Cавол: Қасамнинг каффоратини тушунтириб берсангиз?

Жавоб: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим.
Аслида қасам ичган одам қасамига содиқ қолиши лозим. Агар қасамида турмаса, қасамхўр бўлади ва гуноҳ содир этган ҳисобланиб, каффорат бериши вожиб бўлади.

Қасамни бузган киши хоҳласа ўн кишини таомлантиради, хоҳласа уларни кийим билан таъминлайди. Бунда камида шим ва кўйлак каби кийимлар бўлиши керак. Агар бу икки ишдан бирортасига қодир бўлмаса, уч кун кетма-кет рўза тутади. Қасамни бузмасдан туриб каффорат тўланмайди. Қасамнинг каффорати ҳақида Қуръони каримда бундай дейилади: “...Бунинг каффорати (жаримаси) – оилангизни озиқлантириш учун лозим таомларнинг ўртача миқдорида ўнта мискинга таом бериш ёки уларнинг кийимлари ёхуд бир қулни озод қилишдир. Кимки (буларни) топа олмаса, уч кун рўза тутиши (мумкин). Ана шу ичган (ва бузган) қасамларингизнинг каффоратидир. Қасамларингизни асрангиз! Аллоҳ сизларга Ўз оятларини шундай баён қилади, токи шукр қилгайсиз” (Моида сураси, 89-оят).

Агар киши ўз ота-онасига гапирмаслиги каби гуноҳ ишни қилишга қасам ичган бўлса, қасамини бузиб, каффорат тўлаши лозим бўлади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ким бир ишга қасам ичсаю, кейин ундан бошқаси яхшироқ эканини билса ичган қасамига каффорат тўласин-да ўша яхшироқ ишни қилсин”, деганлар (Имом Аҳмад, Имом Муслим ва Имом Термизий ривояти).

Бу ҳукмларда қасамни билиб туриб бузган ҳам, мажбурланиб бузган ҳам, унутиб бузган ҳам баробардир (“Ал-Мухтор”, “Фатҳу бабил иная”). Валлоҳу аълам.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Фатво маркази.

Инсон ҳар тонг янги кунни қарши олар экан унинг ихтиёрига 24 соат вақт берилади. Бу унга ҳар куни бериладиган 1.440 дақиқа ёки 86.400 сониялик фурсатдир. Ўтаётган вақтимиз ҳақида тафаккур қилиб кўрадиган бўлсак, соат милларининг "чиқ-чиқ"лари, аслида азиз умримизнинг тўхтовсиз парчаланиб кетаётган онлари эканини ҳис этамиз. Ушбу онлар бизнинг яхши ё ёмон амалларимизга гувоҳ бўлиб ўтиб бормоқда.

Вақт сен асрашинг керак бўлган энг қимматли нарсадир. Сенда эса, у беҳуда ўтиб кеткмоқда.

Дунёга келган хар бир инсоннинг умри вакт кўринишида тўхтовсиз ўтиб боради. Бу дунёдан кетиш муддати етганда унга бўйсуниб, дунёни ташлаб кетишдан ўзга чора колмайди. Кетиш вакти эса бугунми, эртами качон келиши инсонга номаълум. Дунё хаёти бир кундек бўлиб ўтиб боради. Чунки кечаги кун ўтиб кетган кун, эртанги кун эса хали келмаган. Инсон амал киладиган асосий кун эса бугунидир.

Ўтаётган хар бир лахза инсон хаёти ва умрининг бир қисмидир. У қиёмат куни инсоннинг фойдасига ё зарарига гувоҳлик беради. Уламолар ўтаётган вақт ҳақида бундай деганлар: “вақт бетараф бўлмайди, ё сенга қадрдон дўст ёки ашаддий рақиб бўлади”. Яъни ўтган вақт инсоннинг ё фойдаси, ё зарарига ҳужжат бўлади.

