҳақи бўлган қўшни. Яна бири учта ҳақга эга қўшни бўлиб, бу қўшниларнинг ҳақи энг кўп бўлганидир. Битта ҳақга эга қўшни бу ўртада қариндошчилиги бўлмаган мушрик қўшнидир. Унда фақатгина қўшничилик ҳақи бор. Иккита ҳақи бўлган қўшни бу қариндош бўлмаган мусулмон қўшнидир. Унда мусулмонлик ва қўшнилик ҳақлари мавжуд. Учта ҳақга эга бўлган қўшни эса мусулмон, қариндош қўшнидир. У мусулмонлик ҳақи, қўшничилик ҳақи ва қариндошлик ҳақларига эга. Қўшничилик ҳақининг энг қўйи даражаси қозонингдаги овқатнинг ҳиди билан ҳам озор бермаслигингдир. Фақат унга ҳам овқатингдан берадиган бўлсанг ҳиди чиқса майли” (Имом Баззор ривояти).

Демак, қўшнилар асосан уч хил бўлади:

1. Мусулмон бўлмаган қўшни.

Бундай қўшнида фақат қўшничилик ҳақи мавжуд.

2. Қариндош бўлмаган мусулмон қўшни.

Бунинг ҳақлари икки томонлама: қўшничилик ҳақи ва мусулмонлик ҳақи.

3. Мусулмон, қариндош қўшни.

Бундай қўшниларнинг ҳақи уч томонлама собит бўлади.

Қўшничилик ҳақи, мусулмонлик ҳақи ва қариндошлик ҳақи.

Исломда қўшничилик мажбуриятлари жуда ҳам кўп, аммо уларнинг барчаси қуйидаги тўртта асосга бориб тақалади:

1. Қўшнига озор бермаслик ва азият етказишдан тийилиш.

Қўшнига озор етказиш шариатимизда қаттиқ қораланади. Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадисда Пайғамбаримиз соллалоҳу алайҳи васаллам шундай деганлар: 

عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ أَنَّ النَّبِيَّ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: "وَاللَّهِ لاَ يُؤْمِنُ، وَاللَّهِ لاَ يُؤْمِنُ، وَاللَّهِ لاَ يُؤْمِنُ،"قِيلَ: مَنْ يَارَسُولَ اللَّهِ؟ قَالَ:"الَّذِي: لاَ يَأْمَنُ جَارُهُ بَوَائِقَهُ،" مُتَّفَقٌ عَلَيهِ وَفِي رِوَايَةٍ لِمُسْلِمٍ: لاَ يَدْخُلُ الْجَنَّةَ مَنْ لاَ يَأْمَنُ جَارُهُ بَوَائِقَهُ "

яъни: “Аллоҳга қасамки, мўъмини комил бўлмайди, Аллоҳга қасамки, мўъмини комил бўлмайди, Аллоҳга қасамки, мўъмини комил бўлмайди” (деб уч марта айтдилар). Шунда эй Аллоҳнинг Расули, ким мўъмини комил бўлмайди? дейилди. Расулуллоҳ (сўзларини давом эттириб) “Қўшниси унинг озор ва ёмонликларидан  омонда бўлмайдиган кимса”, дедилар, (Муттафақун алайҳ). Имом Муслим ривоятида эса “, Қўшниси унинг озор ва ёмонликларидан  омонда бўлмайдиган кимса жаннатга кирмайди” дейилгандир.

Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган яна бир ҳадисда қуйидагича айтадилар:

عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ يَقُولُ : " قِيلَ لِلنَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ : يَا رَسُولَ اللَّهِ ، إِنَّ فُلاَنَةً تَقُومُ اللَّيْلَ وَتَصُومُ النَّهَارَ ، وَتَفْعَلُ ، وَتَصَّدَّقُ ، وَتُؤْذِي جِيرَانَهَا بِلِسَانِهَا ؟ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ : لاَ خَيْرَ فِيهَا ، هِيَ مِنْ أَهْلِ النَّارِ ، قَالُوا : وَفُلانَةٌ تُصَلِّي الْمَكْتُوبَةَ ، وَتَصَّدَّقُ بِأَثْوَارٍ ، وَلاَ تُؤْذِي أَحَدًا ؟ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ : هِيَ مِنْ أَهْلِ الْجَنَّةِ

(رواه الإمام البخاري).

"яъни: “Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламга: “Эй Аллоҳнинг Расули, фалон аёл кечаси билан намозда қоим бўлади, кундузи нафл рўзаларни тутади. Яна бошқа фалон-фалон яхшиликларни қилади, садақа беради, лекин тили билан қўшниларга озор етказади”, дейишди. Шунда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “У аёлда яхшилик йўқ, у дўзах аҳлидандир”, дедилар. Бояги кишилар: “Фалончи аёл бўлса, фарз намозларини ўқийди, кийимларидан садақа қилади, аммо бирор кишига озор бермайди”, дейишди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ана шу аёл жаннат аҳлидандир”, дедилар” (Имом Бухорий ривояти).

