"Sayyid Muhyiddin maxdum " o'rta maxsus islom bilim yurti.

Аллоҳ таоло инсонни барча маҳлуқотлар ичида энг улуғи ва афзали қилиб яратган.

 Бу ҳақда Қуръони каримда шундай марҳамат қилинади:  

   “Дарҳақиқат, (Биз) Одам фарзандларини (азиз ва) мукаррам қилдик ва уларни қуруқлик ва денгизга (от-улов ва кемаларга) миндириб қўйдик ҳамда уларга пок нарсалардан ризқ бердик ва уларни Ўзимиз яратган кўп жонзотлардан афзал қилиб қўйдик”. (Исро сураси 70-оят).

Демак, инсоннинг ёши ҳам, қариси ҳам; эркаги ҳам, аёли ҳам Аллоҳ таоло ўзи азиз ва мукаррам қилган зотлардандир.

  Аллоҳ таоло  инсонни азиз ва мукаррам қилиши билан уни ўзининг ер юзидаги ўринбосари қилиб қўйди.

  Бу ҳақида Аллоҳ субҳанаҳу ва таоло Бақара сурасида марҳамат қилади:

«Эсла, вақтики Роббинг фаришталарга: «Мен (одамни) ер юзида халифа қилмоқчиман», – деди» (30-оят)

Демак,  Аллоҳ субҳанаҳу ва таоло Одамни ер юзида ўзининг халифаси -ўринбосари бўлишини ирода қилган.

Расулуллоҳ саллолоҳу алайҳи васаллам ўзларининг муборак ҳадиси шарифларида: “Мўмин киши Аллоҳ таоло наздида фаришталардан ҳам мукаррам ва афзалдир” – деган эканлар. Бу ҳадиснинг шарҳида шундай дейилади,  “Фаришталарни Аллоҳ таоло фақат тоат-ибодат ва баъзи махсус вазифаларни адо этиш учунгина яратган. Шунинг учун уларда ақл бору, лекин нафсу шаҳват йўқ. Ҳайвонотда эса, нафсу  шаҳват бору, лекин ақл йўқ. Аммо одамзодда ақл ҳам бор, нафсу шаҳват ҳам бор. Ақл уни тўғри йўлга, савобли ишларга бошласа, нафсу шаҳват фақат нафсни қондириш, шаҳвоний ҳирсни қониқтиришга ва бунинг учун ҳар қандай гуноҳу маъсият ишларидан қайтмасликка бошлайди. Агар инсоннинг ақли нафсу шаҳватидан ғолиб келиб, унинг амрига мувофиқ ҳаракат қилса, демак у фаришталардан ҳам улуғ мақомда юрган бўлади.  Бордию нафсу шаҳвати ақлидан ғолиб келиб, уларнинг амрига мувофиқ ҳаракат қилса, демак у ҳайвонлардан ҳам паст мартабада қолган бўлади.”

Аллоҳ таоло инсонни ўзи яратиб, уни ўз ихтиёрига ташлаб қўймади , балки инсонни ўзига ибодат , солиҳ амаллар қилиш ҳамда инсонларни бир бирларига яхшиликлар қилишга буюди.

 Бу ҳақида Аллоҳ таоло Қуръони каримнинг  “Зориёт” сурасида шундай марҳамат қилади:  

«Жин ва инсни фақатгина Менга ибодат қилишлари учун яратдим.» (56--оят).

Одамлар ва жинларнинг яратилишидан ягона мақсад уларнинг Аллоҳга ибодат қилишлари экан.

«Ибодат» сўзи араб тилида бўйсуниш, ўзини паст тутиш, итоат этиш ва амрни бажариш маъноларини англатади. Демак, ҳар бир ишда Аллоҳга бўйсуниш, итоат қилиш, Аллоҳнинг амрларини бажариш, ҳузурида ўзини паст олиш Аллоҳга ибодат қилишни англатар экан.

 Солиҳ амал қилиш - кишини икки дунёда ёқимли ҳаёт кечириш бахт- саодатига сабаб бўлади . Аллоҳ таоло бу хақда шундай марҳамат қилади:  "эркакми ёки аёлми— кимда ким мўмин бўлган ҳолида бирор эзгу иш қилса , бас , биз унга ёқимли ҳаёт бахш этурмиз ва уларни ўзлари қилиб ўтган гўзал (солиҳ) амаллари баробаридаги мукофот билан тақдирлаймиз." ( Наҳл сураси 97- оят ) . 

Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам ўзларининг ҳадиси шарифларида ўз умматларига уларнинг бир-бирларидаги ҳақларини ўргатдилар.

Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:

«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам:

«Мусулмоннинг мусулмондаги ҳаққи олтитадир», дедилар.

«Улар қайсилар, эй Аллоҳнинг Расули!? » дейилди.

«Қачон учратсанг, унга салом беришинг, қачон сени даъват (таклиф) қилса, унга ижобат қилишинг, қачон сендан насиҳат сўраса, унга насиҳат қилишинг, қачон акса урса ва Аллоҳга ҳамд айтса, унга яхшилик тилашинг, қачон бемор бўлса, уни бориб, кўришинг ва қачон вафот этса, жаноза намозида ҳозир бўлишинг », дедилар».

Шундай экан, ҳар бир инсон буни ҳис қилиб , Аллоҳ таоло азиз қилган инсонларни ҳурмат қилиши, яна ўз қадрини билиши, Аллоҳ таолога кўп шукроналар қилиб, унинг буйруқларини бажариб  яшаши лозимдир.

Айни кунларда жаннатмакон Ватанимизда инсон омилига бўлган эътибор ва ғамхўрлик янги босқичга кўтарилди. Ҳурмат-эътибор, меҳр-мурувват, икром-эъзоз борасида эса асрларга тенг ўзгаришларга эга бўлинмоқда. Бунга кейинги йиллардаги мамлакатимизда инсон ва унинг қадр-қимматини юксалтириш борасида очиқлик ҳамда шаффофликка асосланган ислоҳотлар амалга оширилаётгани яққол мисол бўла олади. Хусусан, аҳолининг кам таъминланган қатламларини ҳар томонлама қўллаб-қувватлашга қаратилган ислоҳотлар кўлами кун сайин кенгайиб бормоқда. Яна шуни таъкидлаш ўринлики, Президентимиз Шавкат Мирзиёевнинг  Ўзбекистонимизда олиб бораётган тарихий аҳамиятга молик   ислоҳотларии қаторида, Инсон ҳуқуқлари кафолатлари кучайтирилди, мажбурий меҳнат, шу жумладан, болалар меҳнати тугатилганлигини алоҳида айтиб ўтиш жоиз.

Ажойиб юртда, тинчлик-омонликда яшаяпмиз. Кўз тегмасин, бунга ҳар қанча шукрона қилсак арзийди. Аввало, инсон қадри улуғ. Давлатимиз кексаю ёшга бирдек эътиборда.Бугунги кунда «Инсон манфаатлари — ҳамма нарсадан устун» тамойиллари асосида фуқароларнинг ижтимоий муаммоларини ҳал этиш, ҳуқуқий ва қонуний манфаатлари таъминланаётгани Янги Ўзбекистонимизда кейинги йилларда олиб борилаётган инсонпарварлик сиёсати дунё ҳамжамиятида эътироф этилаётгани барчамизни бирдай қувонтиради ва барчамизнинг ғайратимизга ғайрат, шижоат қўшади.

Тошкент шаҳар Чилонзор тумани “Бўта бува” масжиди имом хатиби Мирсодиқов З.

Бисмиллаҳир роҳманир роҳим 

«Эзгулик ва тақво йўлида ҳамкорлик қилинг, гуноҳ ва адоват йўлида ҳамкорлик қилманг!» (Моида сураси, 2-оят).

Аллоҳ субҳанаҳу ва таолога чексиз ҳамду саноларимиз бўлсинки, сўнгги йилларда буюк алломалар юрти бўлмиш жаннатмакон ватанимизда салкам бир ярим асрдан орзиқиб кутилган тарихий ислоҳотлар амалга оширилмоқда. Ижтимоий-иқтисодий соҳадаги ижобий ўзгаришларнинг кўлами йилдан-йилга ортиб, дастлаб қардош қўшни давлатлар билан дўстона алоқалар қайта тикланган бўлса, эндиликда Ўзбекистон давлати халқаро ҳамжамиятда ҳам муносиб ўрин эгаллаб, дунёнинг етакчи давлатлари билан ҳамкорлик қилмоқда. Бу йил юртимиз ана шундай кенг кўламли, кенг қамровли ҳамкорлик анжуманига – Шанхай ҳамкорлик ташкилотининг Самарқанд саммитига мезбонлик қилаётгани фикримизнинг яққол далилидир.

