Нурали домла Мавлонов

Мамлакатимиз Жанубий Кореядаги элчихонасида ЮНЕСКО фольклор ижодиёти халқаро ташкилотининг Осиё бўйича Бош котиби, профессор Мун Хюнг Сук билан учрашув бўлиб ўтди, деб хабар бермоқда «Дунё» АА.

Тадбирда Ўзбекистоннинг зиёрат туризми имкониятларига бағишланган ҳужжатли фильм суратга олиш масалалари муҳокама қилинди.

Ўзбекистон ҳудудидаги ислом маданиятининг меъморий обидаларига бағишланган ушбу ҳужжатли фильм 30 дақиқа давом этадиган кўп қисмли телевизион дастурнинг бир қисми бўлади. Ушбу дастур учун 2020 йилдан бери Хитой, Ҳиндистон, Япония, Мўғулистон, Исроил, Туркия, Саудия Арабистонидаги энг қадимий обидалар ҳамда муқаддас қадамжоларга бағишланган ҳужжатли фильмлар суратга олиниб, эфирга узатилмоқда.

Жанубий Кореянинг «KNN» телерадиокомпанияси томонидан яратилаётган фильм учун маслаҳатчи вазифасини бажарувчи Мун Хюнг Сук Ўзбекистоннинг бой ислом маданияти ва илм-фани ривожида алоҳида ўрин тутишини таъкидлади. У сценарийга кўра, фильмда мамлакатимизнинг ЮНЕСКОнинг Жаҳон мероси сифатида тан олинган ёдгорликлари, ислом маданияти намуналари ва зиёрат туризми обидалари намойиш этилишини таъкидлади.

Ушбу ҳужжатли фильм Жанубий Корея телевидениеси орқали жорий куз фаслида эфирга узатилиши ва келажакда халқаро кинофестивалларда тақдим этилиши режалаштирилган.

Учрашув натижаларига кўра, томонлар мазкур лойиҳани амалга ошириш бўйича ҳамкорликни давом эттириш тўғрисида келишувга эришди.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати

БААдаги Дубай амирлигининг маданият ва гуманитар масалалари бўйича маслаҳатчиси, Қуръони карим мукофоти ташкилий қўмитаси раиси Иброҳим Муҳаммад Бумалҳанинг айтишича, ушбу халқаро Қуръони карим мусобақаси Халқаро Шайха Фотима бинти Муборакнинг Қуръони каримга хизмат қилиш, жаҳоннинг турли мамлакатларидаги қория, ҳофиза аёл-қизларни рағбатлантириш, Амирликнинг ташқи ва ички майдонидаги турли соҳаларда инсонпарварлик ишларини амалга оширишдаги ўрнини қадрлаш мақсадида ташкил қилинган.

Мазкур аёл-қизлар Халқаро V Қуръони карим мусобақаси Коронавирус пандемияси бўйича кўплаб мамлакатларда қўлланилган эҳтиёт чоралари туфайли қолдирилган эди. Лекин шу йил Рамазон ойида Халқаро XXIV Қуръони карим мусобақасини ўтказилгандан сўнг Қуръони карим мусобақасини ташкил этиш қўмитаси бу йил хорижий мамлакатлар ва БАА идораларида расмий тасдиқдан ўтган қориялар иштирокида Шайха Фотима бинт Муборак Халқаро V аёл-қизлар Қуръони карим мусобақасини ташкил этишга қарор қилди.

Мусобақа шартларига кўра, иштирокчидан ўз мамлакатида қонуний рўйхатдан ўтган бўлиши, ўша юртнинг фуқаролигига эга бўлиши ва ёши 25 дан ошмаган бўлиши ҳамда Қуръони каримни тажвид қоидаси асосида ёддан билиши талаб қилинади.

Шу йил 15 сентябрга қадар ушбу мусобақага қатнашмоқчи бўлган қорияларнинг маълумотномаси қабул қилинади.

ЎМИ Халқаро алоқалар бўлими

Ҳар бир амалнинг маълум бир қоидалари бўлганидек, тирноқ олишнинг ҳам ўз тартиби бор. Инсон тирноқларини олиб юриши лозим. Чунки тирноқ орасига  ҳар хил кир-ифлосликлар кириб қолиб инсон соғлигига зарар етказади. Пайғамбаримиз соллаллоҳу анҳу ўн беш аср илгари: “Тирноқларингни олиб юринглар, Шайтон бармоқ учи ва тирноқларинг орасига ўз уруғини қўяди”, деганлар (Имом Бухорий ривояти). Шайтоннинг уруғи – тирноқ учидаги қорайиб турган кирлардир. Пайғамбаримиз алайҳиссалом шайтон уруғи деб ҳозирги тиббиёт тили билан айтганда, зарарли вирус, бактерияларни айтганлар. Тирноқ олишимиз билан соғлигимиз учун  зарарли бактериялардан қутиламиз. Шу сабаб Ислом дини тирноқларни олиб юришга тарғиб қилади.

