Австралиянинг маҳаллий халқлари ва Toррес бўғози аҳолиси христиан колонизаторлари келишидан анча олдин мусулмонлар билан мунтазам алоқада бўлган. Бугунги кунда ҳам Ислом баъзи аборигенларнинг қалбида акс-садо бермоқда.
Австралиядаги Исломнинг кириб келиш тарихини қитъанинг шимолий қисмидаги Aрнем-Лендр ярим оролида жойлашган қизил қояларга ўйиб ёзилган елканли қайиқларнинг кичик чизмалари билан айтиш мумкин. Бу анъанавий индонезия қайиқлари "прау" сифатида маълум - айнан уларда трепанг ва денгиз бодрингини излаб ривожланаётган Макасар тижорат шаҳридан мусулмон балиқчилар етиб келишган.
Улар биринчи марта Шимолий Австралияда қачон пайдо бўлганлари маълум эмас. Баъзи тарихчилар бу 1750 йилларда содир бўлган деб айтишади. Лекин ғор расмлари устига туширилган ари мумининг радиуглерод таҳлили бу анча олдин бўлган, деб тахмин қилиш имконини берди. Фигуралардан бири 1664 йилгача қилинган кўринади, эҳтимол, бу 1500 йилларга тўғри келар.
Макасардан келган балиқчилар бу ерга ҳар йили Хитой тиббиёти ва ошхонасида ишлатилиши туфайли юқори нархга эга бўлган денгиз бодрингларини йиғиш учун келишган. Мелбурндаги Монаш университети антропологи Жон Бредли сўзларига кўра, бу Австралиянинг халқаро алоқалардаги илк тажрибаси бўлди ва бу муваффақиятга эришди.
Макасарлик баъзи савдогарлар Австралияда қолишди. Ислом ақидаси аборигенларнинг ғор санъатига таъсир этибгина қолмай, балки уларнинг мифологиясига ҳам таъсир кўрсатган. Мисол тариқасида "валита-валита"деган фигурани келтириш мумкин. Исм арабча "Аллоҳ таоло" иборасидан келиб чиққан бўлиб, айнан шу маънони англатади. Маросим эгилишлари мусулмонларнниг саждасига ўхшайди.
Макассар аҳолисининг аборигенлар ва Торрес бўғози ороллари аҳолиси билан савдоси 1906 йилда оғир солиққа тортиш ва оқ рангдан бошқа рангли одамларнинг савдосини чеклаган ҳукумат сиёсати туфайли якунланди. Бир аср ўтгач, Шимолий Австралияда абориген жамоалар Макасар савдогарлар билан биргаликда тарихга ҳурмат, ўзаро ишонч ва ҳурмат бир давр сифатида уни хотирлашади.
Бу Австралияда мусулмонлар ва маҳаллий халқлар ўртасидаги ягона алоқа эмас эди. XIX-XX асрлар оралиғида Жанубий-Шарқий Осиёдан малайлар Австралиянинг шимоли-Ғарбий соҳилидаги Брум шаҳрида инжу саноатида ёлланма ишчилар сифатида Австралияга кела бошладилар. Макасар аҳолиси сингари малайлар ҳам маҳаллий туб халқлар билан турмуш қуришган ва минтақага Исломий диний ва маданий амалиётларни жорий этишган. Бу ўзароҳамкорлик ҳозир Шимолий Австралияда кўплаб оилаларда кузатилмоқда.
26,000 аҳолиси бўлган Алис-Спрингс шаҳри чеккасида Австралия марказида бир масжид бор. Уни "афғон масжид" деб аташади, негаки 1860 ва 1930 йиллар орасида деярли 4000 туя етакчилари ўз туялари билан Австралияга келишган. Уларнинг кўпчилиги Афғонистондан эди, лекин баъзилари Ҳиндистон ва ҳозирги Покистондан ҳам эди. Улар чўл ерларини ривожлантиришда асосий роль ўйнади ва минтақада инфратузилмани яратиш ёрдам беришди.
Уйдан узоқда, афғонистонлик туя етакчилар Марказий Австралия бўйлаб кўплаб қўлбола масжидлар қуришган ва уларнинг кўпчилиги маҳаллий одамлар билан қон-қариндошлик алоқаларини ўрнатишган. Туя етакчилари учун эҳтиёж 1930 йилда ҳамма жойда автомобиль транспорт воситалари жорий этилгандан кейин ғойиб бўлди. Бугунги кунда Алис-Спрингсдаги афғон масжиди асосан Ҳиндистон, Покистон ва Афғонистондан келган муҳожирлар билан тўлиб тошган.
Islamisemya.com маълумотига кўра бугунги кунда тобора кўпроқ аборигенлер Исломни қабул қилмоқда. 2011 йилда Австралияда аҳолини рўйхатга олиш маълумотларига кўра, 1 1140 нафар киши ўзини мусулмон деб атаган. Бу мамлакат аборигенларининг 1% дан камроғини ташкил этади. Эҳтимол, энг машҳур мусулмон - икки карра жаҳон бокс чемпиони Энтони Мандайн ҳислобланади.
Баъзи аборигенлар учун Ислом одатий маданий алоқаларнинг давоми, христианлик эса мустамлакачилик билан боғлиқ. Мусулмон Жастинn Агале айтганидек, "Ислом Фитр ва Тавҳид ҳақида аниқ фикрларга эга ва биз табиат билан уйғун яшашимиз керак".

