Эрта тонгда болалар ҳали уйғонмасдан ишга йўл олиб, тунда болалар уйқуга ётган пайтда ишдан қайтиш кўпчиликда кузатиладиган ҳолат. Ҳатто баъзи азизларимиз бир неча ҳафталар мобайнида фарзандларини уйғоқлигида кўра олишмаётгани, бир уйда яшаб туриб уларни соғиниб қолишаётганини айтиб бунга ечим сўрашади. Балки сизда ҳам шундай бўлаётгандир. Фарзандларингиз билан кўпроқ вақт ўтказишни хоҳлайсиз, уларнинг ўқишлари, қизиқишлари ҳақида ҳадеб онасидан эмас, ўзларидан ҳам эшитгингиз келади. Лекин начора. Ишламаса ҳам бўлмайди. Оилавий эҳтиёжлар тугамайди. Лекин фарзандлар тарбиясини фақат онасига ёки энагасига ташлаб қўйиш ҳам тўғри эмас. Бундай вазиятда энг тўғри ечим болангизни вақти-вақти билан ишхонангизга олиб боришингиздир.

Бундан нафақат сиз, балки, фарзандингиз ҳам олам-олам фойдалар олади. У кечгача сизни қаерда нима ишлар билан банд бўлишингиз, кимлар билан кўришишингиз, ишхонангиз қандайлиги, умуман олганда кунингизни қандай ўтказишингизга қизиқиб кутиб ўтиради. Уни баъзида ўзингиз билан иш жойингизга олиб борсангиз, у ўзини жуда бахтиёр сезади. сиз оддийгина шу ишингиз билан унга бўлган эътиборингизни, унга бефарқ эмаслигингизни билдирган бўласиз.

Қолаверса, фарзандингиз куни бўйи иш вақти давомида сизнинг қандай қийинчиликларга йўлиқишингизни ўз кўзи билан кўради. Сиз унинг таълим олиши, еб-ичиши, кийиниши ва бошқа барча эҳтиёжлари учун одамларнинг ҳар турли гап-сўзларига сабр қилиб пул топаётганингизга гувоҳ бўлади. Бола бу нарсаларни сизга ўзи тили билан айтмаса-да қалбан англайди. Бунинг исботини бир неча ҳаётий мисолларда кўришимиз мумкин:

Биринчи ҳикоя. Болалигимда марҳум отам мени ишхоналарига ўзлариб билан бирга олиб кетардилар. Бундан мен жуда хурсанд бўлардим. Негаки, қачон ишхоналарига борсам, ҳамкасбларига менинг ютуқларимни айтиб фахрланардилар. Отам мени мақтаганлари сари, бола бўлишимга қарамасдан, ўзимдаги масъулият ҳиссининг ортиб бораётганини сезардим. Шунинг учун отам менга бирор ишни буюришларидан олдин ўша ишни у киши хоҳлаганларидек бажариб қўйишга интилардим. Қиблагоҳимнинг бу тадбирлари менинг кейинчалик ҳаётда эришган кўплаб ютуқларимга тамал тоши бўлди. Ҳозирда баъзи бир оталарнинг ўз дўстлари, ҳамкасблари ёки қариндошлари олдида ўз фарзандларини камситишларини, уларни ношудликда, довдирликда айблашларини кўриб ҳайрон қоламан. Ахир бу нарса гулдек униб-ўсаётган болаларни сўлдириб, уларнинг жажжигина қалбларидаги умид уруғларини нобуд қилади-ку деган фикрлар ўтади. Шундай пайтларда бундай оталарга тамоман тескари бўлган юзларидан меҳр балқиб турган отажонимнинг сиймолари кўз ўнгимга келади ва қалбим тўла миннатдорлик туйғулари ила у кишининг ҳақларига хайрли дуолар қиламан.