 Мазкур ҳадиси шарифларда қўни-қўшниларга озор бермаслик, уларни ҳурматларини сақлашлик нақадар зарур иш эканлиги таъкидланмоқда. Қўни-қўшниларга ёмон муносабатда бўлиб, уларга озор бериш ўқилган нафл намозлар, тутилган нафл рўзаларни ҳам ювиб кетиб, уларни фойдасиз ҳолга келтириб қўяди. Аксинча, қўшнилари билан тинч-тотув яшаган, уларга озор бермаган одам катта бахт-саодатга эришади ва аҳли жаннатдан бўлади.

2. Қўшнини ҳимоя қилиш.

Қўшнини ҳимоя қилиш ҳақида мазҳаббошимиз Имом Аъзам раҳматуллоҳи алайҳ даврларидаги бир воқеани эслашни ўзи кифоядир.

Имом Абу Ҳанифанинг ичкиликка муккасидан кетган бир қўшниси бўлиб, у кечасини мастлик, ашула ва бақир-чақир билан ўтказар, унинг дастидан Абу Ҳанифа раҳматуллоҳи алайҳ кечалари хотиржам мутолаа қилолмасдилар. Лекин у киши бу ҳолатга сабр қиларди. Бир кеча негадир қўшнининг овози чиқмай қолди. Бу ҳолатдан ҳайрон бўлган имом тонг отгач, унинг уйига чиқса, йигит уйда йўқ эди. Одамлардан суриштириб билсалар, маст ҳолатда ушланиб, қамалиб қолганлигини айтишди. Бу хабарни эшитган заҳоти Абу Ҳанифа раҳматуллоҳи алайҳ тўғри шаҳар ҳокими Исо ибн Мусо олдига бориб, бояги кишини озод этишларини илтимос қилди. Абу Ҳанифа раҳматуллоҳи алайҳнинг ҳурмати ва кафолати туфайли маҳбус дарҳол озод қилинди. Йигит имомни бундай олийжанобликларини кўриб, тасанно айтиб, ичкиликни ташлаб Абу Ҳанифа раҳматуллоҳи алайҳга шогирд бўлди.  Қўшнига кўрсатилган биргина оқилона ёрдам, ҳакимона муомала туфайли фисқу фужур ботқоғига ботган кимса яхши одамлар қаторига кирди. Имомимизни қўшни билан қилган муомалалари барчамизга ибрат ва намунадир.

3.Қўшнига эҳсон ва яхшилик қилиш.

Пайғамбармиз соллалоҳу алайҳи васаллам қўшнига яхшилик қилиш  ва уни икром қилишга ундаб шундай деганлар:

عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ، أَنَّ رَسُولَ اللهِ صَلَّي اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: "وَمَنْ كَانَ يُؤْمِنُ بِاللهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ فَلْيُكْرِمْ جَارَهُ

(رواه الإمام البخاري والإمام مسلم).

яъни: Абу Ҳурайра разияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадисда  Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам марҳамат қилдилар: “Кимнинг Аллоҳга ва охират кунига имони бўлса, қўшнисини иззат-икром қилсин”,  (Имом Бухорий ва Имом Муслим ривояти).

عَنْ أَبِي ذَرٍّ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ أَنَّهُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: يَا أَبَا ذَرٍّ، إِذَا طَبَخْتَ مَرَقَةً، فَأَكْثِرْ مَاءَهَا وَتَعَاهَدْ جِيْرَانَكَ

(رواه الإمام مسلم).

яъни: Абу Зар розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтдилар: “Эй Абу Зар, агар шўрва пиширсанг, сувини кўпроқ сол ва қўшниларингдан хабар ол” (Имом Муслим ривояти).

4. Қўшнидан етадиган азият ва озорларга сабр қилиш.

Қўшнига азият ва озор етказмаслик олижаноб кишиларнинг фазлилатидир.

Салафи солиҳларимиз буни яхши англаганлар ва унга амал қилганлар.

Ҳасан Басрий раҳматуллоҳи алайҳ айтадилар:

لَيْسَ حُسْنُ الْجِوَارِ كَفَّ الْأَذَى، وَلَكِنَّ حُسْنَ الْجِوَارِ اَلْصَبْرُ عَلَى الْأَذَى

яъни: “Чиройли қўшничилик азият бермасликни ўзида эмас, балки (унинг) азиятига сабр қилишдадир”. 

Қўшничилик одоблари

• қўшни билан учрашганда салом бермоқ;
• муомаласини чиройлик қилиш ва ортиқча саволларни бермаслик;
• касал бўлганда ҳолидан хабар олиш;
• мусибат етганда ёрдам қилиш ва сабрга ундаш;
• хурсандчилик кунларида хурсанд бўлиб, ёнида туриш;
• хатоларини кечириш;
• уйига рухсатсиз назар ташламаслик;
• уйининг олдига ахлат ва супуринди ташламаслик;
• ўтиш йўлларини торайтирмаслик;
• қулоққа чалинган оилавий сирларини тарқатмаслик;
• йўқлигида уйини қўриқлаш;
• унга қарши сўз айтилса ҳимоя қилиш;
• боласига ширин сўзлар айтиш;
• ҳар қандай масалаларда билмаганларини ўргатиш.

Аллоҳ таоло барчамизга  қўшниларимиз билан аҳл-иноқ ва гўзал муомалада бўлишни насиб айлаб, уларнинг ҳақларини шариатга мувофиқ ҳолда адо этиш бахтига муваффақ қилсин. Омин!

