Инсон зотида чегараланмаган имконият, катта иқтидор мавжуд. Агар кучли иродага ва олдинга қўйилган аниқ мақсадларга эга бўлсак, ҳаммамиз ҳам бу иқтидордан фойдаланишга қодирмиз!

Ҳақиқий, тўлалигича муваффақиятга эришиш калити – сайъ-ҳаракатни икки карра кўпайтиришингиз, мутахассислигингиз ва ишингизни аниқлаштириб олишингиз ҳамда замон билан ҳамнафас бўлишингиздадир.

Саҳобий Рабийъа ибн Каъб Асламийнинг Ҳабибимиз соллаллоҳу алайҳи васаллам билан бўлган қиссасида ҳимматни олий қилиш ва шунга яраша ҳаракатни кўпайтириш кераклигига далил бор. У киши айтади:

“Мен Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам билан бирга тунаб қолдим, уйғонгач у зотга таҳорат суви ва бошқа эҳтиёжларини олиб келдим. Шунда у зот: “Сўра”, дедилар. Мен: “Жаннатда сиз билан бирга бўлишни сўрайман”, дедим. У зот: “Бошқа ҳеч нарсами?” дедилар. Мен “Фақат шу”, дедим. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Унда бу борада кўп сажда қилиш билан менга ёрдамлаш”, дедилар”.

Мулоҳаза қилайлик, у фақат жаннатни хоҳлайман, демади, балки Ҳабибуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга қўшни бўлишни сўради. Олий ҳиммат мана шундай бўлади. Кейин Пайғамбаримиз алайҳиссалом қисқа жавоб қайтардилар: “Унда бу борада кўп сажда қилиш билан менга ёрдамлаш”.

Бунда “Ҳаракатингни кўпайтир” деган зўр стратегияни асослаш бор.

Ҳаётда муваффақиятга эришишни истасангиз, ҳаракатингизни икки ҳисса оширинг, ниятингизни холис Аллоҳ учун қилинг, шунда Аллоҳ сизга барака беради.

Жаннатни исстасангиз, суннатларга амал қилишда, истиғфор айтишда, рўза тутиш, тоат-ибодатларда, яхши амалларда ва садақотлар беришда фаоллигингизни оширинг!

Одамларнинг муҳаббатини қозонишни хоҳласангиз, уларга имкон қадар кўпроқ эътибор беринг, уларни ҳурмат қилинг, ишини яхши бажарганларга мақтов сўзларни айтинг!

Ҳаётдаги ҳамроҳингиз, яъни аёлингиз қалбини маҳв этмоқчи бўлсангиз, эътиборингизни доимгидан кўпайтиринг, уни меҳр-муҳаббат булоқларидан оқиб чиққан сувлар билан меҳмон қилинг, камчиликларидан кўз юмиб, меҳрингизни, олийжаноблигингизни намоён этинг!

Агар солиҳ фарзандларингиз бўлишини истасангиз, улар билан тез-тез суҳбат қуриб туринг, уларнинг гапини тингланг. Тарбиянинг энг яхши услубларини уларда қўлланг ва ҳар намоз сўнггида уларнинг ҳаққига дуо қилинг. Нафақат ҳар намоз охирида, ҳар доим дуода бўлинг!

Мен бир ёши катта аёлни танир эдим, унинг олтита ўғли, тўртта қизи бор эди. Ҳамма фарзандлари ота-онасига итоатли солиҳ фарзандлар эди. Бир куни ўша аёлдан сўрадим: “Фарзандларингизни қандай қилиб бундай чиройли тарбиялашга эришдингиз?” Шунда у айтдики: “Вой болажоним, мен оддий иш қилдим холос: ҳаётим давомида битта ҳам намозни қўймай Аллоҳдан уларга ҳидоят ва бахт-саодат сўраб дуо қилдим”.

Доктор Ҳассон Шамси Пошонинг "Метин қоялар" китобидан

Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ, Неъматуллоҳ Исомов таржимаси.