Кўпчиликнинг вақтга бепарво бўлишига асосий сабаб уларнинг ҳаётда мақсади йўқлигидир. Инсон дунёга нима учун келган, бир мартагина бериладиган ҳаёт неъматини беришдан кўзланган буюк ҳикмат нимада? Табиийки, бу саволга энг тўғри жавобни инсонни яратган, унга ҳаёт ато этган Зотнинг Ўзи бериши мумкин. Мана, ўша энг тўғри жавоб: «Жин ва инсонни Менга ибодат қилишлари учунгина яратдим» (Зориёт сураси, 56-оят).

Ҳасан Басрий раҳматуллоҳи алайҳ бундай деганлар: Бошланаётган ҳар бир кун шундай нидо килади: “Эй одам боласи, мен янги кунман, сенинг амалинга гувоҳман, мендан фойдаланиб қол, агар ўтиб кетсам, киёмат кунигача қайтмайман”.

Умрни қадр-қиммат ва нафисликда ҳеч нарса ила ўлчаб бўлмайди. Агар минг йилни беҳуда сарфлаб, сўнг тавба қилиб, сизга умрингизнинг охирида саодат насиб этса, абадул-абад жаннатда яшайсиз. Шунда (сиз учун) энг шарафли нарса охирги лаҳзадаги мана шу ҳаётингиз эканини биласиз. Вақт энг мукаммал неъматдир. Унда ҳеч қандай айб йўқ. Айбдор ундан фойдаланмаётган инсоннинг ўзидир. Баҳоуддин Нақшбанд ҳазратлари бундай деб марҳамат қилганлар: “Ким вақтини зое кетказса, вақт унинг душманига айланади, нафаснинг зое бўлишига йўл қўйманг ва ундан эҳтиёт бўлинг”.

Донишмандлардан бири шундай деган экан: “Уч кунлик дунёни бир кун деб ҳисобла. Бир кун ўтиб кетди, яна бир куни келадими, йўқми, Аллоҳ билади. Сен ҳозирги кунингни ғанимат билиб, ҳаракатдан тўхтама”.

Оқил киши вақтга бепарво бўлиши мутлақо мумкин эмас. Хасис одам мол-дунёга зиқна бўлганидек, мусулмон киши ҳам вақти бекор кетишига рози бўлмаслиги керак.

Мўмин икки ҳавотир орасида бўлади: тез ўтиб кетган кеча ва ҳали келмаган эрта орасида, кечада Аллоҳ таолонинг нима қилганини (яъни ундан амалларини қабул этган ё этмаганини) билмайди, эртага Аллоҳ таолонинг нима ҳукм қилишини билмайди.

Шунга кўра банда ўзи учун ўзидан фойдаланиб қолсин, охирати учун дунёсидан фойдаланиб қолсин, қаришидан олдин ёшлигидан фойдаланиб қолсин, ўлимидан олдин ҳаётидан фойдаланиб қолсин.

Вақт бу инсон эга бўлган энг нафис, энг бебаҳо неъматдир. Бу “Вақт олтиндек қимматлидир” дегани эмас, балки “Вақт олтиндан қимматлидир” деганидир. Чунки вақт бу ҳаётдир, ҳаётнинг эса олтиндан қимматли экани ҳеч кимга сир эмас. Қолаверса йўқотилган олтину бойликларни яна қайта қўлга киритиш мумкин, йўқотилган вақтни эса асло қайта қўлга киритиб бўлмайди. Бу ҳақда бундай дейилган:

Ёқутлар топилар вақтлар билан
Вақтлар топилмас ёқутлар билан.

Ҳа, вақт сотиб олса бўладиган мато эмас, балки инсонга фақат бир марта бериладиган имкониятдир. Аллоҳ таолодан ўтказаётган кунларимизни хайр-баракали қилишини, бугунимизни кечамиздан, эртамизни эса бугунимиздан афзал қилишини сўраймиз. Юртимиз тинч, осмонимиз мусаффо барчамиз самимият билан истиқомат қилмоқдамиз алҳамдулиллаҳ, Аллох таоло бу неъматини бизга бардавом қилсин.