Иккинчи ҳикоя. Дадам автобусда чиптачи бўлиб ишлардилар. Бир куни дадам мени ўзлари билан ишга олиб кетдилар. Мен автобусга худди отамнинг шахсий машинасига ўтираётгандек виқор билан чиқиб ойнага ёндош ўриндиқлардан бирига ўтириб олдим. Автобус ичи секин-аста йўловчилар билан тўла бошлади. Ҳайдовчи амаки автобусни ўт олдирдилар. Ҳа энди юрсак керак деб турсам, дадам йўқ. Қаёққа кетибдилар экан, деб ҳайдовчи амакимдан сўрайман деб турсам, дадам қўлларида салқин ичимликлар кўтариб пайдо бўлдилар. Эҳ, ёзнинг жазирама кунида салқин ва ширин ичимликни ичиб автобусда кетишга нима етсин!..

Автобус бекатларда тўхтаб-тўхтаб борар, дадам йўловчилардан йўл кира ҳақини бирма-бир йиғиб чиқардилар. Пешин яқинлашгани сайин кун исигандан исиб борарди. Ташқари шунчалик иссиқ бўлгандан кейин автобус ичини гапирмаса ҳам бўлади. Мен автобус ичига тушаётган қуёшдан қочиб хали бу тарафга, ҳали у тарафга ўтиб ўтириб оламан. Дадамга қараб қўяман. У киши чипта сотиб ҳар гал ёнимдан ўтсалар, “қалайсан” дегандек кўзларини қисиб кулиб қўядилар. Чўнтакларидан дастрўмолларини олиб пешоналаридан оқаётган реза-реза терларни артиб қўядилар.

Тушлик пайти бир бекатда тўхтаб тез тайёр бўладиган овқат сотиб олдик. Автобус шохбекатга етиб борганда ҳайдовчи амаким, дадам ва мен уччаламиз камтарона тушлик қилдик. Кейин автобус яна йўлга тушди. Кун иссиғидан кўзим эндигина илинган экан ҳамки, шовқиндан уйғониб кетдим. Бир аёл “Намунча секин юрасизлар, тошбақага ўхшаб имилламай, тезроқ юрса бўлмайдими!?” деб бақираётган экан. Дадам эса босиқлик билан автобуслар қатновидаги оралиқ вақтга риоя қилиш кераклиги, ундан тез юриб бўлмаслигини, ҳайдовчи имкон қадар тез ҳайдаётганини тушунтирсалар ҳам аёл тушунишни хоҳламасди. Овози баттар кўтариларди. Дадамнинг кайфияти тушиб кетгани шундоқ юзларидан билиниб турарди. Мен бўлса шу пайт дадамга қараб туриб, биз кундузи иссиқ пайт салқин уйда ухлаб ётган пайтимиз дадам шундай жазирамада, одамларнинг шундай озорларига чидаб ишлар эканлар-да деган ўйлар билан банд эдим...

Қош қорайгунча йўловчилар билан боғлиқ худди шу каби дилисиёҳликлар яна бир неча бор кузатилди. Кун кеч бўлиб иш тугаб уйга қайтганимизда қаттиқ чарчаганимни ҳис қилдим. Шу даражадаки, ҳатто кечки овқатни ҳам емасдан ухлаб қолдим...

Мана орадан ўттиз йилдан ошиқ вақт ўтди. Лекин мен ўша куннинг ҳам завқли, ҳам ғамгин хотираларини ҳали-ҳамон кечагидек эслайман. Отам билан бирга ўша куни тушликда еган овқатимизнинг мазаси ҳалигача оғзимда қолгандек гўё. Ўша куни отам билан юрган кўчаларимиздан машинамда ўтиб қолсам, кўзимда ёш билан отамни эслайман. У кишини соғиниб ҳақларига хайрли дуолар қиламан...

Учинчи ҳикоя. Мактабда 4-синфда ўқиб юрган пайтларим дадам ишлайдиган фермага тушликларини олиб борардим. Онам овқат солинган тугунни қўлимга тутқазиб “Борақол, болам, даданг биз учун қанчалик тер тўкиб меҳнат қилаётганларини кўриб келгин” дер эдилар.

