muslim.uz
Аллоҳнинг Арши ларзага келади
(Каттақўрғон шаҳар «Қориравот» жоме масжиди имом-хатиби Сайдилло домла Рўзиев билан суҳбат)
– Ассалому алайкум, домла. Суҳбатга тайёрланиш асносида имом-хатибларимиз халқимизнинг қувончли кунида ҳам, қайғули кунида ҳам ёнида бўлишларини мулоҳаза қилдим. Шу сабабли сизлардан жуда кўп сўровлар бўлади, албатта. Бугун сизга қайси мавзуда кўпроқ савол бериляпти?
– Алҳамдулиллаҳ, вассолату вассалому ъалаа Расулиллаҳ. Ҳақиқатан, бизга телефон орқали ёки бевосита ўзимизга турли саволлар билан мурожаат қилишади. Энг кўп учрайдиган, долзарб бўлган саволлардан оила мавзусини олишимиз мумкин. Динимизда бу масалага жиддий қаралади.
Ёш оилалар ўртасида келишмовчиликлар бўлиши табиий ҳол. Ана шу келишмовчиликлар чиққан вақтда шариатдан бехабар баъзи эрлар, билиб ёки билмай, жуфти ҳалолларига нисбатан талоқ сўзини ишлатишга одатланиб қолишган. Арзимаган нарсалар сабаб ҳам аёлига талоқ бериб юборадиганлар йўқ эмас.
– Ўрни келганда талоқ сўзининг луғавий ва истилоҳий маъноларига тўхталиб ўтсангиз. Шунда бугунги мавзу янада тушунарли бўларди, иншааллоҳ.
– «Талоқ» сўзининг луғат жиҳатдан моддий ва маънавий тугунни ечиш деган маънони билдиради. Шаръий истилоҳда эса, махсус бир лафз билан никоҳни кетказиш, никоҳни бузиш, эр-хотин ўртасидаги ҳалолликни нуқсонга учратиш деган маънони билдиради. «Махсус лафз»дан мурод талоқ ёки унинг маъносини англатадиган сўзлардир. Яъни талоқ ҳам дейиш мумкин ёки талоқ маъносини ифодалайдиган бошқа сўзни айтиш ҳам мумкин. «Никоҳни кетказиш» никоҳ аҳдини, боғланган никоҳни ечиб, орадаги ўша маънавий боғланишни йўқотиш дегани.
Никоҳланаётган вақти эр-хотин икки гувоҳ ҳузурида бири иккинчисига ўзини бахшида этгани иккинчиси қабул қилгани билан никоҳ аҳди боғланади. Қаранг, бир лафз билан никоҳ аҳди боғланади, биргина талоқ лафзи билан ана шу боғланган аҳд ечилади. Никоҳ келин-қуёв ўртасида ҳалоллик олиб келса, учта талоқ билан ўша ҳалоллик барҳам топади. Яъни талоғи берилган аёл ўзини талоқ қилган кишига ҳалол бўлмай қолади. Демак, шариатимизда энг охиргиси уч талоқ, учта талоқ олган хотин кейин ўзининг эрига ҳалол бўлмай қолади. «Ҳалоллигини нуқсонга учратиш» дегани бу эр бир талоқ қўйса, уч талоқдан биттаси эрнинг зиммасидан кетади. Хотининг унга ҳалоллиги нуқсонга учрайди. Эрда икки талоқ қилиш ҳуқуқи қолади, лекин ўша бир талоғдан кейин яна аёлига қайтиб, бирга яшаши мумкин.
– Аслида, талоқ бериш қачон жоиз бўлади?
– Шариатда ҳар бир нарсага йўл кўрсатилган. Талоқ бу охирги чора. Эр-хотин бирга яшашининг умуман иложи қолмаган вақтда, бирга яшаш умуман умид йўқ вақтда охирги чора сифатида шариатимизда талоқ қилишга рухсат берилган.
