Агар инсон ўзи қилаётган ҳар бир ишни ёқтирса-ю, аммо бошқаларнинг ҳеч бир амалини ёқтирмаса, унда бу ҳам нафс касаллигидандир.

Муолажа услуби

Нафсни ҳамиша ҳақ бўлавермаслигига ўргатиш бу иллатдан қутилишнинг йўли саналади. Чунки нафсул аммора кўпинча ёмонликка буюради.

Қолаверса, бу иллатни даволаш учун одамлар ҳақида яхши гумонда бўлиш керак. Зеро, эртага кимнинг оқибати қандай якун топиши ҳеч кимга маълум эмас. Балки банданинг қилган битта хатоси унинг учун энг охиргисидир. У чин тавба қилган, бошқа асло гуноҳ ишга қўл урмаган бўлиши мумкин.

Шунинг учун, бировнинг устидан асло ўзбошимча ҳукм чиқарманг. Ҳеч кимни зоҳири (ташқи кўриниши)га қараб ҳукм қилманг. Уламолар айтадилар: “Агар инсон қалбини бошқаларга нисбатан гина-адоватдан покласа, тилини уларга озор етказишдан сақласа, унинг хотимаси яхши бўлади”.

Шайх ибн Саъдий раҳимаҳуллоҳ: “Банда ҳамиша Роббисидан иймони мустаҳкам ва хотимаси гўзал бўлишини ёлвориб сўраши лозим”, деган.

 
Абу Абдураҳмон ас-Суламийнинг

“Нафс иллатлари ва уларнинг муолажаси” китобидан

Даврон НУРМУҲАММАД таржимаси.

Таҳорат олиш учун шундай жой танлаш лозимки, қуйилган сув ерга тушиб, кийим-бошга сачрамасин. Таҳорат қилишда беҳуда сўзларни гапирилмайди. Шароит бўлса, юзни қиблага қилиб таҳорат олиш ҳам одобдандир. Намозхон таҳорат қилишидан олдин унга тайёргарлик кўриши керак. Кўпчилик бунга аҳамият бермайди. Масалан, оёқларни ювиш навбати келгандагина пайпоқларини ечишади. Бир оёқдаги пайпоқ ечилиб, оёқ ювилгач, у қайта кийилиб, сўнгра иккинчи оёқ пайпоғи ечилиб ювилади. Баъзилар ўртада бир артиниб олиб, сўнгра оёқни ювишга киришадилар ва ҳоказо. Бундай қилиш макруҳ ҳисобланади.

Суннатга кўра, таҳорат амаллари орасига бегона амал кирмаслиги керак. Узрли кишилар бундан мустасно.  

1. Ният қилиш. Ният қалбдан ўтказиш билан бўлади. Аммо ниятни тилда айтиш мустаҳабдир.

2. Таҳоратни “Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм” билан бошлаш. Агар таҳорат аввалида “Бисмиллоҳ”ни айтиш эсдан чиқса, эслаганда айтилади.

3. Икки қўлни бўғинлари билан уч марта ювиш. Бармоқларни бир-бирига киритиб, ораларига сув етказиш керак. Узуги бор одам уни қимирлатиб тагига сув етказиши зарур. Қўллар ювилаётганда ушбу дуо ўқилади:

اَلْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي جَعَلَ الْمَاءَ طَهُورًا وَالْإِسْلَامَ نُورًا

“Алҳамду лиллаҳиллазий жаъалал маа тоҳурон вал Ислама нурон”

“Сувни поклик манбаи, Ислом динини эса нур қилиб яратган Аллоҳга ҳамду санолар бўлсин”.

4. Оғизга ўнг қўл билан сув олиб, яхшилаб (ҳамма ерига етказиб) чайиш. Бу ҳолат 3 марта такрорланади. Оғиз чайилаётганда ушбу дуо ўқилади:

اَللّٰــهُمَّ طَهِّرْ نَكْهَتِي وَاسْقِنِي مِنْ حَوْضِ نَبِيِّك

“Аллоҳумма тоҳҳир накҳатий васқиний мин ҳавзи набиййик”

“Ё Аллоҳ, оғзимни пок қил ва менга Пайғамбарингга ато қилганинг “Ҳавзи кавсар” сувидан ичишни насиб эт”.

