Расулуллоҳнинг сўнгги насиҳатлари: "Аёллар борасида Аллоҳдан қўрқинг!"

Айтинг-чи, севикли Пайғамбаримиз Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга илк ваҳий нозил бўлганда кимнинг ҳузурига шошилиб югуриб бордилар? Бирор қариндошлари ёки биродарларининг олдига бордиларми?

Йўқ, дарҳол завжаи мутоҳҳаралари, мўминлар онаси Хадича розияллоҳу анҳонинг ҳузурига бордилар.

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам дунё ҳаётидаги сўнгги кунларида эса Оиша онамиз розияллоҳу анҳонинг бағрида бўлишни танлаганлар.

Қаранг, пайғамбарлик рисолати аёл киши билан бошланиб, бу мўътабар зот ила якун топди. Албатта, бу – беҳикмат эмас.

Шубҳасиз, Аллоҳ таоло бу ҳаётда аёлларнинг тутган ўрнига чексиз ҳикматларни яширган. Пайғамбаримиз Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам уларни эъзозлардилар, ҳурмат қилардилар.

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам аёллар билан қандай муносабатда бўлганлар?

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам савол сўраб келган эркак ва аёлларни меҳмон қилиш одатлари бор эди. Кунларнинг бирида бир гуруҳ аёллар Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг уйларига келишди. Аёллар Пайғамбаримиз алайҳиссаломнинг ҳузурларида гапира туриб овозларини у зот алайҳиссаломнинг овозларидан баланд кўтардилар. Шу пайт, Умар ибн Хаттоб розияллоҳу анҳу Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳузурларига кириш учун рухсат сўрадилар.

Расулуллоҳ Умар ибн Хаттоб розияллоҳу анҳуга киришга изн бердилар. Аёллар Умар розияллоҳу анҳунинг овозини эшитиб жим бўлиб қолдилар. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам табассум қилдилар. Шунда Умар розияллоҳу анҳу: “Аллоҳ сизни суюнтирсин, ё Расулуллоҳ, нима сабабдан куляпсиз?”, дедилар. Пайғамбаримиз алайҳиссалом: “Ана уларнинг қилган ишлари мени ажаблантирди. Сенинг овозингни эшитишлари биланоқ яшириниб олиб, жим бўлиб қолишди”, дедилар. Ҳазрат Умар розияллоҳу анҳу: “Эй ўз жонининг душманлари, мендан қўрқасизлар-у, Аллоҳнинг Расулидан қўрқмайсизми?” деб сўрадилар. Аёллардан бири: “Ё Расулуллоҳ мен унга жавоб берайми?” деб рухсат сўради. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Майлин, жавоб бер”, дедилар. Унга жавобан: “Ахир сен қаттиқ қўлсан-да. Расулуллоҳ юмшоқ, меҳрибон, хушмуомалардирлар”, деди. Пайғамбаримиз алайҳиссалом яна табассум қилдилар.

Бундай маълум бўладики, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳамиша аёлларнинг саволларига жавоб бериш учун алоҳида эътибор берганлар, вақт ажратганлар.

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам аёлларнинг илм олишига алоҳида аҳамият берганлар

Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам замонларида энг машҳур табиб ва жарроҳ ким бўлган?

Аёл киши бўлган. Унинг исми Умму Атийя эди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам билан жанг майдонларига ҳам борарди. Ярадор саҳобаларнинг жароҳатини даволар, аскарларга ёрдам берарди.

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам аёлларнинг илм-маърифат эгаллашига қаттиқ эътибор берардилар. Масалан, Оиша розияллоҳу анҳо онамиз тафсир, фиқҳ, ҳадис илмларида пешқадам бўлганлар. Шаръий ҳукмларнинг 4/1 Оиша онамизнинг ривоятлари асосида ишлаб чиқилган. Расулуллоҳдан 2 мингдан ортиқ ҳадис ривоят қилганлар.

