Инсонда бўлган буюк неъматлардан бири бу тилдир. Бу ҳақда Қуръони каримда баён қилинган. Аллоҳ таоло марҳамат қилади: “(Биз инсонга) тил ва икки лабни (бермадикми)?” (Балад сураси, 9-оят).

Бу ояти карима орқали Аллоҳ таоло инсонга бу икки аъзоларни ўзи ато қилганлигини айтмоқда. Агар ҳар бир инсон ўзининг аъзоларининг ҳаракатига, хизматига ва манфаатларига, жумладан, тилига тафаккур назари билан эътибор қиладиган бўлса, Аллоҳ таоло ҳар бир нарсани ҳикмат билан, беҳудага яратмаганлигига яна бир карра ишонч ҳосил қилади.

Пайғамбаримиз Муҳаммад Мустафо соллаллоҳу алайҳи васаллам бир куни Аббос розияллоҳу анҳуга: “Гўзаллигингиз мени ажаблантиради” дедилар. У киши: “Инсоннинг гўзаллиги нима, ё Аллоҳнинг Расули?», дедилар. Пайғамбар Муҳаммад Мустафо соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Унинг тили” дедилар. Демак, ушбу ҳадисдан келиб чиқиб хулоса қиладиган бўлсак, тил инсоннинг гўзаллиги ҳисобланар экан.

Миллат борлиги ва унинг тарихи ҳақида маълумот берувчи восита

Айни дамда орзу умидларимиз, истиқлолимиз, қалбимиз ойнаси ҳамдир. Шунинг учун она тилимизга доимо ҳурмат ва эътиборда бўлиб, унинг жамиятимиздаги мавқеини юксалтиришга ҳар биримиз ўз ҳиссамизни қўшишимиз зарур.

Маҳмуд Қошғарийнинг “Девону луғотит турк” асарида “Эрдам боши тилдир”, яъни “Барча фазилатлар, эзгуликлар тилдан бошланади” дейилади. Тилимизнинг нафислиги, бойлиги ва маъно нозикликлари ҳазрат Алишер Навоий ижодида ўзининг юксак ифодасини топди. Улуғ мутафаккирнинг “Муҳокамат ул-луғатайн” асарида шеърият ва бадиият тилига номуносиб деб қаралган тилимизнинг кенг имкониятлари, жозибаси ўта назокат билан шарҳланган. «Лайли ва Мажнун»да сўз, демакки, тил айтган билан совумайдиган тарона, олган билан тугамайдиган хазина, деб таърифланади:

Айтиб совумас таронасен сен,

Олиб қурумас хизонасен сен.

Миллатнинг бойлиги, туганмас хазинаси, кўзгуси

Ватанимиз мустақилликка эришгач, она тилимиз ўзининг ҳақиқий ўрни ва мавқеига эга бўлди, Ўзбекистон Республикаси Конституциясида давлат тилининг мақоми ҳуқуқий жиҳатдан мустаҳкамлаб қўйилди. Шу тариқа ўзбек тили мустақил давлатимизнинг байроғи, герби, мадҳияси, конституцияси қаторида турадиган, қонун йўли билан ҳимоя қилинадиган муқаддас тимсолларидан бирига айланди.

Тил – миллат қиёфасининг бир бўлаги. Дунёдаги барча халқлар ўзининг миллий расмий тилига эга деб айтолмаймиз. Чунки бу халқнинг миллий мустақиллиги билан боғлиқ. Мутахассисларнинг сўзларига қараганда, бугунги кунда ҳар икки хафтада битта тил йўқолиб бормоқда. Бу ўз навбатида ўша тилда сўзлашувчи халқларнинг йўқолишини англатади.

Миллатнинг маънавий бойлиги

Тил нафақат муаммола воситаси, балки халқнинг маданияти, урф-одати, унинг турмуш тарзи, тарихидир. Турли халқларнинг тилларига ҳурмат эса ўз навбатида ўзаро тушунишни, мулоқотларга имконият яратади. Тилларни сақланиб қолиши учун эса бу тилларни қўллаб-қувватлаш зарурдир. Айнан тил туфайли инсоният у ёки бу халққа мансублигидан фахрланиб яшайди. Барча тилларни тан олиш ва ҳурмат қилиш тинчликнинг бирдан бир кафолатидир. Шу сабабли ҳам ҳар бир халқ ўз тили сақланиб қолиши учун ҳаракат қилади.