Бироқ, баъзи аборигенлар учун Исломга мурожаат қилиш янги ҳодисадир. Муҳаммад (номи ўзгартирилган) қачонлардир бошпанасиз эди ва спиртли ичимликларни истеъмол қилар эди, лекин шариат аҳкомлари - мунтазам ибодат, ўз-ўзини ҳурмат қилиш, спиртли ичимликлар, гиёҳванд моддалар, қимор ўйинларни рад этиш – унга зарарли одатлардан қутулиш имконини берди. Энди у барқарор ишга эга.
"Ислом дини билан танишганимда, умримда биринчи марта ўзимни инсондек ҳис қилдим. Ислом динида топган энг жозибали нарсаларимдан бири, бу унинг мукамаллиги ва бутунлигидир", - дейди Муҳаммад.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати

Istiqlolimizning 29 yilligi arafasida Prezidentimizning “Ozodlikdan mahrum etish jazosini o‘tayotgan, qilmishiga chin ko‘ngildan pushaymon bo‘lgan va tuzalish yo‘liga qat’iy o‘tgan bir guruh shaxslarni afv etish to‘g‘risida”gi farmoni imzolandi. Ne baxtki, afv etilganlar orasida men ham bor edim.

2016 yili, 20 yoshimda Toshkent viloyati jinoyat ishlari bo‘yicha sudi tomonidan Jinoyat kodeksining 159-moddasi 1-qismi va 2441-moddasi 2-qismi tegishli bandlari bilan 7 yilga ozodlikdan mahrum etildim. Zangiota tumanida tug‘ilganman. Hozir 24 yoshga to‘ldim. Jazo muddatini Bo‘ka tumanidagi jazoni ijro etish koloniyasida o‘tadim. Mahbuslikda o‘tgan to‘rt yil umrim qilgan xatolarim yuzasidan to‘g‘ri xulosa chiqarishim uchun yetarli bo‘ldi. Davlatimiz rahbarining g‘amxo‘rligi bilan ayni paytda ozodlik ne’matidan bahra olyapman.

Shu o‘rinda aytishni istar edimki, biz shunchaki kechirilib, shunchaki ozodlikka chiqarilmadik. Yaqinlarimiz bag‘riga qaytishimiz, ijtimoiy hayotga moslashib, foydali mehnat bilan shug‘ullanishmiz, sog‘lom turmush tarziga erishishimiz, jamiyatda munosib o‘rin topishimiz yuzasidan mas’ul vazirlik va idoralarga tegishli topshiriqlar berilgan ekan. Buni afv etilib, uyga kelganimda tuman sektor rahbarlari tomonidan elektr pechi, salmoqligina qishloq xo‘jaligi mahsulotlari berilgani, tuman ijtimoiy moslashuv markazi tomonidan bir million bir yuz o‘ttiz besh ming so‘m moddiy yordam ajratilganidan ham bilish mumkin.