Кунларнинг бирида Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бир гуруҳ саҳобалари билан бирга овқатланиб ўтирган эдилар. Мадинада ўзининг одобсизлиги билан танилган бир аёл келиб: “Эй Расулуллоҳ, менга овқат бер!” деди. Расулуллоҳ унга дастурхондаги таомдан бердилар. У аёл: “Йўқ, менга ўзинг еб турганингдан бер”, деди. Шунда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ўзлари еб турган оғизларидаги нарсадан унга бердилар. Уни еган ҳалиги аёлнинг хулқ-атвори буткул ўзгариб, у Мадинадаги энг ҳаёли аёлга айланди.

Мўъжиза бошқа нарса, лекин бу ердаги ахлоққа эътибор беринг! Тасаввур қилинг! Сиз бундай аёл билан қандай муносабатда бўлардингиз?

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг аёлларнинг эҳтиёжлари учун ташвиш чекишлари

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам масжидларининг эшикларини аёллар ибодатларини адо этишлари учун очиб қўйганлар. Аёлларни масжидларга боришдан қайтарманглар дердилар. Масжиди Набийда намозхон аёлларнинг сони кўпайгач, фақат аёллар учун мўлжалланган алоҳида эшик очилган. Бу “Бобун нисо” (Аёллар эшиги) деб номланган эшик ҳозирги кунгача сақланиб қолган.

Аёллар масжиднинг охирги қисмида тўпланишарди, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ваъз-насиҳатларини тинглашарди.

Умму Варақа исмли кекса бир аёл бўларди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам вақти-вақти билан уни зиёрат қилиб турардилар. Бир куни у Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан “Уйда намоз ўқисам ҳамда аёллар ҳам тўпланиб менинг уйимда намоз ўқисалар мумкинми?” деб сўради. Шунда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бир муаззинни намоз вақти кирганда унинг уйининг тагида азон айтиш учун тайинладилар.

Қаранг, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам аёлларни қанчалик ҳурмат қилганлар, уларнинг эҳтиёжларини ўз ўрнида ҳал этганлар.

Қийин аҳволда қолган аёлларга ёрдам беришга шошилиш

Албатта, аёл киши ўз табиатига кўра эркак кишига қараганда ҳиссиётга берилувчан, меҳрибон ва юмшоқ феълли бўлади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Мадинада мусулмонлар қийин аҳволда қолишганда ҳамда Табук жангига тайёргарлик бўлаётганда аёлларни ёрдам беришга чақирганлар.

Ҳайит намозидан кейин эркакларга эҳсон қилиш ҳақида хутба қилганларида, эркаклар уйларига бориб, аёлларига бўлган хитобни сўзлаб беришлари билан аёллар олтин сирға ва билагузукларини ечиб берганлар. Бугунги кунимизда ҳам бир қанча хайрия, саховат ишларида кўнгиллик кўплаб аёлларнинг пешқадам эканларига гувоҳ бўлмоқдамиз.

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам даврларидан аёллар барча ишларда фаол бўлишган. Ҳатто улар Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга байъат беришарди. Бу ҳақда Қуръони каримда оят нозил бўлган.

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам аёллар учун жаннатга бориш йўлини жуда осон қилганлар. Аллоҳ таоло Ўз фазли ва Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг дуолари сабабли жаннатга эришиш кўплаб йўлларни очиб берди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Агар аёл киши беш вақт намозини ўқиса, бир ой рўзасини тутса, фаржини сақласа ва эрига итоат қилса, унга: “Жаннатнинг қайси эшигидан хоҳласанг, киравер”, дейилади», деганлар.

Қаранг, аёлларга қандай шараф берилган!

Ҳар бир аёл киши Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг уларга шунчалик ғамхўрлик қилганларини биладими?

Ҳатто, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бемор бўлиб, жон бериш вақтларида ҳам бутун умматларига қилган сўнгги насиҳатларида ҳам: “Аёллар борасида Аллоҳдан қўрқинг (уларга яхши муомала қилинг!)” деганлар.