2018 йил 13 апрель кунининг жума мавъизаси тезиси

بسم الله الرحمن الرحيم

КАСБГА САДОҚАТ 

Муҳтарам жамоат! Инсон ҳаёти давомида касб қилиши зарурий амал бўлгани учун Қуръони карим ва ҳадиси шарифларда бунга катта аҳамият қаратилган. Аллоҳ таоло Жумъа сурасида шундай марҳамат қилган:

 فَإِذَا قُضِيَتِ الصَّلَاةُ فَانْتَشِرُوا فِي الْأَرْضِ وَابْتَغُوا مِنْ فَضْلِ اللَّهِ

وَاذْكُرُوا اللَّهَ كَثِيرًا لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ

(سورة ﺍلجمعة/10آية).

яъни: “Бас, қачонки, намоз адо қилингач, ерда тарқалиб, Аллоҳнинг фазли (ризқи)дан истайверингиз! Аллоҳни кўп ёд этингиз! Шояд (шунда) нажот топсангиз” (Жума сураси 10-оят).

Ушбу оятда Аллоҳ таоло мўминларни ибодатларини адо этиб бўлгандан кейин ер юзига тарқалиб, ризқ йўлида саъй-ҳаракат қилиб, ҳалол йўл билан ризқ топишга тарғиб қилмоқда. Аллоҳ таоло ризқнинг йўлларини кўпайтириб қўйган. Банда ўша йўлларга кириши, ризқ келиши сабабларини бажо келтириб, заминга сочиб қўйилган ризқини исроф қилмай териб ейиши керак.

عَنْ عَائِشَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهَا قَالَتْ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: "إِنَّ مِنْ أَطْيَبِ مَا أَكَلَ الرَّجُلُ مِنْ كَسْبِهِ"

 (رواه الإمام أحمد)

Оиша розияллоҳу анҳодан ривоят қилинган ҳадисда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Шубҳасиз, киши ризқланадиган нарсаларнинг энг ҳалоли ўз касби орқали еган нарсасидир”, деганлар (Имом Аҳмад ривояти).

Касблар ҳар хил бўлади. Ҳалол – покиза касблар ҳам бор, ҳаром – жирканч касблар ҳам бор. Шариъатимиз инсоннинг касб-кори фақат ҳалол бўлиши, ризқ-рўзининг манбаи бирор шубҳа аралашмаган ҳалол маблағдан бўлишига чақиради.

عَنِ النُّعْمَانِ بْنِ بَشِيرٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ: سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم  يَقُولُ: إِنَّ الْحَلالَ بَيِّنٌ ، وَإِنَّ الْحَرَامَ بَيِّنٌ ، وَبَيْنَهُمَا مُشْتَبِهَاتٌ لا يَعْلَمُهُنَّ كَثِيرٌ مِنَ النَّاسِ، فَمَنِ اتَّقَى الشُّبُهَاتِ اسْتَبْرَأَ لِدِينِهِ وَعِرْضِهِ ، وَمَنْ وَقَعَ فِي الشُّبُهَاتِ وَقَعَ فِي الْحَرَامِ، كَالرَّاعِي يَرْعَى حَوْلَ الْحِمَى يُوشِكُ أَنْ يَرْتَعَ فِيهِ، أَلا وَإِنَّ لِكُلِّ مَلِكٍ حِمًى، أَلا وَإِنَّ حِمَى اللَّهِ مَحَارِمُهُ، ألا وَإِنَّ فِي الْجَسَدِ مُضْغَةً إِذَا صَلَحَتْ صَلَحَ الْجَسَدُ كُلُّهُ ، وَإِذَا فَسَدَتْ فَسَدَ الْجَسَدُ كُلُّهُ، أَلا وَهِيَ الْقَلْب"

(مُتَّفَقٌ عَلَيْهِ)

Машҳур саҳоба Нўъмон ибн Башир розияллоҳу анҳодан ривоят қилинишича у зот шундай деганлар: “Мен Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг шундай деганларини эшитдим: “Дарҳақиқат, ҳалол нарсалар очиқ – ойдиндир. Ҳаром нарсалар ҳам очиқ ойдиндир. У иккисининг ўртасида эса шубҳали нарсалар ҳам борки, кўпчилик уларни билмайди. Ким шундай шубҳали нарсалардан ўзини эҳтиёт қилса динини ва обрўсини покиза асраб қолади. Аммо ким шубҳали нарсаларга ўралашиб қолса, ҳаромга ҳам тушиб қолади. Бунинг мисоли бировнинг қўрғони атрофида подасини ўтлатиб юрган чўпонга ўхшайди-ки, унинг қўйлари сал қолса ўша қўрғонга кириб кетади. Огоҳ бўлинг, ҳар бир подшоҳнинг ўз қўғони бўлади. Огоҳ бўлинг Аллоҳнинг қўрғони унинг ҳаром қилган нарсаларидир. Огоҳ бўлинг жасадда бир парча гўшт бор, агар у соғлом бўлса бутун жасад соғ-саломат бўлади. Агар у айниса, бутун жасад бузулади. Огоҳ бўлинг ўша бир парча гўшт қалбдир” (Муттафақун алайҳ).

