Ушбу рўйхат Иорданиянинг Аммон шаҳридаги Қироллик стратегик Ислом тадқиқотлар маркази томонидан эълон қилинди. Бу ҳақда http://themuslim500.com/ хабар бермоқда.
Эслатиб ўтамиз, мазкур рўйхат 2009 йилдан бери эълон қилиб келинади. Унда Муфтий Усмонхон Алимов ҳазратлари ҳар йили муносиб ўрин олиб келмоқдалар.

Даврон НУРМУҲАММАД

Ким Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг шафоатларини хоҳламайди?

Ким жаннатда Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг қўлларидан кавсар сувини ичишни истамайди?

Ким жаннатда Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг қўшниси бўлишни хоҳламайди?

Ким Набий соллаллоҳу алайҳи васалламни хурсанд қилишни  хоҳламайди?

Ким Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг суннатларида бардавом бўлишни истамайди?

Буларнинг барчасини қўлга киритишимиз учун пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламга доим салавот айтишимиз лозим бўлар экан.

Аллоҳ таоло Қуръони каримда биз бандаларига Набий соллаллоҳу алайҳи васалламга салавот айтишимиз таълимотини бериб, бундай хитоб қилади:

إِنَّ اللَّهَ وَمَلَائِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى النَّبِيِّ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَيْهِ وَسَلِّمُوا تَسْلِيمًا

“Албатта, Аллоҳ ва Унинг фаришталари Пайғамбарга салавот айтурлар. Эй, мўъминлар! (сизлар ҳам) унга салавот ва салом айтинг!” (Аҳзоб,56)

“Салавот” сўзи – дуо, раҳмат, улуғлаш ва мақташ маъноларини билдиради. “Салом” сўзи эса – барча бало ва офатлардан омонда бўлиш демакдир.

Аллоҳ таолодан бўладиган салавот ва салом – раҳмат ва мақтов маъносида. Фаришталардан бўладиган салавот ва саломлар эса – истиғфор ва дуо маъносидадир.

Юқорида келтирилган ояти каримада оламлар Раббиси ва яратувчиси бўлмиш Аллоҳ таолонинг Ўзи Пайғамбаримиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васалламга салавот айтишга буюрмоқда. Бу эса Пайғамбаримизнинг мартабалари ҳамда у зотга нисбатан салавот ва саломларнинг ўрни нақадар олий эканидан далолатдир.

Зеро, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам шундай марҳамат қиладилар:  "Ким менга бир марта салавот айтса, Аллоҳ унга ўнта салавот айтади (яъни, ўнта гуноҳини мағфират қилади)".

Абу Толҳа розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:

"Бир куни Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам хурсанд ҳолда келдилар. Биз: "Юзингизда хурсандчиликни кўряпмиз! (нима бўлди?), дедик. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: "Менинг олдимга фаришта (Жаброил алайҳиссалом) келди ва: "Эй, Муҳаммад! Роббингиз шундай деди: "Мен сизга бир марта салавот айтган кишига ўнта салавот айтишим ва сизга бир марта салом айтган кишига ўнта салом айтишим сизни рози қилмайдими", – деб хабар берди.

Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам шундай марҳамат қиладилар: "Қиёмат кунида умматларимнинг менга энг яқини, менга уларнинг салавотни энг кўп айтувчиларидир".Имом Саноний бу ҳадиси шарифдаги "инсонларнинг менга энг яқини" деган гапни "инсонларнинг менга турар жойи ва шафоатимга ҳақли бўлиш жиҳатидан энг яқини" деб, бошқа муҳаддис уламолар эса "жаннатдаги ўрин жиҳатидан менга энг яқини" деб шарҳлаганлар. Ҳаммамизга маълумки, қиёмат кунида ҳеч бир инсон учун шафоатчи, ёрдамчи бўлмайди.

Фақатгина, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламгина Аллоҳ таолонинг розилиги билан Ўзлари хоҳлаган умматларини шафоат қиладилар. Ўша шафоатга сазовор бўладиганларнинг бир тури Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳақларига салавот ва саломни кўп айтувчилардир.

Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламга салавот ва салом айтиб туриш – ҳар бир банданинг бурчи. Аллоҳ таоло шунга амр қилган. Аммо жума куни Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламга салавот айтиш яна ҳам зарур ва алоҳида фазилатга эгалигини ушбу ҳадисдан билиб оламиз.

Абдуллоҳ ибн Абу Вафо розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:

«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Жума куни менга салавотни кўпайтиринглар. Албатта, менга етказилур ва мен эшитурман», дедилар» (Имом Шофеъий ва Имом Ибн Можа ривоят қилган).

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Сизларнинг жаннатда менга энг яқин бўладиганларингиз менга салавотни кўпроқ айтадиганларингиздир. Бас, ёруғ кеча ва нурли кунда менга салавот айтишни кўпайтиринглар», дедилар (Имом Шофеъий ва Имом Байҳақий ривоят қилган).

Ҳадиси шарифдаги «ёруғ кеча»дан мурод жума кечаси, «нурли кун»дан мурод жума кунидир.

Ана шундоқ. Бир кунда Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламга кўп салавот айтмоқ жуда ҳам марғуб иш. Умматларнинг айтган салавотлари Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламга арз қилинур. Аллоҳнинг амри ила у Зот соллаллоҳу алайҳи васаллам бу салавотларни эшитадилар, улардан хурсанд бўладилар.

Ким Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг шафоатига мушарраф бўлишни хоҳлайди – унда Расулуллоҳ саллалоҳу алайҳи васалламга салавотни кўпайтирсин!

Ким Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг қўлларидан кавсар сувини ичишни хоҳлайди – Расулуллоҳ соллалоҳу алайҳи васалламга салавотни кўпайтирсин!

Ким суннатга амал қилишни хоҳлайди – унда Расулуллоҳ соллалоҳу алайҳи васалламга салавотни кўпайтирсин!

Ким Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламни хурсанд қилишни хоҳлайди –Расулуллоҳ соллалоҳу алайҳи васалламга салавотни кўпайтирсин!

Ким жаннатда Набийимиз соллаллоҳу алайҳи васалламга энг яқин бўлишни хоҳлайди – Расулуллоҳ соллалоҳу алайҳи васалламга салавотни кўпайтирсин!

"Ас – Солату вас – саламу алайка я Росулаллоҳ" (яъни, Эй, Расулуллоҳ! Сизга салавот ва саломлар бўлсин!

Жамшид НАЗАРОВ

Оилани мустаҳкамлайдиган ва барқарорлигини зиёда қиладиган омиллардан яна бири бу – эру хотиннинг “ўз ҳақларига риоя қилмоғи”дир.

Ҳар ким ўз ҳақларига риоя қилмоғи учун аввало нималар  ўзининг ҳақ-ҳуқуқларидан иборат эканини билиб олиши керак.

Эркаклар ўз ота-онаси, қариндошларига эҳтиром кўрсатишни яхши кўргани сингари аёллар ҳам ўз ота-онаси ва қариндошларини эҳтиром қилишни ёқтиради. Эр киши ўз аёлини нафис ва латофатли бўлишини хоҳлаганидек аёл ҳам ўз хожасининг келишган ва кўркам бўлишини истайди. Эр ўз аёлининг вафодор бўлишини қанчалик хоҳласа, аёл умр йўлдошининг ўзига содиқ бўлишини ундан-да кўпроқ хоҳлайди. Оилавий ишлар ҳам худди шундай, яъни ҳар икки тараф ҳам тенг ҳуқуқли бўлишини хоҳлайди.

Аслида оилада эр-хотиннинг тенг ҳуқуқлилиги динимиз буйруғидир. Бироқ тенг ҳуқуқлилик маъруф – яхши ишлардадир. Бизнинг бу сўзимиздан кейин динимиздан камчилик ахтармоқчи бўлган ёки уни яхши англаб етмаган кимсалар исломда аёлларга барибир чекловлар бор экан-да, дейиши мумкин.

