muslim.uz

muslim.uz

الخميس, 04 نيسان/أبريل 2024 00:00

Кўчат экиб, боғ яратинг!

Ер юзини обод қилиш, пок сақлаш савобли амаллар сирасига киради. Киши дунёдан ўтиб, амал саҳифаси ёпилгандан сўнг ҳам ҳаққига муттасил равишда савоб бориб туришига сабаб бўлади. Кўчат экиб, боғ яратиш — халқимизнинг азалий қадриятларидан бири. Зеро, ўзимиз яшаб турган жойни ободонлаштириш ва кўкаламзорлаштириш туфайли кўнглимиз шодликка тўлади, турмушимиз файзли ва фаровон бўлади.

Аллоҳ таоло инсонни ердан яратиб, унинг зиммасига яна шу қайтадиган жойи – ерни обод қилиш вазифасини юклади. Бу ҳақда Аллоҳ таоло шундай марҳамат қилади: “У сизларни ердан пайдо қилди ва унга сизни ободлиги учун қўйди” (“Ҳуд” сураси 61-оят), деб келтирилган. Аллоҳ таоло ушбу ояти каримада ер ва уни ўраб турган табиатни асраб-авайлашга, ундан оқилона фойдаланишга буюради. Шунинг баробарида унга зарар етказишнинг ҳар қандай туридан қайтаради.

Ер ва ундаги барча неъматларни келажак авлодга соф ҳолатда етказиш ҳар бир инсон олдидаги муҳим вазифаларидандир. Айниқса, бу имон-эътиқодли кишилар қалбида улкан масъулият ҳиссини оширади.

Сўнгги йилларда жаҳонда кузатилаётган иқлим ўзгариши билан боғлиқ глобал муаммолар, афсуски, юртимизни ҳам четлаб ўтаётгани йўқ. Рўй бераётган чанг-тўзонлар, шунингдек, ёғингарчиликнинг камайиб ёки кўпайиб кетаётгани сўзимиз тасдиғидир. Бу ҳолат ҳар бир ақлли кишини бефарқ қолдирмаслиги турган гап.

Ислом дини доимо поклик ва озодаликка чақиради. Аввало, қалбдан бошланган поклик руҳу танимизни, атроф-муҳит – яшаб турган ватанимизни озода сақлашга чорлайди. Зеро, Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Поклик имоннинг ярмидир”, – деб, бежиз айтмаганлар (Имом Бухорий ва Имом Молик ривояти). Бошқа ҳадиси шарифда: “Уйларингиз атрофини пок тутинглар”, – деганлар (Имом Бухорий ва Имом Табароний ривояти).

Юқоридаги ҳадислардан маълум бўладики, атроф-муҳит поклиги қалб поклиги билан бевосита уйғундир. Уйларимиз атрофи, ариқлар, кўчалар, қабристон ва унинг атрофини ҳашар йўли билан тозалаш, бўш жойларга кўчат экишдек гўзал одат қадимдан халқимиз орасида урф бўлиб келган. Имом Аҳмад ривоят қилган ҳадисда Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг Саъд розияллоҳу анҳуга: “Ҳатто оқиб турган дарёда бўлсанг ҳам, сувни исроф қилма!” деб қилган насиҳатлари бугунги кунда айни долзарб масала бўлиб турибди. Ота-боболаримиз ушбу ҳадисга йиллар давомида амал қилиб келишган. Биз ҳам ушбу ҳикматга, аввало ўзимиз риоя қилишимиз, қолверса, ўсиб келаётган ёш авлодга гўзал тарзда ўргатишимиз керак. Зеро, атроф-муҳитни покиза сақлаш, бугунги куннинг долзарб масалаларидан бири ҳисобланади. Улуғ алломалар асарларида ҳам атроф-муҳитга оид бир қатор масалалар баён этилган. Масалан, Амир Темур бўз ерларни ўзлаштирган кишилар ёки боғ қилганларни рағбатлантирган. Алишер Навоий эса табиатга хиёнатни дўстга хиёнат қилишга қиёс қилган. Унинг наздида табиат ва дўст бир маънони англатган. Мусулмон киши табиатни обод қилиш, кўкаламзорлаштириш пайида бўлади. Бу ташаббус ҳукумат даражасида илгари сурилаётгани масаланинг жиддийлигига далолатдир. Маълумки, “Яшил макон” умуммиллий лойиҳаси эълон қилингандан буён, кўплаб ташкилотлар, маҳаллалар, умуман, кенг жамоатчилик бу савобли ишда жонбозлик кўрсатиб келмоқдалар. Ҳақиқатда, бу хайрли, эзгу, савоб амални узлуксиз амалга ошириш зарур.