Ушбу ҳадис мазмунидан инсон нафақат ҳаромдан сақланиши, балки ҳалол ёки ҳаромлиги иштибоҳли, ноаниқ бўлиб қолган шубҳали нарсалардан ҳам эҳтиёт бўлиши зарур экани тушунилади. Ҳалол-ҳаромлиги ноаниқ бўлган нарсалардан йироқ юриш кишининг тақвосига далолат қилади.

Динимизда ҳалолдан ризқ қидириш ҳатто ибодат даражасига кўтарилган. Бунга қуйидаги ҳадиси шариф ҳам далолат қилади.

عَنْ سَعْدِ بْنِ أَبِي وَقَّاصٍ رَضِيَ الله عَنْهُ، أَنَّهُ أَخْبَرَهُ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم  قَالَ: "إِنَّكَ لَنْ تُنْفِقَ نَفَقَةً تَبْتَغِي بِهَا وَجْهَ اللَّهِ إِلَّا أُجِرْتَ عَلَيْهَا، حَتَّى مَا تَجْعَلُ فِي فَمِ امْرَأَتِكَ"

(رَوَاهُ الإمَامُ مُسْلِم)

Саъд ибн Абу Ваққос розияллоҳу анҳодан ривоят қилинган ҳадисда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам “Албатта сен аҳлингга Аллоҳнинг розилиги йўлида қилган ҳар қандай нафақага ажр оласан. Ҳаттоки, аёлингни оғзига тутган луқмага ҳам”, дедилар (Имом Муслим ривоят қилган).

عَنْ ابْنِ عَبَّاسٍ رَضِيَ الله عَنْهُمَا قَالَ: سَمِعْتُ رَسُولَ اللهِ صلى الله عليه وسلم يَقُولُ: مَنْ أَمْسَى كَالَّا مِنْ عَمَلِ يَدَيْهِ أَمْسَى مَغْفُورًا لَهُ.

(أَخْرَجَهُ ابْنُ أبِي شَيْبَةَ فِي الْمُصَنَّفِ وَالطَّبَرَانِي فِي الأَوْسَطِ)

Ибн Аббос розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадисда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам “Ким меҳнат қилиб, хориб чарчаган ҳолда тунаса гуноҳлари кечирилган ҳолда тунайди”, деганлар (Ибн Аби Шайба “мусаннаф”да, Табароний “мўъжамул авсат”да ривоят қилган).

Демак, киши ризқ талабида ва ҳалол касб излаб, қандайдир ташвиш ва машаққат чекса, мана шу ҳолатнинг ўзи ҳам гуноҳларга каффорат бўлиши айтилмоқда. Бу каби ҳадиси шарифлар ҳалол ризқ талабида ҳаракат қилиб, вақтинча бир қийинчилик ҳолатини бошдан кечираётган кишиларнинг руҳиятига тетиклик бағишлайди. Инсон ушбу кўрсатмаларга амал қилар экан маиший ҳаёти тартибга тушади, ҳам ажр савоб олади, ҳам гуноҳлардан покланади.

Динимиз пешона тери билан топилган мол-мулкни энг яхши амаллардан эканлигини таъкидлаш балан бирга ишёқмаслик, танбаллик, бекорчилик, тиланчилик, ўзгаларга юк бўлиш каби иллатларни қаттиқ танқид остига олади.

عَنْ أَبِي هُرْيَرَةَ  رضي الله عنه قَالَ :  قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم" لأَنْ يَحْتَزِمَ أَحَدُكُمْ حُزْمَةً مِنْ حَطَبٍ فَيَحْمِلَهَا عَلَى ظَهْرِهِ فَيَبِيعَهَا خَيْرٌ لَهُ مِنْ أَنْ يَسْأَلَ رَجُلا فَيُعْطِيَهُ أَوْ يَمْنَعَهُ "

(مُتَّفَقٌ عَلَيْهِ)

Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадисда Расулуллоҳ соллалоҳу алайҳи васаллам шундай марҳамат қилганлар: “бирингиз арқонини олиб, ўтин териб, елкасида кўтариб келтириши ва уни сотиб (кун кечириши) бировнинг олдига келиб, тиланишидан яхшироқдир. Ҳолбуки у киши беради ёки бермайди” (Муттафақун алайҳ).

Дангасалик иллати қайси халқда илдиз отса уни заифлаштиради, тараққиётдан ортда қолдиради ва вайрон қилади. Одамлари танбал, дангаса ва  илму-фанга қизиқмайдиган юрт умуман ривож топмайди. Халқи ўзгаларга қарам бўлади, душманлар бундай юртни истаганча топтайдилар, талайдилар.

Муҳтарам жамоат! Динимизда барча соҳанинг йўл-йўриқлари ва одоблари жуда ҳам аниқ тарзда баён қилинган. Жумладан касбу-кор қилишнинг ҳам ўзига яраша одоблари, меъёрлари мавжуд. Қуйида касб одобларидан баъзиларини зикр қилиб ўтамиз:

• Танламоқчи бўлган касби-кори шариат рухсат берган касб бўлиши лозим.

