Лондонда битта пухталик билан яширилган бир сирли жой бор. У – ҳеч ким, ҳеч қачон диний маскан деб ўйлаш хаёлига ҳам келмайдиган The Burdett Estate масжидидир. У Ист-Лондоннинг қоқ марказидаги тураржой бинолари орасида мутлақо антиқа меъморий ечимда барпо этилган. Масжид шу йилнинг баҳорида иш бошлади ва ибодатхонани ҳам атрофдаги биноларга ўхшатиб қурса бўлишига ажойиб тимсол бўлди. 

Масжиднинг энг ҳайратланарли қисми унинг Маккаи мукаррамага қаратиб қурилган ойнаванд минорасидир. 

Масжиднинг ўзига хос жиҳатларидан яна бири бу – масжид биносининг ташқи деворларига куфий хатида ёзилган каллиграфиядир.

 “Аллоҳдан бошқа илоҳ йўқ” ибораси масжиднинг барча ташқи эшиклари ва деразалари тепасига ёзиб қўйилган.

Қуёш нури мана бу панеллардан ўтиб зални ёритади ва намозхонлар саф тортадиган ажойиб чизиқ ҳосил қилади гўё. 

Имомнинг ибодат вақтида турадиган жойи миноранинг чики қисмига жойлаштирилган.   

Масжиднинг шифти Қуръони карим ўқилганда қорининг овози масжиднинг ҳамма жойига яхши тарқалишини таъмин этадиган қилиб лойиҳалаштирилган. 

Масжид ичида ажойиб атмосфера ҳосил қилиш учун табиий ранглардан фойдаланилган. 

Ойнаванд минорали масжид даҳанинг энг меҳмондўст биноси сифатида танилиб қолди.

“islam-today”

Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёев 19 сентябрь куни Бирлашган Миллатлар Ташкилоти Бош Ассамблеясининг 72-сессиясида нутқ сўзлади. 

Қуйида мазкур нутқнинг тўлиқ матни эълон қилинмоқда: 

Жаноби Олийлари! 
Хонимлар ва жаноблар! 
Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг юксак минбаридан нутқ сўзлаш имконияти яратилгани учун самимий миннатдорлик изҳор этишга ижозат бергайсиз. 

Бизнинг халқимиз бундан бир неча ҳафта олдин ўз давлат мустақиллигининг 26 йиллигини кенг нишонлади. 

Бугунги кунда Ўзбекистон жадал ривожланмоқда. Биз аждодларимизнинг донишмандлик анъаналарига амал қилиб, теран англаган ҳолда, қатъий ислоҳотларни амалга оширмоқдамиз, мамлакатимизнинг янги қиёфасини шакллантириш йўлидан бормоқдамиз. 

Жамиятимизда сиёсий фаоллик ортиб бормоқда, барча соҳаларда чуқур ислоҳотлар амалга оширилмоқда. Улардан кўзланган мақсад – "Инсон манфаатлари ҳамма нарсадан устун" деган оддий ва аниқ-равшан тамойилни амалга ошириш устувор аҳамиятга эга бўлган демократик давлат ва адолатли жамият барпо этишдан иборат. 

Умумхалқ муҳокамасидан сўнг беш йилга мўлжалланган Ўзбекистонни ривожлантириш стратегияси қабул қилинди. Бу стратегияни ишлаб чиқишда биз ўзимизга четдан назар ташлаб, салоҳият ва имкониятимизни холис баҳолаш билан бирга, хато ва камчиликларимизни ҳам атрофлича танқидий таҳлил қилдик. 

Стратегия – бу янгиланиш жараёнларининг ҳақиқий ҳаракатлар дастуридир. Бу ҳужжат ҳозирги вақтда ҳаётга изчил жорий этилмоқда. 

2017 йил мамлакатимизда Халқ билан мулоқот ва инсон манфаатлари йили, деб эълон қилинди. 

Бизнинг мақсадимиз – юртимизда халқ ҳокимиятини номига эмас, балки амалда жорий қилиш механизмларини мустаҳкамлашдан иборат. 

Ишончимиз комил: халқ давлат органларига эмас, балки давлат органлари халқимизга хизмат қилиши керак. 

Мамлакатимизнинг барча ҳудудларида Президентнинг Виртуал ва Халқ қабулхоналари ташкил этилди. Ҳозирги кунга қадар бир миллиондан ортиқ фуқароларимиз бу қабулхоналар орқали ўзларининг долзарб муаммоларини ҳал қилди. 

Халқаро меҳнат ташкилоти билан ҳамкорликда болалар меҳнати ва мажбурий меҳнатга барҳам бериш бўйича таъсирчан чоралар кўрилди. 

Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг Инсон ҳуқуқлари бўйича Олий комиссари жаноб Ал-Ҳусайннинг ташрифи якунлари бўйича инсон ҳуқуқларини ҳимоя қилиш кафолатларини мустаҳкамлаш юзасидан чора-тадбирлар дастури ишлаб чиқилди. 

Одамларнинг эркин ҳаракат қилишини чеклайдиган хорижга чиқиш визалари сингари умрини мутлақо ўтаб бўлган ўтмиш қолдиқлари бекор қилинди. 

Инсон ҳуқуқларини ҳимоя қилиш масалалари бўйича миллий ва халқаро нодавлат ташкилотлар билан очиқ мулоқотимиз фаоллашиб бормоқда. 