Динимиз ҳам бундай хайрли ташаббусга хайрихоҳ бўлиб, кўкаламзорлаштириш ишларига кенг тарғиб қилади. Ҳатто уруш пайтида ҳам дарахтларни сабабсиз кесмаслик, обод жойларни вайрон қилмасликка буюрилганимиз, атроф-муҳит муҳофазасига эътиборнинг юксак кўринишидан далолатдир. Ерга ишлов бериш ва кўчат ўтқазиш савоби улуғ амаллардан. Ислом дини деҳқончиликка алоҳида эътибор қаратганидан унинг фойдасини эгасига доимий етиб турадиган садақаи жория қаторига қўшган. Ҳадиси шарифда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ким бирор ўлик ерни тирилтирса, яъни обод этса, унга шунда ажр бордир. Шунингдек, ундан бирор жонзот еган нарсада унга садақа (савоби) бордир”, дедилар (Имом Доримий ривояти). Бошқа бир ҳадисда: “Қайси бир мусулмон дарахт ё экин экса-ю, ундан қушми, инсонми ёки ҳайвонми еса, албатта, шу сабабли у учун садақа бўлур”, деганлар” (Имом Бухорий ривояти).

Кўчат экиш ҳақида гап кетаркан, унинг аҳамиятини Имом Бухорий бобомиз ривоят қилган ҳадиси шарифлардан билиб оламиз. Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Агар Қиёмат қоим бўлса-ю, бирортангизнинг қўлида бир дона хурмо кўчати бўлса, Қиёмат қоим бўлгунча уни экишга қодир бўлса, уни экиб қўйсин”, – деганлар. Қиёмат бошланган бўлса, экин экишнинг нима фойдаси бор, деган савол туғилиши табиий. Бу саволга Усмон ибн Аффон розияллоҳу анҳу кексалик ёшида ҳам кўчат экаётган кишига қараб: “Қиёмат қоим бўлганда обод қилувчилар қаторида бўлиб ўлиш яхшироқдир”, – деган гаплари жавоб бўлади.

Бундан келиб чиқадики, шу азиз юртнинг фуқароси бўлган ҳар бир мўмин-мусулмон “Яшил макон” умуммиллий тадбири доирасида дарахт экиб, кўчат ўтқазиб, ўзи яшаб турган шаҳару қишлоғини, маҳалласини обод қилишда фаол бўлиши лозим. Бу бизга икки карра ютуқ бўлиб, аввало, юртимиз обод бўлади, шаҳару қишлоқларимиз қиёфаси кўркамлашади. Шунингдек, бундай хайрли ишларимизнинг савоби садақаи жория сифатида амал дафтаримизга ёзилиб туради.