Отам фермада оддий хизматчи бўлиб ишлардилар. Ҳар сафар тушлик олиб борганимда дадам чанг-тупроққа беланган уст-бошлари билан мени қарши олардилар. Доим манглайларидан тер қуйилиб турган бўларди. Кўришганимизда дадамдан тер аралаш гўнг ҳиди келарди. Юзлаб қорамоллар, қўй-қўзилар, паррандаю даррандалар боқиладиган фермада ишлайдиган одамда бундай ҳолат бўлиши табиий. Тушликдан сўнг дадам мени уйга кузатарканлар елкамга қўлларини қўйиб қилган насиҳатлари ҳеч ёдимдан чиқмайди: “Ўғлим мактабда яхши ўқигин, дарсларингни ўз вақтида тайёрла, одобли бола бўл. Мен сенинг келажакда катта олим бўлишингни, илму маърифатинг билан инсонларга фойда беришингни хоҳлайман. Мен бу ерда сен меҳнат қиламан, сен у ерда мен учун олим бўлгин...”

Отамнинг бундай насиҳатлари мени илм олишга илҳомлантирарди. Ҳар гал дарслардан толиқиб қолсам ёки дангасалик қилиб дарс тайёрлаш ўрнига телевизор кўргим келса, дадамнинг шу ўгитлари эсимга тушиб дарров ўзимни ўнглардим.

Орадан бир неча йил ўтиб дадамнинг ишлари ҳам юришиб кетди. Дадам чет элда ишлаб бизга пул юбориб турдилар. Дадам юборган пуллардан ўқишимга сарфлардик. Бу пуллар баракали бўлиб, ер сотиб олдик, уй қурдик.

Аввал коллежни кейин эса институтда электрон муҳандислик факултетини тамомладим. Ҳозирда кунда мен отамнинг дуолари шарофатидан нефт ширкатларидан бирининг бошлиғиман. Ўзимнинг шахсий самолётим бор. Маошим ҳам шунга яраша. Аллоҳга беҳисоб шукрлар бўлсинки, моддий тарафлама камчилигимиз йўқ. Лекин мен учун шунча бойлигимдан кўра дадамнинг ўша тупроққа беланган кийимлари, пешоналаридан оққан терлари, менга қилган насиҳатлари қадрлироқ ва қимматлироқдир. Чунки мен кўрган ўша манзаралар, мен эшитган ўша насиҳатлар шу ютуқларга эришишимга сабаб бўлди.

Тўртинчи ҳикоя. Болалигимда жуда инжиқ бола бўлганман. Ҳаддан ташқари эркатой эдим. Ўзимиздан бадавлатроқ оилаларнинг шароитини гапириб ота-онамга кўп озор берардим. Бир куни эрталаб отам мактабда тушлик қилишим учун озгина пул бердилар. Лекин берган пуллари арзонроқ таом учун етарли бўлса-да, бой ўртоқларим олиб ейдиган егуликларга етмас эди. Жаҳлим чиқиб пулни деразадан кўчага отиб юбордим. Шамол пулларни учириб кетди. Аммо отам мени жазоламадилар. Унинг ўрнига вазминлик “Эртага сени бир жойга олиб бораман” дедилар.

Эртасига отам мени иш жойларига олиб кетдилар. Дадамнинг ишхоналар хийла узоқда жойлашган экан. Биз ярим соатча пиёда юрдик. Мен бироз толиқиб қолдим. Лекин мени олдинда кутаётган саргузаштларни ўйлаб, яна чарчаганимни дадам билиб, уйга қайтариб юбормасинлар деб чарчаганимни билдирмадим.

