Бир йигит муваффақият сирини ўрганиш мақсадида хитойлик ҳакимлардан бири олдига борибди. Унга дебдики: “Менга муваффақиятнинг сири нима эканини айта оласизми?”

Ҳаким босиқлик билан: “Муваффақият сири – ундовчи сабаблардир!”.

Йигит сўрабди: “Ундовчи сабаблар қандай ҳосил бўлади?”.

Ҳаким: “Ёнган истакларингдан ҳосил бўлади!”.

Йигит ҳайрон қолиб сўрабди: “Бундай истаклар бизда қандай юзага келади?”.

Ҳаким бир-неча дақиқага чиқиб кетибди ва ўзи билан сув тўла катта идиш олиб келибди, кейин йигитдан: “Сендан ростдан ҳам ёнган истаклар қаердан келиб чиқишини билмоқчимисан?” деб сўрабди.

Йиғит сабрсизлик билан: “Ҳа, албатта”, дебди.

Ҳаким ундан сувни олдига яқинлашиб, унга қарашни сўрабди. У яқинга келиб қарабди.

Ҳаким тўсатдан икки қўли билан унинг бошини ушлаб, сувга тиқибди.

Бир-неча сония йигит қимирламабди, кейин секин бошини сувдан чиқариш учун ҳаракат қила бошлабди. Нафас етишмай бошлагач қаттиқ ҳаракат қилибди ва сувдан бошини чиқариб олибди. Кейин ҳакимга қараб жаҳл билан: “Бу нима қилганингиз?” дебди.

Ҳаким хотиржамлигини йўқотмаган ҳолда, табассум билан: “Бу тажрибадан нимани ўргандинг?” деб сўрабди.

Йигит: “Ҳеч нарсани ўрганмадим!”

Шунда ҳаким унга қараб айтибдики: “Йўқ, болажоним! Кўп нарсани ўргандинг. Биринчи сонияларда сен ўзингни сувдан қутқармоқчи бўлдинг, лекин сендаги сабаблар буни қилишинг учун ҳали етарли эмасди.

Кейин ҳаракат қилишни, қарши чиқишни бошладинг, лекин секинлик билан. Чунки сабаблар ҳали энг юқори даражага етмаган эди.

Ниҳоят, ичингда ўзинги қутқариш истаги ёнди. Шу вақтдагина сен ютдинг. Чунки бу вақтда сенинг қаршилигингни ҳеч нарса тўхтатолмасди, қутилишга бўлган кучли иштиёқинг билан ҳар қандай қаршиликни енга оладиган ҳолатда эдинг. Ҳа, бўтам, бирор ишни қилишга бўлган иштиёқинг аланга олса, сени ҳеч ким тўхтата олмайди”.

Йўлингизда тўсиққа учрасангиз, ортга чекинманг. Аксинча, уни бузиб ўтиш ёки остидан ёхуд устидан ошиб ўтиш йўлини ахтаринг!

Ҳаёт бу инсон ўз шахсиятини қидириш дегани эмас, балки инсон ўз шахсиятини яратиши демакдир!

Напалеон Бонапарт шундай дер экан: “Агар осмонўпар Алп тоғлари илдамлашда йўлимга ғов бўлса, у ҳолда улар ердан йўқолсин!”.

Машаққат миқдорича олийликка эришилади. Ким юксаклик истаса тунлари бедор бўлиши лозим. Машаққатсиз юксакликка эришаман деган одам умрини бекор ўтказган, бажариб бўлмас ишга бағишлаган бўлади.

Доктор Ҳассон Шамси Пошонинг "Метин қоялар" китобидан

Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ, Неъматуллоҳ Исомов таржимаси.

Қизалоғимни яхши ишларга тарғиб қилиш мақсадида чиройли бир қути олиб келдим. Қутининг ёнига бир идиш тўла турли рангдаги шарчаларни қўйдим.

Кейин қизимни чақириб, ҳар сафар бирор яхши иш қилган пайтида, айтайлик, менга ёки дадасига ёрдам берса, уй вазифаларини ўз вақтида бажарса, хонасини озода тутса, мактабда яхши баҳо олса ёки шу каби яхши ишларни қилса, қутининг ичига битта шарча солишимизни айтдим. Кейин ҳафта охирида ҳар бир солинган шарча эвазига фалон миқдор пул мукофоти беришни ваъда қилдим. Агар мабодо одоб-ахлоқида бирор ўзгариш бўлса, ҳар бир хатоси учун қутидан битта шарча олиб қўйишимни ҳам таъкидладим.

Тарбиядаги бу услубим зўр иш берди. Аллоҳнинг тавфиқи ила қизим мактабда олдингидан ҳам яхшироқ ўқий бошлади. Доимо озода юриб, хонасини ҳам ораста сақлайдиган бўлди. Сал шўхлиги бўлса ҳам, ўртоқлари билан тортишмайдиган, урушмайдиган бўлди.