Олимжон Обиджонов
Қувасой шаҳар ислом масжиди имом-ноиби

الخميس, 04 نيسان/أبريل 2024 00:00

ЗИЁРАТ ҲАМ ИБОДАТДИР

Юртимизда зиёрат туризмига давлатимиз томонидан қаратилаётган алоҳида эътибор натижасида турли ташкилотларнинг ходимлари табаррук қадамжоларни зиёрат қилиши анъана тусига кирди.
Тошкент вилояти Адлия бошқармаси ҳамда Чиноз тумани Адлия бўлими мутасаддилари ташаббуси билан бир гуруҳ ёшлар бугун Зангиота зиёратгоҳига келишди.
Чоршанба қабул куни муносабати билан зиёратчиларни Тошкент вилояти бош имом-хатиби Жасурбек домла Раупов илиқ кутиб олиб, уларга зиёрат одоблари, она-онага ҳурмат-эҳтиром, Ватанга садоқат, юртга муҳаббат мавзусида суҳбат қилиб берди.
Ҳақиқатан, Исломда зиёрат ибодат экани таъкидланади. Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳу ривоят қилади: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам оналарининг қабрларини зиёрат қилдилар ва йиғладилар. Ҳатто атрофидагиларни ҳам йиғлатдилар».
Бурайда розийаллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Мен сизларни қабрлар зиёратидан қайтарган эдим. Энди уларни зиёрат қилаверинглар”, деб марҳамат қилдилар (Имом Муслим ривояти).
Ёшлар Зангиота ҳамда Анбар она мақбараларини зиёрат қилишди. Улуғларимиз ҳақларига Қуръони карим оятларидан тиловат қилинди.
Дарқове, ёшларнинг табаррук қадамжоларни, муаззам обидаларни зиёрат қилишлари улар ўртасида буюк аждодларимизга эҳтиром, улар қолдирган бебаҳо маънавий меросни ўрганишга қизиқишни янада орттиради.
Жасурбек домла зиёратчиларга диний-маърифий мавзуларда китобларни ҳадя қилди.
Ёшлар зиёратдан бир олам таассуротлар билан қайтиб кетишди.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матубот хизмати

الأربعاء, 03 نيسان/أبريل 2024 00:00

ХУРМО БАРАКА, СУВ ПОКЛОВЧИ

Рамазон ойи мўмин мусулмонлар учун фарз амални адо қилиш ойидир. Бу ойда эрта тонгда сахарлик қилиб, оғизларимизни ёпамиз. Аллоҳ таоло учун кун бўйи ейиш-ичиш ва шаҳвоний яқинлашишдан тийиламиз. Қуёш ботиши билан ифторликка шошиламиз ва ифтор пайтида дуо қилиб оғизларимизни очамиз.
Ифторлик қилиш Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам сунатларидир.
Ифторликда Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам оғизларини ҳўл хурмо билан очар эдилар. Агар ҳўл хурмо бўлмаса, қуруқ хурмо билан очар эдилар. Бу ҳақда Анас розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам намоз ўқишдан олдин оғизларини бир нечта ҳўл хурмо билан очар эдилар. Ҳўл хурмо бўлмаса, қуруқ хурмо билан, у ҳам бўлмаса, бир неча ҳўплам сув билан очар эдилар”.
Салмон ибн Омир розияллоҳу анҳу ривоят қилинган бошқа бир ҳадисда Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам шундай марҳамат қиладилар: “Қачон қай бирингиз ифтор қилса, оғзини хурмо билан очсин, чунки у баракадир. Ким тополмаса, сув билан очсин, чунки у покловчидир” (“Сунан” эгалари ривоят қилишган).
Демак, ифторлик пайтида хурмо билан оғиз очишимиз барака бўлса, сув билан оғиз очишимиз эса покликдир. Аллоҳ таоло барчамизни муборак Рамазон ойи фазилатларидан баҳраманд қилиб, юртимиз ва оилаларимизда барака ва покликни бардавом қилсин!