Ҳар бир миллат маданияти ўзаги

Шу сабабли ҳам тилнинг сақланиши халқ тараққиёти ва келажагини белгилайди. Тил халқни бирлаштиради, тарбиялайди, ўқитади, урф-одат, анъаналарини сақлайди. Шундай экан она тилимизнинг халқаро миқёсдаги обрў-эътиборини юксалтиришда, уни миллий ва умумбашарий тушунчалар асосида тараққий этган тиллар сафига қўшишда ҳар биримиз тилимизга чуқур ҳурмат билан ёндашимиз керак бўлади. “Хорижий тилларни билиш инсоннинг маданиятидан, зиёлилигидан дарак беради. Она тилини билиш эса ҳар бир фуқаро олдидаги муқаддас бурч”, деганида донишмандлар минг марта ҳақ фикрни айтишган.

Ўзбек адабий тили, ўзбек адабиётини ривожлантириш соҳасида ўз олдига қўйган вазифаларни юксак даражада адо этган Алишер Навоий ўзининг ажойиб назм дурдоналарини, юксак бадиий қимматга эга бўлган «Хазойин-ул маоний», «Хамса» каби асарларини она тилида ёзиш орқали ўзбек тилининг қудратини, унинг бой тасвирий восита ва имкониятларга эга эканлигини, тўлиқ маънода бадиий адабиёт тили эканлигини амалий тарзда исботлаб берди. Ўз халқи учун унинг маданияти учун ва умуман келгуси авлодлар учун катта шарафли ишларни амалга оширди, бу билан фахрланиб:

Турк назмида чу тортиб мен алам,

Айладим ул мамлакатни якқалам.

ёки:

Мен ул менки, то турк бедодидур,

Бу тил бирла то назм бунёдидур.

Фалак кўрмади мен каби нодире,

Низомий кибн назм аро қодире.

деб ажойиб фахриялар ёзди.

Ана шундай гўзал неъматдан ҳаётимизда  чиройли тарзда фойдаланиб, гўзал амаллар қилишга ошиқайлик!

Алишер Наимов,
 Қувасой шаҳар бош имом-хатиби

Озодлик, хотиржамлик, оила даврасида ҳаёт кечириш нақадар улуғ неъмат эканини ундан мосуво бўлганда тушуниб етаркан инсон. Бугун ана шу буюк неъматни қалбан тўлиқ ҳис қилиб, уни қадрлаб яшаяпман.

2016 йил озодликдан маҳрум этилган эдим. 2017 йил декабрда Президентимизнинг Афв этиш тўғрисидаги Фармонига асосан, озодликка чиққанман. Ҳозирда тижорат ишлари билан машғулман. Ёш бўлишимга қарамай ҳаётнинг оғир синовларига дуч келдим. Жуда катта хатога йўл қўйиб, бу йўлнинг нафақат инсон ҳаётини издан чиқаришини, балки жамият фаровонлигини хавф остига қўйишини тушуниб етдим.

Қилмишим учун 6 йилга озодликдан маҳрум этилган эдим. Панжара ортида ўтган давримда хатоларимни тушуниб етдим. Агар астойдил тазарру қилса, адашганини тушуниб етган одамлар афв этилишини оммавий ахборот воситалари орқали кўриб, ўқиб, мен ҳам қилмишимдан чин дилдан пушаймон бўлиб, илтимос билан мурожаат қилдим. Илтимосларим ва тўғри хулоса чиқарганим ҳамда яхши томонга ўзгарган ижобий хатти-ҳаракатларим инобатга олинди. Бир йил деганда давлатимиз раҳбарининг юксак ғамхўрлиги билан озодликка чиқдим.

