Инсонларга нисбатан муросасизлик, уларнинг муваффақиятлари, ютуқлари ва бойлигини кўра олмаслик, бир сўз билан айтганда ҳасад қилиш нафснинг энг ёмон касаллигидан биридир.

 Муолажа услуби

Кимки: “Нега унда бор, лекин менда йўқ?!” деб одамларга нисбатан ҳасад қилаётган бўлса билиб қўйсинки, у Аллоҳ таолонинг тақдирига эътироз билдираётган бўлади. Чунки фақат ёлғиз Аллоҳ таоло бандаларнинг ризқини тақсимловчи, уларга неъматларни ато этувчи Зотдир.

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам умматларини ҳасаддан огоҳлантириб: “Ҳасаддан сақланинг! Чунки ҳасад яхшиликларни худди олов ўтинни егандек, еб юборади”, деганлар (Имом Абу Довуд ривояти).

Бошқа ҳадисда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бундай деганлар: “Бир-бирингизга ғазаб ва ҳасад қилманг ҳамда бир-бирингиздан юз ўгирманг. Балки Аллоҳ таолонинг бир-бирига биродар бандалари бўлинглар. Ҳеч бир мусулмонга биродари билан уч кундан ортиқ ҳижрон қилиши (аразлаши) ҳалол бўлмайди” (Имом Муслим ривояти).

Яна Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Бир-бирингизни ёмон кўришдан сақланинг, чунки бу қирувчи нарса. Мен сизга у сочни қиради, демайман. У динни қиради”, деганлар (Имом Бухорий ривояти).

Бугунги кунда айрим мўмин-мусулмонларнинг бир-бирига нисбатан муросасизлиги ҳам айнан ўзаро ҳасад қилишдан, меҳр ва муҳаббатнинг етарли эмаслигидан келиб чиқмоқда.

Абдулкарим Қушайрий раҳимаҳуллоҳ айтадилар: «“Донишмандлар бундай деб айтардилар: “Кимки ҳасадгўй бўлса, зинҳор бахтли бўлмайди!”».

Буюк халифа Умар ибн Абдулазиз раҳимаҳуллоҳ: “Ҳасадгўйдан кўра золимроқ одамни кўрмадим. Чунки у доимо ҳасад оловида ёнади ва ҳамиша ўзини ҳамда бошқаларни қоралаб, ҳақорат қилиб юради”, деган.

Абу Абдураҳмон ас-Суламийнинг
“Нафс иллатлари ва уларнинг муолажаси” китобидан
Даврон НУРМУҲАММАД таржимаси.

Аллоҳга қасамки, Аллоҳдан бошқа меҳрибонроқ ва раҳмлироқ Зот йўқдир.

Агар банда гуноҳ иш қилмоқчи бўлса, Аллоҳ таоло уни тўсиб қўйишга, гуноҳдан қайтариш учун ҳатто фариштани юборишга ҳам қодир. Аммо Аллоҳ таоло бандасига ихтиёр берган.

Лекин инсон гуноҳга қўл урса ҳам меҳрибон Аллоҳ таоло бандасининг гуноҳини ҳеч кимга билдирмай, беркитади.

Аллоҳ таоло бандаси гуноҳ қилганидан кейин ҳам унга меҳрибонлик қилади. Бандасини тавба қилишга, гуноҳдан қайтишга чақиради. Агар банда тавба қилмаса ҳам, Аллоҳ таоло унинг тавба қилишини кутади. Ҳатто тавба қилиш учун узоқ йиллар муҳлат беради.

Аллоҳ таоло ҳар кеча бандаларини тавба қилишга, Ўзига қайтишга чақиради. Аллоҳ таоло бандаларининг кундузи қилган гуноҳларини кечириш учун кечалари тавба қилишга, кечалари қилган гуноҳларини кечириш учун кундузи тавба қилишга чақиради. Яъни Аллоҳ таоло ҳамиша тавба қилганларнинг тавбаларини қабул этади, гуноҳларини кечиради.

Аллоҳ таоло ниҳоятда меҳрибон ва улуғ Зотдир. Агар банда тавба қилса Аллоҳ бандасининг хурсандлигидан ҳам кўра кўпроқ хурсанд бўлади.

Субҳаналлоҳ, Аллоҳ таоло беҳожат Зотдир. У бандаларига муҳтож эмас, аммо тавба қилувчи ва Ўзига қайтувчи бандаларини жуда яхши кўради.