Бир куни қарасам, коллежнинг биринчи курсида ўқийдиган ўғлим ўйчан ўтирибди. Нима бўлдийкин десам, эртага имтиҳони экан. Болам дамингни олақол десам, “Йўқ, онажон, эртага фалсафа фанидан имтиҳонимиз бўлади, мен бу фандан ҳеч қайси мавзуни тушунмаганман” деса бўладими... яхшигина асабийлашдим. Нега бу нарсани олдинроқ айтмаганини сўрадим. “Олдинроқ айтганингда қўшимча дарсларга бериб бўлса ҳам чорасини кўрардик” деб уришдим.

Ғазабим босилгач, сал юмшоқ оҳангда “Бор, китобингни олиб кел, бирга тайёрланамиз” дедим. Ўғлим кўзларимга қараб: “Онажон дарс тайёрлагим келмаяпти, ундан кўра озгина гаплашайлик” деди. Эртага имтиҳон бўлса, гаплашиб ўтиришга бало борми деб жеркиб бергим келди-ю, майли, ўғлим ҳеч ундай демаганди, қани нима гапи бор экан деб истамайгина рози бўлдим.

Ўғлим билан бир соатдан кўпроқ самимий суҳбат қурдик. Ўғлимнинг гапларидан уни қийнаётган нарса фалсафа фани эмас ўзининг шахсий ҳаёти, курсдошлари, ўртоқлари билан боғлиқ муаммолари эканини, ўғлимнинг курсдошлари ичидан бир қизда кўнгли борлигини ҳам билдим. Очиғи бу нарсаларни билгач, фарзандимдан узоқлашиб қолганимга, у билан анчадан бери дилдан суҳбат қурмай қўйганимга уялдим. Суҳбатлашиб бўлгач, ўғлим ухлаш учун хонасига кириб кетди.

Намоз ўқиб ўғлимни узоқ дуо қилдим. Кейин сув ичгани чиқиб ўғлимнинг чироғи ўчмаганига кўзим тушди. Хонасининг қия очиқ эшигидан мўраласам, ухлашга кириб кетган ўғлим овозини чиқариб фалсафа китобини ўқиб ўтирибди. Шунда тушундимки, ўғлим фанни яхши ўзлаштирган, фақат имтиҳон олди уни тушкунликка туширган нарса ичидаги дардларини айтишга дардкаш топа олмагани, ташналигини меҳр булоғи билан қондира олмагани экан. Бу фикрим тўғрилигига эртаси куни ўғлимнинг имтиҳон натижаларини кўрганимда амин бўлдим. Аллоҳга шукрки, ўғлим ҳамма фанларидан кўра фалсафа фанини юқорироқ баҳога топширган эди.

Доктор Абдуллоҳ Муҳаммад Абдулмуътининг

“Фарзанд тарбиясида 700 та сабоқ” китобидан

Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ, Камронбек Ислом таржимаси.

Cавол: Қасамнинг каффоратини тушунтириб берсангиз?

Жавоб: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим.
Аслида қасам ичган одам қасамига содиқ қолиши лозим. Агар қасамида турмаса, қасамхўр бўлади ва гуноҳ содир этган ҳисобланиб, каффорат бериши вожиб бўлади.

Қасамни бузган киши хоҳласа ўн кишини таомлантиради, хоҳласа уларни кийим билан таъминлайди. Бунда камида шим ва кўйлак каби кийимлар бўлиши керак. Агар бу икки ишдан бирортасига қодир бўлмаса, уч кун кетма-кет рўза тутади. Қасамни бузмасдан туриб каффорат тўланмайди. Қасамнинг каффорати ҳақида Қуръони каримда бундай дейилади: “...Бунинг каффорати (жаримаси) – оилангизни озиқлантириш учун лозим таомларнинг ўртача миқдорида ўнта мискинга таом бериш ёки уларнинг кийимлари ёхуд бир қулни озод қилишдир. Кимки (буларни) топа олмаса, уч кун рўза тутиши (мумкин). Ана шу ичган (ва бузган) қасамларингизнинг каффоратидир. Қасамларингизни асрангиз! Аллоҳ сизларга Ўз оятларини шундай баён қилади, токи шукр қилгайсиз” (Моида сураси, 89-оят).

