muslimuz
Исломга оид сўзлар ёзилган газета ва журналларни ташлаб юбориш
Cавол: Уйимизда турли тақвимлар, Ислом динига оид сўзлар ёзилган газеталар бор. Шуларни ташлаб юборсам гуноҳкор бўлмайманми?
Жавоб: Бисмиллаҳир роҳманир роҳийм.
Уламоларимиз ўқишга яроқсиз ҳолга келган оят ва ҳадис ёзилган китоб, газета ва журналларни покиза матога ўраб кўмилади ёки уни эҳтиромини сақлаган ҳолда ёқиб юборилади. Албатта бундан мақсад, Аллоҳ таолонинг улуғ каломи ёки Расули акрам алайҳиссаломнинг муборак ҳадислари ёзилган нарса оёқ остида қолиб кетишни олдини олишдир.
Қуръон оятлари ёки Аллоҳ таолонинг ва Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг муборак исмлари ёзилган қоғозларни кўмишда ҳам ўша китоб ёки варақларнинг юзига тупроқ тортилмасдан худди вафот этган инсонни дафн қилингани каби чуқур қазиб, сўнг ён тарафидан ғовак ковлаб ўша ерга худди токчага қўйгандек кўмилиши керак, дейдилар уламоларимиз. Аллома Ҳаскафий раҳимаҳуллоҳ айтадилар:
“Фойдаланиб бўлмайдиган китоблардан Аллоҳ таолонинг фаришталар ва Пайғамбарларнинг исми ўчирилади ва ёқиб юборилади. Ўчирмасдан туриб ҳам оқар сувга оқизиб юборишнинг зарари йўқ. Кўмиш ҳам мумкин. Кўмиш энг афзал йўлдир. Зеро, анбиёлар ҳам дафн этилганлар” (“Дуррул мухтор” китоби).
Аллома Ибн Обидин раҳимаҳуллоҳ Ҳаскафийнинг мазкур гапларига қуйидагиларни қўшимча қилганлар:
“Шунингдек, эскириб, чириб, яроқсиз ҳолга келиб қолган барча китобларни кўмиш афзал саналади. Бунда китобни эҳтиром қилишга зид ҳолат йўқ. Чунки инсонларнинг энг афзаллари ҳам ерга дафн қилинган” (“Раддул муҳтор” китоби). Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси Фатво маркази.
Аллоҳнинг ҳузурида обрўли эди…
Баъзи одамлар сизни тақводор деб ўйлаши мумкин…
Яна баъзилар нотавон, ёмон одам деб ҳисоблаши мумкин…
Хуллас, сиз ҳақингизда ҳамма ҳар хил гап гапиради, лекин сиз ўзингиз қандайлигингизни ўзингиз биласиз. Сиздан бошқа биров билмайдиган ягона сир бу Роббингиз билан алоқангиз сиридир!
Шундай экан, маддоҳларнинг мақтови сизни алдаб қўймасин ва айбловчиларнинг таъна-дашномлари зарар бермасин! “Ҳа, инсон ўз нафсига қарши ўзи шоҳиддир. Гарчи узр-маъзурларини тўкиб соладир” (Қиёмат сураси, 14-15-оятлар).
Абул Утоҳия ўлим ёқасида туриб ёзган шеъри сўнггида Аллоҳга истиғфор айтиб бундай сатрлар битган:
Мени қаттиқ азобга тутмагин, Роббим,
Хато экан иқрорман, мен юрган йўлак.
Ҳузурингда йўқдир мутлақо чорам,
Афву марҳаматингга умиддан бўлак!
Қанча қоқилсам ҳам раҳм айладинг,
Мени азобга дучор этмадинг дарҳол.
Энг ёмон одамман афв этмасанг,
Одамлар-чи ўйлар: “Бу энг яхши ҳол”.
Роббингиз сиздан хоҳлаганидек бўлинг, сиз хоҳлаган нарсалар рўёбга чиқади. Аллоҳ таолонинг қуйидаги оятини тафаккур қилинг: “Ва у Аллоҳнинг наздида обрўли эди” (Аҳзоб сураси, 69-оят).
Оятда “Аллоҳнинг наздида” дейилди, “одамлар наздида” дейилмади.
Зеро, ҳақиқий обрў одамлар наздидаги обрў эмас!