Дадам ишлайдиган заводга етиб борганимиздан сўнг дадамнинг ҳамкасблари мени роса иззат-икром қилдилар. Ҳаттоки завод директори менинг келганимни эшитиб, мени ўз хонасига таклиф қилди ва столи устидаги ширинликлар билан роса сийлади. Кейин асосий вақтимни дадамнинг дастгоҳ олдидаги ишларини кузатиш билан ўтказдим. Дадамнинг метал заводида ишлашларини билардим-у, лекин ишлари бунчалик оғирлигини, машаққатлилигини билмасдим. Ўзимча катталар ишхонага бориб ўтириб-ўтириб, ўртоқлари билан суҳбатлашиб пул топиб келишади деб ўйлар эканман. Дадамнинг қора терга ботиб, зилдай темир бўлакларини дастгоҳда қайта ишлаётганларини кўрганимда пул топиш қанчалик қийин эканини ҳис қилдим.

Кечқурун иш вақти тугагач, биз уйга томон яна пиёда йўлга тушдик. Бу сафар йўл роса узоқ туюлди. Дадамга чарчаганимни айтдим. “Машинага минсак бўлмайдими, дада?” дедим. Дадам эса табассум билан: “Эҳ болажоним, мен ҳар доим мана шу йўлни пиёда босиб ўтаман. Сенга, акаларингга берадиган пулларим йўлкирага кетиб қолмасин деб, ҳар доим ишхонага пиёда қатнайман. Сен эса кеча ярим соат юриб сизлар учун тежаб қоладиган пулимни кўчага улоқтириб юбординг...” дедилар. Шу топда пешонамдан муздек тер чиқиб кетди. Нима дейишимни ҳам билмай қолдим. На “Кечиринг дадажон, мен билмагандим” дейишни биламан, на айтган гапларидан ўзимга кела оламан.

Йўлнинг давомини дадам тўхтатган машинада босиб ўтар эканмиз иккаламиз ҳам жим кетамиз. Хаёлимда эса ўша деразадан отилган, шамол учириб кетаётган пуллар...

Эҳ отажон, Аллоҳ сизни мағфират қилсин! Ҳозир ўзим катта бўлиб, меҳнат қилиб пул топиш нималигини амалда кўрганимдан сўнг ёшлигимда сизга қанчалар бағритош бўлганимни англаяпман. Ўшанда уйга қайтаётганимизда айтган насиҳатингиз сабаб мен бутунлай ўзгаргандим. Ҳаётдан норозилигим розиликка, ношукрлигим қаноатга айланган эди. Бугун болалар сиздек оталарга қанчалалр муҳтож...

Бешинчи ҳикоя. Отамнинг ўзлари сотувчи бўлиб ишлайдиган дўконлари бор эди. Ёзги таътилда дўконга бориб дўкон ишларида отамга қарашардим.

Бир куни дўконда ўтирганимизда отам мени олдиларига олиб “Ўғлим, сен энди катта йигит бўлиб қолдинг. Эркак киши ишидаги, кўчадаги гапларни уйга олиб кирмаслиги ва худди шу каби уйдаги гапларни ҳам кўчага олиб чиқмаслиги, ишхонасига кўтариб келмаслиги керак” дедилар. Бу гап менга катта ҳаётий сабоқ бўлди.

Ўша кундан кейин онам мендан дўконда нима ишлар содир бўлганини ҳар қанча сўрасалар ҳам айтмайдиган бўлдим. Дўконга ҳар хил одам келади, баъзида дилхираликлар ҳам бўлиб туради. Лекин буларнинг ҳеч бирини онамга билдирмасдим. “Болам, бугун нималар қилдинг, дўконда бугун нималар бўлди, қандай ҳодисалар бўлди?” деб сўрар эдилар. Мен “Ҳеч нарса, ҳаммаси жойида, куним яхши ўтди” деб қўяр эдим холос. Дадамнинг биргина ўша “Ўғлим, сен ҳам катта йигит бўлиб қолдинг” деган гаплари билан мен ўзимни катта одамлардек ҳис қилардим. Биргина шу гаплари менга ҳақиқий эркак кишининг хислатларидан бири бўлмиш сир сақлай олиш фазилатини тақдим этган эди.