Инсонпарварлик тамойилларидан келиб чиқиб, шахсни қамоқда сақлаш билан боғлиқ кўплаб ҳолатлар қайта кўриб чиқилди. 

Экстремизм ғоялари таъсирига тушиб қолган, тўғри йўлдан адашган фуқаролар ижтимоий реабилитация қилинмоқда, уларни соғлом ҳаётга қайтариш учун зарур шароитлар яратилмоқда. 

Эндиликда инсон ҳуқуқ ва эркинликларини ҳимоя қилиш соҳасидаги барча ҳуқуқни муҳофаза қилиш органлари фаолияти парламент ва фуқаролар томонидан доимий назорат қилиб борилмоқда. 

Мамлакатимизда сиёсий партиялар, фуқаролик жамиятининг роли ортиб бормоқда, суд органларининг чинакам мустақиллиги таъминланмоқда. 

Оммавий ахборот воситаларининг ўрни сезиларли даражада ортиб бормоқда. 

Иқтисодиёт тизимини либераллаштириш, қулай инвестиция муҳитини яратиш амалга оширилаётган ўзгаришларнинг энг муҳим йўналишларидир. 

Биз оддий бир хақиқатдан келиб чиқмоқдамиз: халқ бой бўлса, давлат ҳам бой ва қудратли бўлади. 

Ўзбекистон шу ойнинг бошидан миллий валютани эркин конвертация қилиш тизимига тўлиқ ўтди. Бу борада аҳоли учун юзага келиши мумкин бўлган салбий оқибатларни юмшатиш бўйича барча зарур чоралар кўрилди. 

Мамлакатимизда илк бор тадбиркорлар ҳуқуқларини ҳимоя қилиш бўйича Омбудсман институти жорий этилди. Бизнес соҳасидаги солиқлар сезиларли равишда қисқартирилди, кредит олиш имкониятлари кенгайтирилди. 

Янги эркин иқтисодий зоналар ташкил этилди, уларда инвесторларга кенг имтиёзлар яратиб берилди. 

Халқаро молиявий институтлар билан ҳамкорлик муваффақиятли ривожланмоқда, биз Европа тикланиш ва тараққиёт банки билан шериклик алоқаларини янгитдан тикладик. 

Ҳаракатлар стратегиясининг мазмун-моҳияти Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг Барқарор ривожланиш мақсадлари билан тўла ҳамоҳанг эканини таъкидлашни истардим. 

Ҳурматли мажлис иштирокчилари! 
Биз қатъий ишонамиз, Бирлашган Миллатлар Ташкилоти бундан кейин ҳам халқаро муносабатларда ҳал қилувчи ўрин тутади. 

Ўзбекистон ушбу ташкилотнинг босқичма-босқич ислоҳ этилиши тарафдоридир. Биз Хавфсизлик Кенгашини бугунги кун талабларига мос равишда кенгайтириш зарур, деб ҳисоблаймиз. 

Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг янги раҳбарияти томонидан ташкилотни бошқариш тизимини такомиллаштириш бўйича амалга оширилаётган тадбирларни қўллаб-қувватлаймиз. 

Ишонтириб айтмоқчиман, Ўзбекистон БМТнинг тузилмалари билан ҳамкорликни бундан кейин ҳам изчил давом эттиради. 

Биз жаноб Бош котиб Антониу Гутерришнинг яқинда Ўзбекистонга ташрифи якунлари бўйича ишлаб чиқилган "йўл харитаси"нинг амалий ижросини таъминлаш бўйича қатъий чоралар кўрамиз. 

Хонимлар ва жаноблар! 
Ўзбекистон бугунги кунда ўзининг ташқи сиёсатида Марказий Осиё минтақасига устувор аҳамият қаратмоқда. Бу – ҳар томонлама чуқур ўйлаб танланган йўлдир. 

Марказий Осиёнинг қоқ марказида жойлашган Ўзбекистон ушбу минтақа барқарорлик, изчил тараққиёт ва яхши қўшничилик ҳудудига айланишидан бевосита манфаатдордир. 

Тинч-осойишта, иқтисодий жиҳатдан тараққий этган Марказий Осиё – биз интиладиган энг муҳим мақсад ва асосий вазифадир. 

Ўзбекистон ўзаро мулоқот, амалий ҳамкорлик ва яхши қўшничиликни мустаҳкамлашнинг қатъий тарафдоридир. 

Биз Марказий Осиё мамлакатлари билан ҳеч истисносиз барча масалалар бўйича оқилона муроса асосида ҳамкорлик қилишга тайёрмиз. 

Биргаликдаги саъй-ҳаракатларимиз туфайли кейинги ойларда минтақамизда сиёсий ишонч даражаси сезиларли даражада ошди. Кўплаб масалалар бўйича принципиал жиҳатдан муҳим ечимлар топишга эришилди. 

Сентябрь ойининг бошида Ўзбекистон – Қирғизистон давлат чегаралари тўғрисидаги шартнома имзоланиши том маънода муҳим воқеа бўлди. 

Томонлар ўз сиёсий иродасини, ўзаро мақбул қарорлар қабул қилишга тайёр эканини намоён этгани туфайли ўтган йигирма олти йил давомида биринчи марта ушбу ғоят нозик масала бўйича катта натижага эришилди. 

Бир сўз билан айтганда, ўтган қисқа вақт мобайнида минтақада мутлақо янги сиёсий муҳит яратишга эришилди. 