Рўйи заминнинг сайқали деб ном олган қадим ва навқирон Самарқандимиз яна Буюк Ипак йўлининг марказий тугунига, Осиё билан Европани бир-бирига боғлаб турувчи йўллар кесишган муҳим нуқтага айланди.

Саммитда ўн беш мамлакатнинг раҳбари – Шанхай ҳамкорлик ташкилотига аъзо бўлган Россия, Хитой, Қозоғистон, Қирғизистон, Тожикистон, Покистан, Ҳиндистон  ва Ўзбекистон ҳамда кузатувчи давлатлар: Беларусь, Мўғулистон ва Эрон раҳбарлари, шунингдек, Туркманистон, Озарбайжон, Арманистон ҳамда Туркия раҳбарлари қатнашиши эълон қилинди.

Бу йилги анжуман Шанхай ҳамкорлик ташкилоти фаолиятида мутлақо янги саҳифа очиб бериши,  иштирокчи ва кузатувчи давлатлар раҳбарлари томонидан фавқулодда муҳим қарорлар қабул қилиниши кутилмоқда. Ушбу анжуманнинг ўзига хослиги шундаки, унда иштирокчи давлатлар раҳбарлари ҳам, кузатувчи давлатлар раҳбарлари ҳам, таклиф қилинган давлатларнинг раҳбарлари ҳам биринчи бор биргаликда қатнашаётган бўлиб, бу эса саммитнинг аҳамиятини янада оширмоқда. Жумладан, бу йилги саммитда ташкилотнинг фаолият доираси ва ваколатларининг кенгайтирилишига оид муҳим қарорлар қабул қилиниши режалаштирилган бўлиб, ШҲТ учун янги давр бошланишини белгилаб беради. Бундан ташқари, Самарқанд анжуманига ўнга яқин нуфузли халқаро ташкилот раҳбарларининг ташрифи ҳам кутилмоқда.

Самарқанд саммитининг яна бир ўзига хос жиҳати шуки, бу йилги анжуман сўнгги уч йил давомида (жумладан, пандемия туфайли) онлайн-форматда ўтказилган учрашувлардан кейинги биринчи юзма-юз, бевосита учрашув бўлади.

Шанхай ҳамкорлик ташкилотининг 22-Самарқанд саммитида халқаро савдо, саноат, транспорт соҳасидаги ўзаро ҳамкорлик, иқтисодиёт, инновациялар, рақамли технологиялар, логистика, қишлоқ хўжалиги, тиббиёт ва бошқа кўплаб соҳаларга оид ўнлаб муҳим ҳужжатлар имзоланиши режалаштирилган бўлиб, саммит якунида қабул қилинадиган декларацияда иштирокчи давлатларнинг энг муҳим минтақавий ва глобал муаммоларга оид муайян қарашлари ўз ифодасини топади.

Мазкур декларацияда ШҲТ давлатлари ўртасидаги ўзаро ҳамкорликни ривожлантириш, минтақада барқарорлик ва хавфсизликни мустаҳкамлаш, иқтисодий тараққиёт, нақлиёт муаммоларини ҳал қилиш ҳамда маданий алоқаларни кенгайтиришга оид муштарак манфаатлар акс эттирилади.

Шу боис юртбошимиз ушбу анжуман муносабати билан чоп қилинган мақолаларида Самарқанд саммити ташқи сиёсий манфаатлари, қарашлари турлича бўлган давлатларни бирлаштириш, улар ўртасидаги муаммоларини ислоҳ қилишнинг мутлақо янги формати ишлаб чиқиладиган платформага айланишига катта ишонч билдирдилар.

