Ўзбекистон Республикаси маданият ва туризм вазирлиги кўмагида Индонезиянинг етакчи "SCTV" телеканалининг ижодий гуруҳи Самарқандга ташриф буюрди.
Индонезиялик журналистлар Самарқанд ҳақидаги иккита телекўрсатув учун материаллар тайёрлаш мақсадида қадимий шаҳарнинг тарихий ва диққатга сазовор жойларида бўлишди.
Эслатиб ўтамиз, ўтган ҳафта вилоят ҳокими Эркинжон Турдимовнинг Индонезия Республикаси Парламенти Вакиллар палатаси Спикери ўринбосари Раҳмат Гобел билан учрашуви бўлиб ўтганди.
26 апрелда Жакарта-Тошкент йўналишидаги биринчи авиарейс орқали SCTV мухбирлари Ўзбекистонга 7 кунга келиши ва Тошкент, Самарқанд ҳамда Бухоро каби қадимий шаҳарлар зиёрат туризм салоҳияти ҳақида телекўрсатувлар тайёрлаши режалаштирилганлиги маълум қилинган эди.
Аввал хабар берилганидек, шу йилнинг апрель ойида Индонезиянинг машҳур SCTV телеканали Ўзбекистон зиёрат туризми ҳақида кўрсатув намойиш этди. Кўрсатувда таъкидланишича, Ўзбекистон зиёрат туризм салоҳияти Туркия сайёҳлик соҳаси билан рақобатлаша олади ва индонезияликлар учун янги альтернатив ва такрорланмас йўналиш сифатида кўрилмоқда.
Surya Citra Televisi (SCTV) Индонезиянинг 240 та шаҳрида эфирга узатилади, телеаудитория сони 160 миллион нафарга етади.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати

Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам “Тўрт нарса учун аёл никоҳланади: моли, ҳусни-жамоли, мартабаси ва дини. Сен диндорини танлагин, барака топгур”, деганлар. Чунки мол дунё, ҳусни-жамол ва мансаб-мартаба вақт ўтиши билан ўз ҳолатини йўқотади. Аммо тақво одоб-аҳлоқ, ибо, ҳаё бир умр сақланиб қолади. Зеро, диндор келинда бу фазилатлар мужассамдир.

Аллоҳга иймон келтирган намоз, рўза закотларни мукаммал адо этувчи оилада туғилиб, тарбияланган қиз билан оила қуриш, яшаш бахт ва роҳат келтиради. Аммо ҳозирги замонимизда одамларни ўлчови, қарашлари бироз бошқача.

Келин ёки куёв танлашда кўпрок мол-дунёси мансабдорини танлаш одат тусига кирган. Доноларимиз улуғ алломаларимиз қизларини узатаётганда панд-насихатлар билан узатганлар. Аслида насиҳат оқилу-ғофилга баробар фойдалидир.

Аллоҳнинг мўъжизаларидан бири шуки аёллар эркаклар учун, эркаклар аёллар учун яратилган. Ўзга хонадонга келин бўлиб тушган қиз ўзини умр йўлдошига ҳам, қайнонасига ҳам тавозели, камтар тутиши, самимий хушмомилада бўлиб хизматини қилиши лозим.

Қаноатли, итоатли ҳушёр саронжом-саришта кийимлари ўзига ярашган чиройли, мазали таомлар пишириб ўз вақтида покиза идишларда тақдим этмоғи лозим. Эрнинг мол-мулкини рухсатсиз ноўрин ишлатмаслиги керак. Энг муҳими – эрнинг сирини фош қилмаслик, уйнинг гапини кўчага чиқармасликдир. Пайғамбаримиз алайҳиссалом: “Кайси бир аёл эрини рози қилган ҳолда дунёдан ўтган бўлса, албатта у аёл жаннатийдир”, деганлар.

Ёш келинчакларни бахтли бўлишларига монелик қиладиган асосий сабаблардан бири қайноналари билан тил топиша олмасликларидир. Ҳаммага бирдай ёқишни иложи йўқ, албатта. Аммо сиз қайнонангизни ўз онангиздек қабул қилиб яхши кўролмасангиз, қайнонангиз ҳам сизни ўз қизидек кўролмаслиги тайин. Эрингиз сизни қанчалик севмасин, айланиб ўргилмасин, қайнонангизга ёқмас экансиз, оилангизда бахт ва саодат бўлмайди.