Ибн Умар розияллоҳу анҳумодан ривоят қилинган ҳадиси шарифда Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Аллоҳ азза ва жаллага энг ёмон кўрилган ҳалол – талоқдир», дейдилар. Демак, талоқ қилиш асли ҳалол, рухсат берилган. Фақат бу рухсатдан хотин билан бирга яшашнинг умуман иложи қолмаган вақтда фойдаланилади. Хотин фашҳ иш устида қўлга тушса, эр у билан бирга яшашга аниқ кўзи етмайди, бирга яшай олмайди. Ана шунда охирги чора сифатида талоқ қилиниши мумкин. Ўшанда ҳам шариатга ва суннатга мувофиқ талоқ берилиши керак. Демак, ҳалол билан ҳалолнинг ҳам фарқи бор экан. Яъни Аллоҳ таоло баъзи ҳалолларнинг баъзисини ёмон кўрар экан. Талоқ сўзи шунчалик Аллоҳга ёқимсизки, бу сўздан ҳаттоки, Аллоҳнинг Аршини ларзага келади дейилган. Бир мўмин эркак хотинига талоқсан деса Аллоҳ таолонинг Арши ларзага келар экан. Демак, талоқ сўзини буҳудага айтилинмайди. Бу охирги чора сифатида рухсат берилган нарса.
– Талоқ бериш жоиз ҳолат юзага келганда уни амалга ошириш тартибига ҳам аниқлик киритиб кетсангиз?
– Аввало, динимизда ҳар иш шариатга мувофиқ қилиниши муҳим. Демак, талоқ қилувчи шаръий талоқ бериши керак. Ҳанафий уламолардан Камол ибн Ҳумам ва Ибн Абдинлар: «Аслида талоқ ман қилинган ва яхши нарса эмас, фақат ноилож қолинган пайтда истисно тариқасида рухсат берилган», дейишган.
Аслида талоқ тақиқланган нарса экан, фақат уни мубоҳ қилувчи ориз бўлганда, яъни бир талоқ қилишга мажбур бўлиб қолгандагина рухсат берилган. Талоқнинг мубоҳ бўлиши хотин билан яшашнинг умуман иложи йўқ вақтда охирги чорадир. Сабабсиз, ҳожат тушмай туриб ёки арзимаган нарсалар учун талоқ содир бўлса, бу аҳмоқлик, пасткашлик, куфрони неъмат бўлади. Беҳудага хотинига талоқ айтавериш аёлга, унинг қариндошларига ва болаларига озор беришдир. Бу катта гуноҳ бўлар экан. Бу гапларни ҳар бир мусулмон эркак, аёл яхшилаб билиб олиши керак. Ҳожатсиз, шаръий узрсиз талоқ қилган одам катта гуноҳга қўл уради.
Демак, талоқнинг шаръий бўлиши уни суннатга мувофиқ амалга оширишдир. Бу сунний талоқ дейилади. Бунда хотинни ҳайз ва нифосдан пок бўлгандан кейин, яқинлик қилмасдан туриб бир талоқ қўйилади. Яъни ҳайз-нифосдан пок бўлган вақтда тегинмайди-да, бир талоқсан, дейди. Сўнг аёли кейинги ҳайз кўргунича жимо қилмайди, иккинчи поклик тугагач, яна бир талоқ қўяди. Шундай қилиб учинчи мартадан кейин уч талоқ тушади. Мана шу – суннатга мувофиқ талоқ. Бирданига уч талоқни қилиш шаръий эмас, бидъат ёки бидъий талоқ дейилади. Бирданига уч талоқ деган киши гуноҳкор бўлади. Бидъий талоқ сунний талоққа хилоф. Албатта, бидъий талоқ қилган одамнинг ҳам талоғи тушади-ю, лекин бундай қилган киши катта гуноҳкор бўлади.
Ҳозир илми йўқ йигитчалар бирдан хотинига уч талоқ деб юборяпти. Уч талоқдан кейин эрда хотинига нисбатан иддадан бошқа ҳаққи қолмайди. Тўрт ою ўн кун идда ўтирган аёл эрига тамоман бегонага айланади. Аёл бошқа турмуш қилиб, кейинчалик ундан ажраб, идда ўтирганидан кейингина биринчи эрига никоҳланиши мумкин бўлади.
Бу ердаги муҳим жиҳат аёлнинг иккинчи эр билан никоҳи саҳиҳ бўлиши керак. Шариат кўрсатмаларидан бирортасига хилоф равишда амалга оширилган фосид никоҳ бу хотинни биринчи эрига ҳалол қилмайди. Келишиб олиб, ҳалола қилиш учун ёки иддаси тугамай ўқилган никоҳ билан аёл биринчи эрига қайта олмайди. Иккинчи эр билан тўлақонли жимо бўлиши керак, у билан қўшилиб, лаззатланиш содир бўлиши керак. Агар бундай бўлмаса, аёл иккинчи эрига ҳалол бўлмайди, биринчи эрига қайтиб тега олмайди.