Руҳиддин Акбаров
Ўзбекистон Мусулмонлари идораси

Қашқадарё вилоят вакиллиги ходими

Бугунги кунда экстремизм ва терроризм нафақат алоҳида мамлакатларнинг миллий хавфсизлигига, балки жаҳон ҳамжамиятига жиддий таҳдид солаётган омилга айланиб улгурди. Терроризм миллат ё дин танламайди, уни бирор миллат ёки динга нисбат бериш мутлақо нотўғри. Зеро, терроризмни ҳеч қайси дин, ҳеч қайси миллат оқламайди. Бўлиб ҳам, номининг ўзиёқ тинчлик ва омонликни ифодаловчи Ислом террорни мутлоқ қоралаб келган. Экстеризм ва терроризм ислом ва ислом умматига ёт ҳисобланади. Мўмин-мусулмон қўли билан, тили билан бировга озор бермайди. Экстеризм ва терроризм эса ўзгаларга зўравонлик қилиш, ўзгаларга озор беришдир. Ўзгаларга озор бериш, ўзгаларга зўравонлик қилиш эса зулмдан бошқа нарса эмас.  

Афсуски, асримизда экстремизм ва терроризм хавфи ортмоқда. У сиёсий барқарорликни, миллий, фуқаролараро ва миллатлараро тотувликни бузишга, кўп миллатли ва кўп динли давлатни обрўсизлантиришга замин яратмоқда. Куни кеча Россия давлатида тинч аҳолига қарата амалга оширилган террор ҳаракати ҳам бунинг исботидир.  

Бироқ муқаддас динимиз таълимотларининг асл моҳиятини англамаган мусулмонлар, айниқса, мусулмон ёшларининг террор иштирокчисига айланиб қолиши, дин ва мусулмон номидан турли хунрезликларда қатнашиши ачинарли ҳол, уммат учун мусибатдир.

Муқаддас ислом дини зулм ва зўравонликнинг ҳар қандай кўринишини қатъий қорайди. Аллоҳ таоло шундай марҳамат қилади: “Албатта, Аллоҳ адолатга, эзгу ишларга ва қариндошга яхшилик қилишга буюради ҳамда бузуқчилик, ёвуз ишлар ва зулмдан қайтаради” (Наҳл сураси, 91-оят).

Ислом бир инсонга тажовуз қилишни бутун инсониятга тажовуз қилиш ёки бир инсон ҳаётини сақлаб қолишни бутун инсониятни сақлаб қолиш, дея баҳолайди: “Бирор жонни ўлдирмаган ёки ерда (бузғунчилик ва қароқчилик каби) фасод ишларни қилмаган инсонни ўлдирган одам худди ҳамма одамларни ўлдирган кабидир. Унга ҳаёт бахш этган (ўлимдан қутқариб қолган) одам эса, барча одамларни тирилтирган кабидир” (Моида сураси, 32-ояти).

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам шундай огоҳлантирдилар: “Мусулмон мусулмоннинг биродаридир, унга зулм қилмайди, уни таҳқирламайди, ёрдамсиз ташлаб қўймайди”. Сўнг: “Тақво мана бу ердадир”, дея кўксларига уч марта ишора қилдилар ва: “Мусулмон биродарини ҳақорат қилиши кишининг ёмонлигига етарли далилдир”, дедилар (Имом Муслим ривояти).

Абдуллоҳ ибн Масъуд розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадисда эса Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Мусулмонни сўкиш фосиқлик, ўлдириш эса куфрдир”, дедилар (Муттафақун алайҳ).

Ислом дини ва террор бир-бирига бутунлай қарама-қаршидир. Ислом бир инсонни ўлдириш у ёқда турсин, унга бироз озор беришдан ҳам қайтаради. Пайғамбаримиз Муҳаммад алайҳиссалом: “Ҳақиқий мусулмон унинг қўлидан ва тилидан бошқа мусулмонга озор етмайдиган кишидир”, деб таъкидлаганлар.

Гувоҳи бўлганингиздек, муқаддас динимиз инсонни ноҳақ қон тўкиш у ёқда турсин, ҳатто қўл ёки тил билан ўзгаларга озор беришдан огоҳлантиргандир. Бироқ турли экстремистик ва террорчи ташкилотлар ўзларининг ғаразли мақсадларидан келиб чиқиб, ислом таълимотининг айрим ғоя ва тамойиллари мазмун-моҳиятини бир ёқлама, нотўғри талқин қилиб, одамларни ҳидоят йўлидан адаштиришга уринмоқда.