Шундоқ экан, фақат ташқи кўринишингизга эътибор қаратиб, қалбингиз ва руҳиятингизни ислоҳ қилишни унутиб қўйманг!
Ҳақиқий обрў – Аллоҳнинг наздида обрўли бўлишдир. Бу эса Аллоҳга яқин, Унга итоатли бўлишингиз, қалбингиз ва амалларингизни ислоҳ қилишга эътибор беришингиз орқали бўлади. Одамлар сизни таниши ҳам шарт эмас.
Муҳими Аллоҳнинг ҳузурида тоатингиз, одамларга қилган яхшиликларингиз билан таниқли бўлишингиздир.
Одамлар қадрингизни билишмаса хафа бўлманг, Аллоҳнинг наздидаги қийматингизга боқинг, одамларнинг гап-сўзини қўйинг!
Доктор Ҳассон Шамси Пошонинг "Метин қоялар" китобидан
Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ, Неъматуллоҳ Исомов таржимаси.
Отамнинг меҳрли нигоҳи
Болалик даврларим. Учинчи синфда ўқийман. Мактаб дарсликларимни кўз қорачиғимдек авайлайман. Китобларимнинг устига ғилоф тутиб юришни яхши кўрардим.
Онамдан китобларим устига қалин ғилоф қилдириб беришларини сўраганимда шарт эмаслигини айтиб жеркиб бердилар. Онам табиатан бироз пишиқроқ бўлганлари учун ҳам бу илтимосим онамга ёқмади. Мен онамнинг гапларидан хафа бўлиб йиғладим. Онам нега йиғлайсан деб урушиб турганларида дадам хоналаридан чиқиб қолдилар. Дадам вазиятни англагач, менга шундай меҳр билан қарадиларки, шу нигоҳларини ҳали-ҳануз эслайман.
Отам илтимосимни ерда қолдирмадилар. Китобларимни олиб чиқиб кетдилар. Бироздан сўнг ҳаммасига бир хилда чиройли гулли, қаттиқ муқовалар қилдириб келдилар.
Ўша воқеадан кўп ўтмай, тақдир экан, отам Яратганга омонатларини топширдилар. Мен дадамни жуда яхши кўрардим. Жаноза куни кўп йиғладим. Дадам муқова қилдириб берган ўша китобларимни қучиб йиғладим...
Ҳалигача дадамнинг ўша қарашларини кўзимда ёш билан хотирлайман. Ҳозир ёшим 22 да. Аллоҳ насиб этиб фарзандли бўлсам, мен ҳам болаларимга дадам каби меҳрибон ота бўлишни истайман. Лекин назаримда у кишидек меҳрибон бўлишни иложи йўқдек туюлади.
Ҳозир шу топда у кишини жуда соғиндим...
Доктор Абдуллоҳ Муҳаммад Абдулмуътининг
"Фарзанд тарбиясида 700 та сабоқ" китобидан
Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ, Камронбек Ислом таржимаси.
Шукр саждаси ҳақида
Cавол: Ижтимоий тармоқларда Шукр саждаси ва уни ҳар намоздан кейин қилиш ҳақида ўқиб қолдим. Шу мавзуга муносабат билдирсангиз?
Жавоб: Бисмиллаҳир роҳманир роҳийм.
Шу кунларда ижтимоий тармоқларда “Шукр саждасининг фазилати” деб номланган бир хабар кенг тарқалмоқда ва бу хабарга тўқима ривоятни далил қилинмоқда. Аллоҳ таоло ва фаришталар ўртасидаги суҳбат шаклида келтирилган ушбу тўқима ривоят эътиборли ҳадис китобларидан бирортасида учрамайди. Бундай маълумотларни киши ўз фикридан келиб чиқиб тарқатиши унинг жоҳиллигини билдириб, гуноҳкорликка сабаб бўлади.
Кўпчилик уламолар, бирор неъмат ҳосил бўлганда ёки бало-офат даф бўлганда, шукр саждаси қилиш суннатдир, деганлар. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам, Абу Бакр Сиддиқ розияллоҳу анҳу ва Али ибн Абу Толиб розияллоҳу анҳулар катта хушхабар эшитганларида шукр саждаси қилганлари ривоят қилинган.
Бу ҳақда Абу Бакра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам бир хурсандчилик иш бўлса ёки хушхабар келса, Аллоҳга шукр қилиб сажда қилар эдилар” (Имом Абу Довуд ва Имом Термизий ривояти).