Мен бугун бахтлиман. Барча қийинчиликлар ортда қолди. Жамиятда ўз ўрнимни топишда ҳокимият, маҳалла, нуронийлар ҳамда жамоатчилик доимо хабар олиб, менга ёрдам бериб, керакли маслаҳатлар бериб турибди.

Яқинда Сергели тумани ҳокимлигида бўлиб ўтган учрашувда яна бир бор ҳаётда ўз ўрнимни топиш учун давлат томонидан имконият яратилгани менга катта куч бағишлади.

“Исломбек ҳали ёш йигит экансан, тадбиркорлик билан шуғулланишингизни эшитиб, хурсанд бўлдим, мен туман ҳокими сифатида сизга тадбиркорлик фаолиятингизни ривожлантириш учун янада кўпроқ имконият яратиб беришга ҳаракат қиламан.

Сизга ҳозирги касаначилик фаолиятингиздан олаётган даромадингизни 10 баробарга ошириш учун бирламчи маҳсулотни ёрдам сифатида олиб берамиз. Агар туманда текстиль соҳасида фаолиятингизни кенгайтирмоқчи бўлсангиз, бу борада ҳам имконият етарли, ёрдам берамиз. Тумандаги катта ва тажрибали тадбиркорларга сизни шогирд сифатида бириктириб, фаолиятингизни кенгайтиришга кўмаклашамиз”.

Туман ҳокими билан бўлган ушбу суҳбатдан кейин давлатга нисбатан ишончим янада ортди. Кейин билсам ҳокимимиз мендан 3-4 ёш катта экан, ёш раҳбарга жуда ҳавас қилдим. Ўз навбатида, туман ҳокимининг менга берган маслаҳат ва йўл-йўриқлари ҳаётимни тўғри йўлга қўйиб, катта мақсадларимга эришишга ундади.

Аслида Юртбошимиз ёш мутахассисга шундай катта туманни бошқаришни ишониб топширганининг ўзи ёшларга катта имконият ва шароит яратилганидан далолат беради.

Келажакда яхши тадбиркор бўлиб, ўтмишдаги хатоларимни тузатиш ва жамиятга, халққа хизмат қилиб, давлатимизнинг менга нисбатан ишончини оқлаш учун бор куч-ғайратимни бағишлашга тайёрман. Ўтган кунлар мен учун сабоқ бўлди. Гарчи хато қилган бўлсамда, давлатимиз, халқимиз мени кечирди ва ҳаётимни яна қайта изга солишга, шунингдек, жамиятда ўз ўрнимни топишга кўмак бераётгани Ватанга бўлган садоқатимни янада мустаҳкамламоқда.

Шу ўринда ҳаётга енгил-елпи қарайдиган барча тенгдошларимга мурожаат қилиб айтаманки, қачонки ҳар қандай туйғу қалбан ҳис қилинса, унинг қиймати бўлакча бўлади. Маҳкумликдаги одам учун эса озодлик, оиласи бағрида бўлиш катта бахт. Энг асосийси, бу бағри бутунликни ҳеч нарса билан алмаштириб бўлмайди. Шундай экан, Ватанимизда биз ёшларга берилаётган имкониятлардан, яъни тадбиркорлик, таълим ва илм-фан соҳасида яратилган шароитлардан унумли фойдаланинг, юксак натижаларга эришинг, жамиятда ўз ўрнингиз ва сўзингизга эга бўлинг!

Исломбек САЛОҲИДДИНОВ

Сергели тумани

“Халқ сўзи” газетаси

Жойлашуви. Жанубий Европада, Болқон ярим оролининг марказий қисмида жойлашган давлат. Жанубда – Греция, шарқда – Болгария, шимолда – Сербия ва Черногория, ғарбда – Албания билан чегарадош.

Тарихи. Македония эрамиздан аввалги V-II асрларда Болқон ярим оролида вужудга келди. Филипп II Македония ерларини бирлаштирди. Унинг ўғли Александр кўп ерларни босиб олиб, улкан ҳокимиятга асос солди. VII асрда Македония ҳудудига славянлар келиб ўрнашди. XIV асрга келиб бу ўлка Усмонлилар империяси таркибида бўлди. XX асрга қадар македонияликлар тинч-омон яшашди, мамлакатда илм-фан, маданият гуллаб яшнади. Буни барпо этилган ўнлаб мактаб-мадрасалар, шифохона, кутубхоналар, кўркам ва муҳташам масжидлар ҳам исботлайди. Биринчи жаҳон урушидан сўнг Усмонлилар салтанати парчаланиб кетгач, Македония Сербия, Греция ва Болгария томонидан бўлиб олинди.    