Бу тенденциянинг мустаҳкамланиши Марказий Осиё давлатлари Президентлари мунтазам учрашувлар ўтказиши учун имконият яратган бўлур эди, деб ҳисоблайман. 

Биз ноябрь ойида Самарқандда Бирлашган Миллатлар Ташкилоти шафелигида ўтказиладиган "Марказий Осиё: ягона тарих ва умумий келажак, барқарор ривожланиш ва тараққиёт йўлидаги ҳамкорлик" мавзусидаги юқори даражадаги халқаро анжуманда минтақадаги фундаментал муаммоларни муҳокама қилишни режалаштирганмиз. 

Ушбу анжуман якунида биз Бирлашган Миллатлар Ташкилоти Бош Ассамблеясининг Марказий Осиё давлатларининг хавфсизликни таъминлаш ва минтақавий ҳамкорликни мустаҳкамлаш борасидаги саъй-ҳаракатларини қўллаб-қувватлашга доир махсус резолюциясини қабул қилиш таклифини киритишни мўлжаллаганмиз. 

Бу таклифни БМТ раҳбарияти ва халқаро ҳамжамият қўллаб-қувватлайди, деб ишонамиз. 

Муҳтарам Раис жаноблари! 
Марказий Осиёда хавфсизлик ва барқарорликни таъминлаш билан боғлиқ муаммолар тўғрисида сўз юритар эканмиз, минтақанинг умумий сув захираларидан оқилона фойдаланиш каби муҳим масалани четлаб ўтолмаймиз. 

БМТ Бош котибининг "сув, тинчлик ва хавфсизлик муаммолари ўзаро чамбарчас боғлиқ", деган позициясини тўла қўллаб-қувватлаймиз. 

Ишончим комил, сув муаммосини ҳал қилишнинг минтақа мамлакатлари ва халқлари манфаатларини тенг ҳисобга олишдан бошқа оқилона йўли йўқ. 

Ўзбекистон БМТнинг превентив дипломатия бўйича минтақавий маркази томонидан ишлаб чиқилган Амударё ва Сирдарё ҳавзалари сув ресурсларидан фойдаланиш тўғрисидаги конвенциялар лойиҳаларини қўллаб-қувватлайди. 

Бугунги куннинг энг ўткир экологик муаммоларидан бири – Орол ҳалокатига яна бир бор эътиборингизни қаратмоқчиман. 

Мана, менинг қўлимда – Орол фожиаси акс эттирилган харита. Ўйлайманки, бунга ортиқча изоҳга ҳожат йўқ. 

Денгизнинг қуриши билан боғлиқ оқибатларни бартараф этиш халқаро миқёсдаги саъй-ҳаракатларни фаол бирлаштиришни тақозо этмоқда. 

Биз БМТ томонидан Орол фожиасидан жабр кўрган аҳолига амалий ёрдам кўрсатиш бўйича шу йил қабул қилинган махсус дастур тўлиқ амалга оширилиши тарафдоримиз. 

Хонимлар ва жаноблар! 
Афғонистондаги вазиятни барқарорлаштириш нафақат минтақавий, балки глобал хавфсизликни таъминлашнинг муҳим шарти бўлиб қолади. 

Аминмизки, Афғонистонда тинчликка эришишнинг ягона йўли – марказий ҳукумат ва мамлакат ичидаги асосий сиёсий кучлар ўртасида олдиндан ҳеч қандай шарт қўймасдан, тўғридан-тўғри мулоқот олиб боришдир. 

Музокаралар афғонистонликларнинг ўзлари ҳал қилувчи ўрин тутадиган ҳолда, Афғонистон ҳудудида ва БМТ шафелигида ўтиши лозим. Донишманд афғон халқи ўз тақдирини ўзи мустақил ҳал қилишга ҳақлидир. 

АҚШ Президенти жаноб Дональд Трамп маъмуриятининг Афғонистон билан қўшни мамлакатларни афғон муаммосини тинч йўл билан ҳал қилишга кўмаклашишга оид даъватини қўллаб-қувватлаймиз. 

Ўзбекистон Афғонистоннинг иқтисодий тикланишига, унинг транспорт ва энергетика инфратузилмасини ривожлантиришга, миллий кадрларини тайёрлашга катта ҳисса қўшмоқда ва бундан кейин ҳам ҳисса қўшади. 

Афғонистон масаласи глобал миқёсдаги масалалар марказида бўлиши лозим. Халқаро ҳамжамиятнинг саъй-ҳаракатлари, биринчи навбатда, Афғонистондаги ўткир ижтимоий-иқтисодий муаммоларни ҳал қилишга қаратилиши керак. 

Бу жафокаш юртда тинчлик ўрнатишга кўмаклашиш йўлидаги бизнинг умумий қатъий ҳаракатларимиз асло сусаймаслиги лозим. 

Ҳурматли сессия иштирокчилари! 
Дунёда терроризм таҳдидлари айниқса, сўнгги йилларда кучайиб бораётгани уларга қарши асосан куч ишлатиш йўли билан курашиш усули ўзини оқламаётганидан далолат беради. 

Бу борада кўп ҳолларда таҳдидларни келтириб чиқараётган асосий сабаблар билан эмас, балки уларнинг оқибатларига қарши курашиш билангина чекланиб қолинмоқда. Халқаро терроризм ва экстремизмнинг илдизини бошқа омиллар билан бирга, жаҳолат ва муросасизлик ташкил этади, деб ҳисоблайман. 