Динимизда тирноқ олиш суннат амаллардан ҳисобланади. Бу ҳақда Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий марҳум Усмонхон Алимов ҳазратлари бундай ёзганлар: “Тирноқ олиш суннат амаллардан. Пайғамбаримиз соллоллоҳу алайҳи ва саллам мўйлабни қисқартиришга, тирноқ, қўлтиқ ва киндик таги тукларни олишга буюрганлар.

“Туҳатул ахбор” китобида тирноқ олиш тартиблари бундай баён қилинган: “Тирноқ олиш ўнг қўл кўрсаткич бармоғидан бошлаб бош жимжилоғигача олинади. Сўнг чап қўл жимжилоғидан бошлаб бош бармоғи тирноғини олиб, охирида ўнг қўлнинг бош бармоғи тирноғи олинади. Бошқача кўрсатилган йўллари ҳам бор,оёқ тирноқлари ўнг оёқ жимжилоғидан бошланиб, чап оёқ жимжилоғида тугатилади”. Яъни, ўнг қўлда бошлаган тирноқ олиш яна ўнг қўлга келиб тугайди. Оёқ тирноқлари эса ўнгдан бошланиб, чапида тугайди.

“Аврод”нинг шарҳида: “Кундузи ёки тунда хоҳ шанба, хоҳ якшанба бўлсин, тирноқ олинаверади, яхши иш ортга сурилмайди. Кунлардан ирим қилиш-бидъатчининг иши” , дейилган. Тирноқни тиш билан олиш мумкин эмас. Тирноқ ерга кўмилади. Жунуб киши ғусл қилмасдан олдин соч ёки тирноқ олиши макруҳ бўлади.

Динимизда қўлтиқ ва киндик ости туклардан покланишга тарғиб қилади. У қўлтиқ ва киндик ости тукларини ўстириб юришни нопоклик ҳисоблайди. Инсон қўлтиқ ва киндик ости тукларини олиш билан вужудий покланади. Киндик ости тукларни киндикдан бошлаб олинади. Бу жойларда тук олинмаса,  у ерда кир тўпланиб қўланса ҳид тарқатади. Ёки тери касаллигини келтириб чиқаради. Қўлтиқ ва киндик ости тукларини ҳар 15 кунда олинади. Уларни 40 кундан ўтказиб, олмай юриш макруҳдир. Шу сабабли Ислом дини мўйловларни қисқартириш, тиноқларни олиш, қўлтиқ ва киндик ости мўйларни тозалаш, хатна қилдириш, мисвок тутиш каби ишларга тарғиб қилади” ( Ислом нури газетаси. 2012 йил 15-январ. 1-сон. ). 

Тирноқ ва соч толаларини ерга кўмиш фазилатли амал ҳисобланади. Бу ҳақда  Имом Аъзам раҳматуллоҳи алайҳ бундай ҳикоя қиладилар: “Макканинг йўлида соч оладиган сартарош мендан учта хато топди. Хатолардан бири соч олдиришда юзимни қиблага қараб турмаганим, иккинчиси эса соч олдирарда ўнг томонимни тутмаганим ва учинчиси эса сочимни олинганларини ерга кўмишга ҳаракат қилмай кетаётганим бўлди”.

Соч ва тирноқларни ерга кўмиш ҳақида ота-боболаримизнинг қадимий китоби  “Чор китоб”да бундай дейилади: “Олинган тирноқ ва қирқилган соч ва ҳайз хирқаси ва тушган тиш ва фасод қони ва шунга ўхшаганлар одам аъзосининг жузъий қисмлари бўлгани учун ( кўмилмоғи) дафн қилинмоғи талаб этилур.

Бу ҳақда “ Чор китоб” да бундай шеър берилади:

Етти нарса бордур инсон танида,

Расулдан меросдур уларни кўммоқ.

Гўдак туғилганда ўралган парда,

Ул неки хатна зиёда ҳар чоқ.

Нифосдан ул лаҳза ҳайз ҳирқаси,

Сочу тиш, тирноғу қонгача мутлоқ”.

Қўл тирноқлари ҳар ҳафтада, оёқ тирноқлари эса 12-15 кунларда олинади. Тирноқларни олиб юриш инсон поклиги ва соғлиги учун фойдали ишлардан ҳисобланади.

Руҳиддин Акбаров,

Қашқадарё вилоятдаги вакиллик ходими