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг аёлларга меҳрибон, ғамхўр бўлганларини яхши тушуниб етган ҳар бир аёл кишида Пайғамбаримиз алайҳиссаломга бўлган муҳаббат ва у зот алайҳиссаломга эргашиш ишқи янада ортиши лозим!

Худди шунингдек, бу муҳаббат ҳар бир эркак кишини ўз аҳли-аёли олдидаги бурчларини бажаришга, аёлига яхши муносабатда бўлишга ундаши керак! Ҳар бир эркак киши аёлига гўзал муносабатда бўлишида Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан намуна, ибрат олсин! Шунда Расулуллоҳнинг суннатларига эргашилган бўлинади.

Аллоҳ таоло бундай марҳамат қилади: “Айтинг (эй Муҳаммад!): “Агар Аллоҳни севсангиз, менга эргашингиз. Шунда Аллоҳ сизларни севади” (Оли Имрон сураси, 31-оят).

Даврон НУРМУҲАММАД

Шу йил 26 февраль якшанба куни Жазоир президенти Абделмаджид Теббун Африкадаги энг катта 27 гектарлик “Буюк Жазоир” масжидини расман очди.

Мазкур масжид мажуаси 12 та қисмдан иборат бўлиб, унда 120 минг ўринли намозхона, Ислом цивилизацияси музейи, анжуманлар зали ва бир миллионлик кутубхонага эга маданият маркази, 1,5 минг ўқувчига мўлжалланган "Қуръон уйи" олий ислом фанлари мактаби, илмий тадқиқот ва қадимий қўлёзмаларни қайта тиклаш лабораторияси, шунингдек, вертолёт қўниш майдончаси, кўп қаватли автотураргоҳ, дам олиш масканлари мавжуд.

Жазоир пойтахти, ҳатто қўшни шаҳарлардан ҳам кўриш мумкин бўлган миноранинг баландлиги 267 метрни ташкил этади. Масжиднинг ички қисми саккиз бурчакли устунлар, мармар ва 6 км га яқин каллиграфик ёзувлар билан безатилган.

Масжидга илк ғишт 2011 йилда қўйилган эди.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси 

Матбуот хизмати

Cавол: Бировларни кўп ғойибона дуо қиладиган инсон яхши инсон бўладими ёки кўп ғойибона дуо қилинадиган инсонми?

Жавоб: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Албатта, иккисида ҳам яхшилик бор. Лекин ҳадиси шарифларда бировларни ғойибона дуо қилишга алоҳида тарғиб қилинган.

Умму Дардо разияллоҳу анҳодан ривоят қилинган ҳадисда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам айтадилар: “Мусулмон кишининг биродари ҳаққига қилган ғойибона дуоси қабул бўлувчидир, унинг боши устида бир фаришта туради, қачон биродарига яхшилик тилаб дуо қилса, фаришта: “Омийн, сенга ҳам ўшанча бўлсин”, дейди” (Имом Муслим ривояти).

Ҳазрат Абу Бакр Сиддиқ розияллоҳу анҳу: “Аллоҳ йўлидаги биродарнинг дуоси ижобат қилинади”, деганлар. Валлоҳу аълам.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Фатво маркази.

Дадам ёшлигимиздан бизни муаммоларимизни бирга ҳал қилишга ўргатганлар. Оилада қайси биримиз бўлса ҳам, муаммоли вазиятга дуч келсак, дадам фарзандларининг ҳаммасини тўплар эдилар ва “Укаларингизнинг шундай-шундай муаммолари бор экан, келинглар, унга қандай ёрдам беришни ўйлаб кўрайлик” деб барчани фикрлашга чақирардилар. Ўша муаммоларнинг аксарияти дадамнинг бир ўзлари ечим топа оладиган муаммолар эди. Лекин дадам бизни муаммо хоҳ катта бўлсин, хоҳ кичик бўлсин, мушкул вазиятда жигарларни ташлаб қўймасликка, қўлдан келганича бир-биримизга ёрдамга шошилишга ўргатдилар.