Шу муносабат билан одамлар, биринчи навбатда, ёшларнинг онгу тафаккурини маърифат асосида шакллантириш ва тарбиялаш энг муҳим вазифадир. 

Экстремистик фаолият ва зўравонлик билан боғлиқ жиноятларнинг аксарияти 30 ёшга етмаган ёшлар томонидан содир этилмоқда. 

Бугунги дунё ёшлари – сон жиҳатидан бутун инсоният тарихидаги энг йирик авлоддир, чунки улар 2 миллиард кишини ташкил этмоқда. 

Сайёрамизнинг эртанги куни, фаровонлиги фарзандларимиз қандай инсон бўлиб камолга етиши билан боғлиқ. 

Бизнинг асосий вазифамиз – ёшларнинг ўз салоҳиятини намоён қилиши учун зарур шароитлар яратиш, зўравонлик ғояси "вируси" тарқалишининг олдини олишдир. 

Бунинг учун ёш авлодни ижтимоий қўллаб-қувватлаш, унинг ҳуқуқ ва манфаатларини ҳимоя қилиш борасидаги кўп томонлама ҳамкорликни ривожлантириш лозим, деб ҳисоблаймиз. 

Шу муносабат билан Ўзбекистон глобаллашув ва ахборот-коммуникация технологиялари жадал ривожланиб бораётган бугунги шароитда ёшларга оид сиёсатни шакллантириш ва амалга оширишга қаратилган умумлаштирилган халқаро ҳуқуқий ҳужжат – БМТнинг Ёшлар ҳуқуқлари тўғрисидаги халқаро конвенциясини ишлаб чиқишни таклиф этади. 

Бизнинг назаримизда, мазкур ҳужжатни имзолайдиган давлатлар ушбу соҳани ўз ижтимоий сиёсатининг асосий ва муҳим ҳаётий устувор йўналишларидан бири даражасига кўтариш бўйича қатъий мажбуриятларни ўз зиммасига олиши керак. 

Биз бутун жаҳон жамоатчилигига ислом динининг асл инсонпарварлик моҳиятини етказишни энг муҳим вазифа, деб ҳисоблаймиз. 

Биз муқаддас динимизни азалий қадриятларимиз мужассамининг ифодаси сифатида беҳад қадрлаймиз. Биз муқаддас динимизни зўравонлик ва қон тўкиш билан бир қаторга қўядиганларни қатъий қоралаймиз ва улар билан ҳеч қачон муроса қила олмаймиз. 

Ислом дини бизни эзгулик ва тинчликка, асл инсоний фазилатларни асраб-авайлашга даъват этади.

Марказий Осиё Уйғониш даврининг кўплаб ёрқин намояндаларининг ислом ва жаҳон цивилизациясига қўшган бебаҳо ҳиссасини алоҳида қайд этмоқчиман. 

Ана шундай буюк алломалардан бири Имом Бухорий ўз аҳамиятига кўра ислом динида Қуръони каримдан кейинги муқаддас китоб ҳисобланган "Саҳиҳи Бухорий"нинг муаллифи сифатида бутун дунёда тан олинган. 

Бу улуғ зотнинг ғоят бой меросини асраб-авайлаш ва ўрганиш, маърифатий ислом тўғрисидаги таълимотини кенг ёйиш мақсадида биз Самарқанд шаҳрида Имом Бухорий номидаги Халқаро илмий-тадқиқот марказини ташкил этиш тўғрисида қарор қабул қилдик. 

Тошкентда ташкил этилаётган Ислом цивилизацияси марказининг фаолияти ҳам шу мақсадга хизмат қилади. 

Бугунги сессия иштирокчиларига БМТ Бош Ассамблеясининг "Маърифат ва диний бағрикенглик" деб номланган махсус резолюциясини қабул қилиш таклифи билан мурожаат қилмоқчиман. 

Бу ҳужжатнинг асосий мақсади – барчанинг таълим олиш ҳуқуқини таъминлашга, саводсизлик ва жаҳолатга барҳам беришга кўмаклашишдан иборат. 

Ушбу резолюция бағрикенглик ва ўзаро ҳурматни қарор топтириш, диний эркинликни таъминлаш, эътиқод қилувчиларнинг ҳуқуқини ҳимоя қилиш, уларнинг камситилишига йўл қўймасликка кўмаклашишга қаратилган. 

Хонимлар ва жаноблар! 
Ўзбекистон ҳеч қандай блокка қўшилмаслик мақомини сақлаб қолган ҳолда, очиқ мулоқотга тайёрдир. Биз барча шерикларимиз билан тинчлик, тараққиёт ва фаровонлик йўлида ҳамкорликни кенгайтиришдан манфаатдормиз. 

Биз мамлакатимизда олиб борилаётган ислоҳотларнинг асосий мақсади инсон, унинг эҳтиёж ва манфаатларини таъминлашдан иборат бўлган энг муҳим устувор вазифаларни муваффақиятли амалга оширишнинг ҳал қилувчи шарти айнан шунда мужассам, деб биламиз. 

Эътиборингиз учун раҳмат. 

 https://youtu.be/_jvQPJSLk1I?list=PLi7SB6MZij7dI22OqpEBq30rZDLtEzxeW

 بسم الله الرحمن الرحيم

Муҳтарам жамоат! Ҳар йилги ҳаж мавсуми ниҳоясига етгач, бутун дунёдан ҳаж ибодатини адо қилиш учун Маккаи мукаррамага келган мусулмонлар «ҳожи»деган шарафли номга эришиб ўз ватанларига қайтадилар.