Бора-бора қизимнинг намунали хулқи ва яхшиликлар қилишдаги фаоллиги бизни торайиб қолган қутининг ўрнига кенгроқ қути қўйиб беришимизга мажбур қилди.

(Тарбиянинг бу услуби бир қарашда болани порахўрликка ўргатишдек тасаввур уйғотади. Лекин бола катта бўлгани сари қилаётган яхши ишлари фақат Аллоҳ учун қилиниши кераклигини ота-онаси ва устозларининг кўрсатмалари, тушунтиришлари натижасида идрок қила бошлайди. Қалбида ихлос неъматини ҳис қилиши билан қилган яхшиликларига оладиган энг олий мукофот дунёнинг арзимас матоҳлари эмас, балки оламларнинг Робби Аллоҳнинг Ўзи эканлигини англаб етади. Тарж.)

Доктор Абдуллоҳ Муҳаммад Абдулмуътининг

“Фарзанд тарбиясида 700 та сабоқ” китобидан

Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ, Камронбек Ислом таржимаси.

Қуръони карим - инсониятни ҳидоятга бошловчи Китоб. Аллоҳ таоло Ўзининг Каломини башарият ичидан танлаб олган ҳабиб пайғамбари Муҳаммад Мустафо соллаллоҳу алайҳи васалламга нозил қилди.

Қуръони каримдаги ҳар бир сура фазилатли. Лекин айрим сура ва оятларнинг алоҳида фазилатлари бор. Масалан, залзала сураси. Ушбу сура - Қуръони каримнинг ярмига тенг. Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Изаа зулзилат сураси Қуръоннинг ярмига тенг келади”, деганлар (Имом Термизий ривояти).

Залзала сураси – Мадинада нозил бўлган, 8 оятдан иборат. Суранинг номи унинг биринчи оятидан олинган. Залзала – “зилзила” деган маънони англатади. Сурада қиёмат қоим бўлгандаги зилзила ҳақида сўз кетади. Сура қиёмат кунидаги баъзи воқеаларнинг васфи билан бошланади. Сўнг одамларнинг қайта тирилиши ва ҳисоб-китоб ҳақида сўз кетади. Қуръони каримнинг деярли ярим қисмида бу кун ҳақида оятлар келган. Шу сабабли, Залзала сураси Қуръони каримнинг ярми ҳисобланади.

Анас ибн Молик розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадисда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Ким “Изаа зулзилатил арзу” (сураси)ни ўқиса, унга Қуръоннинг ярми(ни ўқиганнинг) савоби берилади», дедилар (Имом Термизий ривояти).

Даврон НУРМУҲАММАД

Намозга киришда қўллар қулоқ баробаригача кўтарилиб, қўлнинг бош бармоғи қулоқнинг юмшоғига етказилади ва такбири таҳрима – “Аллоҳу акбар” лафзини айтиб намозга кирилади.

Қўллар кўтарилганда кафтнинг ички томони Қиблага қаратилиб, бармоқлар бироз очилган ҳолатда бўлади. Намозга киришда қўллар қулоқ баробаригача кўтарилиши ҳақида бир қанча ҳадислар келган бўлиб, қуйида улардан баъзиларини келтирамиз:

Воил ибн Ҳужр розияллоҳу анҳу: “Мен Набий соллаллоҳу алайҳи васалламни намозга киришда такбир айтиб, қўлларини кўтариб, қулоқлари баробарига кўтарганларини кўрдим”, дедилар (Имом Муслим ривояти).

Молик ибн Ҳувайрис розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам қачон (намозга кириш учун) такбир айтсалар, икки қўлларини қулоқлари баробарига кўтарар эдилар” (Имом Муслим ривояти).

Анас ибн Молик розияллоҳу анҳу ривоят қилинади: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам намозга киришда такбир айтиб, икки бош бармоқларини қулоқлари баробаригача кўтарар эдилар” (Имом Ҳоким, Имом Дорақутний ривояти).

Уламоларимиз: “Ҳадисларда келган “қўлни қулоқ баробарига кўтариш”дан мақсад – уни қулоққа теккизишдир, чунки қулоқнинг юмшоғига қўл тегиши қўлнинг қулоқ баробарига кўтарилганининг аниқ белгисидир”, деганлар.

Бу ҳақда “Ал Баҳрур-роиқ шарҳи канзуд-дақоиқ” китобида қуйидагилар айтилган: “Ҳадисдаги тенглаштиришдан мақсад – икки қўлни қулоқларга тенглашганига ишонч ҳосил қилиш учун икки бош бармоқни қулоқларнинг юмшоқ жойига теккизилади”.