Аввало, қайнонангизга ёши улуғлиги тажрибаси кўплиги, сиздан донороқ, тадбирлироқ бўлгани учун ҳурмат қилинг. Бўлар-бўлмасга талашманг, ота-онангизга гап ташиманг. Ҳар ишда қайнонангиз билан маслаҳатлашинг, тежамкор бўлинг. Кўчага чиқишга ёки ота-онангизни кўргани бормоқчи бўлсангиз, аввало, қайнонангиздан рухсат сўранг. Бирор ножўя гап гапириб қўйсангиз ёки хато иш қилиб қўйсангиз дарҳол кечирим сўрашга одатланинг. Қайнисингилларингиз, овсинларингиз билан аҳил бўлинг. Шунда ўзингиз ҳам иззат, ҳурмат кўриб ҳаётингиз осойишта ўтади, иншаАллоҳ.

Ана шундагина Аллоҳ таоло қайнона-келин икковингизни бир-бирингизга иссиқ кўрсатиб, қалбингизга меҳр-муҳаббат, ишонч уруғларини сепиб ризқлантиради иншаАллоҳ. Илоҳим юртимизга тинчлик, хонадонимизга хотиржамлик ато этсин.

Муҳаббат АТАЖОНОВА,

Боғот туман бош имом-хатибининг

хотин-қизлар масалалари бўйича ёрдамчиси

Бугунги кунда аксарият мусулмон мамлакатларида жамиятни ичидан тафриқа ва фитналар келиб чиқишига сабаб бўлаётган маънавий таҳдидлардан бири такфир ҳисобланади. Такфир ҳодисасининг илк илдизлари Али (р.а.) даврида унга қарши исён кўтарган хорижийлар фаолиятига бориб тақалади.

Хорижийлар ўзларига қўшилмаган ёки эргашмаган барча кишиларни, ҳатто улар мусулмон бўлсалар ҳам, кофир деб эълон қилишган. Катта гуноҳ қилган мусулмонларни ҳам кофирга чиқариб, уларнинг авлоди, моли ва жонини ўзларига ҳалол санашган. Улар ўз даврларида Усмон ибн Аффон (р.а.), Али ибн Толиб (р.а.) каби “хулофои рошидинлар”ни ҳам куфрда айблашган. Таассуфки, ҳозирги кунда ҳам турли диний мутассиб ва экстремистик ташкилотлар юқоридаги каби ислом аҳкомларини кўр-кўрона бузган ҳолда ўзларига эргашмаган мусулмонларни ва дунёвий ҳокимиятга нисбатан “кофир” деб асоссиз ҳукм чиқармоқдалар. Мутаассиблар шу йўл орқали ўзлари мухолиф санаган одамларнинг жони ва молига тажовуз қилишни, жамият ва давлатга қарши фитна қилишни шариат жиҳатидан “ҳалол” қилиб олишга, қотиллик ва босқинчилик фаолиятини оқлаб олишга ҳаракат қилади. Дарҳақиқат, ислом мусулмон одамни кофирга чиқаришдан қайтаради. Ҳанафийлик мазҳаби ва мотуридийлик ақидасига мувофиқ, имоннинг шарти яккахудоликка тил билан иқрор бўлиш, қалб билан тасдиқлаш саналади. Инсоннинг имонини ўлчаш имконияти бошқа инсонда йўқ, чунки имон инсон қалбида бўлади.