Мактабни битириб, коллежда ўқиётган пайтларим онамнинг ишхоналарига ҳам бориб ёрдам берардим. Ота-онам ўзим ишлаб пул топишимга рухсат беришмасди. “Ҳозир сен фақат ўқишинг керак. Пул ҳақида ўйламаслигинг керак. Белимизда мадоримиз, қувватимиз бор экан, биз сенинг ўқиб олим бўлишинг учун, мусулмонларнинг тараққиётига ҳисса қўшишинг учун тинмай меҳнат қилишга тайёрмиз, сен ўқишдан чалғима” дейишарди. Ишхонада онамнинг қийналиб ишлаётганларини кўрганим сабаб ўқишим учун берган пулларни тийин-тийинигача зарур ва керакли ўринларга сарфлар эдим. Бирор нарсага пул сарфламоқчи бўлсам, етти ўлчаб эмас, минг ўлчаб кейин кесишга ҳаракат қилардим. Чунки мен роҳатланиб ишлатаётган пуллар отажоним ва онажонимнинг пешона терлари эвазига топилаётган пуллар эканини ўз кўзим кўриб гувоҳи бўлардим.

Доктор Абдуллоҳ Муҳаммад Абдулмуътининг

“Фарзанд тарбиясида 700 та сабоқ” китобидан

Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ, Камронбек Ислом таржимаси.

Дунёнинг қатор университетларининг олимлари ёлғон гапириш соғлиққа зарар қилиши борасида тадқиқотлар олиб борганлар. Масалан, АҚШдаги энг нуфузли университетлардан бири сифатида тан олинган Нотр-Дам университети физиологлари томонидан 18 ёшдан 71 ёшгача бўлган 110 киши иштирокида тадқиқот ўтказилди.

Кўнгилли иштирокчиларнинг ярми (55 нафари)га 10 ҳафта давомида ёлғон гапирмаслик “вазифаси” топширилди, қолган ярмига эса ёлғон гапириш ёки ҳақиқатни айтиш ҳақида ҳеч қандай кўрсатма берилмади.

Тажрибадан 10 ҳафта ўтгач, “ёлғон гапиришдан қочган” биринчи гуруҳ иккинчисига қараганда жисмоний саломатлик кўрсаткичлари юқори бўлган. Шунингдек, фақат ҳақиқатни айтган иштирокчилар бу вақт ичида яқинлари билан муносабатлари сезиларли даражада яхшиланган ва ўзларини бахтли ҳис қилишган.

Стресс – асаб тизими

Аризона университети олимлари, ёлғон гапириш мия фаолиятига салбий таъсир кўрсатишини аниқлашди. Чунки ёлғон гапирганда одам стрессни бошдан кечиради.

Юрак хуружи – инсульт

Мунтазам равишда бундай ҳолатнинг содир бўлиши натижасида юрак-қон томир тизими зарар кўради. Натижада, юрак хуружи ва инсульт эҳтимоли сезиларли даражада ошади.

Уйқусизлик

Ёлғон натижасида инсон “катта энергия” сарфлайди. Ёлғоннинг сезилмаслигини таъминлаш учун “катта ақлий энергия” сарфланади. Бу асаб тизимининг фаоллашишига олиб келади. Натижада уйқусизлик келиб чиқади. Тадқиқотлар шуни кўрсатдики, ёлғон гапирадиган одамлар уйқу муаммоларидан кўп шикоят қиладилар.

Иммунитет тизимининг заифлашиши

Ёлғон сурункали ҳолатга келганда, у иммунитет тизимига жиддий зарар этказади. Стресс гормонларининг мунтазам ишлаб чиқарилиши танани заифлаштиради, бу эса одамни вируслар ва инфекцияларга мойил қилади. Тадқиқотларда ушбу ҳақиқат тасдиқланган: ёлғон гапиришни одат қилган одамларда бош оғриғи, шамоллаш ва ошқозон муаммолари кўпроқ учрайди.