– Хотинига талоқ берган аксарият кишилар «Маст эдим» ёки «Жаҳлим чиқиб турганида талоқ бериб юборибман», деб ўзларини оқламоқчи бўлишади. Бунга нима дейсиз?
– Ҳақиқатда, талоқ мавзуси бериладиган саволларнинг асосий қисмини мастликда ёки жаҳл чиқиб турган ҳолатда қўйилган талоқ ўтадими деган мазмунда. Бизнинг мазҳабда маст ҳолатда талоқ берган кишининг талоғи тушади дейилган. Чунки ароқ ичган одам гуноҳи кабирага қўл урди. Яъни Аллоҳ таоло ҳаром қилган нарсани ичди. Унинг устига яна хотинига талоқ айтиши – гуноҳнинг устига гуноҳ. Бошқа мазҳабларда ақлини йўқотган кишига ҳукм берилса-да, бизнинг мазҳаб уламоларимиз ароқ ичганлигига зажратан ҳам маст одамнинг қилган талоғи тушади, дейишган. «Нима учун ақлини йўқотган бўлса, бориб опасига, онасига ёки уйидаги бирор ҳайвонга сен талоқсан, деб айтмаяпти. Айнан хотинига талоқ дейишга ақли етяпти. Демак, унинг ақли жойида», деб ҳукм қилишган. Осмон билан ернинг фарқига бормайдиган бўлса, у бошқа масала.
– Домла, талоқнинг ҳикматини нималарда кўриш мумкин?
– Дунё тарихига назар солинса, талоқнинг чегараси бўлмагани яхши, эркак хоҳлаган вақтда талоқ беришга ҳаққи бўлиши керак, деган жамиятлар ҳам бўлган. Жоҳилият даврида ҳам шунга ўхшаш тушунчалар ҳукм сурган. Тасаввур қилинг, бечора аёл эрига сал ёқмай қолса, эри ҳам ҳеч қандай масъулиятни ҳис қилмай талоғини бераверса. Бу нарса аёл кишига нисбатан зулмдир.
Шунингдек, талоққа мутлақо рухсат бермаслик керак, деган тоифалар ҳам бор. Ҳозир ҳам бунақалар учраб туради. Аслида улар бу гапни яхши ният билан айтаётган бўлиши мумкин, лекин бунда инсоннинг табиати ҳисобга олинмаган. Ҳаётда ҳар хил ҳолат учрайди. Баъзан эр-хотин ажрашмаса, ундан-да оғир оқибатларга олиб келиши мумкин. Шунинг учун ажрашиш учун барибир бир йўл бўлиши керак. Жоҳилият даврида ҳам эр хотинига талоқ бермаган-у, йиллаб унга қарамаган, хоҳлаганча эзган. Бу тўғри йўл эмас. Инсон – хоҳ у аёл, хоҳ эркак бўлсин, бир турмушдан ҳаловат топмадими, бошқа биров билан оила қуриб яшашга ҳаққи бор.
Аллоҳнинг охирги ва мукаммал дини Исломда бу масалада ўртача йўл тутилган. Лекин шунда ҳам маълум шарт-шароитни ҳисобга олиш лозим. Аввало талоққа ноилож қолганда, эр-хотин ажрашмаса бўлмайдиган охирги нуқтага келинганда рухсат берилган. Демак, бунинг ҳикмати шуки, Аллоҳ Ҳақ субҳанаҳу ва таоло сизу биз, бандаларини, нимага тоқатимиз етади, нимага етмайди яхши билади. Шунинг учун уни Аллоҳ таоло шариатга киргизди. Бу инсон учун енгиллик, яъни охири берк кўча эмас.
Энди ёшларга насиҳатимиз Аллоҳ таолонинг ҳукми ва Пайғамбар алайҳиссаломнинг суннатлари билан ҳалол-покиза қилиб олган жуфти ҳалолларини бир оғиз сўз орқали ўзларига ҳаром қилиб қўйишмасин. Албатта, ҳаётда ҳар хил ҳолат бўлади. Шунда дарҳол тилимизга талоқ сўзини олмайлик. Кейинги пушаймондан фойда йўқ. Қанча-қанча йигитлар ўртада фарзанд бор, деб йиғлаб келишади. Чунки талоқ айттиргандан кейин шайтон уни ўз ҳолига ташлаб қочиб кетади. Хатосини тушуниб етганда эса кеч бўлади. Шайтоннинг энг катта ютуқларидан биттаси оилада талоқ сўзини айттириш, эр-хотиннинг ўртасини ҳаром қилиш бўлар экан.