Шариатга кўра, қалбни фақат Аллоҳ билади. Шунга кўра, мусулмон одамнинг имони ҳақидаги ҳукмни ёлғиз Аллоҳ чиқаради. Бунга мазкур ҳадис далил бўлади: “Пайғамбар (с.а.в.): “Уч нарса иймоннинг аслидандир: “Лаа илааҳа иллаллоҳу” деган кимсага тегмаслик. Гуноҳи туфайли уни кофирга чиқармаймиз. Амали туфайли уни Исломдан чиқармаймиз”, дедилар”. (Сунани Абу Довуд, 2532-ҳадис). Имом Бухорийнинг “Саҳиҳ” асаридаги бир боб “Жоҳилият ишларидан бўлиб, куфр саналмайдиган гуноҳлар боби” деб номлангани ҳам мусулмон инсон гуноҳ содир этиш билан исломдан чиқмаслигига ишора қилади. Катта (кабира) гуноҳ содир этган мўмин киши, “Аҳли сунна вал-жамоа” эътиқодига кўра, қилган ишини ҳалол санамас экан, кофир бўлмайди. Тўрт мазҳаб уламолари иттифоқига кўра, катта гуноҳ содир этган шахс дўзахда ҳам абадий қолмайди. Мусулмонни кофирга чиқаришдан келиб чиқадиган хатарлар боис Қуръон ва суннатда бировларни кофирга чиқаришдан қайтарилади. Мусулмонларни динсизликда айблаш мумкин эмаслиги ҳақида Имом Бухорий ривоят қилган ҳадисда: “Расулуллоҳ (с.а.в.): “Бирор киши ўз биродарига: “Эй кофир!”, – деса, бу сўз иккаласидан бирига тегишли бўлади”, дедилар (яъни, агар кофирликда айбловчи ҳақ бўлса, айбланувчи кофирлигича қолади. Башарти ҳақ бўлмаса, у ҳолда ўзи кофир бўлади)”, деб таъкидланган (Имом Бухорий, 6103-ҳадис). Бошқа ҳадисда “Бузуқ ва кофир бўлмаган одамни бузуқ ва кофир деган одамнинг ўзи кофир ва бузуқдир”, дейилган (6045-ҳадис).

Ҳанафийлик мазҳабида имоннинг шарти яккахудоликка тил билан иқрор бўлиш (шаҳодат калимаси), қалб билан тасдиқлаш ҳисобланади. Ислом таълимотига кўра, гуноҳ содир этган одам, агар қилган ишини ҳалол деб ҳисобламаса, у кофир бўлмайди, балки гуноҳкор бўлади. Имом Абу Ҳанифа ўзининг “Фиқҳи акбар” асарида мазкур масалага қуйидагича ҳукм берган: “Бирор мусулмонни қилган гуноҳи сабабли кофирга чиқармаймиз, гарчи у кабира гуноҳ бўлса ҳам, башарти уни ҳалол деб эътиқод қилмаган бўлса”. Абу Жаъфар ат-Таҳовийнинг “Ал-ақидатут-таҳовия” рисоласида эса “Бизнинг қибламизга қараб намоз ўқигувчиларни мусулмон санайверамиз. Шарт шуки, Муҳаммад (с.а.в.) келтирган барча маълумотларни эътироф этадиган бўлсалар”, дейилган. Дунё уламолари бировни кофир дейишдан олдин бу гап ўзига қайтиши мумкин эканини ҳақида огоҳлантирадилар. Чунки исломда кофир бўлишлик билан ўта хатарли ҳолатлар юзага келади: у билан турмуш ўртоғи орасидаги никоҳ бузилади; болалари унинг қарамоғидан чиқади; вафот этса ювилмайди, кафанланмайди, жанозаси ўқилмайди, мусулмонлар қабристонига кўмилмайди ва меросдан маҳрум бўлади; ўша ҳолида ўлганда дўзахи ҳисобланади. Шу сабабли уламолар бировни кофирликда айблашдан ўзларини тийганлар ҳамда бошқаларни ҳам бундай ишдан қайтарганлар. Машҳур ҳанафий аллома, “Ал-баҳрур роиқ” номли асар муаллифи Ибн Нужайм таъкидлаган: “Агар кофир дейиш учун тўқсон тўққизта далил бўлсаю, кофир демаслик учун биргина далил бўлса, тўқсон тўққизни қўйиб, ўша бир далилни олиш керак”. Шунингдек, уламолар куфр ҳақидаги умумий фатвони якка шахсларга татбиқ қилиб юбориш шариатга зид эканини ҳам таъкидлайдилар. Мисол учун, “фалон тоифага мансуб кишилар кофир бўлади” деган фатво чиқариш хато ҳисобланади. Аслида шариатга кўра, якка шахсларга нисбатан куфр фатвосини беришдан олдин сўраб-суриштириш, аниқлаш ва унинг ўзи билан баҳс олиб бориб, ўзига тан олдириш лозим ҳисобланади. Афсуски, айрим ёшларимиз Интернет насл-насаби, диний маълумоти, кимга хизмат қилиш номаълум кимсаларнинг таъсирида ватандошлари, ҳатто яқинларини диндан чиққанликда айблаётгани жуда хатарли ҳолатдир.