Динимиздаги мазкур ҳолатни яхшилаб ўрганиб чиқилса, аёллар нафақат тенг ҳуқуқли, балки баъзи жиҳатларда эркаклардан кўра афзал ўринда экани зоҳир бўлади. Шунинг учун шариатимизда аёлларнинг эрлари билан тенг ҳуқуқли бўлган ва тенг ҳуқуқли бўлмаган ўринларини бирма-бир ўрганиб чиқамиз.

Аллоҳ таоло оилада эркаклар ва аёлларнинг ҳуқуқи тенг эканлигини баён қилиб қуйидаги оятни нозил қилган:

...وَلَهُنَّ مِثْلُ الَّذِي عَلَيْهِنَّ بِالْمَعْرُوفِ...

... Аёллар учун (белгиланган ҳуқуқлар) ўз меъёрида эркаклар (ҳуқуқи) билан тенгдир... (Бақара сураси, 228 оят).

Баъзи муфассир уламоларимиз оятдаги “маъруф”дан (яхши иш) мурод – инсон соғлом фикр эгалари бир овоздан яхши деб ҳисоблайдиган ишлардир, деб тафсир қилганлар. Буларга шахсий покликни сақлаш, ораста бўлиш, ташқи кўринишни чиройли қилиш, хушбўйланиш, кўркам кийиниш ва ҳоказолар киради. Булар эр-хотин ҳуқуқлари тенг бўлган ишларидир.

Эркак киши ҳам ўз аёли учун хушрўй кўринмоғи оилада муҳаббатни зиёда қиладиган омиллардан биридир. Чунки аёлининг зийнатланиб, пардоз қилишини ёқтирар экан, аёли ҳам ўзи учун хожасининг зийнатланишини хуш кўради.     

Ибн Аббос розияллоҳу анҳумо айтадилар: “Аёлим мен учун зийнатлангани каби албатта, мен ҳам у учун зийнатланаман. Аёлимдаги ҳақларимни адо этмоғим шу қадар гўзалки, унинг мендаги ҳақларини адо этмоғини тақозо қилади. Ахир Аллоҳ таоло: “...Яхшиликда аёллар учун (белгиланган ҳуқуқлар) эркаклар (ҳуқуқи) билан тенгдир...”, деб бежизга баён қилмаган”.

Аёл ва эркакнинг қайси жиҳатдан тенг ҳуқуқга эга эканини билиб олдик. Энди эркаклар устун қилинган жиҳатларнинг ҳикматларига бир назар ташласак.

Аллоҳ таоло аёлларни эркаклар билан ҳуқуқи тенг эканлиги баён қилиб оятнинг давомида қуйидагича истисно келтиради:

...وَلَهُنَّ مِثْلُ الَّذِي عَلَيْهِنَّ بِالْمَعْرُوفِ وَلِلرِّجَالِ عَلَيْهِنَّ دَرَجَةٌ وَاللَّهُ عَزِيزٌ حَكِيمٌ  

...Аёллар учун (белгиланган ҳуқуқлар) ўз меъёрида эркаклар (ҳуқуқи) билан тенгдир. Аёлларга нисбатан эркакларда бир даража (зиёдалик) бор. Аллоҳ қудрат ва ҳикмат эгасидир (Бақара сураси, 228 оят).

Аёлларга нисбатан эркакларга қайси жиҳатлардан устунлик берилгани ҳақида “Нисо” сураси, 34-оятида муфассал баён қилинган.

Демак, муфассир уламоларимизнинг юқорида келтирган тафсирларига биноан: аёллар яхши ишларда эркаклар билан тенг ҳуқуқли, лекин истисно ўлароқ эркакларда бир даража устунлик – ҳақдорлик бор, деган маъно ҳосил бўлади. Хўш, ана шу зиёда ҳақ-ҳуқуқлар қайсилар?

Жалолиддин Суютий роҳимаҳуллоҳ “Тафсирул-Жалолайн” китобида ушбу оятни “Эркакларнинг ҳуқуқларидаги зиёдалик – аёлларга бериладиган маҳр ва нафақа эвази ўлароқ аёлларнинг уларга итоат этмоғидир”, деб тафсир қилганлар.