Касб танламоқчи бўлган инсон биринчи навбатда ўша касб шариъат нуқтаи назардан мумкин бўлган иш бўлиши лозим. Шариат эса инсонга, жамиятга, ватанга, атроф муҳитга зарар етказадиган, ёмонлик ва фаҳшга даъват этадиган барча нарсани ҳаром қилган.

• Биринчи навбатда ўзи яхши билган ва яхши адо эта оладиган ишига киришиш лозим.

Яъни ҳар бир киши ўзи яхши мутахассис бўлган, яхшилаб адо эта оладиган ишни топиб, ишга киришиши унинг зиммасида омонат эканини, Қиёматда ҳам Аллоҳ таоло олдида масъул эканини яхши ҳис қилиши лозим.

• Ишни яхши ният билан бошлаши ва унда бардавом бўлиши керак.

Яъни, “Аллоҳ таоло менга аҳли-аёлимнинг нафақасини вожиб қилган, У зот буюрганидек ҳалол йўл ила нафақа топай”, деган ниятда ўз касбини адо этиши ва бундан ажр-савоб умид қилиши лозимдир.

• Ўз касбини бажарганда пухта адо этиши керак.

Мусулмон киши ҳар бир ишида, айниқса ўзининг касбу-корини адо этишда уни пухта, мукаммал ва гўзал тарзда бажариши лозим. Оиша розияллоҳу анҳодан ривоят қилинган ҳадиси шарифда Пайғамбар алайҳиссалом “Аллоҳ сизлардан бирингиз иш қилганда, уни пухта бажаришини яхши кўради”, деганлар. 

• Алдамчилик, хиёнат ва кўзбўямачиликдан сақланиши лозим.

бажармаган ишини бажарган этиб кўрсатиш, тақдим этаётган хизмат ёки махсулотини айбини яшириб, уни сифатли қилиб кўрсатиш каби одатлардан сақланиш лозим. Саҳиҳ ҳадиси шарифлардан бирида пайғамбар алайҳиссалом “Ким бизни алдаса у биздан эмас”, деганлар (Имом Муслим ривоят қилган).

• Ваъдасига вафо қилиши, у билан бирга муомала қилаётганларга гўзал одоб-ахлоқда намуна бўлиши лозим.
• Ўз касбига доир шариат ҳукмларини ўрганиб олиши.

Шунинг учун ҳам ҳазрати Умар розияллоҳу анҳу тижоратчиларга қарата “Бозоримизда динда фақиҳ бўлмаган одам савдо қилмасин”, деганлар. 

• Ризқи келишига сабаб бўлиб турган касбни сабр ва матонат билан адо этиши.

Оиша розияллоҳу анҳодан ривоят қилинган ҳадисда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Қачон Аллоҳ бирингизга бирор тарафдан ризқ жорий қилиб қўйса, унинг ўзи ўзгармагунича, ўша нарсани тарк қилмасин”, дедилар (Имом Аҳмад ва Имом Ибн Можа ривоят қилган).

Яъни, Ҳар бир ишни бошлаганда ўзига яраша машаққати, қийинчилиги бўлади. Ўша қийинчиликларни енгиб ўтиб, то у фойда бермайдиган бўлиб қолмагунича тарк қилмаслик керак.

• Касбу-кори фарз ибодатларини бажаришига тўсқинлик қилмаслиги.

Тирикчилик учун саъй-ҳаракат қилиш, нафақайи рўзғор эркак кишиларнинг зиммасида вожиб амал. Лекин у Аллоҳ таоло буюрган бошқа фарз амалларга халал бермаслиги керак. Ушбу маънони қуйидаги ҳадиси шариф ҳам қўллаб-қувватлайди:

عن عبد الله بن مسعود رضي الله عنه قال: قال رسول الله صلى الله عليه وسلم :"طَلَبُ كَسْبِ الحَلاَلِ فَرِيضَةٌ بَعدَ الفَرِيضَة"

(رواه الإمام البيهقي في  شعب الإيمان).

Абдуллоҳ ибн Масъуд розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадиси шарифда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ҳалол касб талаб қилиш фарздан кейинги фарздир”, дедилар (Имом Байҳақий ривоят қилган).

Хулоса қилиб шуни айтиш керакки, ўз касбига нисбатан садоқати бўлмаган шахснинг на ишида, на касбу корида барака бўлади, балки унинг бутун ҳаёти беқарорликда ўтади. Модомики, биз буюк келажак сари интилар эканмиз, ҳар биримиз ўз вазифамизга садоқат билан ёндашмоғимиз лозимдир.

Аллоҳ таоло барчамизни касбу коримизга барака бериб, ризқимизни ҳалол йўллар билан топишимизга ўзи мададкор бўлсин! Омин!

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: Ким ҳар куни эрталаб ва кечқурун “Розийту биллаҳи Роббан ва бил Ислами дийнан ва би Муҳаммадин соллаллоҳу алайҳи ва саллама Росула” (Аллоҳни Робб, Исломни дин, Муҳаммад (соллаллоҳу алайҳи ва салам)ни Расул деб рози бўлдим) деб уч марта айтса қиёмат куни Аллоҳнинг розилигини топади, дедилар.

Бошқа бир ҳадиси шарифда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Бу калималарни айтган албатта жаннатга киради”, дедилар.

