Мир Араб ўрта махсус ислом билим юрти мударриси

Тожиддинов Абдусамад

Дунё қийматсиз, охират аҳамиятли бўлгани учун обид ва зоҳидлар ибодатларини ҳар доим сидқу садоқат, вафою ихлос билан адо этганлар. Тунги ибодатларнинг фазилати кўп бўлгани учун туради, ишқ ва шавқ билан уларни бажаради.

Зоҳид – ошиқдир; кунда ҳам, тунда ҳам холисона қилган ибодатлари қалбини нурлантиради, ишқуллоҳни, муҳаббатуллоҳни ҳосил қилади. Юнус Эмро каби кеча-кундуз ёниб-ўртанадиган бир ошиқи содиқ, обиди зоҳид бўлади. Қилган амалининг натижаси шундай бўлади...

Дунёни севгач, инсон бу ҳаётни севади. Агар ҳаётдаги имонсизлар каби елиб-югуришни, ҳаром мол тўплашни, тўс-тўполон, талон-тарож қилишни истаса, хуш кўрса нима бўлади?... Унда кўзни ҳирс пардаси қоплайди, ҳирсга берилиб, ҳаром ишлар қилади, ҳаром молга қўл узатади, бировни шилади, ўғрилик қилади ва ҳоказо.

Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам қатъий тарзда:

الراشی و لمرتشی في النار

“Пора берган ҳам, пора олган ҳам дўзахийдир”, – дедилар. “Роши” ва “мурташи” “ришват” сўзидан ясалган икки калимадир. Биз “рушват” деймиз. Араблар янада ортиқроқ “ришват” деб атайдилар. Роши-ришват – пора берувчи. Мурташи-ришва – пора оладиган киши. Поранинг тури кўп. Масалан: пора – ҳақи бўлмаган ишни бажариш учун, ишнинг бошида турган раҳбарларни ҳаром йўлга, ғайри қонуний йўлга бошлаш, тўғри йўлдан кўз юмиши, ноҳақлик қилиши учун бериладиган пул ёки бошқа бирор нарса. Натижада ҳар икки томон ҳаром ишга қўл урган бўладилар.

Хоҳ суд, хоҳ солиқ, хоҳ ҳокимият маъмурияти бўлсин, у ерда давлат томонидан ҳар бир фуқаронинг ҳақини ҳисоб-китоб қиладиган, ишчиларига маош берадиган раҳбар ходими бўлади. Бу ходим, албатта, адолатли қонунга кўра ишлаши, ҳар бир фуқаро ҳақини кўз қорачиғидек асраши керак. Лекин пора бериб ўз ишини бажарадиган киши: – “Сен халқ Хақи билан ишинг бўлмасин, лавозимингни ҳам ўйлама. Мен сенга шунча пора бераман. Мени ишимни бажар. Ноҳақ бўлсам ҳам, ишим битсин. Мен сени кўрмадим, сен мени кўрмадинг, тамом, вассалом”, – деб ишини бажариб кетса нима қилган бўлади?

Қонунни, низомни бузган, адолатли қонун мажмуасини ўз фойдасига ишлатган, ҳақсизлик қилиб ишини бажариб кетган бўлади.

Пора олган раҳбар виждонини еган, ноҳақликка, адолатсизликка рози бўлган, ўз манфаатини ўйлаган, халқ ҳақига хиёнат қилган бўлади.

Мана шундай йўллар билан жамиятдаги қонунлар оёқ ости бўлади, ривожланиш оқсайди, ҳақлар топталади, мазлум ва бегуноҳ халқнинг ҳақи ҳимояланмайди. Золимлар халқ пулини, молини, давлат хазинасини, бюджетдаги бойликни талон-тарож қиладилар, халқ манфаатларини асло ўйламайдилар. Қалъа деворидан бирор жойга дарз кетса, бир тешик очилса, қалъа қулагани, ҳовузнинг остки қисми тешилиб, ҳовуз сувлари оқиб кетгани каби, натижада оламнинг таъсис этган низом – қонунлари бузилади, даҳшатли зарарлар юзага келади...