Азиз биродарлар, муҳтарам ёшлар! Одамларни Ислом динидан қўрқитиш билан шуғулланувчилар – Аллоҳга ва охират кунига ишонмайдиган ёвуз кимсалардир. Модомики, улар ҳар қандай қабиҳ ишдан қайтмас экан, мусулмонларни ёмонотлиқ қилиш, бўҳтон ёғдириш, кўплаб хунрезликлар содир этишдан ҳам тап тортмайди. Бундай қинғирликларни қандайдир кўринмас кучлар қўлида қўғирчоқ бўлаётган исломни ниқоб қилган тўдалар зиммасига қўйиб, муборак Ислом дини билан боғлашга ҳаракат қиладилар. Бу ёвуз кучлар динимизнинг маърифатпарвар ғоялари ва ҳаётбахш ўгитларини ўзларининг манфур мақсадларига етишларида тўсиқ деб биладилар ва уни таназзулга учратиш учун жон-жаҳдлари билан ҳаракат қиладир ҳамда бу мақсад йўлида ҳар қандай ёмонликни қилишга тайёрдирлар. Сиз эса уларнинг бу каби ёлғон ва пуч даъволарига учманг!

Хулоса ўрнида айтамизки, терроризм ва экстеризмдан огоҳва ҳушёр бўлишимиз, ундан ўзимизни ва фарзандларимизни узоқ тутишимиз барчамизнинг бурчимиздир.

Убайдуллоҳ АБДУЛЛАЕВ,
Фарғона вилояти бош имом-хатиби

Суҳайл ибн Омир Увайс ал-Қараний ислом оламидаги энг мўътабар зотлардан бири саналадилар. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга ғойибона ошиқ бўлганларнинг сардори сифатида машҳур бу зот "Абу Амр" куняси билан танилган. Ривоятларга кўра, унинг отаси Омир яманлик бўлиб, Мурод қабиласининг қарн уруғига мансуб эди.

Увайс Қараний милодий 621 йили туғилганлар. Ривоятларга кўра, ҳазрати пайғамбаримизни тушларида кўриб, исломга кирган, шу боис Увайс унвонига лойиқ топилган. (Увайс туш орқали таълим олиш маъносини беради). Ҳазрат Навоий “Насоимул-муҳаббат” асарида ёзишича, Увайс Қараний Уҳуд жангида пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг битта тишлари синганини эшитиб, ўзларининг ҳамма тишини уриб синдирган эканлар.

Пайғамбаримиз билан бир замонда яшаган бўлсалар-да, у зот билан кўриша олмай, ғойибона имон келтирганлар. Ривоят қилинишича, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ора-сира Яман тарафга юзларини буриб, бундай дер эдилар: “Яман томондан раҳмат шабадалари эсмоқда. Эҳсон ва эзгуликда тобеинларнинг энг яхшиси Увайс Қаранийдир”.

Орадан йиллар ўтиб, Пайғамбаримиз (алайҳиссалом) ҳаётлари сўнгида муборак ҳирқаларини ечиб, Ҳазрати Умар билан Ҳазрати Алига берадилар ва: “Буни Увайс Қаранийга беринглар!” дея васият қиладилар.