5. Бурунга ўнг қўл билан яхшилаб сув тортиб, чап қўл билан қоқиш. Бу амал 3 маротаба бажарилади. Бурунга сув тортилаётганда ушбу дуо ўқилади:

اَللّٰــهُمَّ أَرِحْنِي رَائِحَةَ الْجَنَّةِ وَلَا تُرِحْنِي رَائِحَةَ النَّارِ

“Аллоҳумма ариҳний роиҳатал жаннати ва ла туриҳний роиҳатан нари”

“Ё Аллоҳ, мени жаннат ҳидидан баҳраманд эт, дўзах исидан нари тут”.

Эслатма! Рўзадор киши оғиз чайиш ва бурунга сув олишда муболаға қилмайди. Чунки томоғидан сув ўтиб, рўзаси бузилиши хавфи бор. Шунингдек, оқар сувлардан таҳорат қилинганида оғиз ва бурундан чиққан сув ариққа ташланмайди.

6. Юзни пешонанинг устки қисмидан бошлаб ияк остигача ва икки қулоқ юмшоғи ўртасидаги жойларни уч марта ювиш. Икки лаб ва устидаги қисмлари ҳам юздан ҳисобланади. Ўнг қўл ҳовучи билан пешонанинг ўнг тарафига оҳиста сув қуйилиб (бунда кўзларни юммаслик керак) пешонанинг соч унган ери, ияк ости ва икки қулоқ юмшоқлари оралиғида бирор жой қолдирмай уч бор ювилади.

Кўзлар ичига сув етказиш фарз эмас, чунки кўзнинг ичи юз ҳисобланмайди. Кўз юз ҳудудида жойлашган алоҳида бир аъзодир. Унинг атрофида йиғилиб қолган кирларни тозалаб, ўрнини ювиш керак. Юз ювилаётганда ушбу дуо ўқилади:

اَللّٰــهُمَّ بَيِّضْ وَجْهِي بِنُورِكَ يَوْمَ تَبْيَضُّ وُجُوهُ أَوْلِيَآئِكَ وَلَا تُسَوِّدْ وَجْهِي يَوْمَ تَسْوَدُّ وُجُوهُ أَعْدَائِكَ

“Аллоҳумма баййиз важҳий би нурика йавма табйаззу вужуҳу авлийаика ва ла тусаввид важҳий йавма тасвадду вужуҳу аъдаик”

“Ё Аллоҳ, суюкли бандаларинг юзлари пок ҳолатда турувчи куни менинг юзимни ҳам Ўз нуринг билан ёруғ қил. Душманларинг юзи қора бўлгувчи кунда менинг юзимни қора қилмагин”.

7. Соқолга масҳ тортиш. Юз уч бора ювилгач, қўллар янгидан намланиб, соқол икки қўл билан сийпаланиб масҳ тортилади. Бунда бармоқларни жағ тагидан соқол орасига киритиб, сув етказиш керак.

Эслатма! Сийрак соқолли кишилар юз ювишда соқоли остига сув етказишлари лозим.

8. Қўлларни тирсаклари билан қўшиб уч марта ювиш. Икки қўлни ювишда бармоқ учларидан бошлаб, тирсакда тугатилади. Аввал ўнг қўл сўнг чап қўл ювилади. Ўнг қўл тирсаги билан яхшилаб ишқалангач, кафтга сув тўлдирилиб, тирсак томон оқизилади ва яна ишқаланади. Ўнг ва чап қўллар тирсаклари билан шу равишда уч бора ювилади. Қўлларнинг мукаммал ювилганига аниқ ишонч ҳосил қилиш учун тирсаклардан икки энлик ўтказиб ювилса, мақсадга мувофиқдир. Шунга кўра, таҳоратдан олдин тайёргарлик кўраётганда енгларни ҳам тирсаккача эмас, сал юқорироққача шимариш керак, шунда икки энлик тепадан ювишга имкон бўлади.

Ўнг қўл ювилаётганда ушбу дуо ўқилади:

اَللّٰــهُمَّ أَعْطِنِي كِتَابِي بِيَمِينِي وَحَاسِبْنِي حِسَابًا يَسِيرًا

“Аллоҳумма аътиний китабий бийаминий ва ҳасибний ҳисабан йасиро”

“Ё Аллоҳ, (қиёмат куни) амалларим ёзилган дафтарим (номаи аъмолим)ни ўнг тарафимдан бериб, ҳисоб-китобимни осон қилгин”.