 Даврон НУРМУҲАММАД

Мисрлик ёш шифокор Aҳмад қори Aтия Рабиъ Қуръони каримни араб, рус ва инглиз тилларида тўлиқ ёд олишга муваффақ бўлди.

“IQNA” сайтининг “ал-Ватан” нашрига таяниб маълум қилишича, мисрлик ёш қори Aҳмад Aтия Рабиъ “ал-Aзҳар” университети ўрта мактабида ўқиганидан сўнг Қуръони каримни тўлиқ ёд олишга муваффақ бўлган, бироқ университетнинг тиббиёт йўналишидаги таҳсиллари унинг Қуръони каримни ёдлашига тўсқинлик қилмаган.

   Мисрда ўрта таълимни тамомлагандан сўнг Фаюм вилоятидан бўлган ёш қори Қозондаги Россия Федерал тиббиёт коллежига ўқишга кириб, шу ерда рус тилини ўрганди. Қозон шаҳри аҳолиси уни илиқ кутиб олиб, Ислом ва Қуръон ҳақида кўплаб саволлар билан мурожаат қилишди.

   Унинг сўзларига кўра, Қуръони каримнинг рус тилидаги таржимасини ёд олгани унинг рус тилини яхши ўзлаштиришига ёрдам берган ва бу унинг бу мамлакат аҳолиси билан мулоқотини осонлаштирган.     Бошқа томондан Қуръони каримнинг русча таржимасини ёдлаш орқали у Қуръон ва Ислом ҳақидаги саволларга яхшироқ жавоб бера олади.

Aҳмад Рабиъ ҳам Қуръоннинг инглиз тилидаги таржимасини тўлиқ ёдлашга муваффақ бўлди. У инглиз тилининг бутун дунёда кенг қўлланилишини Қуръони каримнинг ушбу тилга таржимасини ёдлаш борасидаги саъй-ҳаракатларига сабаб қилиб кўрсатади.

Шунингдек, у Қуръоннинг немисча таржимасини ўрганиш нияти ҳам борлиги ҳақида сўзлади. Aҳмаднинг сўзларига кўра, унинг ушбу тилларни яхши билиши, бу тилларда турли миллат вакиллари билан яхши мулоқот қилиши, уларга Ислом ва Қуръон ҳақида яхшироқ маълумот бериш ва уларнинг саволларига жавоб бера олиш имконини берган.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси ходими

                                              Илёсхон АҲМЕДОВ тайёрлади.

Бойликка чанқоқлик ва уни тўплашга ўчлик – нафс касаллиги аломати саналади.

 
Муолажа услуби

Бу касалликдан шифо топиш учун инсон туну кун тинмасдан ҳаракат қилмасин унга фақат Аллоҳ таоло тақдир этган ризқи келишига, ундан озига ҳам, кўпроғига ҳам эга бўла олмаслигига иймон келтириши лозим.

Анас ибн Молик розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам бундай дедилар: «Аллоҳ бир фариштани бачадонга вакил қилиб қўяди. У: “Ё Роббим, нутфа[1]”, “Ё Роббим, алақа”, “Ё Роббим, музға” деб айтиб туради. Аллоҳ унинг яратилишини ирода қилганда эса “Ё Роббим, у ўғилми, қизми? Бахтлими, бахтсизми? Ризқи қандай? Умри қандай?” дейди. Шундай қилиб, (булар) онасининг қорнидалик вақтидаёқ битиб қўйилади» (Имом Бухорий, Имом Муслим ривояти).

Демак, Аллоҳ таоло бандаларнинг ризқини ҳали дунёга келмасларидан олдин битиб қўяр экан.

Аллоҳ таоло бундай марҳамат қилади: “Менинг ҳузуримда сўз ўзгармас ва Мен бандаларга зулм қилувчи эмасман” (Қоф сураси, 29-оят).

Абу Абдураҳмон ас-Суламийнинг
“Нафс иллатлари ва уларнинг муолажаси” китобидан
Даврон НУРМУҲАММАД таржимаси.

[1] Нутфа – маний, алақа – лахта қон, зулук, музға – тишланган гўшт. Булар ҳомиланинг она қорнида ривожланиш босқичларидир.

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам қарз олганларми?

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳам жуда зарур бўлган ҳолатдагина қарз олганлар. Масалан, Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам сафарда бўлганларида саҳобаларнинг биридан қарз олганлар. Мадинадага қайтганларида дарҳол қарзларини қайтариб, саҳобанинг ҳаққига: “Аллоҳ молингга ва ақлингга барака берсин”, дуо қилганлар ва “Қарзнинг ҳаққи – уни қайтариш ва Аллоҳга ҳамд айтиш”, деганлар.