1945 йилда Социалистик Югославия таркибига кирган Македония Республикаси Иттифоқи ташкил топди. 1991 йилда Македония мустақил давлат деб эълон қилинди. Мамлакат 1993 йилдан БМТ аъзоси. 1991 йил 4 декабрда Ўзбекистон Республикаси суверенитетини тан олди.

Иқтисоди. Македония иқтисоди суст ривожланган аграр-индустриал давлатдир. Мамлакатда кўмир, қўрғошин, рух, темир ва никел рудалари қазиб олинади ва қайта ишланади. Машинасозликда саноат ускуналари, электр асбоблар, қишлоқ хўжалиги маҳсулотлари ишлаб чиқарилади. Кимё-фармацевтика, ёғочга ишлов бериш анча ривожланган. Асосий қишлоқ хўжалик экинлари — буғдой, маккажўхори, мева ва сабзавотлар. Чорвачилик тоғ-яйлов қўйчилигига ихтисослашган.

Таълим ва маданият. Мамлакатда 7-15 ёшдаги болалар учун 8 йиллик мажбурий бошланғич таълим жорий этилган. Шунингдек, гимназия ва касб-ҳунар мактаблари ҳам фаолият юритади. Скопьеда 1949 йилда ташкил қилинган йирик ўқув юрти, педагогика академияси, Македония фан ва санъат академияси, миллий тарих институти, Охрид шаҳрида гидробиология институти, Струмица шаҳрида пахта институти, бундан ташқари, турли йўналишлардаги 20 га яқин илмий тадқиқот марказлари бор. Пойтахтда Давлат кутубхонаси, археология, тарих, этнология музейлари, расмлар галереяси жойлашган.

Дини. Македония кўп миллатли давлатдир. Аҳолининг 67 фоизини македонлар, қолган қисмини албанлар, турклар, серблар ва славянлар ташкил этади. Диндорларнинг 59 фоизи православ, 35 фоизи мусулмон, 4 фоизи католик, 1 фоизи протестант.

Македонияда Ислом дини Усмонлилар ҳукмронлик қилган йиллари пайдо бўла бошлади. Айнан шу йиллар мамлакатда илк масжид ва мадрасалар барпо этилди. Мусулмонларнинг аксарияти ҳанафийлик мазҳабига эътиқод қилади. Мамлакат муслмонларининг диний-эътиқодий ишларига Македония Ислом бирлиги кенгаши раҳбарлик қилади.

Македонияда 1000 га яқин жоме масжидлари мусулмонлар хизматида. Уларнинг аксарияти XV ва XVI асрларда барпо этилган. Скопье шаҳридаги “Мустафо Пошшо” ва “Султон Мурод” жоме масжидлари, Битоладаги “Исҳоқ”, Тетоводаги “Шарен” ва “Саат” жомелари, Штип шаҳридаги “Кадн” ва “Хон” масжидлари, Охриддаги “Али Пошшо” каби жоме масжидлар Македониядаги энг қадимий ва йирик масжидлар ҳисобланади.

Мамлакатда исломий илмларни ўқитиш бўйича ўзига хос тизим жорий этилган. Болқон ярим оролидаги энг қадимий диний таълим даргоҳларидан бири “Исобек” мадрасаси ўн бешинчи асрдан бери фаолият юритиб келмоқда. Мадраса ўрта-махсус таълим муассасаси мақомида бўлиб, ўз даврида ҳатто олий ўқув юрти даражасигача кўтарилган. Ўқув даргоҳи ҳузурида кутубхона ва масжид ҳам бор. Ушбу масжид 1475 йилда барпо қилинган. Иккинчи жаҳон урушидан сўнг ушбу мадраса 1979 йилга қадар ўз фаолиятини тўхтатди. 1984 йилдан бошлаб мадраса яна талабаларни қабул қила бошлади.