Ҳаж ойлари ҳижрий йилнинг энг охирги ойлари ҳисобланади. Ундан кейин келадиган Муҳаррам ойи эса, ҳижрий йилнинг биринчи ойидир. Шу муносабат билан сиз азизларга бугунги жума мавъизамизда ҳижрий йилнинг бошланиш тарихи ҳақида маълумот бермоқчимиз.

Маълумки, инсоният ҳаёти давомида бевосита тақвимга эҳтиёж сезади. Тарихий воқеаларни аниқлашда, келажакдаги ишларни режалаштиришда тақвимга мурожаат қилинади, албатта. Шу нуқтаи назардан ҳижрий-қамарий тақвимнинг жорий бўлиши Ислом динининг воқеий, яъни ҳаёт билан ҳамнафас, дин эканлигига ёрқин мисол бўла олади.

Ислом дини келишидан олдин араблар йиллар ҳисобини тарихда бўлиб ўтган бирор муҳим воқеага боғлаб олиб борар эдилар. Масалан, Абраҳанинг Қаъбага филлар билан қилган юриши муносабати билан номланган “Фил йили” маълум вақт йил боши сифатида фойдаланилган. Ҳатто, Пайғамбаримиз Муҳаммад Мустафо ﷺ нинг таваллуд саналарини аниқлашда Фил йили билан боғланганлиги тарих китобларида зикр этилган. Ислом дини келгандан кейин ҳам мусулмонлар йил ҳисобларини шу зайлда олиб боришда давом этдилар. Масалан, вабо тарқаган йилни Вабо йили, қурғоқчилик бўлган йилни Рамода (кул) йили, деб номлаб, йил саналарини шу вақтларга нисбатан аниқлар эдилар.

Ҳазрати Умар رضي الله عنه даврларига келиб Ислом диёри кенгайиши муносабати билан турли воқеа ва ҳодисаларнинг тарихини қайд этиб бориш, ўзаро ёзишмалар ва расмий хатларда саналарни қайд қилишда муаммоларга дуч келинди ва бу ҳолат ўз навбатида мунтазам тақвим жорий қилишни тақозо этди. Муаммони ўз вақтида англаб етган Ҳазрати Умар رضي الله عنه зудлик билан уламоларни жамладилар ва ўртага мусулмон тақвимини жорий этиш ва уни қайси санадан бошлаш маъқул эканлиги масаласини қўйдилар. Барчанинг фикри эшитиб кўрилгач, ниҳоят Ҳазрати Али رضي الله عنه нинг мусулмон тақвимини Пайғамбар ﷺ нинг ҳижрат қилган йилларидан бошлаш мақсадга мувофиқ бўлиши ҳақидаги фикрлари бир овоздан маъқулланди. Ҳазрати Усмон ибн Аффон رضي الله عنه нинг Муҳаррам ойини мусулмон тақвимининг биринчи ойи бўлиб қолиши ҳақидаги таклифлари инобатга олинди.

Мусулмон тақвимида йил ҳисоби Ойнинг ўз буржлари бўйлаб бир йилда айланиб ўтган вақтига қараб олинади.

هُوَ الَّذِي جَعَلَ الشَّمْسَ ضِيَاءً وَالْقَمَرَ نُورًا وَقَدَّرَهُ مَنَازِلَ لِتَعْلَمُوا عَدَدَ السِّنِينَ وَالْحِسَابَ مَا خَلَقَ اللَّهُ ذَلِكَ إِلَّا بِالْحَقِّ يُفَصِّلُ الْآَيَاتِ لِقَوْمٍ يَعْلَمُونَ  (سورة يونس/5

яъни: “У Қуёшни зиё (таратувчи) ва Ойни нур (сочувчи) этган ҳамда йилларнинг ададини ва (вақт ва замонга доир) ҳисобни билишларингиз учун уни (Ойни) манзилларга (бўлиб) ўлчаб қўйган зотдир. Буни Аллоҳ фақат ҳақ (ҳикмат) билангина яратди. Билувчи қавм учун оятларни (У) батафсил баён қилур” (Юнус сураси, 5-оят). Ойнинг ўн икки буржи ва йигирма саккизта манзили бор. Буржлар – ҳамал, савр, жавзо, саратон, асад, сунбула, мезон, ақраб, қавс, жадий, далв, ҳут. Ҳар бир буржда иккию учдан бир манзил бўлиб, ой ҳар кеча шу манзиллардан бирига тушиб ўтади.

Араб тилида Ой “қамар” дейилади. Шу тариқа Пайғамбар ﷺ нинг ҳижратларидан кейин ўн етти йил ўтиб, Ҳижрий-қамарий мусулмон тақвими жорий этилди. Эслатиб ўтиш лозимки, бугун 2017 йил 22 сентябрдан бошлаб ҳижрий-қамарий тақвим ҳисоби бўйича 1439 ҳижрий йил кирди.