Бундан эркаклар ҳуқуқидаги афзаллик аёлларнинг ўз эрларига итоат қилиши экани келиб чиқади. Бироқ бунинг эвазига аёллар маҳр ва нафақа эгасига айланадилар. Нафақа эса озиқ-овқат, кийим-кечак каби кундалик турмушда энг зарур бўлган нарсаларни ўз ичига олади. Демак, бу ерда аёллар алмаштираётган нарса эга бўлаётган неъматларининг муқобили ҳисобланади. Шундай экан, бу исломда аёлларнинг ҳуқуқи чекланган деган қарашнинг нотўғри эканини кўрсатиб беради.

Ҳақиқатда, эркаклар аёллардан кўра кўпроқ ҳуқуқларга эга. Аслида бу ҳуқуқлар умумий бир оилани бошқариш ҳуқуқининг жузларидир. Бироқ уни ҳуқуқ деб эмас балки мажбурият деб атасак тўғрироқ бўлади. Оилада бошқарувчилик ҳуқуқини Аллоҳ таоло ўзи белгилаб, Ўз каломида шундай марҳамат қилади:  

الرِّجَالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّسَاءِ بِمَا فَضَّلَ اللَّهُ بَعْضَهُمْ عَلَى بَعْضٍ وَبِمَا أَنْفَقُوا مِنْ أَمْوَالِهِمْ...

Эркаклар хотинлар устидан (оила бошлиғи сифатида доимий) қоим турувчилардир. Сабаб – Аллоҳ уларнинг айримлари (эркаклар)ни айримлари (аёллар)дан (баъзи хусусиятларда) ортиқ қилгани ва (эркаклар ўз оиласига) ўз мол-мулкларидан сарф қилиб туришларидир (Нисо сураси, 34 оят).

Мажбурият дейишимизнинг боиси шуки, оила бошлиғи бўлиш эркакларга  оилани манзил-макон, озиқ-овқат, кийим-кечак ва бошқа зарурий таъминотларни ҳозир қилиш мажбуриятини юклайди. Бундан ҳам муҳим ва асосий жиҳат шуки, оила бошлиғи елкасида оилани турли хавф-хатардан ҳимоя қилиш, ундаги оғирлик-машаққатларни ўз зиммасига олишдек улкан вазифа туради. Оилани ҳимоя қилиш, унинг таъминотини бажо келтириш йўлида қанчадан-қанча заҳматлар чекилади, озорлар кўрилади, руҳий ва жисмоний тазйиқлардан ўтилади, тўсиқлар олиб ташланади. Буларга қарши эса барча оғирликни ўзига оладиган метин ирода, бақувват жисм, ҳар-қандай ҳолатда ҳам вазминлик ва ақл-идрок билан қарор қабул қилиш, шу қарор туфайли келиб чиқадиган ҳолатларга тайёр бўлиш каби сифатлар керак бўлади. Аллоҳ таоло бу сифатларни эркакларга насиб қилган. Шунинг учун эркакларга бу мажбурият юкланган. Аёллар эса  латофат-у назокат узра яратилган. Шунинг учун хилқатларига мос равишда уларга  оила ва эрнинг ишларини юритиш, фарзандлар тарбияси топширилган.

Сўзимизни Умар розияллоҳу анҳунинг қуйидаги гаплари билан якунлаймиз: “Ўз оиласига хушмуомалалик борасида ҳеч бирингиздан афзал эмасман. Лекин мен аҳли аёлининг оғирликларини сиздан кўра зиммамга олувчироқман”.

Аллоҳ таоло барчамизни оилада ўз ҳақ-ҳуқуқларига риоя этувчи бандаларидан қилсин.  Зотан,  оила мустаҳкамлиги – жамият фаровонлиги гаровидир. 

Жалолиддин ҲАМРОҚУЛОВ,

ТИИ “Таҳфизул Қуръон” кафедраси мудири

Бахтли оила қуриш сабабларидан бири... (Бошланиши) 

Аввалроқ, 29 октябрь куни Ўзбекистон делегацияси Москва шаҳрида ўтказилган “Ислом ақидаси ва академик исломшунослик: ҳамкорлик ва ривожланиш истиқболлари” номли илмий-маърифий анжуманда иштирок этиш учун жўнаб кетгани ҳақда хабар берган эдик.