Яна ўша тўқима хабарда шукр саждасини ҳар намоздан кейин қилишни тарғиб қилган. Ваҳоланки бу ишнинг макруҳлиги ҳақида “Раддул муҳтор” китобида бундай дейилади: “Шукр саждаси мустаҳабдир ва шунга фатво берилган. Лекин намоздан кейин саждаи шукр қилиш макруҳ, чунки билмайдиган одамлар уни суннат ёки вожиб деб, эътиқод қилиб қоладилар. Ҳар бир нотўғри эътиқодга олиб борувчи мубоҳ иш — макруҳдир. Шукр саждасида ҳам таҳорат ва қиблага юзланиш шарт бўлади.
Хулоса шуки, диний асосга эга бўлмаган маълумотларни тарқатиш, тарқатишга тарғиб этиш ва бунга кўмаклашиш мутлақо жоиз эмас. Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси Фатво маркази.
Камтарлик
Камтар бошлиқ энг афзал одам саналишидан ташқари, энг кўп фаолиятли киши ҳамдир, зеро, у доим хатоларини эътироф этишга, эргашувчиларига ёруғлик улашишга тайёр бўлади. Бошқалардан таълим олаверади. Бу эса камтарона бошлиқлик сифатларидандир.
Камтар одам нафсни бошқаришга энг қудратли одам ҳисобланади. Нафсни бошқариш айни вақтда муваффақиятли ҳаёт калитларидандир.
Камтар инсон ўзига жуда кам эътибор беради, натижада иғвогарлик қилинадиган ўринларда ҳам ўзини бошқара билади. Бошқаларни қандай бўлса шундайлигича қабул қилади, улар билан боғланиши, мустаҳкам алоқаларни ўрнатиши осон бўлади.
Камтар одам “Бутун олам мендан қарздор”, “Менинг мавқейим бошқаларникидан баланд” каби хаёллардан холи бўлади. У ҳамма нарсани яхши қабул қилшим, кечирувчан бўлишим, шахсий фикрларимни бошқаларникидан Афзал кўриб, ўзимни оқламаслигим керак, деб билади.
Камтар толиби илм, талабалар ичида энг илмлиси бўлади, худди чуқур ерда сув кўп бўлгани каби.
Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам айтадилар: “Аллоҳ бандани кечиримлилиги туфайли фақат ва фақат қадрини кўтаради. Қайсики банда Аллоҳ олдида ўзини камтар тутса, Аллоҳ уни юқорилатади” (Имом Муслим ривояти).
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам камтарлар саййиди эдилар, буюк қадр-қимматлари, олий мақомларидан ташқари у зотда кибр, димоғдорликдан асар ҳам бўлмаган. Мўминларга қанотларини пастлатар, уларга катталик қилмасдилар, улар орасида ўтиганда худди улардан бўлган бир оддий одам сингари ўтирардилар. Ташқаридан келган одам у зотни ажрата билмасди, чунки тўғри келган жойга ўтириб кетаверардилар. Савол сўраб келган бегона одамлар “Муҳаммад ким?” дея сўрагани ҳам бежизга эмас!
Абу Зарр ва Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳумодан ривоят қилинади: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам саҳобалари орасида ўтирар эдилар, бегона одам келса, пайғамбар қайси бирлари экканини ажрата олмай сўрарди. Кейин биз Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга алоҳида жой қилишни қасд қилдик, токи бегона одам келса, билиши учун. Тупроқдан минбар қурдик, кейин унга ўтирадиган бўлдилар, биз эса атрофларида ўтирар эдик” (Абу Довуд ривояти).
Камтарлик билимсиз одамниниг билимсизлигини сатр қилади. Кибр эса аксинча, билимли одамнинг фазлини йўққа чиқаради. Оқил одам дарахтнинг шохига ўхшайди, катталашгани сари энкайиб, камтарлашиб боради.
Бир ривоятда айтилишича, Али розияллоҳу анҳу гўшт сотиб олиб, ёпинчиқларига солибдилар. Одамлар: “Эй мўминлар амири, келинг, сиздан олайлик”, дейишибди. Шунда у зот: “Йўқ, бошлиқ одам кўтаришга ҳақлироқ”, деган эканлар.
Доктор Ҳассон Шамси Пошонинг "Метин қоялар" китобидан
Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ, Неъматуллоҳ Исомов таржимаси.
Мақолалар