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам ушбу дуони мунтазам ўқишга одатланган умматларини қиёмат куни шафоатларига олишлари башоратини берганлар ҳамда уларни жаннатга кирмагунча тарк этмасликларини айтганлар.

Шунингдек, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Ким Аллоҳни Робб, Исломни дин, Муҳаммад (соллаллоҳу алайҳи ва салам)ни Расул деб рози бўлдим деса қалбида имон ҳаловатини топади”, дедилар.

Саъд ибн Абу Ваққос розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Ким азонни эшитганда, Ашҳаду анлаа илаҳа иллаллоҳу ваҳдаҳу лаа шарийка лаҳу ва ашҳаду анна Муҳаммадан абдуҳу ва Расулуҳу, розийту биллаҳи Роббан ва би Муҳамадин Расулулан ва бил Ислами дийнан” деса, унинг гуноҳи мағфират қилинади, дедилар.

Даврон НУРМУҲАММАД

ЎМИ Матбуот хизмати

Ислом дини мусулмонларни фарзандларга кафиллик қилиш, меҳрибонлик кўрсатиш, яхшилик қилишга буюрган ва бу иш учун улкан ажрларни ваъда қилган. Ана шундай яхшилик қилинадиган кишилардан бири – етимлардир.

Етим – балоғатга етмаган ва отаси вафот этган ўғил ва қиз болалардир.

Аллоҳ таоло етимни кафилликка олишни яхшиликлар қаторида санаб шундай деган:

وَاعْبُدُواْ اللّهَ وَلاَ تُشْرِكُواْ بِهِ شَيْئاً وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَاناً وَبِذِي الْقُرْبَى وَالْيَتَامَى

“Ва Аллоҳга ибодат қилинглар ва Унга ҳеч нарсани ширк келтирманглар. Ота-онага, қариндошларга, етимларга... яхшилик қилинглар” (Нисо сураси, 36-оят).

Бошқа бир оятда Аллоҳ таоло етимларга яхшилик қилишни Ўзига яқинлаштирадиган амаллардан, яхшиликнинг энг улуғ турларидан деб зикр қилган:

لَّيْسَ الْبِرَّ أَن تُوَلُّواْ وُجُوهَكُمْ قِبَلَ الْمَشْرِقِ وَالْمَغْرِبِ وَلَـكِنَّ الْبِرَّ مَنْ آمَنَ بِاللّهِ وَالْيَوْمِ الآخِرِ وَالْمَلآئِكَةِ وَالْكِتَابِ وَالنَّبِيِّينَ وَآتَى الْمَالَ عَلَى حُبِّهِ ذَوِي الْقُرْبَى وَالْيَتَامَى وَالْمَسَاكِينَ وَابْنَ السَّبِيلِ وَالسَّآئِلِينَ وَفِي الرِّقَابِ وَأَقَامَ الصَّلاةَ وَآتَى الزَّكَاةَ وَالْمُوفُونَ بِعَهْدِهِمْ إِذَا عَاهَدُواْ وَالصَّابِرِينَ فِي الْبَأْسَاء والضَّرَّاء وَحِينَ الْبَأْسِ أُولَـئِكَ الَّذِينَ صَدَقُوا وَأُولَـئِكَ هُمُ الْمُتَّقُونَ

“Яхшилик юзингизни машриқ ёки мағриб томонга буришингизда эмас. Лекин яхшилик ким Аллоҳга, охират кунига, фаришталарга, китобга, Пайғамбарларга иймон келтирса ва яхши кўрган молини қариндошларга, етимларга, мискинларга, ватангадоларга, тиланчиларга, қул озод қилишга берса, намозни қоим қилса, закот берса. Аҳд қилганда аҳдига вафо қилувчилар, камбағаллик, қийинчилик пайтида ва шиддат вақтида ҳам сабр қилувчиларга, ана ўшалар содиқ бўлганлардир. Ана ўшалар тақводорлардир” (Бақара сураси, 177-оят).

Мана бу оятда Аллоҳ таоло етимга эътибор бермайдиган, унга икром кўрсатмайдиган кимсаларни маломат қилган:

كَلَّا بَل لَّا تُكْرِمُونَ الْيَتِيمَ

“Йўқ! Балки Сизлар етимларни икром қилмассизлар” (Фажр сураси, 17-оят).

Бу оятда эса етимга қаҳр қилиш, зулм қилишни қиёмат кунини ёлғонга чиқариш билан ёнма-ён келтирган:

أَرَأَيْتَ الَّذِي يُكَذِّبُ بِالدِّينِ

“Жазо кунини ёлғонга чиқарувчини кўрдингми?”

فَذَلِكَ الَّذِي يَدُعُّ الْيَتِيمَ

“Ана ўша, етимни қўполлик билан ҳайдайдир” (Моун сураси, 1-2-оятлар).

Аллоҳ таоло ушбу оятда Набий соллаллоҳу алайҳи васаламни етимга қаҳр кўрсатишдан қайтарган:

فَأَمَّا الْيَتِيمَ فَلَا تَقْهَرْ

“Аммо етимга қаҳр қилма” (Зуҳо сураси, 9-оят).