Галимжон Баруди номидаги Х Халқаро илмий ўқувларда Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси ўринбосари Иброҳим Иномов ҳамда Тошкент ислом институти ректори Уйғун Ғофуров, Тошкент ислом университети исломшунослик илмий-тадқиқот маркази директори в.б. Жасур Нажмиддиновлар иштирок этди.

Ушбу Халқаро анжуманда Ўзбекистон вакиллари ўзларининг маърузалари билан иштирок этиб, Ўзбекистондаги ҳолат, олиб борилаётган ислоҳотлар тўғрисида анжуман иштирокчиларига маълумот бердилар.

Ўзбекистон мусулмонлари идорасининг мустақиллик йилларидаги фаолияти,унинг тасарруфидаги таълим муассасаларидаги таълим тизими тўғрисида фикр юритдилар.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси ўринбосари Иброҳим Иномов ўз нутқида Ўзбекистоннинг кўпмиллатли экани ва уларнинг ўзаро тотувликда истиқомат қилаётганини айтиб, диний ва миллатлараро бағрикенглик юқори даражажа шаклланганини қайд этди.

Ўзбекистон заминидан буюк алломалар етишиб чиққани, улар ислом динининг тараққий этишига улкан ҳисса қўшганларини ислом олами тан олган. Имом Бухорий, Имом Термизий, Абу Хафс Насафий, Абу Али ибн Сино, Аҳмад Фарғоний, Абу Райхон Беруний, Бурхониддин Марғиноний, Абу Мансур Мотрудий, Абу Мўйин Насафийлар жаҳон маданияти ривожи йўлида фаолият олиб борганлар.

Мустақиллик йилларида Ўзбекистонда фиқҳ, ҳадис, тафсир ва ақида мактабларининг очилиши, ҳаж ва умрага борувчилар учун квоталарнинг оширилиши, масжидлар ва диний таълим берувчи даргоҳлар сонининг кўпайиши мамлакатимизда янги давр бошланганини тасдиқлайди.

Бундан ташқари, ушбу анжумандан вакилларимиз чиқишларидан фотолавҳаларни ҳавола этган эди.

Ҳиндистон Олий суди икки дин вакиллари никоҳини бекор қилиш тўғрисидаги қуйи инстанция қарорини бекор қилди. Суд ушбу қарори билан мусулмон оиласини сақлаб қолишга ҳукм чиқарди. 

Ҳиндистонда бир қанча ойлардан буён можароларга сабаб бўлиб келаётган мусулмон йигит ва ҳинд қизининг никоҳга киришиши воқеаси юзасидан иш судга қадар бориб етди. Аввалроқ штат суди келин томоннинг қариндошлари талаби билан никоҳни бекор қилиш ҳақида қарор чиқарган эди. Келиннинг ислом динига мажбур қилиб қабул қилгани суд қарорига асос дейилган эди. 

Бироқ Ҳиндистон Олий суди ушбу иш юзасидан ўрганишлар натижасида қуйи турувчи интанция қарорини бекор қилиш ҳақида ҳукмни қабул қилди.

24 ёшли Акхила Акошаннинг отаси Керала штати судига қизининг никоҳини бекор қилиш бўйича арз қилиб мурожаат қилган эди. У ўз арзида қизи куч остида исломни қабул қилганини айтиб ўтган.

Исломни қабул қилгач Ҳадия исмини олган қиз, турмушга чиққунига қадар таълим муассасаси ётоқхонасида дўстларидан ўрганган.

Май ойида никоҳи суд томонидан бекор қилингач, ота-онасининг уйига қайтарилган. Олий судда 27 ноябрь куни Ҳадиянинг кўрсатмалари тингланиши белгиланган бўлиб, қизнинг кўрсатмаларига асосан якуний қарорни қабул қилиши айтиб ўтилган.