Намозга киришда икки қўлни қулоқ юмшоғига теккизиш ҳақида “Дуррул Мухтор” китобида қуйидагилар айтилади:

“Икки бош бармоқни қулоғларнинг юмшоқ жойига теккизган ҳолатда такбир айтиш – ҳадислардаги тенглаштиришдан кўзда тутилган нарса шудир. Чунки бусиз тенглашганига ишонч ҳосил бўлмайди”.

Демак, намозга киришда такбири таҳрима айтилади ва унда қўллар қулоқ баробарича кўтарилади. Бу ҳанафий мазҳабимиз уламоларининг ижтиҳодлари бўлиб, бу борада Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан кўплаб саҳиҳ ҳадислар ривоят қилинган.

Пайғамбар алайҳиссалом намозга киришда муборак қўлларини елкалари баробаригача кўтарганларига далолат қиладиган ҳадисларни мукаммал ўрганган уламоларимиз бу масалада қуйидагича хулоса қилганлар:

Совуқда Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг қўллари кийимлари ичида бўлгани ва у қалин кийимнинг енги бўлмагани сабабли намозга киришда қўлларини елка баробаригача кўтарганлар.

Табиийки, бундай ҳолатда қўл елкадан тепага кўтарилмайди. Совуқ бўлмаган пайтларда Пайғамбар алайҳиссаломнинг қўллари кийимларининг ичида бўлмагани учун намозга киришда қўлларини қулоқлари баробаригача кўтарганлар. Бунга машҳур саҳобий Воил ибн Ҳужрнинг қуйидаги ривоятлари далолат қилади: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳузурларига борга – нимда у зотни икки қўлларини қулоқлари баробарига кўтарган ҳолда такбир айтганларини кўрдим. Кейинги йил борганимда эса улар (Пайғамбаримиз ва саҳобалар)нинг устиларида (қалин) кийимлари бор эди. (Улар намозга киришда) қўлларини кўкрак баробаригача кўтардилар” (Имом Таҳовий ривояти).

Машҳур муҳаддис Имом Абу Жаъфар Таҳовий раҳматуллоҳи алайҳ мазкур ҳадисдан қуйидаги хулосани чиқарганлар: “Демак, Воил ибн Ҳужр розияллоҳу анҳунинг (Пайғамбаримиз ва саҳобалар намозга киришда) қўлларини елкаларигача кўтарар эдилар деган ҳадислари қўллари кийимлари ичида бўлган пайтга тегишлидир. Аммо (Пайғамбаримиз ва саҳобалар намозга киришда) қўлларини қулоқларигача кўтардилар, деган ҳадислари қўллари кийимлари ичида бўлмаган пайтга тегишлидир.

Шундай экан, биз ҳанафийлар такбири таҳримада қўл кўтариш ҳақидаги Воил ибн Ҳужр розияллоҳу анҳу ривоят қилган ҳадисларини барчасига амал қиламиз: Совуқ сабабли қўллар кийим ичида бўлган пайтда қўлни кўтариш мумкин бўладиган жойгача кўтарамиз. У ҳам бўлса елка баробаридир. Агар қўллар кийим ичида бўлмаса Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламга ўхшаб қўлларимизни қулоққача кўтарамиз” (“Шарҳ маони-л-осор” китоби).

Маълумки, ҳозирги кунда қўллар кийим ичида бўлмайди, сабаби барча кийимларнинг енги бор. Демак, ҳозирги пайтда намозга киришгувчи киши қўлларини қулоғи баробаригача кўтаради.

Такбири таҳрима (Аллоҳу акбар)ни айтгандан сўнг дунёвий нарсалар ҳақида фикрлаш, гаплашиш ва турли ҳаракатлар қилиш мумкин эмас.

“Суннатга мувофиқ намоз ўқинг” китобидан олинди.

Иброҳим алайҳиссаломга фарзанди ва аёлини саҳрода қолдириш буйруғи берилганда у арқонни узди, Аллоҳга таслим бўлди. Дедики: "Эй Роббимиз, ҳақиқатда мен ўз зурриётимдан, сенинг Байтул Ҳароминг ёнига, гиёҳсиз водийга жойлаштирдим. Эй Роббимиз, намозни тўкис адо этишлари учун Бас, Ўзинг одамлардан баъзиларининг қалбларини уларга талпинадиган қилгин ва уларни мевалардан ризқлантиргин. Шояд шукр қилсалар" (Иброҳим сураси, 37-оят).