Ошқозон муаммолари

Ёлғон сўзлаш – овқат ҳазм қилиш тизимини ҳам ишдан чиқаради. Одамнинг оғзидан ёлғон чиқиши биланоқ организм миядаги кортизол гормонини чиқаради.

Кортизол ички органларнинг ишини мураккаблаштиради, уларни стресс ҳолатига олиб келади, бу эса қорин оғриғи, диарея, кўнгил айниши ва ошқозон касаллигига олиб келади. Натижада овқат ҳазм қилиш функцияси бузилади, кислоталик ошиб кетади ва ичакдаги фойдали бактериялар йўқолади.

Яна бошқа касалликлар...

Шунингдек, ёлғон гапириш – бодомсимон безга зарар етиши, саратон, семизлик, руҳий тушкунлик, ўз ишидан қониқмаслик ва одамлар билан ёмон муносабатда бўлиш хавфини ошириши аниқланган.

Энг катта ва оғир гуноҳ

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Сизларга гуноҳи кабираларнинг энг каттаси ҳақида хабар берайми?” дедилар. Саҳобалар: “Ҳа, ё Аллоҳнинг Расули”, дейишди. У зот алайҳиссалом: “Аллоҳга ширк келтириш, ота-онага оқ бўлиш”, дедилар ва ёнбошлаган ҳолларидан ўтириб олдиларда: “Ёлғон гувоҳлик бериш ёки ёлғон гапириш”, деб қайта-қайта такрорладилар.

Шундай экан, ёлғон сўзлашни тарк қилишга ҳаракат қилинг. Энг аввало гуноҳдан тийилган, қолаверса, соғлиқингизни сақлаган бўласиз.

 Даврон НУРМУҲАММАД

Жамоат бўлиб дуо қилиш ҳақида Ҳабиб ибн Маслама ал-Феҳрий розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Бир қавм жамланса, баъзиси дуо қилса ва қолганлари “Омийн”, деса, албатта Аллоҳ уларни ижобат қилади”, дедилар (Имом Ҳоким, Имом Табароний ривояти).

“Кашфул қиноъ” китобида қуйидагилар айтилган: “Имом Бомдод ва Асрдан кейин ўша пайтда фаришталар ҳозир бўлиши эътиборидан дуо қилади. Қавм “Омийн”, деб туради. Шунда ижобатга яқин бўлади. Шунингдек, мазкур иккисидан бошқа намозларда ҳам дуо қилади. Чунки фарз намозидан кейинги пайт дуо қабул бўладиган вақтлардандир”.

Шунингдек, намоздан кейин Қуръон тиловат қилиш ҳам савобли амаллардан саналади. Қуръон ўқувчига улкан савоблар, буюк фазллар хабарини берганидек, уни тингловчига ҳам ана шундай гўзал ажр ҳамда улуғ мукофотлар бордир.

Ибн Аббос розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадисда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бундай деганлар: “Аллоҳнинг китобидан бир оят тинглаган кишига зиёда яхшиликлар ёзилади, Аллоҳнинг китобидан бир оят тиловат қилган кишига Қиёмат кунида нур бўлади”.

Имом Лайс ибн Саъд айтадилар: “Ҳеч ким Қуръон тингловчидан кўра тезроқ раҳматга эришмайди. Чунки Аллоҳ таоло: “Қуръон тиловат қилинганда, уни тингланг ва жим туринглар, шояд, раҳматга эришсангиз” деб марҳамат қилган”.

Ҳанафий уламоларимиз кишининг Қуръон тинглаши ўзи қироат қилишидан афзалдир, дейишади. Чунки тингловчи Қуръон тинглаши билан фарзни адо қилади. Қуръон қироати эса, фарз эмас.

Ҳанафий олими Абу Суъуд раҳматуллоҳи алайҳ: “Қуръон тинглаш қироат қилишдан савоблироқдир, чунки тинглаш фарз, қироат фарз эмас”, деганлар.

“Суннатга мувофиқ намоз ўқинг” китобидан олинди.