Демак, талоқ қўйган йигит билсинки, у шайтоннинг айтганини бажо келтирди, унга ёрдам берди, уни семиришига хизмат қилди. Шайтонни хурсанд бўлишига хизмат қилди. Хотин унга ҳаром бўлганидан кейин ҳам у билан яшашда давом этган киши Аллоҳ Ҳақ субҳанаҳу ва таолонинг ҳудуди-чегараси бузган бўлади. Унинг оқибати яхшилик билан тугамайди. Унинг орқасидан катта-катта балолар келиши мумкин. Чунки Аллоҳнинг чегараси бузилса, Аллоҳ таоло, албатта, интиқом олади. Валлоҳу аълам бис-савоб.
Ғиёсиддин Юсуф суҳбатлашди
«Ҳилол» журналининг 2(23) сонидан
Америкалик кинорежиссёр Бухоро ҳақида ҳужжатли фильмни суратга олмоқда
Грек Полк Бухоро ҳақида ҳужжатли фильм суратга олмоқда, деб хабар беради Бухоро вилояти туризмни ривожлантириш департаменти матбуот хизмати.
У ўз филмида маҳаллий аҳолининг тарихий-маданий ҳаёт тарзини намойиш этади, томошабинни ёғоч ўймакорлиги ва гилам тўқиш каби ҳунармандчилик билан, шунингдек, халқ ҳунармандчилиги анъаналарини давом эттираётган усталар билан таништиради.
"Фильм 2021 йилнинг 7-18-июль кунлари Америка Қўшма Штатларида бўлиб ўтадиган "Халқ санъати халқаро бозори фестивали" IFAM) да намойиш этилиши режалаштирилган", дейилади хабарда.
Sputnik хабарига кўра, америкалик режиссёр 12 февраль куни АҚШнинг USAID халқаро тараққиёт агентлигининг Ўзбекистондаги вакили бўлган рафиқаси – Ребекка Блэк билан биргаликда Бухорога келди ва вилоят туризмни ривожлантириш департаменти раҳбарияти билан учрашиб, суратга олиш ишларини олиб боришда амалий ёрдам кўрсатиш масаласини муҳокама қилишди.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати
БОБУР ВА ИСЛОМ: «МУБАЙЯН»НИНГ ТАЯНГАН МАНБАЛАРИ
“Мубайян” асарининг “Эътиқодиййа” (Иймон-эътиқод) бобидаги исломий ақоид масалалари биринчи навбатда ҳазрати Нуъмон ибн Собит Абу Ҳанифа – Имом Аъзамнинг “Ал-фиқҳул-акбар” (“Энг улуғ фиқҳ”) китобига таянган. Иймоннинг тамалини барпо этувчи олти асос, Аллоҳ таъолонинг субутий (Ўз зоти билан собит бўлган) ҳаёт, илм, ирода, қудрат, самъ ва басар (эшитиш ва кўриш), калом (сўзлаш) сифатлари ва тавҳидга оид ҳукмлар мазкур асарга мувофиқдир. шунингдек, Имом Абу Мансур Мотурудийнинг “Тавҳид” асари ва бошқа эътиқод китобларидан фойдаланилган бўлиши ҳам илмий ҳақиқатдан узоқ эмас.
“Мубайян”даги (таҳорат, намоз, закот, рўза, ҳаж каби) барча фиқҳий масалаларнинг ҳукмлари асосан “Мухтасари Виқоя” китобига деярли нуқтама-нуқта мувофиқдир. шунингдек, “Ҳидоя”и шариф ва Ҳанафий мазҳабиниг бошқа китобларидан ва шарҳларидан истифода этилгани кузатилади.