Манбалар асосида Хўжаобод тумани "Етти чинор" жоме масжиди имом-ноиби
Муҳаммад Қуддус Абдулманнон тайёрлади.

Бирлашган Араб Амирликларининг асосий диққатга сазовор жойларидан бири Шайх Зайд масжиди иш режимини Абу-Даби амирлигига ташриф буюрган меҳмонлар фойдасига ўзгартирди.

Энди Шайх Зайд масжиди куну тун очиқ - диний иншоотда экскурсиялар тун бўйи бўлиб ўтади, деб хабар беради IslamNews Khaleej Times нашрига таяниб.
Киритилган янгилик тўлиқ кун давомида ишлайдиган, иш юкламаси юқори бўлган ва одатдаги соатларда масжидга ташриф буюришга вақтлари бўлмаган инсонлар учун мўлжалланган. Кечаси Шайх Зайд масжидига ташриф буюриш тунги Абу-Дабининг ўзига хос муҳитини ваъда қилади.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Матбуот хизмати

Ўзбекистон элчиси Равшан Усмонов Оксфорд ислом тадқиқотлари маркази директори Фарҳан Низомий билан музокара ўтказди, деб хабар бермоқда «Дунё» АА мухбири.

Учрашувда Фарҳан Низомий Ўзбекистон бой маънавий, маданий ва илмий меросга эга эканини, ўзбек заминининг буюк аллома ва мутафаккирлари ислом цивилизацияси ва жаҳон илм-фани ривожига улкан ҳисса қўшганини таъкидлади. Шу муносабат билан Ўзбекистоннинг ихтисослашган муассасалари билан илмий-тадқиқот ва ҳамкорлик алоқаларини ривожлантириш Оксфорд ислом тадқиқотлари маркази фаолиятининг устувор йўналиши экани алоҳида қайд этилди.

Шунингдек, Ўзбекистондаги ўзгаришлар, мамлакатимизнинг халқаро майдонда, шу жумладан ислом оламидаги нуфузини ошириш бўйича ислоҳотлар юксак баҳоланди.

Томонлар қўшма илмий семинарлар ташкил этиш, Ўзбекистон илмий марказларидан тадқиқотчиларни Оксфорд ислом тадқиқотлари марказига амалиёт ўташ учун юбориш, нодир қўлёзмаларнинг факсимил нусхаларини олиш ва бошқа масалаларни муҳокама қилдилар.

Индонезия ва Малайзия каби Осиё мамлакатларида ўз самарасини исботлаган исломий молия воситаларини илгари суриш бўйича келишувга эришилди.
Музокаралар якунида Оксфорд марказида «Ўзбекистон кунлари» тадбирини ўтказиш тўғрисида келишиб олинди.

Оксфорд ислом тадқиқотлари маркази 1985 йилда ислом ва мусулмон дунёси соҳасидаги илмий тадқиқотларни қўллаб-қувватлаш мақсадида ташкил этилган. Марказда ўзбекистонлик тадқиқотчилар Имом Ал-Бухорий ва Имом Ат-Термизий номидаги махсус яратилган стипендия дастурлари доирасида мунтазам амалиёт ўташади.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Матбуот хизмати

Етти опа-сингиллар ота-оналарининг кўмаги ва далдаси сабаб бунга эришдилар. 

Улардан уч нафари ўтган ҳафта Мисрда ўтказилган 30-халқаро Қуръони карим мусобақасининг «Қуръон оиласи» номинациясида бош совринни қўлга киритди.

Қориялар уларнинг оиласи халқаро Қуръон мусобақасида олий унвонни қўлга киритганидан жуда хурсанд эканини баён этди.

Қуръон ҳофизалари, шунингдек, халқаро Қуръон тадбирини уюштиргани учун мамлакатнинг Авқоф вазирлигига ўз миннатдорчилигини изҳор этди.

Мисрнинг 30-халқаро Қуръон мусобақаси 23-26 декабрь кунлари мамлакатнинг янги маъмурий пойтахти Масжид Мисрнинг «Дар-ул-Қуръон» марказида бўлиб ўтди.