Чап қўл ювилаётганда ушбу дуо ўқилади:

اَللّٰــهُمَّ لَا تُعْطِينِي كِتَابِي بِشِمَالِي وَلَا مِنْ وَرَاءِ ظَهْرِي وَلَا تحَاسِبْنِي حِسَابًا شَدِيدًا

“Аллоҳумма ла туътиний китабий бишималий ва ла мин варои зоҳрий ва ла туҳасибний ҳисабан шадийда”

“Ё Аллоҳ, (қиёмат куни) амалларим ёзилган дафтарим (номаи аъмолим)ни чап тарафимдан ҳам, ортимдан ҳам бермагин ҳамда мени қаттиқ ҳисоб-китоб қилмагин”.

9. Бошга бир марта масҳ тортиш. Бошга масҳ тортиш учун икки қўлнинг кафт ва бармоқлари янгидан намланади, бош ҳамда кўрсаткич бармоқларидан бошқа бармоқлар бирлаштирилиб бошнинг олд томонидан орқасига қараб (кафтларнинг жимжилоқ томонидан ярми бошга теккизиб) бўйингача сийпаланади. Сўнг бош ҳамда кўрсаткич бармоқлари бирлаштирилиб бошнинг орқасидан олд тарафига қараб (кафтларнинг қолган нам қисми, яъни бош бармоқ томонидан ярми бошга теккизиб) пешонагача масҳ қилинади.

Бошга масҳ тортилаётганда ушбу дуо ўқилади:

اَللّٰــهُمَّ غَشِّنِي بِرَحْمَتِكَ وَأَنْزِلْ عَلَيَّ مِنْ بَرَكَاتِكَ

“Аллоҳумма ғошшиний бироҳматика ва анзил ъалаййа мин барокатик”

“Аллоҳим, Ўз раҳматинг билан бошимни силагин ва устимга баракотларингни ёғдиргин”.

10. Қулоққа масҳ тортиш. Бошга масҳ тортилгач, бармоқлар қайта намланмайди, балки, бошга масҳ тортиш учун намланган бош ҳамда кўрсаткич бармоқлари билан икки қулоқ бир марта масҳ қилинади. Кўрсаткич бармоқ билан қулоқ ичлари, бош бармоқ билан эса қулоқ орқалари сийпаланади.

Қулоққа масҳ тортилаётганда ушбу дуо ўқилади:

اَللّٰــهُمَّ اجْعَلْنِي مِنَ الَّذِينَ يَسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَيَتَّبِعُونَ أَحْسَنَهُ

“Аллоҳуммажъалний миналлазийна йастамиъунал қовла файаттабиъуна аҳсанаҳ”

“Аллоҳ, сўзни тинглаб, сўнг унинг энг гўзалига (фойдалисига) эргашадиганлардан қилгин”.

11. Бўйинга масҳ тортиш. Қулоқлар масҳ қилингач, кафтнинг орқа тарафи гардандаги қон томирларига теккизилади. Кўпчилик томоққа масҳ тортади. Бу эса бидъатдир.

Бўйинга масҳ тортилганда ушбу дуо ўқилади:

اَللّٰــهُمَّ أَعْتِقْ رَقَبَتِي مِنَ النَّارِ وَاحْفَظْنِي مِنَ السَّلاَسِلِ وَاْلأَغْلاَلِ

“Аллоҳумма аътиқ роқобатий минан нари ваҳфазний минас саласили вал ағлал”

“Ё Аллоҳ, мени дўзах азобидан қутқаргин ва занжирларда судралишдан сақлагин”.

12. Оёқларни уч марта ювиш. Аввал ўнг оёқ, сўнг чап оёқ ювилади. Оёқни ювиш бармоқ учларидан бошлаб тўпиқда тугатилади. “Тўпиқ” оёқнинг икки ёнида бўртиб чиққан суякдир. Оёқ ювилганда, тўпиқ ҳам қўшиб ювилади.

Таҳорат оёқни ювиш билан мукаммал бўлади. Оёқни ювиш, қўлни ювишдек, бармоқлардан бошланади. Аввал ўнг оёқ бармоқларига сув қуйилиб, тўпиғи билан бир бор ювилгач, чап қўл жимжилоғи билан ўнг оёқ жимжилоғининг ост томонидан бошлаб бир марта хилол қилинади. Сўнг яна икки бор мазкур тартибда ювилади.