Мана шундай оламшумул эзгу ишлар дебочаси бўлмиш анжуманнинг айнан башариятга буюк алломаларни тарбиялаб берган улуғ бобокалонларимиз мангу қўним топган шу табаррук заминда бўлиб ўтаётгани чинакам тарихий, рамзий маъно ифода этади. Зеро, бу юрт – инсониятга Аллоҳ таолонинг каломидан кейин энг мўътабар манба саналган «Жомеъус-саҳиҳ» асарини тақдим этган Бухорийлар юртидир, Термизийлар, Мотуридийлар юртидир. Бу юрт қадимдан бутун дунёда тинчлик-осойишталик, илм-маърифат, фан ва санъат рамзи бўлиб келган. Бу йилги анжуман ҳам бугунги нотинч дунёга тинчлик, барқарорлик бахш эта олса, улуғ аждодларимизнинг руҳи шод бўлади, уларга муносиб авлод бўлиш йўлида дадил қадамлар босилаётганининг ифодаси бўлади, иншааллоҳ.

Аллоҳ таоло инсониятни турли ирқ, миллат ва элатлардан иборат қилиб қўйганининг асл мақсади, ҳикмати ҳам айнан эзгулик, бунёдкорлик, маърифатдир. Парвардигоримиз буни Ўзининг муқаддас каломида шундай баён этган:

«...Сизларни ўзаро танишишингиз учун турли халқ ва қабилалар қилиб қўйдик...» (Ҳужурот сураси, 13-оят)

Шундай экан, Роббимиз табарока ва таолодан эзгулик йўлида ушбу ҳамкорликни хайрли қилишини, бардавом қилишини, дунё ва охиратимиз учун манфаатли қилишини насиб қилишини сўраймиз.

Аллоҳ таоло барча хайрли ишларимизни бардавом айласин, шу улуғ мақсад йўлида фидойилик қилаётган барча азизларимизни Ўзининг ҳифзу ҳимоясида асрасин!

Раҳматуллоҳ САЙФУДДИНОВ,

Тошкент шаҳар бош имом-хатиби

Алҳамдулиллаҳ, вассолату вассаламу ала росулиллаҳ. Аммо баъд:

Барчаларимизга маълумки қўҳна Самарқанд бугун Шанхай ҳамкорлик ташкилотига аъзо давлатларига мезбонлик қилмоқда.  Нафақат ташкилотга аъзо давлатлар, балки кўплаб кузатувчи давлатлар вакилларига ҳам мезбонлик қилмоқда. Барча жароёнлар тезлашган бугунлик кунимизда, дунёнинг турли нуқталарида давом этаётган қуролли можаролар, савдо ва инвестиция оқимларини издан чиқариб, озиқ-овқат ва энергетика хавфсизлигини таъминлаш борасидаги муаммоларини янада кескинлаштирмоқда ҳамда  давлатлар ўртасидаги ўзаро ишончнинг йўқолишига сабаб бўлмоқда. Бунинг оқибатлари нафақат саноқли давлатлар, балки бутун дунё аҳолисига ўзининг салбий таъсирини кўрсатмасдан қолмайди.

Ишонч ва тинчлик бўлмаган жойда, ҳеч қандай ҳамкорлик ҳам, ривожланиш ҳам, ўсиш ҳам бўлмайди.  Самарқандимиз бугун катта ижобий натижалар кутилаётган Шанхай ҳамкорлик ташкилоти саммитига мезбон бўлиб турибди. Бугунги кунга келиб Шанхай ҳамкорлик ташкилоти ҳамжамияти – улкан географик маконни қамраб олган ва сайёрамиз аҳолисининг қарийб ярмини бирлаштирган, дунёдаги энг йирик минтақавий ташкилот саналади. Шанхай ҳамкорлик ташкилотининг бўлажак саммитида қабул қилинадиган қарорлар минтақавий даражада ҳам, глобал миқёсда ҳам мулоқот, ўзаро англашув
ва ҳамкорликни мустаҳкамлашга салмоқли ҳисса қўшади.

Барча халқлар учун энг долзарб ва бирламчи масала бўлган тинчлик масаласи,  улардан бошқа озиқ овқат, энергетика, ўзаро товар айрибошлаш, ҳамкорлик каби муҳим  масалалар мазкур йиғилишда муҳокама қилинади. Юртбоши таъкидлаганларидек: “Тинчлик, хавфсизлик ва барқарор тараққиётга хавф туғдираётган, ҳар қайси мамлакатга раҳна соладиган таҳдид ва хатарларга қарши умумий саъй-ҳаракат ва имкониятларни бирлаштириш ва сафарбар этиш барчамиз учун бирдек манфаатлидир”.