Tuman tibbiyot birlashmasida tibbiy ko‘rikdan o‘tdim. Xudoga shukr, sog‘lom ekanman. Aholi bandligiga ko‘maklashish markazi yordami bilan Zangiota tumanidagi “Iqbol” mahallasida faoliyat yuritayotgan “Obodon mebellari” xususiy korxonasiga ishga joylashdim. Maoshim yetarli. Bundan tashqari, tuman hokimi qarori bilan Bo‘zsuvdagi “Achchisoy” mahallasi hududidan dehqonchilik bilan shug‘ullanishim uchun 20 sotix yer ham ajratildi. Buni eshitib, ellik yoshni qoralab qolsa ham uydan olisda ishlab yurgan otam yaqin kunlarda qaytib kelishini aytdi. O‘zimiz yashayotgan xonadonning yer maydoni 13 sotix edi. 3 sotixida issiqxona tashkil qilgandik. Uning ustini yopishda ham hokimlikning mas’ul xodimlari amaliy yordam ko‘rsatishdi. 2019 yil aprel-may oylarida uyimizga kelgan ishchi guruh a’zolari yaqinlarim bilan suhbat o‘tkazib, turli ijtimoiy ko‘mak beribdi. Pandemiya davrida esa “Saxovat va ko‘mak” umumxalq harakati doirasida jami 4 million so‘m mablag‘, homiylik asosida 6 marta oziq-ovqat mahsulotlari bilan ta’minlashdi.

Prezidentimiz biz, yoshlarga ishonib, kelajakda to‘g‘ri yo‘lni tanlab, yurtimizga munosib farzand bo‘lishimiz uchun barcha imkoniyatlarni yaratib berayotgan bir paytda egri yo‘lga kirib qilgan ishlarimga chin dildan pushaymon bo‘lganim uchun, afv etildim, menga ishonch bildirildi. Mahallam, oilam meni iliq qarshi olganining o‘zi katta baxt. Bunga javoban o‘tmish hayotim nihoyasiga yetgani, musibatlar ko‘zimni ochib, qalbimni uyg‘otgani, afv esa noumidlikdan qaytarganini aytmoqchiman. Aslida yurtga naf keltirishdek baxt yo‘q ekan dunyoda. Shu ma’noda, mening xatom nafaqat bir oila, balki butun jamiyat boshiga tushgan kulfat ekanini his qildim.

Barcha salbiy oqibatlar bekorchilikdan, maqsadsiz yashashdan kelib chiqar ekan. Aniq maqsadsiz odam hech narsaga intilmaydi, mas’uliyatni his qilmaydi. Uning o‘ziga ishonchi ham, g‘ayrat-shijoati ham bo‘lmaydi. Shunday ekan, aslo bekorchilikka berilmaslik, hayotning har bir daqiqasidan unumli foydalanish, erkinlikning qadriga yetish darkor. Zero, bunday afv hammaga ham berilavermaydi. Menga sobiq mahkum emas, inson, jamiyatning to‘laqonli bir a’zosi sifatida ko‘rsatilayotgan bunday e’tiborga javoban endi hech qachon oilam, yurtim sha’niga dog‘ tushirmaslikka ahd qildim. O‘ylaymanki, men qatori afv etilganlarning ko‘nglida ham shu niyat, shunday ezgu maqsadlar makon topgan bo‘lsa kerak. Allohdan barchamizning yuzimizni yorug‘ qilishini so‘rayman.

Farruh PO‘LATOV,

Zangiota tumani.