Ўнг оёқ ювилаётганда ушбу дуо ўқилади:

اَللّٰــهُمَّ ثَبِّتْ قَدَمَيَّ عَلَى الصِّرَاطِ يَوْمَ تَزِلُّ فِيهِ اْلأَقْدَامُ

“Аллоҳумма саббит қодамаййа ъалас сироти йавма тазиллу фийҳил ақдам”

“Ё Аллоҳ, оёқлар тойгувчи (қиёмат) кун(и)да оёқларимни Сирот (кўприги) узра собитқадам айла”.

Чап оёқ ҳам ўнг оёқни ювиш тартибида ювилади, лекин чап оёқни ҳилол қилиш (чап қўл жимжилоғи билан) бош бармоқдан бошлаб, жимжилоқда тугатилади.

Чап оёқ ювилаётганда ушбу дуо ўқилади:

اَللّٰــهُمَّ اجْعَلْ سَعْيِي مَشْكُورًا وَذَنْبِي مَغْفُورًا

“Аллоҳуммажъал саъйий машкурон ва занбий мағфуро”

“Ё Аллоҳ, қилган ишларимни савоб йўлига бургин ва гуноҳларимни авф этгин”.

13. Таҳорат олгандан сўнг: “Ашҳаду алла илаҳа иллаллоҳу ваҳдаҳу лаашарийка лаҳу ва ашҳаду анна Муҳаммадан ъабдуҳу ва Расулуҳу”, деб айтиш.

Умар ибн Хаттоб розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Ким таҳорат олиб: “Ашҳаду алла илаҳа иллаллоҳу ваҳдаҳу ла шарийка лаҳу ва ашҳаду анна Муҳаммадан ъабдуҳу ва Расулуҳу”, деса, унга жаннатнинг саккизта эшиги очилиб, хоҳлаганидан кираверади», дедилар (Имом Муслим ривояти).

14. Уйда таҳорат олиш. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ким ўз уйида таҳорат қилиб, Аллоҳнинг уйларидан бир уйга Аллоҳнинг фарзларидан бир фарзни адо этиш учун юриб борса, унинг икки қадамидан бири ила хатоси ўчади, бошқаси ила даражаси кўтарилади”, дедилар (Имом Муслим ривояти).

15. Ишқалаш. Қўлни аъзо устидан сув билан ёки ундан кейин юрғизиш.

16. Сувни тежаш. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бир муд сув ила таҳорат қилар эдилар (Имом Бухорий, Имом Муслим ривояти).

17. Ойнага қараганда дуо қилиш. Али розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ойнага қарасалар:

“Аллоҳумма анта ҳассанта холқий фа ҳассин хулуқий”

“Аллоҳим, яратилишимни гўзал қилдинг, хулқимни ҳам чиройли қилгин”, деб айтардилар.

Даврон НУРМУҲАММАД

Одатда тиланчи деганда кўз олдимизга жисмоний жиҳатдан заиф, кўриниши абгор: юз-қўли кир, кийимлари йиртиқ-ямоқ одам келади. Аммо бугун тиланчилар ҳам, уларнинг қиёфаси ҳам ўзгараётгандек, назаримизда. Бу қадим “касб” катта-кичик урушлар, парокандалик, қурғоқчиликлардан қолган асорат бўлса-да, негадир ҳозирги тинч, фаровон замонда ҳам ўз аҳамиятини йўқотмаган...

Одам гавжум жойлар, жамоат транспорти, масжидлар ёнида тиланчиликни “касб” қилган тўрт мучаси соғлом, ишласа ўзи тугул катта рўзғорни тебратиш қобилиятига эга эркаклар, оддий тикиш-бичиш ҳунари орқали ёки бирор жойда фаррошлик қилиб бўлса-да кундалик эҳтиёжини қоплаши мумкин бўлган аёлларнинг борлиги ачинарли ҳолат.

Айниқса, ёш боласи билан чиққан аёллар нури дийдасининг тарбияси бузулишига, унинг келажак ҳаётини хавф-ҳатарда қолишига сабабчи ҳам бўлади. Натижада болаларда ёлғончилик, кишилар олдида ўзини ночор сезиш, бировнинг ҳисобига яшаш каби иллатлар шаклланишига, носоғлом муҳит таъсирида улғайиб, эти қотади.