Аллоҳ таоло мана бу оятда етимнинг молига фақатгина яхшилик мақсадида яқинлашишни, акс ҳолда яқинлашмасликни амр қилган:

وَلاَ تَقْرَبُواْ مَالَ الْيَتِيمِ إِلاَّ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ حَتَّى يَبْلُغَ أَشُدَّهُ

“Етимнинг молига то вояга етгунча яқинлашманг. Магар яхши йўл билан бўлса, майли” (Анъом сураси, 152-оят).

Аллоҳ таоло қуйидаги оятда етимга таом бериш ва унга эҳсон қилиш жаннатга олиб борадиган, қиёмат машаққатидан қутқарадиган йўл эканини баён қилган:

وَيُطْعِمُونَ الطَّعَامَ عَلَى حُبِّهِ مِسْكِيناً وَيَتِيماً وَأَسِيراً

“Ўзлари таомни яхши кўриб турсалар ҳам, уни мискин, етим ва асирга берарлар”. (Аброрларнинг хислати нима экан! Улар ҳаттоки ўзларига таом керак бўлиб, ҳожатлари тушиб турса ҳам, мискин, етим, асирларни ўзларидан устун қўйиб, таомни уларга берадилар.)

إِنَّمَا نُطْعِمُكُمْ لِوَجْهِ اللَّهِ لَا نُرِيدُ مِنكُمْ جَزَاء وَلَا شُكُوراً

“Албатта, Биз сизларни фақат Аллоҳнинг розилиги учун овқатлантирамиз. Бунинг эвазига сизлардан мукофот ёки ташуккур хоҳласмиз”.

إِنَّا نَخَافُ مِن رَّبِّنَا يَوْماً عَبُوساً قَمْطَرِيراً

“Албатта, биз қўрқинчли, шиддатли, узун кунда ўз Роббимиздан қўрқамиз”, (дерлар)”.

فَوَقَاهُمُ اللَّهُ شَرَّ ذَلِكَ الْيَوْمِ وَلَقَّاهُمْ نَضْرَةً وَسُرُوراً

“Бас, уларни Роббилари ўшал кун шарридан сақлади ва уларга хушрўйлик ҳамда хурсандчилик ато қилди”.

وَجَزَاهُم بِمَا صَبَرُوا جَنَّةً وَحَرِيراً

“Ва сабр қилганликлари учун уларни боғу роғ ва ипаклар билан мукофотлади” (Инсон сураси, 8-12-оятлар).

Етимнинг бошини силаш, унга меҳрибонлик қилиш қалбдаги қаттиқликни кетказади.

Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Бир киши Расулуллоҳ солаллоҳу алайҳи васалламга қалби қаттиқлигидан шикоят қилди. Шунда у зот: “Агар қалбинг юмшашини хоҳласанг, мискинга таом бер ва етимнинг бошини сила!” дедилар. Имом Аҳмад ривояти.

Бир киши Имом Аҳмад раҳимаҳуллоҳдан “Қалбим қандай юмшайди?” деб сўради. У киши “Қабристонга кир ва етимнинг бошини сила!” дедилар.

Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам етимларга яхшилик қиладиган Қурайш аёлларини мақтадилар. У зот: “Туяга минган аёлларнинг яхшиси Қурайш аёлларидир. Етимга, болалигида меҳрибон бўлади. Эрининг никоҳидалигида эрининг риоясини қилувчи бўлади” деганлар. Муслим ривояти.

Молнинг энг яхшиси ундан етимга берилганидир. Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Албатта, бу мол ширин, ям-яшил нарсадир. Мискинга, етимга ва йўловчига берилган молнинг эгаси бунча ҳам яхши мусулмондир!” Муттафақун алайҳ.

Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам етимни кафилликка олган кишига жаннатда ўзлари билан бирга бўлишини башорат бериб шундай дедилар: “Мен билан етимни кафилликка олган киши жаннатда мана шундай ёнма-ён бўламиз”. Муттафақун алайҳ.

Набий алайҳиссалом шу гапни айтганларида кўрсаткич ва ўрта бармоқлари билан ишора қилдилар-да, уларнинг орасини бироз очдилар.

Ибн Баттол айтадилар: “Ушбу ҳадисни эшитган кишининг зиммасида Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам билан жаннатда бирга бўлиш учун унга амал қилиш вазифаси бордир. Зеро, жаннатда бундан афзал мартаба йўқдир”.

Етимни кафилликка олиш – балоғатга етгунича унинг нафақаси, кийими, одоби, тарбияси, унга меҳрибонлик қилиш кабилардир.

Кафолатига олиш – етимни ўз уйига олиб кетиш, бағрига босиш, ҳожатларини бажариш билан бўлади. Бунда етим кафилликка олувчининг қариндоши бўладими ёки бегонами, фарқи йўқ.

Хайрия жамиятлари орқали етимларнинг нафақасига, то улар балоғатга етгунича, маблағ ўтказиш ҳам етимни кафилликка олишга киради.  

Етимнинг ўз молидан ўша етимнинг ўзига сарф қилиб, молини эҳтиёт қилганлар ҳам етимни кафилликка олганлар қаторига киради.

Етимнинг молини тасарруф қиладиган, ўзини кафилликка оладиган киши ниятига эътибор бериши керак. Нияти Аллоҳнинг розилиги бўлиши керак.