Мусулмон тақвимининг биринчи ойи Муҳаррам деб аталиб, Аллоҳ таоло бу ойда уруш қилишни ҳаром қилган. Бу ойда қилинган яхши амалларга кўплаб савоблар ато этилади, гуноҳ қилиш эса зулм ҳисобланади. Бу ойнинг ўнинчи куни алоҳида фазилатга эга бўлиб, бу кунни Ашуро куни дейилади. Инсоният тарихида Ашуро кунида бир қанча муҳим воқеалар содир бўлганлиги ҳақида  манбаларда баён қилинган. Жумладан, ватандошимиз Абу Лайс Самарқандий e ўзларининг “Танбеҳул ғофилин” номли китобларида Икрима رضي الله عنه дан ривоят қилиб айтадилар: “Ашуро куни – Одам j нинг тавбалари қабул қилинган, Нуҳ j кемадан тушган ва бунинг шукронасига рўза тутган, Фиръавн ғарқ этилиб, Бани Исроилга денгиз ёрилган в а шунинг учун улар рўза тутишган кундир. Агар сен ҳам ўша куни рўза тута олсанг, тутгин”.

Ашуро куни нафл рўза тутишлик суннат амал ҳисобланиб, Ибн Аббос رضي الله عنه дан ривоят қилинган ҳадисда бу ҳақда шундай дейилади:

عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ رضى الله عنهما أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم قَدِمَ الْمَدِينَةَ فَوَجَدَ الْيَهُودَ صِيَامًا يَوْمَ عَاشُورَاءَ فَقَالَ لَهُمْ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم‏: "‏مَا هَذَا الْيَوْمُ الَّذِي تَصُومُونَهُ‏؟"‏‏ فَقَالُوا هَذَا يَوْمٌ عَظِيمٌ أَنْجَى اللَّهُ فِيهِ مُوسَى وَقَوْمَهُ وَغَرَّقَ فِرْعَوْنَ وَقَوْمَهُ فَصَامَهُ مُوسَى شُكْرًا فَنَحْنُ نَصُومُهُ‏، ‏فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم: ‏"‏فَنَحْنُ أَحَقُّ وَ أَوْلَى بِمُوسَى مِنْكُمْ‏"‏ فَصَامَهُ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم وَأَمَرَ بِصِيَامِهِ" (رَوَاهُ الشَّيْخَانِ

яъни: Абдуллоҳ ибн Аббос رضي الله عنه дан ривоят қилинади, Расулуллоҳ ﷺ  Мадинаи Мунавварага келганларида у ердаги яҳудийларни Ашуро куни рўза тутаётганларини кўрдилар ва: “Сизлар рўза тутаётган бу кун қандай кун?” – деб сўрадилар. Улар: “Бу улуғ кун. Бу кунда Аллоҳ таоло Мусо j ва унинг қавмига нажот бериб, Фиръавн ва унинг қавмини ғарқ этгандир. Шунинг учун Мусо j бу куннинг шукронасига рўза тутганлар. Шу сабабли биз ҳам рўза тутмоқдамиз, деб жавоб бердилар. Шунда Расулуллоҳ ﷺ: “Сизлардан кўра Биз Мусо j га ҳақлироқмиз”, дедилар ва шу куни рўза тутдилар, бошқаларни ҳам рўза тутишга буюрдилар” (Имом Бухорий ва Имом Муслим ривоятлари).

Муҳаррам ойида саналган фазилатга рўза амали ила эришилади. Чунки Пайғамбаримиз ﷺ рўза тутишга тарғиб қилиб, унинг улуғ фазлига эришишлик йўлларини чиройлик ва батафсил йўл ила кўрсатиб бердилар. Биз бу кунни ҳар сониясини ёддан чиқармасдан эътибор бериб ўтказамиз. Рўза масаласида Баззор ва Абу Хурайра رضي الله عنه ривоятига кўра, Пайғамбаримиз ﷺ шундай деганлар: “Ашуро сиздан аввалги бир Пайғамбарнинг байрамидир. У кунни рўза билан ўтказинг”. Абдуллоҳ ибн Аббос رضي الله عنه Ашуро кунининг фазли ҳакида сўраганда, ушбу муборак хабарни бердилар:  “Пайғамбаримиз ﷺ Ашуро куни рўзасини бошқалардан афзал кўриб тутганларини, Рамазон ойи рўзасини соғингандек бошқа кун ва ой рўзасини соғинганларини кўрмадим”, деб жавоб бердилар. Абу Ҳурайра رضي الله عنه дан ривоят қилинади Пайғамбаримиз ﷺ: “Рамазон ойидан кейин рўзанинг афзали Муҳаррам ойи рўзасидир. Фарз намоздан кейинги энг афзал намоз тунгги намоздир”, – дедилар. Яна бошқа ривоятларда Пайғамбаримиз ﷺ: “Бир кунни бошқа кунда рўза тутишдан ҳеч қандай устунлиги йуқ яъни ҳаммаси тенгдир. Лекин Рамазон ойи ва Ашуро куни бундан мустасно”, – дедилар. Пайғамбаримиз ﷺ дан сўрашди. У вақт Ҳазрати Али رضي الله عنه ҳам шу ерда эдилар.

Эй, Расулуллоҳ ﷺ Рамазондан бошқа бир вақт рўза тутиш тавсия қилинса қайси ойни тавсия қилган бўлар эдингиз?