Ҳазрати Увайс Пайғамбаримизнинг соллаллоҳу алайҳи васаллам вафотларидан кейин ҳаж қилиш учун Маккага келадилар. Ҳазрати Умар ҳам Увайс билан кўришишни орзу қилиб юрардилар. Яманликлар ҳаж қилиш учун келишганида Ҳазрати Умар Абу Қубайс тепалигига чиқиб, баланд овоз билан Яман ҳожилари орасида Увайс исмли киши бор-йўқлигини сўрайдилар. Яманликлардан узун соқолли киши ўрнидан туриб: “Эй Умар, бир Увайс бор орамизда. У жуда одамови, туяларимизга қўриқчилик қилиб ўтиради. Кечки пайтлари унга овқатини олиб бориб берамиз”, дейди. Ҳазрати Умар Увайс турган жойга борадилар. У билан суҳбатлашиб, пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам айтган киши шу одам эканига ишонч ҳосил қиладилар ва муборак омонатни — ҳирқаи шарифни унга топширишади. Кейинроқ бу ҳирқа қўлдан-қўлга ўтиб, Усмонийлар томонидан Истанбулга олиб кетилади. Айни пайтда бу хирқа Тўпқопи саройининг “Муқаддас омонатлар” бўлимида сақланади.

Бугунги кунда Увайс Қаранийнинг мақбаралари дунёнинг бир қатор мамлакатларида учрайди. Қорақалпоғистонда, Наманганда, Тожикистонда ва ҳатто Туркияда ҳам унинг номига барпо этилган қадамжолар бор. Эмишки, Увайс Қараний вафотларидан сўнг етти мамлакат подшоҳи уни ўз мамлакати ҳудудида дафн қилиш бўйича баҳслашади. Мўъжиза туфайли майит ҳар еттита қабрда пайдо бўлади. 
Асл майит қайси бири экани ҳеч кимга маълум эмасмиш…

Шу қадамжолардан иккитаси ватанимиз ҳудудида жойлашган. Қорақалпоғистон Республикасининг Беруний туманидаги зиёратгоҳ ҳам, у жойлашган тоғ ҳам султон Увайс номи билан аталади. Маълумотларга қараганда, бу ерда Султон Увайс мақбаралари илк бора XIII асрда Султон Муҳаммад Хоразмшоҳ буйруғига биноан қурилган. Аммо, Чингизхон қўшинлари томонидан вайрон қилинган. Орадан асрлар ўтиб, Хива хони Элтузархон, кейинчалик Оллоқулихон тарафидан мақбара қайта тикланади. Бироқ, собиқ тузум даврида мақбаранинг олтиндан ясалган қандили, олтин суви юритилган панжараси, гумбаз устидаги олтин қуббаси талон-тарож қилиниб, вайронага айлантирилган.

Яна бир зиёратгоҳ Наманган вилоятининг Чортоқ туман марказидан 35 километр узоқликдаги Балиқли кўл қишлоғида жойлашган. Увайс Қараний зиёратгоҳининг жанубий томонида оналари Биби Наима она зиёратгоҳи бор. Ривоятларга кўра, Увайс Қараний оналари билан билан шу манзилга келганлар. Оналари Биби Наима шу ерда қазо қиладилар. Жасадни ювиб, дафн қилиш учун сув тополмаган Увайс Қараний Яратганга муножот қиладилар. Шунда ердан бир булоқ отилиб чиқади. Бу булоқ ҳозиргача сақланиб қолган. Қизиғи шундаки булоқ суви ҳафтанинг маълум кунлари сутранг кўринишга киради, кейин эса яна тиниқлашади. Булоқ суви кўплаб касалликларга шифо эмиш.

Увайс Қаранийнинг яна бир зиёратгоҳлари Тожикистон Республикаси жанубидаги Хатлон вилояти Ховалинг ноҳиясида жойлашган. Маҳаллий аҳоли вакиллари буюк авлиё айнан шу ҳудудда дафн қилинганига ишонадилар.

Увайс Қаранийнинг навбатдаги қабрлари Туркиянинг Жануби-шарқий қисмидаги Сиирт вилояти Байкан туманида жойлашган. Мақбара Усмонийлар салтанатининг сўнгги йилларида, аниқроғи 1901 йилда Абдулҳамид Иккинчи томонидан тикланган. 

М.Турдалиева, И.Исматов (видео) ЎзА

Видеолавҳалар

Top