Иброҳим алайҳиссалом ва у зотнинг ўғли Исмоил алайҳиссалом қурбонлик қилишга буюрилишганда, икковлари ҳам арқонни уздилар: "Бас, қачонки (бола) унинг ўзи билан бирга юрадиган бўлганида: «Эй ўғилчам, мен тушимда сени сўяётганимни кўрмоқдаман, боқиб кўр, нима дейсан?» деди. У: «Эй отажон, сизга амр этилганни бажаринг, иншааллоҳ, мени сабр қилгувчилардан топурсиз», деди" (Соффат сураси, 102-оят)

Ҳожар ҳам арқонни узганди. У Иброҳим алайҳиссаломдан: "Сизга буни Аллоҳ амр этдими?" деб сўрагадни, Иброҳим Алайҳиссалом: "Ҳа", дедилар. Шунда у: "Ундай бўлса Аллоҳ бизни зое қилмагай!" деди.

Ҳақиқатан ҳам Аллоҳ Иброҳим алайҳиссаломнинг оиласини зое қилмади, зеро бу Аллоҳнинг шариати ва бандалари узра жорий қилган одатидир. Аллоҳнинг буйруғига бўйсунишда ютқазиш йўқ! Аксинча, ютқазишнинг бари Аллоҳнинг буйруғини бажармаслик, Унинг шариатига бўйсунмасликдадир.

Мусо алайҳиссаломнинг онаси ҳам арқонни узди, у Фиръавн жаллодларининг қиличидан асраб, эмизикли фарзандини сувга оқизиб юборди.

Аллоҳ Мусо ва Фиръавн қиссасини аслида эминлик қаерда-ю, хавф қаердалигини билдириш учун баён этди. Ҳақиқий эминлик Аллоҳнинг ҳимоясида бўлади, гарчи одатда одамлар асранадиган хавфсизликнинг барча сабаблари буткул йўқ бўлса ҳам.

Энди бунинг акси бўлган мисоллар:

Қорун арқонни узмаган эди! У мол-дунё арқонини маҳкам тутган эди. Илм-у заковати уни ютуққа олиб чиқади деб ўйлаган ва ҳаддидан ошган эди. "У: «Менга у фақат ўзимдаги илм туфайлигина берилгандир», деди" (Қосос сураси, 78-оят).

Мол-давлати билан, мулкидаги нарсалар билан янада катта кетди, фахрланди ва қавми олдига такаббурланиб, бежирим зийнатларга бурканган ҳолда чиқди. Дунё орзусидаги пасткаш инсонлар унинг мулкига алданишди: "Бас, у (Қорун) қавми ҳузурига зебу зийнати ила чиқди. Ҳаёти дунёни хоҳлайдиганлар: «Қани энди бизга ҳам Қорунга берилган нарсадан бўлса эди. Ҳақиқатда у улуғ насиба эгасидир», дедилар" (Қосос сураси, 79-оят).

Лекин асл ҳақиқатни фақат илм ва иймон аҳлигина кўра билади: "Илм берилганлар эса: «Вой бўлсин сизларга! Иймон келтириб, солиҳ амалларни қилганлар учун Аллоҳнинг савоби яхшидир. Унга фақат сабр қилганларгина эришурлар», дедилар" (Қосос сураси, 80-оят).

Қорун ҳою-ҳавас арқонини узмай, уларни нажот деб билгач ҳамда Аллоҳнинг арқонини ортига ташлайвергач: "Бас, Биз уни ва унинг ҳовли-жойини ерга ютдирдик. Унга Аллоҳ (азоби)дан ёрдам берадиган гуруҳ ҳам бўлмади, унинг ўзи нусратга эришгувчилардан ҳам бўлмади" (Қосос сураси, 81-оят).

Ҳаммаси оддийгина тугади. Қорунни ҳам, ҳовли-жойини ҳам ер ютди-қўйди. Қорун ҳам, унинг бойликлари ҳам, кибру ҳавоси ҳам йўқ бўлди-кетди. Қорунга Аллоҳнинг азоби келганида унга ёрдам берувчи топилмади. Унинг ўзи ҳам илми ила, молу дунёси ила ўзини қутқариб қола олмади. Аллоҳга бу боғийлар (изоҳталаб) ҳеч нарса эмас!

Намруд ҳам арқонни узмаган эди, уни ҳам ер ютди.

Фиръавн ва аскарлари арқонни узишмаганди, натижада "Денгиз уларни ўраганича ўраб олди" (Тоҳа сураси, 78-оят).

Намруд арқонни узмаган эди, кофир ҳолда мағлуб бўлди.

Демак, ким ўзининг салтанатига, илмига суянса, адашар ва хор бўлар экан!

Кимки Аллоҳга суянса, адашмайди ҳам, хор ҳам бўлмайди.

Доктор Ҳассон Шамси Пошонинг "Метин қоялар" китобидан

Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ, Неъматуллоҳ Исомов таржимаси.