Мазкур муаммонинг энг оғир жиҳати шундан иборатки, ўз диндошлари, юртдошлари ва қавми-қариндошини кофирликда айблаётган бу каби ёшлар кейинги босқичда “раҳнамо” ва “устозлари” томонидан гўёки “ҳижрат”га чиқиш даъвосида Сурия, Афғонистон каби қуролли тўқнашувлар кетаётган ўлкаларга чорланмоқда. Мазкур ҳудудларга борганлар эса бегуноҳ одамларни ўлдириш, босқинчилик қилиш, бировларнинг уй-жойини эгаллаб олиш каби исломда буткул ҳаром қилинган қабиҳ, гуноҳи кабира ишларга қўл уриб, охироқибатда жувонмарг бўлиб кетмоқда. Уларга эргашиб, беқарор ҳудудларга бориб қолган турмуш ўртоқлари, сингил ва фарзандларининг аянчли тақдирини “Меҳр” операциялари доирасида Ватанимизга қутқариб олиб келинган ожизалар ва гўдакларнинг кўз ёшлари ва аччиқ қисматида кўришимиз мумкин. Шу нуқтаи-назардан, ёшларимиздан Интернет ва бошқа воситалар орқали тинч-осойишта яшаб келаётган мусулмонларни, айниқса, диний уламоларни кофирга чиқариб обрўсизлантиришга уринаётган, давлат ва жамиятга қарши фитна чиқариш, барқарор юртни барбод қилиш каби гуноҳ ишларга даъват қилаётган кимсалардан огоҳ ва эҳтиёт бўлишлари талаб қилинади.

Занги ота жоме масжиди имом-хатиби Аблакулов Луқмон

“Жумадан жумагача” рукни орқали muslim.uz сайтида эълон қилинган энг муҳим хабарларнинг қисқача шарҳи билан танишиш мумкин.

Савол: – Одатимизга кўра, никоҳ ўқилаётганда келиндан уч марта розилик сўралади. Эшитишимча, биринчи сўралганда розилик берилса, қизга кўп савоб тегармиш. Шариатимиз биринчи сўралганда розилик беришга чақирар экан. Шу ростми?

Жавоб: – Никоҳ ўқиш чоғида қиздан учинчи марта розилик сўралганда жавоб бериш керак, деган гап йўқ. Агар никоҳланишни сўраган йигит билан турмуш қуришга рози бўлса, розилиги сўралган заҳоти розилигини айтгани яхши.

Савол: – Уйда Ёсин сураси ўқилса, назри бор, дейишади. Шунинг учун уни ҳар ким ҳам уйда ўқийвермас экан. Назрини бермаса, бирор фалокат бўлармиш. Шу гаплар ростми?

Жавоб:  Йўқ. Ҳар бир мусулмон уйида бўладими ё бошқа жойда бўладими Қуръони каримни доим ўқиб юришга одатланиши керак. Чунки Қуръони каримни ўқиш ибодатдир. Саволдаги “Уйда Ёсин сурасини ўқиса, назри бор”, деган гап асоссиздир.

Савол: – Жума ва чоршанба куни бола бино бўлса, катта бўлганда ота-онани ҳурмат қилмайди, яхши бола чиқмайди, деган гапларни эшитдим. Бу қанчалик тўғри?

Жавоб: – Боланинг ота-онани ҳурмат қилиши унга бериладиган таълим-тарбияга боғлиқ. Туғилган ёки бино бўлган кунига боғлиқ эмас. Динимизда муайян кун ёки маълум нарсалардан шумланиш йўқ.

Cавол: – Ёш боладан сажда оятини эшитсак, бизга сажда қилиш вожиб бўладими?

Жавоб: – Балоғатга етмаган бола сажда оятини ўқиса ва уни балоғатга етган кишилар эшитса, сажда қилиш вожиб бўлади. Лекин балоғатга етмаган боланинг ўзига сажда қилиш вожиб бўлмайди.

Cавол: – “Қўшкелин туширмаслик керак, чунки бу келин-куёвларнинг бахти бўлинади”, деган гап тез-тез қулоққа чалинади. Яъни бир жуфтлик фарзанд бўлса, иккинчиси фарзандсизликдан азият чекади ёки бири вафот этади, оғир касалликка чалинади деган гап тўғрими?