– Тиланчилик қилиш боқувчиси бўлмаган, кишилардан бирор нарса сўрашдан бошқа иш қўлидан келмайдиган кишилар учун ҳалол, аммо унинг ҳам чегараси бор, – дейди Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси биринчи ўринбосари Ҳомиджон домла ИШМАТБЕКОВ. – Яъни бу меъёр – бир кунлик ейиш-ичиш эҳтиёжини топгунга қадар бўлган вақт. Ундан ортиғи ҳаром саналади. Бунда ҳеч қачон эртаникини ҳам биратўла бугун топиб қўяй, дейилмайди. Кейинги кун Худо куч-қувват берса ёки бирор йўл кўрсатса, албатта, ишлаши, мабодо ҳеч иши ўхшамай, бошқа йўли қолмаса – яна кундалик эҳтиёжи учун тиланчиликка чиқиши мумкин. Мискин бўлиб, тирикчилигим шундан, дея шу ишга муккасидан кетиш фирибгарликдир. Бундайларнинг юзи икки дунёда ҳам шувут ҳолатда бўлади. Буни била туриб қилиш эса ўзини очиқ-ойдин хорликка маҳкум этишдир. Ўзини майиб-мажруҳ ҳолатда кўрсатиб, гадой, тиланчи қиёфасига солиш ҳам айни товламачиликнинг бир тури.
Динимиз бундан қатъий қайтаради.

Қуръони каримда Аллоҳ таоло садақа олишга ҳақли бўлган кишиларни баён қилган: “Албатта, садақаларни фақат фақирлар, мискинлар, унда (садақа ишида) ишловчилар, диллари ошно қилувчи (кофир)лар, (пул тўлаб озод этилувчи) қуллар, қарздорларга ва Аллоҳ йўлида ҳамда йўловчига (мусофирга бериш) Аллоҳ (томони)дан фарз этилди. Аллоҳ илмли ва ҳикматли зотдир” (Тавба сураси, 60-оят).

Ислом дини меҳнатга ярамайдиган, иши бору, ундан оладиган даромади эҳтиёжини қоплашга етмайдиган, иш тополмаган кишиларга раҳномолик қилишга йўллайди.

Ҳақ таолодан ажру савоб талабида бўлган мўмин-мусулмонлар, саҳоватли инсонлар томонидан закот, яқин қариндошларга берилиши вожиб бўлган нафақа, нафл садақа, хайрия, вақф ишлари, назрлар, каффоратлар, қўшнилар ҳақи, муҳожирлар ҳақи, етимларга ғамхўрлик қилиш, тиланчилик (соил) ҳақи, давлат томонидан ижтимоий таъминот учун ажратиладиган ҳақлар каби хайрли амаллар орқали қилинади.

Шариатимизда тиланчи отда келса, хатто қўлида тилласи бўлса ҳам садақа беришга тарғиб қилинади. Бунинг учун саҳоватли инсон савоб олаверади. Аммо садақа сўраган кишининг фирибгарлиги, алдаб одамларнинг пулини еяётганини аён бўлса, унга бермаслик керак. Сабаби бу орқали у текинхўрлик, дангасаликка ўрганиб қолади.

Динимиз ризқ-насибани меҳнат қилиб пешона тери билан, ҳаракат қилиб топишга буюради. Пайғамбарлар, хусусан, Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи ва саллам ўз меҳнати орқали турмуш кечириб, уматларига ўрнак бўлганлар.

Дангасалик, ишёқмаслик, текинхўрлик булар – мусулмон кишига ёт ҳолат. Динимиз ялқовлик, бировга қарам бўлишдан буткул қайтаради.

Инсон учун еган луқмасининг ичида энг тотлиси, ўз меҳнати билан топганини ейишдир. У гарчи қаттиқ нон ва явғон шўрва бўлса ҳам. Бировнинг ҳисобидан бўлган тансиқ таом ҳам тамоқдан маза бўлиб ўтмайди. Чунки уни еяётган киши ич-ичидан мен буни қаердан топдим, эртага нима бўлар экан, дея ўйлайди.

Тиланчилик қилишга хожати бўлмаган кишининг тўғри йўлга ўтиши, касб-ҳунар ўрганиб, илм олиши, тадбиркорлик билан шуғилланиб, ҳалол ризқ топиши нафақат ўзи, балки оила аъзоларини ҳам икки дунё саодатига элтади.

Баҳриддин ХУШБОҚОВ
тайёрлади.

Нафс касалликларидан яна бири бу – фоний дунёга маҳкам ёпишиб олиб, бойлик ортидан тинмай қувиш саналади.