Бугунги кундачи? Қарз олган одамдан ялиниб ўз қарзингизни сўрайсиз, гўёки ундан ўз ҳаққингизни эмас, эҳсон сўраётгандек бўласиз. Борди-ю, қарзингизни қайтарса ҳам, худди сизга яхшилик қилаётгандек, қовоғини солган ҳолатда, сиздан раҳмат айтишни талаб қилгандек ўзини тутади. Аслида қарздор одам сизга ташаккур айтиши, ҳаққингизга дуо қилиши керак. Зеро, қарздор одамнинг одоби шундай бўлади.

 Қарз берувчининг одоби

Қарз берувчининг одобларидан бири бу – қарзни талаб қилишда сабрли бўлишдир. Кунларнинг бирида бир бадавий араб Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг олдиларига қарзини талаб қилиб келди-да, баланд овозда: “Эй Муҳаммад, қарзингни тўла, эй Абдулмутталиб қавми сизлар чўзиб юрувчи қавмсиз”, деди.

Ҳазрати Умар ибн Хаттоб розияллоҳу анҳу қиличларини қинидан олиб: “Ё Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бу мунофиқнинг бўйнига уришимга рухсат беринг”, дедилар.

Аммо Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Эй Умар сен менга қарзни гўзал тарзда адо этишни ва унга эса қарзни гўзал одобда талаб қилишни айтсангиз яхши бўларди”, дедилар.

Қарз талаб қилишда ҳам хушмуомала бўлиш лозим. Тўғри қарз берган одам талаб қилишга ҳақли саналади. Лекин ҳар бир ишда гўзал хулқли бўлиш Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг одатларидир.

 Қарз беришнинг фазилати

Қарзни қайтариш, уни олиш каби оғирдир. Аммо қарз беришнинг савоби кўпдир. Абу Умома розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадисда бундай дейилади: “Жаннатнинг эшигида садақа ўн баробар, қарз эса ўн саккиз баробар савоб билан мукофотланади деган ёзувни кўрдим”. Қарз бериш ана шундай фазилатли амалдир, чунки қарз беришда миннат бўлмайди.

Қарздорга муҳлат бериш

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам айтадилар: “Бани Исроил қавмидан бир киши вафот этиди. Унинг қилган барча амаллари тарозида тортилди. Лекин бирорта солиҳ амали топилмади. Уни дўзахга ташламоқчи бўлишди. Аллоҳ таоло ундан: “Бирор яхшилик қилганмисан?” деб сўради. У “Йўқ, бирорта солиҳ амал қилмаган. Лекин одамларга қарз берганимда муҳлат берардим ва кечиб юборардим”, деди. Аллоҳ таоло унга: “Биз сендан кўра муҳлат беришга ва раҳм қилишга ҳақлироқмиз”, деди. Бой одам қарздорларга муҳлат бергани, қарзидан кечгани учун Аллоҳ ҳам унинг гуноҳларини кечириб юборди.

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ким танг ҳолатда турган инсонга қарз муҳлатини чўзиб берса ёки уни кечиб юборса, Аллоҳ таоло қиёматда унинг ҳисоб-китобини осон қилади”. Бошқа ривоятда “Қиёмат куни Ўз арши соясида соялантиради”, деганлар.

Яна Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ким бирор кишига қарз берган бўлса, сўнг уни бироз муддатга узайтирса, кечиктирган ҳар куни учун унга садақа савоби ёзилади”, деганлар.

Тасаввур қилинг, сиз бир одамга 100 минг сўм қарз бергансиз. Қарзни қайтариш вақти келганда муҳтож одамга яна бир ой муҳлат берсангиз, сиз ҳар куни 100 минг сўмдан садақа қилганнинг савобига эришасиз. Сизга сабр қилганингиз учун берган қарзингиз миқдорича ҳар куни садақанинг савоби берилади. Бу қарз бериш, одамларга яхшилик қилиш ва сабр этишга бериладиган улкан ажр ҳамда мукофотдир.

Ким бу дунёда ҳам, охиратда ҳам рохат-фароғатда яшашни истаса Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга эргашсин. Зеро, Аллоҳ таоло бундай марҳамат қилган: «Айтинг (эй Муҳаммад): “Агар Аллоҳни севсангиз, менга эргашингиз. Шунда Аллоҳ сизларни севади ва гуноҳларингизни мағфират қилади”».

Даврон НУРМУҲАММАД