“Yangi O‘zbekiston” gazetasi

Президентимиз Шавкат Мирзиёев томонидан сўнгги йилларда илгари сурилаётган халқаро ва минтақавий ташаббуслар жаҳон ҳамжамият томонидан муносиб қарши олинмоқда. Ушбу таклифларнинг қўллаб-қувватланиши ва изчил амалга оширилишини дунёнинг сиёсий манзараси ўзгариб бораётган бугунги кун талаби нуқтаи назаридан илгари сурилганига яна бир мисол.

Туркиянинг Буюк миллат мажлисидаги “Туркия-Ўзбекистон” парламентлараро дўстлик гуруҳи раиси Осман Местен “Дунё” АА мухбирига берган интервьюсида давлатимиз раҳбари бошчилигида Ўзбекистон эришаётган ютуқлар ва халқаро миқёсда таклиф этаётган ташаббуслар аҳамияти ҳақида қуйидагиларни қайд этди:

– Дунёда экстремизм, қуролли тўқнашувлар, қон тўкилиши, жаҳолат ва залолат, муросасизлик, адолатсизлик каби ҳолатларга гувоҳ бўляпмиз. Исломофобия кун сайин кучайиб бормоқда. Бу эса дунёдаги барқарорликка салбий таъсир кўрсатмоқда. Шу боис бугун халқаро миқёсда адолат ва илм-маърифатга асосланган янги глобал тизимга эҳтиёж бор. Бунда адолат ва маърифатнинг дунё узра ёйишга қодир етакчиларга эҳтиёж бор.

Ўзбекистон Президенти муҳтарам Шавкат Мирзиёев Жаноби Олийларининг бу йўналишда олиб бораётган кучли давлат сиёсати бизда алоҳида қизиқиш уйғотмоқда. У Президент сифатида иш бошлаган илк кунлардан эътиборан ички ва ташқи сиёсатда жиддий ислоҳотларни амалга оширишга киришди ва бу йўналишдаги ишлар изчил давом этмоқда. Давлатингиз раҳбари мамлакатнинг бой тарихи ва бебаҳо меросидан қудрат олиб, тажриба ва дадиллик билан инсониятга зиё улашган Имом Бухорий, Мотуридий, Беруний, Фаробий каби улуғ алломаларга муносиб ворис сифатида халқаро майдонда катта обрўга эга бўлмоқда.

Хусусан, 2018 йилда БМТ Бош Ассамблеясининг “Маърифат ва диний бағрикенглик” деб номланган махсус резолюцияси, кейинроқ эса БМТнинг Ёшлар ҳуқуқлари тўғрисидаги халқаро конвенциясига доир Тошкент декларациясининг қабул қилиниши Президент Шавкат Мирзиёевнинг фаол сиёсий етакчилиги билан амалга оширилди.

Ўзбекистон чуқур тарихий ва бугунги тадрижий ривожланиш орқали дунёга инсоний, ислом маданияти ва маърифатини тарқатувчи марказ сифатида танилиш учун етарли имконият ва салоҳиятга эга.

Ҳозирги кунда ислом дунёсида терроризм, экстремизм каби бузғунчи ғояларга қарши энг муваффақиятли кураш олиб бораётган мамлакат ҳам айнан Ўзбекистондир. Бугун Ўзбекистон дунёга тинчлик, тараққиёт, маданият ва маърифат тарқатишда давом этмоқда.

Ўзбекистон Олий Мажлиси Сенати қошида ёшлар парламенти ташкил этилганини олқишлаймиз. Ушбу ташкилотнинг тузилиши Президент Шавкат Мирзиёевнинг ёшларга бўлган эътибори билан биргаликда, унинг ўз мамлакати келажагини маърифатпарвар ёшлар тимсолида кўраётганидан далолатдир. Президент Ўзбекистон ёшларининг дунё мамлакатларида, шу жумладан Туркия олийгоҳларида замонавий билим ва касб эгаллашларига алоҳида аҳамият қаратмоқда. Туркий ислом маданиятининг қайта тикланаётгани ва бу борада Президентлар Мирзиёев Шавкат ва Режеп Таййип Эрдўғон етакчилик қилаётгани келажакка бўлган ишончни кучайтирмоқда.

ЎМИ матбуот хизмати