Муолажа услуби

Банда нафсини қаноатга ўргатиши ва мол-дунёга очкўз бўлишни енгиш учун – бу дунёнинг ўткинчи эканини ва ўлимдан кейин ҳақиқий ҳаёт кутаётганини ёдда тутиши керак. Ақлли одам абадий ҳаётда бахтли яшашга интилади, бу йўлдаги бекатлардан биридагина бахтли бўлиш учун ҳаракат қилмайди.

Бу дунё – вақтинча, унда ҳеч ким абадий қолмайди, шунинг учун оқил инсон сафарининг охирида ўзи яшайдиган дунёсининг фаровонлигига эришиш учун ҳаракат қилиши керак. Аллоҳ таоло огоҳлантиради: “Билингизки, бу дунё ҳаёти фақат ўйин, беҳудалик, зийнат, ўзаро фахрланиш ва мол-дунё ҳамда фарзандларни кўпайтиришдан иборатдир” (Ҳадид сураси, 20-оят).

“Балки, сизлар, бу дунё ҳаётини (охиратдан) устун қўюрсиз. Ҳолбуки, охират яхшироқ ва боқийроқдир” (Аъла сураси, 16-17-оятлар).

“Бу дунё ҳаёти фақат беҳуда ўйин-кулгидир. Тақволилар учун эса охират диёри яхшидир. Ақл юритмайсизларми?!” (Анъом сураси, 32-оят).

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Оқил нафсини ҳисоб қилиб, ўлимдан кейин учун амал қилган кишидир”, деганлар (Имом Аҳмад, Имом Термизий ривояти).

Шаддод ибн Авс розияллоҳу анҳу Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан ривоят қилган ҳадис бундай дейилади: “Оқил ўз нафсини ҳисоб қилиб, ўлимдан кейинги (охират ҳаёти) учун амал қилади. Ожиз эса нафси ҳавосига тобе бўлиб, Аллоҳдан умид қилувчи кишидир” (Имом Термизий, Ибн Можа, Имом Аҳмад, Имом Байҳақий, Имом Табароний ва Имом Ҳоким ривояти).

“Нафсни ҳисоб қилиш” деганда, банда қиёмат куни ҳисоб қилинмасидан олдин, дунёдалик чоғида яхши ва ёмон амалларини сарҳисоб қилиб, ўзини тергаши, яхши амалларини янада кўпайтириши, ёмон амаллардан тийилиши, гуноҳларига тавба қилиши тушунилади.

Муҳаммад ал-Муборакфурий “Туҳфатул аҳвазий” китобида ушбу ҳадисни қуйидагича шарҳлайди: “Оқил барча ишларини оқибатига назар солган ҳолда пухта амалга оширади ва шу билан бирга мудом ўз нафсини тергайди. Нафсини қаттиқ назорат қилиш билан уни ўзига бўйсундиради. Натижада нафс бандага итоат этувчи хокисор нафсга айланади. Шунингдек, оқил охиратда нажот топиши учун тириклигида солиҳ амалларни қилади. Ожиз эса ўзини шаҳватларга қул бўлишдан тутиб тура олмайди. Натижада у ҳаром ишлар атрофида ўралашиб қолади. Бундай банда қилар ишини қилиб бўлгач, гуноҳга қўл уриб, ҳатто ўзини ноқулай ҳис қилмайди, балки Аллоҳ менинг гуноҳларимни кечириб юборади, деб Аллоҳдан умид қилади”.

Тийбий раҳматуллоҳи алайҳи айтади: “Ожизнинг ҳавойи нафси ўзидан устун келади. У нафси хоҳлаган ишни қилиб кетаверади. Устига-устак кейин истиғфор ва тавба қилмай жаннатга киришни орзу қилади”.

Ҳасан Басрий раҳимаҳуллоҳ: “Нафсига насиҳат қилиб юрган ва ўзини тергаб туриш одати бўлган банда доимо яхшиликда бардавом бўлади”, деган.

Абдуллоҳ ибн Умар айтадилар: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам икки елкамдан тутиб: “Бу дунёда мусофир ёки йўловчи каби бўл”, дедилар».

Ибн Умар айтади: “Кеч тушса, тонг отишини кутма, тонг келса, кеч тушишини. Соғ вақтингдан касаллик келгунча фойдаланиб қол, ҳаётингдан эса ўлим келгунича” (Имом Бухорий ривояти).