Эсимда, коллежда ўқиб юрган пайтларим менга ўқишим учун калькулятор жуда зарур бўлиб қолди. Ўша пайтда дадамнинг ишлари жуда ҳам яхши эмас, унинг устига мен ўқишим учун олмоқчи бўлган калькуляторнинг нархи бироз баландроқ эди. Шундайлигини билсам-да калькулятор мен учун асосий ўқув қуроли бўлганидан буни дадамга айтдим. Дадам: “Хўп, ўғлим, имкон қадар тезроқ олиб беришга ҳаракат қиламан”, дедилар.

Эртаси куни ўқишдан келсам, дарс қиладиган столимиз устида яп-янги калькулятор турибди. Уни кўриб кўзларим қувониб кетди. Дадамнинг хоналарига кирсам, намоз ўқиётган эканлар. Миннатдорчилик билдираман деб, намоздан чалғитмаслик учун овоз чиқармай кутиб турдим. Дадам намоз ўқиб бўлиб дуога қўлларини очдилар: “Роббим, Ўзингга беадад шукрлар бўлсин, фарзандларимни бир-бирига оқибатли қилганинг учун Ўзингга чексиз ҳамд айтаман, бугун катта қизим укасига калькулятор олиб берибди. Фарзандларим орасидаги меҳр-муҳаббатни бундан ҳам зиёда қилгин, оқибатларини охиригача гўзал қилгин...”.

Дадам орқаларида менинг кутиб ўтирганимни билмай дуони давом эттиравердилар. Шу топда опамнинг “Тенгдош дугоналарим кийиб олган янги кўйлакдан мен ҳам олмоқчиман” деб йиғиб юрган пуллари хаёлимга келди... Ҳа, опам менинг ўқишим учун кўйлак орзу-ҳавасидан воз кечган эдилар...

Опам пешонамдан ўпиб, “Укажоним ҳозир сен ўқишинг жуда муҳим, янги кўйлакни кейинроқ олсам ҳам бўлаверади. Эрталаб дадамга айтаётганингни эшитиб қолгандим, сен ўқишга кетгач, шартта бозорга бориб олиб келдим. Сен ҳеч ҳам хижолат бўлма, ҳозир фақат ўқиш ҳақида ўйла” деб мени анча хотиржам қилдилар.

Ўша куни туни билан ухлолмай ётдим. Бу воқеа... дадамнинг дуолари... опамнинг қилган ишлари... менга айтган гаплари... ҳаммаси кўз олдимдан бир-бир ўтаверди...

Демак ака-ука ва опа-сингиллар орасидаги яқинлик ўз ҳожатларидан уларни устун кўриш даражасида яқин бўлиши керак экан деган хулосага келганман ўшанда.

Отам бизни шахзодалару маликалар каби боқмаган бўлсалар ҳам, бизга унча-мунча оталар бера олмайдиган олтинлардан ҳам қиммат тарбияни бериб кетган эканлар. Отам қилган ишлари, тижоратларида омадлари келмаган бўлиши мумкин, лекин бу дунёдан мингта тижорат фойдасидан ҳам қимматбаҳо нарсани олиб кетдилар. Ортларида уларни доим эслаб дуо қиладиган, бирининг бошига муаммо тушганда ёрдамга барчаси ҳозиру нозир бўладиган фарзандлар қолдидриб кетдилар.

Ҳа, бугун ака-укалар бир-биримидан узоқда, ҳатто бошқа-бошқа шаҳарларда яшаймиз. Лекин доимо қалбан биргамиз. Қачон биримизнинг бошимизга муаммо тушадиган, мушкул вазиятга кириб қоладиган бўлсак, ҳамма бирданига ёрдамга шошилади, ҳеч ким ўзини четга тортмайди.

Аллоҳга шукрлар бўлсинки, дадам ўша ёшлик пайтимизда қилган услубларини ҳозир ҳам амалда қўллаймиз. Керак бўлса, бир уйга йиғилиб, ўша болалигимиздагидек “Қандай ёрдам берсак бўларкин” деб бош қотирамиз.