Яъни бундай зарарлар пул-молга ўчлик, хизматчининг ўз вазифасини тўғри бажармаганидан юзага келади, албатта. Аллоҳ бундай адолатсизликни севмайди. Шунинг учун “пора берган ҳам, олган ҳам жаҳаннамга маҳкумдир дейилган...”

Демак, иккиси ҳам  дўзахда куяди. Ундай бўлгандан кейин мўъмин бу ишни қилмайди. Чунки мўъминнинг мақсади Аллоҳнинг розилигини топиш, жаннатга кириш, дўзахга кирмасликдир.

Албатта, дўзахга кирмоқ, дўзахда ёнмоқ инсонларнинг жаҳаннамни яхши тасаввур ва тафаккур қилмаганликлари, теран идрок айламаганликларининг жазосидир... Дўзахга киришни гўё бир поезд бекатидан ўтмоқ, бир ерга бориб келмоқ каби енгил деб ўйлайдилар. Ҳолбуки, инсон бир гугурт донасини қўлида узоқроқ ушлаб турсаю бармоғининг учгинаси куйса, бир неча кунлар оғрийди, чиммиллайди, сув тўплайди, пўсти шилиниб кетади.

Бир гугурт донасининг оловига чидамаган инсонни, куйик дардидан азоб тортиб йиғлаган болани кўз олдимизга келтирайлик! Ана шундан инсоннинг жаҳаннам оловида қандай ёнишини бир тасаввур қилиб кўринг...

Албатта, баъзилар ишонмагандан кейин бефарқ бўладилар ёки дунё ҳирсига берилиб, кўзини ғафлат пардаси қопласа, диний туйғулари заифлашиб дўзахни назар-писанд қилмайдилар... Бундайларни “азизун зунтиқом” – интиқом оладиган, азизу жалил бўлган Аллоҳ жазосини бериши шубҳасиз.

Мана, дунёга муҳаббат қўйиш – ўғрилик, зулм, ҳақсизлик, адолатсизликларнинг қилинишига, жамиятнинг қонун ва низомлари бузилиши сабаб бўлади. Қонун ҳимоячилари ўзини кўрмаганга олади... Ҳақли, мазлум бир чеккада кўз ёши тўкиб қолса, ноҳақ – золим, адабсиз, виждонсиз ишини бажариб юраверади. Жамият учун бундай аҳвол яхши эмас. Жамиятнинг пойдевори адолатдир, золимнинг зулм қилишига имкон бермасликдир. Қонунларни тўғри қўллашдир. Бўлмаса, жамиятга зарар етади. Шунинг учун инсоннинг кўзи тўқ, дунёга ҳирс қўймаслиги лозим...

Мана шу туйғу инсонни ҳаромлардан, ҳақсизликлардан, ўғирликлардан, зулмлардан сақлайди ва уни Аллоҳга йўналтиради, кўз ёшларини тўкдириб ибодат қилдиради. Ошиқи содиқ, фаол бир инсонга айлантиради.

"Ислом ва ахлоқ" китобидан олинди

ЎМИ матбуот хизмати

Индонезиянинг «Kompasiana» электрон нашри 12 январь куни Халқаро ислом академиясида бўлиб ўтган хориждаги Ўзбекистон элчилари билан учрашувга бағишланган мақолани чоп этди, деб хабар бермоқда "Дунё"ахборот агентлиги.
Маълум қилинишича, йиғилишда Ўзбекистонда зиёрат туризмининг ривожланиши, тармоқни бутун дунёни қамраб олган коронавирус пандемияси билан боғлиқ инқироздан олиб чиқиш йўллари муҳокама қилинган.
Таъкидланишича, Имом Мотуридий, Имом Бухорий, Имом Насафий, Нақшбандий ва Яссавий каби улуғ алломаларнинг бой илмий мерослари ҳар томонлама ўрганилиб, дунёга кенг тарғиб қилинмоқда. Россия, Қозоғистон, Туркия, Малайзия, Индонезия, Покистон ва бошқа мамлакатларда катта қизиқиш уйғотмоқда. Шунингдек, Ўзбекистонга Ҳиндистон, Индонезия, Малайзия, Покистон, Миср фуқароларида қизиқиш жуда катта экани ва бу борада ўзаро ҳамкорликда фаолият юритиш орқали яхши натижаларга эришиш мумкинлиги қайд этилди.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати

ОЗ-ОЗ ЎРГАНИБ ДОНО БЎЛУР...