Дунё вақтинчалик жуда оз фурсат эканига ишора қилиб Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Менинг наздимда дунё гўё ёз иссиғида бир отлиқ йўловчи бир дарахт соясида озгина дам олиб, сўнгра кетгани кабидир”, деганлар.

Бошқа ҳадисда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бундай деганлар: “Мен билан дунё ўртасида нима бўлиши мумкин?! Мен билан дунёнинг мисоли дарахт соясида ухлаб олиб, сўнг уни тарк қилиб жўнаган отлиққа ўхшайди” (Имом Термизий ривояти).

 Абу Абдураҳмон ас-Суламийнинг

“Нафс иллатлари ва уларнинг муолажаси” китобидан

Даврон НУРМУҲАММАД таржимаси.

Хало (ҳожатхона)га ҳожат танглиги кучаймасидан олдин бориш лозим. Халога оят, ҳадис, Аллоҳ таолонинг ва пайғамбарларнинг номлари ёзилган нарсалар билан кириш мумкин эмас. Уларни ташқарига қолдириш керак. Халога бошяланг кириш макруҳдир.

1. Чап оёқ билан кириш.
   
   

2. Киришдан олдин ушбу дуони ўқиш:

اَللّٰــهُمَّ إِنّيِ أَعُوذُ بِكَ مِنَ الخُبُثِ وَالْخَبَائِثِ

“Аллоҳумма инний аъузу бика минал хубуси вал хобааис”

“Аллоҳим, Сендан эркак ва урғочи ифлослар(шайтонлар)дан паноҳ тилайман”.

3. Ҳожатга ўтирганда (чап) ённи Қибла томонга қилиб ўтириш.

4. Тана оғирлигини чап томонга босиб, оёқлар орасини кенг тутиш ва аврат ҳамда ифлос жойларга назар қилмай ўтириш.

Ҳожатни тик туриб, узрсиз яланғочланиб (пана жойда бўлса ҳам), қиблага юзланиб ёки унга орқа қилиб чиқариш, ёш болаларни ҳам мазкур ҳолатларда тўсиш мумкин эмас. Ҳожатхонада ёзиб-чизиш, атрофга аланглаш ва баданни ўйнаш мумкин эмас. Халода бирор илм ҳақида фикр юритилмайди, салом ва азонга жавоб қайтарилмайди. Бурун қоқилмайди. Тезроқ бўшанишга ҳаракат қилиш зарур.

Ҳожат ушатилгач, эркаклар турмасдан, сийдик йўлини орқадан учига қараб сиқишлари керак. Орқа йўл чап қўл билан тоза кесак, тош, қиймати йўқ эски латта, пахта ёки махсус ҳожат қоғози билан артиб тозаланади.

5. Покланадиган воситани тоқ ишлатиш.

6. Истибро ва истинжони чап қўл билан қилиш.

Истибро – сийдик йўлида бир томчи ҳам қолдирмай, тозаланишдир. Эркакларга истибро қилиш вожиб бўлади. Бунинг учун ҳожат ўрнидан туриб, пешоб йўлига кесак тутиб юриш ё силкиниш ёки йўталиш керак. Сийдик йўлида ҳеч нарса қолмаганига тўла ишонч ҳосил бўлгач, сув билан тозаланишга ўтилади.

Истинжо – кишининг олд ва орқа йўлидан чиққан нажосат юқини сув ёки кесак ва шунга ўхшаш нарсалар билан баданидан тозалаб кетказишидир. Чап қўл билан қилиш мустаҳабдир. Узрсиз ўнг қўл билан тозалаш макруҳ саналади.

7. Ўнг оёқ билан чиқиш.

8. Чиққандан сўнг ушбу дуоларни ўқиш:

غُفْرَانَكَ

“Ғуфронака”

“Ё Аллоҳ, Сендан мағфират қилишингни сўрайман”.

الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي أَذْهَبَ عَنِّي الْأَذَى وَعَافَانِي

“Алҳамду лиллаҳиллазий азҳаба ъаннил аза ва ъафаний”“Мендан азиятларни кетказиб, офиятда қилган Аллоҳга ҳамду санолар бўлсин”.

Қабристон, йўл, дарахтлар ости, ҳовуз, қудуқ, булоқ, ариқ ва дарё қирғоқлари, таҳорат олинадиган жойда; ер ва девор ковакларига, жониворлар ини, шунингдек, шамолга қараб ҳожат чиқариб бўлмайди.

Даврон НУРМУҲАММАД