Буларнинг сабаби, албатта аввало Аллоҳнинг фазли ва қўрс-қўпол койишлар, танбеҳу дашномлар билан эмас, ўзининг амали билан бизга тарбия берган дадамнинг шарофатларидир. Аллоҳ отамиздан рози бўлсин, Ўз раҳматига олган бўлсин.

Доктор Абдуллоҳ Муҳаммад Абдулмуътининг
"Фарзанд тарбиясида 700 та сабоқ" китобидан
Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ, Камронбек Ислом таржимаси.

Пайғамбаримиз Мустафо соллаллоҳу алайҳи васалламнинг икки ҳадислари одамлар билан муомала қилиш қоидаларини таъсис этади:

Биринчиси: “Мулойимлик нимадаки бўлса, уни зийнатлайди ва қайсики нарса мулойимликдан маҳрум бўлса, уни булғайди”.

Муҳаммад Ибн Абу Бакр раҳимаҳуллоҳ айтадилар: “Қалб учун одамлар билан юмшоқлик ҳамда уларга яхшиликни раво кўриш бирла муомала қилишдан-да фойдалироқ нарса йўқ! Агар сенга бегона одам бўлса меҳрини, муҳаббатини қозонасан, агар дўстинг ёки яқининг бўлса, муҳаббати ва эътибор бардавом бўлишини таъминлаган бўласан. Агар душманинг бўлса, лутфинг билан унинг чўғини ўчирасан, ёмонлигидан қутуласан!”

Иккинчиси: “Кимки дўзахдан узоқлашишни ва жаннатга киришни истаса, Аллоҳга ва охират кунига иймон келтирган ҳолда ўлимни қарши олсин ҳамда ўзига қандай муомала қилинишини хоҳласа, одамларга ҳам шундай муомалада бўлсин!”.

Бу одамлар билан муомала қилишдаги Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам бизга ўргатиб кетган жуда муҳим қоидадир. Унинг мазмуни: “Мўмин киши бошқалар унга қандай муомалада бўлишини хоҳласа, уларга ўзи ҳам худди шундай муомалада бўлсин”, деганидир.

Агар одамлар шу қоидага амал қилсалар борми… “Фалончи менга зулм қилди”, деган одамни кўрмасдик, ҳеч ким биродарининг ҳаққини поймол қилмаган бўларди.

Насиҳат қилинг, бироқ уятга қўйманг!

Урушинг, койинг, лекин жароҳат етказмаган ҳолда!

Биродарчилик давом этиши учун хатоларни ўчириб юборсак нақадар яхши-а?!

Бироқ бунинг акси-чи? Яъни йўл қўйилган хатолик туфайли биродарчиликни ўчириб юбориш? Ундан қаттиқ сақланмоқ даркор!

Луқмони Ҳаким айтади: “Эй ўғлим! Мен кўп пайғамбарларни кўрдим ва улардан қуйидагиларни ўргандим:

- Намозда турган пайтинг қалбингни ҳар хил ўй-хаёллардан муҳофаза қил!

- Одамлар орасида ўтирганингда, тилингга эътиборли бўл!

- Одамларнинг уйига кирсанг, кўзингни тий, изнсиз ҳеч нарсага қарама!

- Овқатлангани ўтирсанг, ошқозонингни ошиқча овқат ейишдан сақла!

- Иккита нарсани ҳаргиз эслама, ёдга олма: одамларнинг сенга қилган ёмонлиги ва одамларга қилган яхшилигинг!”.

Кимки одамлардан содир бўлган ишларни яхши маънога йўйиб, чиройли гумон қилса, нияти турли хил хаёллардан соғ қолади, кўнгли ёришади, гуноҳлари кечирилади ва Аллоҳ уни ёмонликлардан, балолардан ҳимоя этади!

Доктор Ҳассон Шамси Пошонинг "Метин қоялар" китобидан

Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ, Неъматуллоҳ Исомов таржимаси.