Пайғамбаримиз ﷺ: “Рамазондан бошқа бир ойда рўза тутишни истасанг Мухаррам ойида тут. Чунки Муҳаррам ойи Аллоҳнинг ойидир. Харом ойлардандир. Шу сабабли бу ойда тут. Бу ойда бир кун борки Аллоҳ Аввалги қавмлардан баъзи инсонларни тавба қилишни муяссар қилгани каби бошқа инсонларни тавбасини қабул этишни муяссар қилди”, – деб жавоб қилдилар (Имом Термизий ривояти).

Мазкур ҳадисдан қуйидагича хулоса қилиш мумкинки, қайси бир киши бирор улуғ неъматга мушарраф бўлса, унинг шукронасига, ҳеч бўлмаса, бир кун нафл рўза тутмоғи мақсадга мувофиқдир. Зеро, Пайғамбаримиз ﷺ ҳафтанинг ҳар душанба куни нафл рўза тутар эдилар, саҳобалар бунинг сабабини сўраганларида, У зот: “Мен шу кунда туғилганман ва шу куни пайғамбар бўлганман”, – деб жавоб берганлар.

Азизлар! Бундан ташқари Ашуро кунининг фазилати борасида қуйидаги ривоят ҳам мавжудки:

يُرْوَى عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ مُحَمًّدٍ بنِ المُنتَشِر، عَنْ أَبِيهِ أَنَّهُ قَالَ: "بَلَغَنَا أَنَّهُ مَنْ وَسَّعَ عَلَى أَهْلِهِ يَوْمَ عَاشُورَاءَ وَسَّعَ اللهُ عَلَيْهِ سَائِرَ سَنَتِهِ" قَالَ سُفْيَانُ بْنُ عُيَيْنَةَ: "جَرَّبْنَاهُ مُنْذُ سِتِّينَ عَامًا فَوَجَدْنَاهُ صَحِيحًا"

яъни: Иброҳим ибн Муҳаммад ибн ал-Мунташирдан, у киши отасидан ривоят қилиб айтадики: “Бизга келган хабарга кўра, ким Ашуро куни оила аҳлига кенгчилик қилиб берса, Аллоҳ таоло унга йил давомида кенгчилик қилиб қўяди”. Суфён ибн Уяйна айтадилар: “Биз бу хабарни олтмиш йилдан бери тажриба қиламиз ва унинг тўғрилигини топганмиз”.

Дарҳақиқат, инсон ўз аҳли оиласига ҳар қанча кенгчилик қилиб берса ярашади. Айниқса, йилда бир келадиган ушбу фазилатли Ашуронинг  ўн кунида киши ўз оиласига зарур бўладиган егулик ва бошқа эҳтиёжларини имкон қадар муҳайё қилса, йил давомида бу оилани файз-барака ва кўплаб яхшиликлар асло тарк этмайди. Шунга кўра шодиёна кунларига алоҳида эътибор қаратилиши мақсадга мувофиқ. Зеро, ҳадиси шарифда марҳамат қилинган:

وَعَنْ أَبِي هُرَيْرة رَضِي اللهُ عَنْهُ قَالَ، قَالَ رَسُول الله صلى الله عليه وسلم: "دِينَارٌ أنْفَقْتَهُ في سَبيلِ اللهِ وَ دِينار أنْفَقْتَهُ في رَقَبَةٍ وَ دِينارٌ تَصَدَّقْتَ بِهِ عَلَى مِسْكِينٍ وَ دِينَارٌ أنْفَقْتَهُ عَلَى أهْلِكَ أعْظَمُهَا أجْراً الَّذِي أنْفَقْتَهُ عَلَى أهْلِكَ" (رَوَاهُ الإِمَامُ مُسلِمُ

яъни: Абу Ҳурайра رضي الله عنه дан ривоят қилинади, Расулуллоҳ ﷺ дедилар: “Аллоҳ йўлида қилган бир динор инфоқинг, қул озод этиш учун қилган бир динор инфоқинг, мискинга қилган бир динор садақанг ва аҳлингга қилган бир динор нафақанг, буларнинг ичида савоби энг улуғи аҳлингга қилган нафақангдир” (Имом Муслим ривояти).

Муҳтараж азизлар! Бу жума кунимизнинг Фиқҳий масалалари:

Азон айтиш тартиби:    

• азон айтиш беш вақт намоз ва жума намози учун суннатдир;
• бомдоддаги азонга “حَيَّ عَليَ الفلاح” лафзидан сўнг "الصَلاةُ خَيرٌ مِنَ النَومِ" деган жумлани қўшиб икки марта айтиш;
• иқомат айтиш ҳам азон каби айтилади. Бироқ, азонга “حَيَّ عَليَ الفَلاَحِ” лафзидан сўн "قد قامَت الصَّلاةُ" деган жумлани қўшиб икки марта айтади;
• азон айтишда шошмасдан ва иқомат айтишда тезлаштириб айтиш;
• азон ва иқомат айтаётганда қиблага юзланиб туриш;
• азон эшитилганда ўтириш, бироқ шом намозида эмас;
• қазо намоз учун азон ва иқомат айтилади. Агар қазо намозлари кўп бўлса биринчисига азон айтиб қолганларида фақат иқомат айтилади, холос;
• муаззин таҳоратли бўлиши лозим;
• намоз вақти киришдан олдин азон айтиш жоиз бўлмайди. Вақт кирганда қайтиб азон айтилади;
• шаҳарда бўлган одам уйда намоз ўқиса азон ва иқоматни айтади, токи жамоат намозига ўхшасин. Агар тарк қилса ҳам жоиз.