*   *   *

Заҳируддин Муҳаммад Бобур хазиналари

*   *   *

МУБАЙЯН ВА НАСРИЙ БАЁНИ

*   *   *

ИЙМОН-ЭЪТИҚОД  КИТОБИ

*   *   *

НАЗМ

Ишорат исрофил алайҳиссаломнинг суриға

Даври охирки чун ёвуқлашса,

Умр паймонаси бари тошса,

Амр бўлғай Худойдин, беқийл,

Дамни сур ичра сургай Исрофил.

Шамъдек ўлғай эл бу дам бирла,

Ҳам адам бўлғай эл бу дам бирла.

Холий ўлғай бу халқдин олам,

Умрлар бўлмағай баний Одам.

Яна бўлғай Худойдин маъмур,

Сур аро дам сурарга соҳибсур.

Зинда қилғай барини бир дамда,

Ҳеч ўлук қолмағай бу оламда.

Ҳашр ўлур мўъминийн бу суратта,

Балки, мундин латиф ҳайъатта.

НАСРИЙ БАЁН

Исрофил алайҳиссаломнинг

сур чалишлари баёни

Охират вақти яқинлашса ва барча умрларнинг паймонаси тўлиб-тошса, яъни инсоният умри ниҳоясига етса, шубҳасиз, Аллоҳ таъолодан амр бўлиб, (фаришталарнинг улуғларидан бўлмиш) Исрофил алайҳиссалом сурга дам урадилар (сурни чаладилар).

Бу дам уриш билан бутун халқ (махлуқот) шамъдек (эриб тамом) бўлади ҳамда халқ бир дамда йўқликка кетади, яъни вафот топади. Шунда дунё халқдан (барча тирик махлуқотдан) бўшаб қолади,бутун Одам фарзандларининг умри тугайди.

Яна сур эгаси (Исрофил алайҳиссалом) Аллоҳ тарафидан сурни (икккинчи бор) чалишга буюрилади. Бир дамда (бир онда) бутун жону жонзотни (Аллоҳ Ўз амри билан) тирилтиради ва оламда бирорта ҳам ўлик жонзод қолмайди.

Бу суратда (бу ҳолатда) барча мўъминлар ҳам тирилиб ҳашр бўладилар – маҳшаргоҳда тўпланадилар, балки бундан ҳам нозик бир ҳайъатда – нозик шаклу ҳолатда тирилиб жамланадилар.

ИЗОҲ. Қуръони каримда уч турли сур чалиниши билдирилган:

БИРИНЧИ СУР: ўлиш. осмонлардаги ва ердаги жон-жонзотларнинг ҳаммаси йиқилиб ўлади, фақат Аллоҳ хоҳлаган вазифадор фаришталар қолади (Зумар сураси, 68-оятига кўра).

«Аллоҳ хоҳлаган фаришталар»дан мақсад тўрт улуғ фаришта ёки Аршни кўтариб турувчи фаришталар ёхуд жаннат фаришталари ва уларнинг тепасидаги Ризвон ҳамда дўзах фаришталари бўлган забонийлар ва тепаларидаги Моликдир (“Файзул-Фурқон”).

ИККИНЧИ СУР: ҳамма жон-жонзод қайта тирилади (Зумар сураси, 68-оятига кўра).

УЧИНЧИ СУР: ҳамма Аллоҳ томон боради – маҳшаргоҳда тўпланади (Намл сураси, 87-оятига кўра).

Инсонлар орасидаги боғлиқликлар, насаблар йўқ бўлади, ҳеч ким бирбирининг ҳолини сўраб-суриштирмайди. Бутун ҳукмронлик Аллоҳники бўлади (Анъом сураси,  73-оятига кўра).

Насрий баён ва шарҳ муаллифи:

Мирзо КЕНЖАБЕК