2000 йил мамлакатдаги Ислом жамияти ташаббуси билан Скопье шаҳрида олий диний таълим муассасаси очилди. Ушбу даргоҳ нафақат мадраса талабаларига, балки кўплаб хориж мамлакатлари талабалари учун ҳам Ислом илмлари бўйича олий маълумотга эга бўлиш имкониятини берди. 

Мамлакатдаги энг қадимий ва жозибадор “Мустафо Пошшо” жоме масжиди пойтахт Скопье шаҳрида жойлашган. У 1492 йил Султон Салим I нинг вазири Мустафо Пошшо ташаббуси билан барпо этилган. Масжид яқинида Мустафо Пошшонинг қабри бор. Жоме 1968 йил давлат муҳофазасига олинган.

Битола шаҳридаги 1558 йил қурилган “Ени” масжиди (Янги масжид) ҳашаматли безаклари билан алоҳида ажралиб туради. У тўғри тўртбурчак шаклида бўлиб, 40 метр узунликдаги минораси бор. Македония Ислом ҳамкорлик ташкилотининг аъзоси ҳисобланади.

Даврон НУРМУҲАММАД

Қадимдан халқимиз илмни ва унинг соҳибини қадрлаб келган. Илм аҳлини эъзозлаган. Соҳибқирон Амир Темур ҳазратларининг ҳаётини, тарихини ўқиган ҳар-бир киши яхши биладики, Соҳибқирон бобомиз ўз замонасидаги аҳли илмларни, уламо ва диндорларни қаттиқ ҳурмат қилган. Уларга алоҳида лутф кўрсатиб, хизматларини муносиб тақдирлаган. Амир Темур бобомизнинг шавкати, ғалабаларининг бир сабаби ҳам айнан, дин уламоларининг дуолари баракотидан десак муболаға бўлмас.

Бугун, 16 сентябръ куни Самарқанд вилояти бош имом-хатиби Зайниддин домла Эшонқулов юртимиздаги юксак мукофотлардан бири бўлмиш “Халқаро Амир Темур хайрия жамоат фонди” кўкрак нишони ва гувоҳномаси билан тақдирланди. Ушбу юксак эътироф нишонасини Ўзбекистон Республикаси “Халқаро Амир Темур хайрия жамоат фонди” Наманган вилояти муассаса раиси Соҳибахон Аъзамова бошчилик бир гуруҳ фонд етакчилари Зайниддин домла Эшонқуловнинг шахсан ўзларига топширдилар.

Юртимизда Имом-хатиблар фаолиятининг, олиб бораётган маънавий, илмий ишларинининг, халқ ва жамият билан ҳамнафас эканликларининг юксак баҳоланиши биз соҳа ходимларини хурсанд қилади.

“Халқимиз учун синовли бўлган кунларда зиммамизга юклатилган вазифаларни бажариб, ушбу юксак мукофотга лойиқ кўрилганим мен учун жуда катта шараф. Бундай эътироф нафақат ўзимнинг балки вилоятимизда фаолият олиб бораётган соҳа ходимларининг елкасига алоҳида масъулият юклайди” – дейди вилоят бош имом-хатиби Зайниддин домла Эшонқулов.

Бу мукофот ҳам  юртимизда инсоннинг миллати, дини, ижтимоий келиб чиқиши, фаолият туридан қатъий назар  унинг меҳнатини муносиб рағбатлантириш, унга ўз истеъдод ва қобилиятини намоён этиш борасида барча имкониятлар  яратилганлигидан далолатдир.

Шу муносабат билан Ўзбекистон мусулмонлари идораси Самарқанд вилояти вакиллиги жамоаси вилоят бош имом-хатиби Зайниддин домла Эшонқуловни ҳамда вилоятимизда дин йўлида фидокорона хизмат қилиб келаётган барча диний соҳа ходимларини ушбу мукофот билан муборакбод этади ва келгуси  фаолиятларига зафарлар тилайди.

Мукофот муборак бўлсин!!!

sammuslim.uz