Китобдаги дуо матнлари эса асосан кутуби ситтада, яъни ҳазрати Имом Бухорий, Имом Муслим, Имом Термизий, Имом Абу Довуд, Имом Ибн Можа, Имом Насоий каби олти улуғ муҳаддиснинг китобларида, баъзан Имом Табароний асарида келган ҳадислардан ҳамда ҳазрати Имом Ғаззолийнинг “Иҳйоу улумуд-дин” китобидан танлаб олинган. Ҳаж китобидаги баъзи дуолар эса йиғма дуолардир: баъзилари мўътабар ҳадис китобларидан, баъзилари салафи солиҳийн, яъни ўтган солиҳ зотларнинг қавлларидан саралаб олингани аниқланди. Ўрганиш асносида Бобур Мирзонинг “Иҳйоу улумид-дин” китобига улуғ эътимод билан қарагани маълум бўлди.
“МУБАЙЯН”ДАГИ АРАБИЙ МАТНЛАР
“Мубайян”даги арабий матнлар наът бобида баъзи иборалар (оят ва ҳадиси қудсийнинг қисмлари), намоз бобларида сура номлари, баъзи ояти карималар, салавот ва қунут дуоси, таҳорат бобларида хос дуолар, ҳаж бобларида талбия, ҳадиси шариф ва йиғма дуолардан иборат. Улар Қуръони карим, ҳадис, зикр ва дуо китобларидан саралаб олинган.
«МУБАЙЯН» ХУСУСИЯТЛАРИ
«Мубайян» асари “Ҳамд” – Аллоҳ таъолога ҳамду сано, “Наът” – саййидул мурсалийн соллаллоҳу алайҳи ва саллам таъриф ва хислатлари, “Китоб назмининг сабаби” каби кириш қисмларидан ва 1) “Эътиқодиййа” («Иймон-эътиқод китоби»), 2) “Китобус-салот” (“Намоз китоби”), 3) “Китобуз-закот”, 5) “Китобус-савм” (“Рўза китоби”), 5) “Китобул-ҳаж” каби беш рукнга оид мустақил боблардан ҳамда “Китоб хотимаси” бўлимидан иборат.
Барча мумтоз адиблар сингари Бобур ҳам асарни «Бисмиллаҳир-роҳманир-роҳийм» билан бошлаб, аввал Аллоҳ таъолога ҳамду саноларини, сўнг ҳазрати Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламга наът – таъриф ва салоту дурудларини баён этади.
Ҳаққа ҳамду сано адо қилдим,
Ҳақ оти бирла ибтидо қилдим.
Ибтидо қилғулик неким бордур,
Қилмасанг оти бирла, абтардур.
“Аввал Ҳақ таъолога ҳамду сано баён этдим ва асарни Ҳақ таъолонинг исми билан бошладим. Чунки, бошлаш мумкин бўлган нимаики яхши нарса бўлса, агар уни Аллоҳнинг исми билан бошламасанг, абтардир – охири кесик, давоми йўқ, орти бенатижадир”.
Шундан сўнг Аллоҳ таъолонинг комил сифатлари, қудрат ва азаматини зикр қилиб:
Қодиру баркамол Тенгридурур,
Қоҳир Зулжалол Тенгридурур.
Ҳар наким қилса, Ул қилур, бешак,
Ҳар на ким қилса, Ул билур, бешак.
дейди; Яъни: “Ҳар ишга қодир, комил сифатларга соҳиб ягона зот Аллоҳдир, Қаҳҳор сифатига эга, жалол – беҳад улуғлик ва бениҳоят буюклик эгаси Аллоҳдир. Барча нарсанинг ягона фоъили – бажарувчиси, ҳар бир ишнинг қилгувчиси Удир; қиладиган ишини биладиган ҳам, билган ишини қиладиган ҳам, ҳар ким не иш қилса, уни билувчи ҳам Удир! Бу таърифлар Сирожиддин Усмони Ўшийнинг «Омолий» манзумаси мазмунига ҳам мос келади. Бобур ёзади:
Мунтазир раҳматиға гумроҳлар,
Муфтахир қуллуғи билан шоҳлар.
“Гумроҳлар – йўлдан адашганлар, хатою гуноҳга тушганлар ҳам унинг раҳматига интизор, умидвор, шоҳлар ҳам Унга бандалик, қуллик ва ибодат қилиш билан фахрланади”.
Ямону яхшиға умид Андин,
Қўрқмоқ андину навид андин.
Яхши-ёмон инсонларнинг умиди фақат Ундандир, хавфу ражо – қўрқув ҳам, умид ҳам фақат Ундандир. Чунки мўъмин кишига хавфу ражо – умид билан қўрқув орасида яшаш вожибдир.