Агар киши ўз ота-онасига гапирмаслиги каби гуноҳ ишни қилишга қасам ичган бўлса, қасамини бузиб, каффорат тўлаши лозим бўлади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ким бир ишга қасам ичсаю, кейин ундан бошқаси яхшироқ эканини билса ичган қасамига каффорат тўласин-да ўша яхшироқ ишни қилсин”, деганлар (Имом Аҳмад, Имом Муслим ва Имом Термизий ривояти).

Бу ҳукмларда қасамни билиб туриб бузган ҳам, мажбурланиб бузган ҳам, унутиб бузган ҳам баробардир (“Ал-Мухтор”, “Фатҳу бабил иная”). Валлоҳу аълам.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Фатво маркази.

Инсон ҳар тонг янги кунни қарши олар экан унинг ихтиёрига 24 соат вақт берилади. Бу унга ҳар куни бериладиган 1.440 дақиқа ёки 86.400 сониялик фурсатдир. Ўтаётган вақтимиз ҳақида тафаккур қилиб кўрадиган бўлсак, соат милларининг "чиқ-чиқ"лари, аслида азиз умримизнинг тўхтовсиз парчаланиб кетаётган онлари эканини ҳис этамиз. Ушбу онлар бизнинг яхши ё ёмон амалларимизга гувоҳ бўлиб ўтиб бормоқда.

Вақт сен асрашинг керак бўлган энг қимматли нарсадир. Сенда эса, у беҳуда ўтиб кеткмоқда.

Дунёга келган хар бир инсоннинг умри вакт кўринишида тўхтовсиз ўтиб боради. Бу дунёдан кетиш муддати етганда унга бўйсуниб, дунёни ташлаб кетишдан ўзга чора колмайди. Кетиш вакти эса бугунми, эртами качон келиши инсонга номаълум. Дунё хаёти бир кундек бўлиб ўтиб боради. Чунки кечаги кун ўтиб кетган кун, эртанги кун эса хали келмаган. Инсон амал киладиган асосий кун эса бугунидир.

Ўтаётган хар бир лахза инсон хаёти ва умрининг бир қисмидир. У қиёмат куни инсоннинг фойдасига ё зарарига гувоҳлик беради. Уламолар ўтаётган вақт ҳақида бундай деганлар: “вақт бетараф бўлмайди, ё сенга қадрдон дўст ёки ашаддий рақиб бўлади”. Яъни ўтган вақт инсоннинг ё фойдаси, ё зарарига ҳужжат бўлади.

Кўпчиликнинг вақтга бепарво бўлишига асосий сабаб уларнинг ҳаётда мақсади йўқлигидир. Инсон дунёга нима учун келган, бир мартагина бериладиган ҳаёт неъматини беришдан кўзланган буюк ҳикмат нимада? Табиийки, бу саволга энг тўғри жавобни инсонни яратган, унга ҳаёт ато этган Зотнинг Ўзи бериши мумкин. Мана, ўша энг тўғри жавоб: «Жин ва инсонни Менга ибодат қилишлари учунгина яратдим» (Зориёт сураси, 56-оят).

Ҳасан Басрий раҳматуллоҳи алайҳ бундай деганлар: Бошланаётган ҳар бир кун шундай нидо килади: “Эй одам боласи, мен янги кунман, сенинг амалинга гувоҳман, мендан фойдаланиб қол, агар ўтиб кетсам, киёмат кунигача қайтмайман”.