Етимнинг молига, қачонки етимга фойдаси бўлсагина, яқинлашиш керак. Аллоҳ таоло бу ҳақида шундай деб марҳамат қилади:

وَلاَ تَقْرَبُواْ مَالَ الْيَتِيمِ إِلاَّ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ حَتَّى يَبْلُغَ أَشُدَّهُ

“Етимнинг молига то вояга етгунча яқинлашманг. Магар яхши йўл билан бўлса, майли” (Анъом сураси, 152-оят).

Етимнинг молини шаръий йўл билан, етимга фойда бўладиган тарзда кўпайтириш керак. Аллоҳ таоло шундай деб марҳамат қилади:

وَيَسْأَلُونَكَ عَنِ الْيَتَامَى قُلْ إِصْلاَحٌ لَّهُمْ خَيْرٌ

“Сендан етимлар ҳақида сўрарлар. Сен: “Уларга ислоҳ қилиш яхшидир”, деб айт” (Бақара сураси, 220-оят).

Етимнинг молида исрофга, бепарволикка йўл қўйишдан, ўша молни ноҳақ ейишдан сақланиш керак. Чунки, унинг молини зулм йўли билан ейиш дўзахга киришга сабаб бўладиган гуноҳлардандир. Аллоҳ таоло шундай деган:

إِنَّ الَّذِينَ يَأْكُلُونَ أَمْوَالَ الْيَتَامَى ظُلْماً إِنَّمَا يَأْكُلُونَ فِي بُطُونِهِمْ نَاراً وَسَيَصْلَوْنَ سَعِيراً

“Албатта, етимларнинг молини зулм ила еганлар, қоринларида оловни еган бўладилар. Ва, шубҳасиз, дўзахга кирадилар” (Нисо сураси, 10-оят).

Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам етимнинг молини ейишни ҳалокатга олиб борувчи еттита гуноҳлардан бири сифатида зикр қилганлар: “Еттита ҳалокатга олиб борувчи нарсалардан четланинглар!” деб бошланган ҳадисда у зот алайҳиссалом “Етимнинг молини ейиш”ни ҳам айтганлар. Муттафақун алайҳ.

Етимнинг молига ёмон ниятда яқинлашиш кабира гуноҳлардандир. Етимни уриш, озор бериш, хорлаш оғир гуноҳдир. Аллоҳ таоло шундай деб марҳамат қилган:

فَأَمَّا الْيَتِيمَ فَلَا تَقْهَرْ

“Аммо етимга қаҳр қилма” (Зуҳо сураси, 9-оят).

Етимга қаҳр қилишдан қайтариш – унга яхшилик қилишга, қалбига шодлик киритишга амрдир.

Етимни кафиллигига олган, унинг молини тасарруф қилаётган киши Аллоҳдан қўрқиши керак.

Етимга табассумини, насиҳатини, гўзал тарбия беришни, юмшоқ сўзни аямаслиги, унга меҳрибон ота бўлиши керак. Қатода раҳимаҳуллоҳ “Етимга раҳмли ота бўлинг!” деганлар.

Балоғатга етмаган боланинг отаси вафот этса, барча масъулият онасининг зиммасига тушади. Эри вафот этиб, етим фарзандини тарбия қилишда масъулиятни ҳис қилган оналар улуғ олимларни тарбия қилишган. Масалан, Имом Аҳмад раҳимаҳуллоҳнинг оналарини олиб кўрайлик.

Имом Аҳмад раҳимаҳуллоҳ оналари ҳақида шундай деганлар: “Онам мени бомдоддан анча олдин уйғотар эдилар. Мен ўша пайтда ўн ёш эдим. Қиш кунларида менга иссиқ сув тайёрлаб берар, кейин мен ва онам бирга таҳажжуд намозини ўқир эдик. Кейин онам мени кимсасиз, қоронғу йўллардан етаклаб бомдодни ўқиш учун масжидга олиб борардилар. Кун ярмига етгунича онам мен билан қолардилар. Талаби илмдан ва Қуръон ёдлаш дарсидан бўшагунимча мени кутиб турардилар”.

Бу онанинг етим ўғлига кўрсатган хизмати, бу йўлдаги машаққатларга сабр қилгани сабабли Имом Аҳмад мусулмонларнинг имомларидан ва уламоларидан бири бўлиб етишдилар.

Етимларни кафилликка олганлар, етим боқаётганлар уларга яхшилик қилишга, тарбияларига эътибор беришга, меҳрибонлик қилишга, фойдали илм беришга, намозга буюришга, гуноҳлардан қайтаришга, уламоларнинг мажлисларига олиб боришга, солиҳларнинг суҳбатида иштирок эттиришга, фитналардан узоқ қилишга ҳарис бўлишлари керак!

Аллоҳ таоло барчамизнинг етимпарвар бўлишимизни, етимларнинг бошини силаб, қалбларимиз юмшашини ва охиратда Пайғамбаримиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васаллам билан жаннатда бирга бўлишимизни насиб этсин, омин!

Шайх Иброҳим ибн Али Ҳаддодийнинг “Имсаҳ роъсал ятийм” номли мақоласидан Нозимжон Иминжонов таржимаси

ЎМИ Матбуот хизмати