1-қисм

Сеҳр сафсата, хаёл ёки тўқима нарса эмас, балки у ҳақиқатдир. У эр-хотин орасини бузади. Аллоҳ таоло бундай марҳамат қилади: “Иккисидан эр-хотиннинг ўртасини бузадиган нарсани ўрганар эдилар” (Бақара сураси, 102-оят).

Унинг инсоннинг жисмига азоб бериши, турли касалликлар келтириб чиқариши, ҳатто ўлимга сабаб бўлиши ҳақдир. Албатта ҳар бир иш Аллоҳнинг изни билан бўлади.

Қарофий раҳимаҳуллоҳ айтади: “Сеҳр ҳақиқатдир. У инсоннинг феъл атвори, табиати, хулқи ўзгаришига, ҳатто агар олди олинмаса ўлимга ҳам сабаб бўлади” (Ал-Фуруқ. 149/4).

Имом Нававий раҳимаҳуллоҳ ёзадилар: “Сеҳрнинг ҳақиқат эканига жумҳур уламолар иттифоқ қилганлар. Унга Қуръони карим ва машҳур бир қанча саҳиҳ ҳадислар далил бўлади” (Равзат ут-толибийн. 346/9).

Уламолар сеҳрнинг ҳақ эканига қуйидаги оят ва ҳадисни далил қилиб келтирадилар:

“Ва тугунларга дам солувчилар ёмонлигидан” (Фалақ сураси, 4-оят).

Оиша розияллоҳу анҳодан ривоят қилинади: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам сеҳр қилиндилар. Ҳатто у зотга қилмаган ишларини қилгандек туюларди. У зот бир куни менинг олдимда эдилар, дуо қилавердилар, дуо қилавердилар, сўнг: “Эй Оиша, Аллоҳ менга у ҳақида фатво сўраган ишимда фатво берганини сездингизми?”, дедилар.

Мен: “Нима экан у, ё Расулуллоҳ?”, деб сўрадим.

У зот алайҳиссалом бундай дедилар: “Ҳузуримга икки киши келиб, бири бош томонимга, иккинчиси оёқ томонимга ўтирди. Улардан бири иккинчисидан: “Бу одамнинг дарди нима?”, деб сўради. “Сеҳрланган”, деди у. “Унга ким сеҳр қилди”, деди. “Зурайқлик яҳудий Лабид ибн Аъсом”, деди. “У нима нарсада?”, деди. “Тароқ, тароқдаги (соч) ва хурмо (гули турадиган) тугунчасининг қобиғида”, деди. “У қаерда?”, деди. “Зу Арвон қудуғида”, деди”.

Сўнгра Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бир гуруҳ саҳобалари билан ўша қудуққа бориб, унга қарадилар. Унинг устида хурмо дарахти бор экан. Кейин Оиша розияллоҳу анҳо онамизнинг олдиларига қайтиб келиб: “Аллоҳга қасамки, у (қудуқ)нинг суви ивитилган ҳинага ўхшаб кетибди, хурмолари эса худди шайтонларнинг бошларига ўхшайди”, дедилар.

“Ё Расулуллоҳ, уни чиқариб ташладингизми?”, деб сўрадим. У зот алайҳиссалом: “Йўқ, Аллоҳ менга офият ва шифо берди. Одамларга ундан бирор ёмонлик қўзғаб қўйишдан қўрқдим”, дедилар. Сўнгра уни кўмиб ташлашга буюрдилар” (Имом Бухорий. 5766; Имом Муслим. 2189).

Зайд ибн Арқам розияллоҳу анҳу ривоят қилади: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга яҳудийлардан бири сеҳр қилди. У зот алайҳиссалом бир неча кун бетоб бўлдилар. Сўнг Жаброил алайҳиссалом келиб: “Яҳудийлардан бир киши сизга сеҳр қилди, тугун тугиб, фалон қудуққа (ташлади)”, деган хабарни берди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам одам юбориб, уни чиқартириб, ечиб юбордилар. Шунда у зот алайҳиссалом енгил бўлиб, туриб кетдилар. Бу ҳақда ўша яҳудийга ҳеч нарса демадилар ва у билан юзма-юз ҳам келмадилар” (Имом Насоий ривояти).