Тинчликнинг қадрига етмоқ, уни асраб авайламоқ бизнинг зиммамиздаги бурчимиздир. Бу барча пайғамбарларнинг суннатидир. Қуръони каримда Иброҳим (а.с.)нинг Макка ҳақига қилган дуоларида бунинг тасдиғини кўрамиз.  У оятда Маккага тинчлик ва унинг аҳлига ризқ сўраганликлари зикр қилинган. Бу ҳақда шундай дейилади:

وَإِذْ قَالَ إِبْرَاهِيمُ رَبِّ اجْعَلْ هَذَا بَلَدًا آمِنًا وَارْزُقْ أَهْلَهُ مِنَ الثَّمَرَاتِ مَنْ آمَنَ مِنْهُمْ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ

“Эслaнг: Ибрoҳим: “Эй, Рaббим, бу (Мaккa)ни тинчлик шaҳри қилгин вa унинг aҳoлисидaн Aллoҳгa вa oxирaт кунигa ишoнувчилaргa (турли) мeвaлaрдaн ризқ қилиб бeргин” (Бақара;126)

Ўша пайтда ҳам Макка шаҳри тинч эди. Тинч бўлиб турган жойга яна тинчлик сўраб дуо қилиш “шу жойда тинчлик бардавом бўлсин” дейишни ифодалайди. Демак, тинчлик ҳукм суриб турган жойга яна тинчлик сўраб дуо қилиш мақсадга мувофиқ амаллардан экан. Шу билан бирга, оятда аввал тинчлик, сўнгра ризқ сўралганидан тинчликнинг ризқдан-да муҳимроқ, улуғроқ неъмат эканлиги маълум бўлади.

Ҳар бир инсоннинг яшаётган ватани тинч бўлса, яшаш учун энг қулай маскан ҳисобланади.  Демак, ҳар бир жон, у ким бўлишидан қатъий назар, қайси касб, қандай мартаба, қанча обрўли бўлмасин, тинчликда ҳаёт кечиришга муҳтождир. Чунки хавфсираган кишининг кечаси хотиржам ўтмайди, тонгини хотиржам кута олмайди ва хотиржам яшай олмайди. Доим қалби қалқиб, безовта бўлади. Ўз моли, жони, оиласи ва касбидан хавфсираб юради.

Бундан ташқари, берилган неъматларга шукр қилиш ҳам ўша неъматнинг бардавом бўлишини таъминлайди. Аллоҳ таоло Қуръон Каримда шундай марҳамат қилади:

مَا يَفْعَلُ اللَّهُ بِعَذَابِكُمْ إِنْ شَكَرْتُمْ وَآمَنْتُمْ وَكَانَ اللَّهُ شَاكِرًا عَلِيمًا

“Агар шукр қилсангиз ва имон келтирсангиз, Аллоҳ сизларни азоблаб нима ҳам қилади?! Аллоҳ шукрни қабул этувчи ва билувчи зотдир.” (Нисо;147)

Демак, иймон ва шукр тинч ҳаёт учун асосий омиллардан экан. Бу неъматни сақлашни истасак, доим тинч ва хотиржам ҳаёт кечирайлик десак, Раббимизга иймон келтириб, ана шу иймон тақозо қилган ишлар яъни Аллоҳ таоло буюрган амалларни бажариб, У қайтарганлардан қаймоғимиз лозим бўлади.

Ўзбекистон мусулмонлар идораси тасарруфидаги барча масжидлар ва таълим муассасаларида Қуръон Карим ва Жомеъ ас Саҳиҳ китобларининг хатми амалга оширилмоқда. Зеро Аллоҳнинг оятлари ва Пайғамбаримиз (сав) ҳадислари ўқилган юртда хайр баракалар ва яхшиликлар нозил бўлади. Аллоҳ таоло мана шу анжуманни ҳам бутун дунё халқлари учун тинчлик, хотиржамлик ва яхшиликка сабаб бўладиган, юртимиз шарафини янада юксалтирадиган анжуман бўлишини насиб қилсин. Ва ахиру даъвана анил ҳамдулиллаҳи роббил аламийн!

                          Ҳадис илми мактаби ректори 

Олимхон ЮСУПОВ

                                                                                         15.09.2022 йил