Намознинг ташқаридаги фарзлари 6 та дир:

• таҳорат олиш;
• авратни ёпиши (эркакнинг аврати киндик остидан то тиззасигачадир. Аёлнинг аврат жойлари юзи, икки қўлнинг кафти ва икки оёқ тўпиғи остидан бошқа ҳамма жойи;
• жойи пок бўлиши;
• намозни ният қилиш. Ниятни такбири таҳрима билан боғлаб кетиши ва унинг ўртасида бирор амал билан кечиктирмаслик;
• қиблага юзланиш;
• ўз вақтида ўқиш.

Намознинг ичидаги фарзлари 6 та дир:

• такбири таҳрима;
• қиёмда туриш;
• қироат қилиш;
• рукуъ қилиш;
• сажда қилиш;
• намознинг охирги қаъдасида ташаҳҳуд миқдорича ўтириш.

Муҳтарам жамоат!  Ўзбекистон мусулмонлари идораси томонидан хижрий 1439 йил учун янги тақвим нашрдан чиқди. Уларни жойлардаги дўконлардан харид қилишингиз мумкин.

Аллоҳ таоло ушбу янги ҳижрий 1439 йилни тинчлик, файзли ва барокатли айласин! Омин!

 Бирлашган Араб Амирликларида 700 мегаватт қувватга эга бўлган дунё бўйича энг катта қуёш электростанцияси ишга туширилади.

Лойиҳа Дубайда амалга оширилади.

Улкан электростанцияни қуришга Саудия Арабистони ва Хитой Халқ Республикасининг бирлашган пудратчилари жалб этилган. Лойиҳани амалга ошириш қиймати – 3,8 миллиард доллар деб баҳоланмоқда. Электростанциянинг қуёш коллекторининг баландлиги 260 метрдан баланд бўлади. 

Робия ЖЎРАҚУЛОВА тайёрлади.

Аждодларимиз инсон хулқида юксак фазилатлар шаклланишига ундовчи ички бир туртки, маънавий интилиш бўлмас экан, у асло камолотга эриша олмайди деб билганлар. Шундай зотлардан бири Абдурауф Фитрат фарзандни тўлақонли камол топтириш масаласида кенг билим соҳиби бўлган. Ҳар жиҳатдан баркамол инсоннинг учта фазилати бўлади: Улар: жисмоний соғлиқ, ақлий етуклик ва маънавий баркамоллик. Агар инсонда шу сифатлардан бирортаси бўлмаса, у том маънода баркамол шахс бўлолмайди. Фитрат тарбияни уч қисмга бўлган:

бадан тарбияси;

ақл тарбияси;

ахлоқий тарбия.

У умуман, авлод тарбияси хусусида қалам тебратар экан, ҳаётни кураш майдонига ўхшатиб, “Бу жанггоҳда ўзида тансиҳатлик, соғлом фикр ва яхши ахлоқни мужассамлаштирган инсонлар ғолибликка эришади”, дейди. Унинг фикрича, фарзандининг бахтли бўлишини истаган ота-она уни мустақил ҳаётга тайёрлашда учта аслаҳа билан қуроллантириб қўйиши керак.

Фитрат бадан соғлиги билан ақлнинг такомиллашуви ўртасида узвий боғлиқлик бор деб ҳисоблайди. Зеро, соғлом ва ақли расо инсон, шубҳасиз касалманд ва ақли ноқис одамга нисбатан ўз юрти тараққиётига кўпроқ ҳисса қўшади. Бу ҳақда ҳазрат Пайғамбаримиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Кучли мўмин киши Аллоҳ ҳузурида кучсиз мўминдан яхшироқ ва маҳбуброқдир”, деганлар (Имом Муслим ривояти).

Фитрат баркамол авлодни етиштиришда онанинг ўрни беқиёслигини шундай изоҳлайди: “Аёл – эрнинг завжаси, уй идорачиси ва болалар тарбиячиси бўлиб, фарзандни меҳр билан ўстириш мажбуриятининг бир қисми унинг бўйнига тушади. Бола тўққиз ой она қорнида тарбия топади, бинобарин, онага теккан ҳар хил беморликларга у ҳам ҳиссаманд бўлади. Ҳомила дунёга келгач, гўдак парвариши уларнинг сутлари орқали бўлади, шунинг учун улар соғлиқларини авайлаб, турли касалликлардан узоқда бўлиб юрсинларки, токи ўша касалликларнинг уруғи сут орқали маъсум гўдакларга ўтиб, уларнинг соғлигига ҳам хатар солмасин...”

Ўзбекистон Республикасининг Биринчи Президенти, “Юксак маънавият – енгилмас куч” асарида Фитратнинг баркамол авлод хусусидаги фикрларини давом эттириб шундай деган эди: “Бизнинг улуғ аждодларимиз ўз даврида комил инсон ҳақида бутун бир ахлоқий мезонлар мажмуини, замонавий тилда айтганда, шарқона ахлоқ кодексини ишлаб чиққанликларини эслаш ўринли”. Машойихлар  “Кўнгил боғининг меваси фарзанд эрур”, деганлар. Бу мева қанчалар бенуқсон бўлса, кўнгил шунчалар хотиржам. Бу хотиржамлик эса инсонни улуғ мақсадлар, эзгу амаллар сари етаклайди.

Нуринисо НОРҚЎЗИЕВА,

Хадичаи Кубро аёл-қизлар ўрта махсус ислом билим юрти талабаси