Бобур ҳамд айтишда давом этиб: «Инсоннинг жисмида неча тук бўлса, улар сенинг ва бошқа барча инсонларнинг танида тил бўлиб, ҳаммаси Аллоҳнинг ҳамдини айтиб, Уни зикр қилса, ойлару йиллар Унга ҳамду сано айтса, барчаларининг сўзи бир бўлади: ҳаммалари ўз ожизлигига иқрор бўлади, холос”, дейди. Яъни, ягона ва қудратли Зотнинг наздида ҳамма ўз ажзига иқрордир. Бу таърифлар Бобур маърифатининг мумтоз намуналаридир.
«Саййидул-мурсалийннинг наътларида, соллаллоҳу алайҳи ва саллам» деган бўлимда Бобур ёзади:
Вожиб ўлди бориға шукри Худой,
Мустафо бўлди бизга раҳнамой.
Бандаларнинг ҳаммасига Аллоҳга шукр келтириш вожиб бўлди, чунки бизга ҳазрати Муҳаммад Мустафо соллаллоҳу алайҳи ва саллам – Аллоҳнинг мумтоз танланган бандаси тўғри йўлни кўрсатувчи, ҳақ йўлдан бошловчи бўлдилар.
Бобур назм тили билан: “Йўлчисиз, йўлбошчисиз ким йўлда бора олар эди? Борса ҳам, биринчи қадамдаёқ қолиб кетади. Лекин кимнинг ҳазрати Аҳмад соллаллоҳу алайҳи ва саллам каби йўлбошчиси – кузатувчи ногоҳбони бўлса, йўлда юз хавф бўлса, не парвойи бор у зотнинг йўлидан юриб, суннатига амал қилдими, бас, у, албатта, яхшиликка эришади”, дейди.
Улдурур анбиё сарафрози,
«Қоба қавсайн» маҳрами рози.
“Барча пайғамбарларнинг сарафрози – улуғи, юксаги, имоми, Қуръони каримда келган «Қоба қавсайн» ибораси сиррининг сирдоши, яъни меърож воқеаси билан шарафланган ҳам у зотдирлар”, деб тавсифлагач, наът сўнгида:
Менга қилғил шафоъатинг ҳамроҳ,
Не дей ўзга: Алайка саллаллоҳ;
Яъни: «Эй Аллоҳнинг Расули! Қиёмат кунида менга шафоъатингизни йўлдош айланг! Бошқа не дейин: Сизга салоту саломлар – дуруду дуолар бўлсин», деб дуо қилиб қолади. Ҳақиқатан, асарнинг ҳамд ва наът қисми Бобур маърифати, иймон ва ихлосининг ёрқин намунасидир.
Австралиядаги Ислом музейи
Австралия Ислом музейи Мелбурнда ноёб ва замонавий меъморчилиги билан машҳур бўлиб, кўплаб сайёҳларни жалб қилишга муваффақ бўлган.
Ушбу музей мамлакатнинг Мелбурн шаҳридаги Тернбери ҳудудидаги маҳаллий музейлардан ҳисобланади. Музей 2010 йил илк маротаба нотижорат фонд томонидан 10 миллион долларга лойиҳалаштирилган.
Австралия ҳукумати мусулмонлар томонидан молиялаштириладиган музей ҳаражатларини 20 фоизигача тўлаган.
Австралия Ислом музейида меҳмонларни Ислом маданияти ва цивилизациясининг турли жиҳатлари билан таништирадиган бир нечта галереялар мавжуд.
Ушбу музейнинг бир қисмида ташриф буюрувчиларга намоз ва рўза ибодатларининг асослари, жиҳод, шариат каби атамаларнинг асл мазмуни ўргатилади Шунингдек, музейга ўрнатилган минорадан азон овози эшитилади.
Музейнинг меъморий галереясида дунёдаги ноёб исломий буюмлар ва бинолар ҳам бор.
Бундан ташқари Исломий эътиқодлар галереясида зиёратчиларга Ҳаж ва Каъба ҳақида маълумот берилади.
Хуршид Маъруф тайёрлади
Ал-Азкор: Кийим ва пойабзални ечиб-кийиш тартиби. 6-боб (аудио)
ЎМИ матбуот хизмати
Видеолавҳалар