Умрни қадр-қиммат ва нафисликда ҳеч нарса ила ўлчаб бўлмайди. Агар минг йилни беҳуда сарфлаб, сўнг тавба қилиб, сизга умрингизнинг охирида саодат насиб этса, абадул-абад жаннатда яшайсиз. Шунда (сиз учун) энг шарафли нарса охирги лаҳзадаги мана шу ҳаётингиз эканини биласиз. Вақт энг мукаммал неъматдир. Унда ҳеч қандай айб йўқ. Айбдор ундан фойдаланмаётган инсоннинг ўзидир. Баҳоуддин Нақшбанд ҳазратлари бундай деб марҳамат қилганлар: “Ким вақтини зое кетказса, вақт унинг душманига айланади, нафаснинг зое бўлишига йўл қўйманг ва ундан эҳтиёт бўлинг”.

Донишмандлардан бири шундай деган экан: “Уч кунлик дунёни бир кун деб ҳисобла. Бир кун ўтиб кетди, яна бир куни келадими, йўқми, Аллоҳ билади. Сен ҳозирги кунингни ғанимат билиб, ҳаракатдан тўхтама”.

Оқил киши вақтга бепарво бўлиши мутлақо мумкин эмас. Хасис одам мол-дунёга зиқна бўлганидек, мусулмон киши ҳам вақти бекор кетишига рози бўлмаслиги керак.

Мўмин икки ҳавотир орасида бўлади: тез ўтиб кетган кеча ва ҳали келмаган эрта орасида, кечада Аллоҳ таолонинг нима қилганини (яъни ундан амалларини қабул этган ё этмаганини) билмайди, эртага Аллоҳ таолонинг нима ҳукм қилишини билмайди.

Шунга кўра банда ўзи учун ўзидан фойдаланиб қолсин, охирати учун дунёсидан фойдаланиб қолсин, қаришидан олдин ёшлигидан фойдаланиб қолсин, ўлимидан олдин ҳаётидан фойдаланиб қолсин.

Вақт бу инсон эга бўлган энг нафис, энг бебаҳо неъматдир. Бу “Вақт олтиндек қимматлидир” дегани эмас, балки “Вақт олтиндан қимматлидир” деганидир. Чунки вақт бу ҳаётдир, ҳаётнинг эса олтиндан қимматли экани ҳеч кимга сир эмас. Қолаверса йўқотилган олтину бойликларни яна қайта қўлга киритиш мумкин, йўқотилган вақтни эса асло қайта қўлга киритиб бўлмайди. Бу ҳақда бундай дейилган:

Ёқутлар топилар вақтлар билан
Вақтлар топилмас ёқутлар билан.

Ҳа, вақт сотиб олса бўладиган мато эмас, балки инсонга фақат бир марта бериладиган имкониятдир. Аллоҳ таолодан ўтказаётган кунларимизни хайр-баракали қилишини, бугунимизни кечамиздан, эртамизни эса бугунимиздан афзал қилишини сўраймиз. Юртимиз тинч, осмонимиз мусаффо барчамиз самимият билан истиқомат қилмоқдамиз алҳамдулиллаҳ, Аллох таоло бу неъматини бизга бардавом қилсин.

Манбалар асосида Хўжаобод тумани "Етти чинор" жоме масжиди имом-ноиби
Муҳаммад Қуддус Абдулманнон тайёрлади.

Бирлашган Араб Амирликларининг асосий диққатга сазовор жойларидан бири Шайх Зайд масжиди иш режимини Абу-Даби амирлигига ташриф буюрган меҳмонлар фойдасига ўзгартирди.

Энди Шайх Зайд масжиди куну тун очиқ - диний иншоотда экскурсиялар тун бўйи бўлиб ўтади, деб хабар беради IslamNews Khaleej Times нашрига таяниб.
Киритилган янгилик тўлиқ кун давомида ишлайдиган, иш юкламаси юқори бўлган ва одатдаги соатларда масжидга ташриф буюришга вақтлари бўлмаган инсонлар учун мўлжалланган. Кечаси Шайх Зайд масжидига ташриф буюриш тунги Абу-Дабининг ўзига хос муҳитини ваъда қилади.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Матбуот хизмати