Жавоб: – Йўқ. Биз мусулмонлар тақдирнинг яхшисию ёмони Аллоҳ таолодан эканига имон келтиришимиз лозим. Никоҳланиш Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг суннатларидир. Савоб ишлардан эмас, гуноҳ ишлардан қўрқиш керак.

Диёримизда қўшкелин туширилган жуда кўп оилалар бахтли-саодатли ҳаёт кечиришмоқда.

Cавол: – Эркак киши платина (оқ олтин)дан ясалган соат тақиши мумкинми?

Жавоб: – Платина тилла аралаштирилмаган соф ҳолатда бўлса, ундай соатларни эркаклар тақиши жоиз. Чунки соф платина олтин ҳисобланмайди.

Агар олтин қотишмаси таркибига никел ёки палладий қўшилса ҳам олтин оқиш рангли бўлади. Ундан ясалган соат ёки узукни эркаклар тақиши жоиз эмас. Соф платина ёки оқ рангли олтинни ажратиб олиш учун мутахассисларга мурожаат қилиш лозим.

Савол: – Эр ёки хотин вафот этса, никоҳ бузилади деб ўқиганман. Ҳазрат Aли розийаллоҳу анҳу Фотима онамизни ўзлари ғусл қилдириб ўзлари кафанлаган-ку!

Жавоб: – Бу Ҳазрат Али розийаллоҳу анҳуга хос ҳукмдир. Чунки Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва саллам Али розийаллоҳу анҳуга “Фотима сени дунёдаги ва охиратдаги аёлинг”, деганлар.

Cавол: – Ижтимоий тармоқларда ота-онанинг оёғини ўпиш ҳақида тарғиботлар кўпаймоқда. Шу иш жоизми? Улуғларимиз шундай қилишганмир?

Жавоб: – Кейинги пайтларда ота-онанинг қўл-оёғини ўпишни тарғиб қилиш кучайди. Ҳурмат ва эҳтиром юзасидан ота-онанинг қўлини ўпиш жоиздир. Аммо оёқларини ўпиш мумкин эмас.

Cавол: – Бир инсон намоз ўқиганда, саждада ярим соат, бир соат қолиб кетади. Боисини сўрасак: “Саждада Аллоҳга дуолар қиламан”, дейди. Шу ҳақда нима дейсиз?

Жавоб: – Нафл намозларини руку ва саждасини узоқ қилиш мумкин. Пайғамбаримиз алайҳиссаломнинг таҳажжуд намозларида узоқ руку ва сажда қилганлари ривоятларда келади. Агар жамоат намози бўлса, имом одамларга малол келадиган даражада узоқ руку ёки сажда қилмаслиги керак. Одамларга малол келтириш макруҳ бўлади. Нафл намозларининг саждаларида дунёвий масалаларни сўрамасдан, охиратни сўраб дуо қилиш мумкин.

Cавол: – Намоз асносида имомнинг микрофони яхши ишламай қолди. Шунда биринчи сафда турган ходим (микрофон созловчи) олдида турган асбобга тегиниб микрофонни созлаб қўйди. Шунда унинг намози бузилмадими?

Жавоб: – Намоз асносида “амали касир” қилиш билан намоз бузилади. Ташқаридан қараган одам намозхоннинг ҳаракати кўплигидан уни намоз ўқимаяпти, деган фикрга борса, ё намозхон икки қўл билан қилинадиган ишни қилса амал касир бўлади. Агар сиз айтган ҳолда у киши “амали касир” қилган бўлса намози бузилади.

Cавол: – Рукудаги тасбеҳ саждада, саждадаги тасбеҳ рукуда айтиб қўйилса, нима бўлади? Бунинг учун саждаи саҳв қилиш керакми?

Жавоб: Йўқ, бундай ҳолатда саждаи саҳв қилинмайди. Чунки руку ва саждада тасбиҳ айтиш, “Субҳана роббиял азийм”, “Субҳана роббиял аъла” дейиш суннатдир. Сиз айтган ҳолатда намозни қайта ўқиш ёки саждаи саҳв қилиш лозим бўлмайди.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси

Фатво маркази