 Давоми бор...

Даврон НУРМУҲАММАД

Ҳожарнинг қиссаси менга: ким Аллоҳга яхши гумонда бўлса, Аллоҳ уни зое қилмаслигини ўргатди. Ҳожар Иброҳимга кетишни буюрган зот Аллоҳ эканини билгач, "Ундай бўлса Аллоҳ Ҳожарни ҳам, унинг амалини ҳам зое қилмас!" деди.

Ҳожарнинг Сафо ва Марво орасида юргани ҳақидаги қисса менга шуни ўргатдики, сиз бир тарафдан ризқ эшикларини қоқаркансиз, лекин Аллоҳ сиз умуман ўйламаган тарафдан ризқингизни бериб қўяди.

Ҳожарнинг қиссасидан яна Аллоҳнинг фазли жуда кенглигини, сўраганингиздан кўпини беришини ўргандим. Ҳожар фарзандининг чанқоғини қондиришни сўраганди, Аллоҳ унга замзам қудуғини берди!

Ҳожар қиссаси шунингдек, ризқлар сабабларга чекланиб қолмаганини, "фақат сабабларни амалга оширсагина ризқ келади", деб ўйламасликни ўргатади. Биз сабабларни Аллоҳ буюргани учун бажарамиз. Шундай экан, қалбингизни сабабга эмас, Аллоҳга боғлашга ўрганинг.

Ҳожар қиссаси менга яна шуни ўргатдики, Аллоҳга ихлос, сидқидил бирла дуо қилсангиз, Ўзи сизга меҳрибон бўлар экан, бошқаларга бермаган ризқларини сизга берар экан.

Аллоҳ бизга оналаримиздан ҳам, оталаримиздан ҳам раҳлироқ экан. Мана Ҳожарга қаранг: у бир ўзи водийда ҳамроҳсиз қолган эди, лекин шунга қарамай унга Аллоҳнинг раҳматлари ёғилди. Чунки у Саховатли зотнинг эшигини қоққан эди-да!

Ҳожар қиссаси менга эрга итоат қилишнинг фазилати нақадар буюклигини ўргатди. Иброҳим алайҳиссалом Ҳожар ва эмизикли фарзанди Исмоилни Байт олдига қўйиб кетди. Ҳожар эса эрига сўзсиз бўйсунди.

Ҳожар қиссаси яна Аллоҳ таолонинг ушбу оятини доим ёдда тутишимиз лозимлигини ўргатди: "Албатта, Биз иймон келтирган ва яхши амаллар қилганларнинг, гўзал иш қилганларнинг ажрини зое қилмасмиз" (Каҳф сураси, 30-оят).

Ҳожар қиссасида яна бир ҳайратланарли жиҳат шундаки, Иброҳим алайҳиссалом уларнинг ҳаққига омонлик сўраб дуо қилмадилар, аксинча уларнинг ҳолини Аллоҳга топширган ҳолда қуйидагича дуо қилдилар: "Эй Роббимиз, ҳақиқатда мен ўз зурриётимдан, сенинг Байтул Ҳароминг ёнига, гиёҳсиз водийга жойлаштирдим. Эй Роббимиз, намозни тўкис адо этишлари учун. Бас, Ўзинг одамлардан баъзиларининг қалбларини уларга талпинадиган қилгин ва уларни мевалардан ризқлантиргин. Шояд шукр қилсалар" (Иброҳим сураси, 37-оят).

"...намозни тўкис адо этишлари учун" деганларининг сабаби – намоз барча яхшиликларни жалб этади. Шунинг учун яхшиликка етаман деган одам аввало намозга маҳкам бўлиши даркор!

Доктор Ҳассон Шамси Пошонинг "Метин қоялар" китобидан

Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ, Неъматуллоҳ Исомов таржимаси.