Қозоғистон пойтахтидаги Нур Остона масжидига Шарқнинг атоқли олими ва мутафаккири Абу Носир ал-Фаробий номи берилди, деб хабар бермоқда Казинформ ахборот агентлиги.

Бу ҳақда 19 ноябр куни масжид ҳудудида ўтказилган тантанали маросимда маълум бўлди. Islam.ru хабарига кўра, жума куни тадбир бўлиб ўтди.

"Ўтган ҳафта Қозоғистон мусулмонлари диний идораси раиси, олий муфтий Наврўзбай ҳожи Тағанули раислиги остидаги Президиумнинг йиғилишида Олимлар Кенгашидан "Нур Остона" масжидини қайта номлаш таклифи тушган эди. Диний идоранинг бўлим бошлиқлари, вилоят имомлари ва марказий идора ходимлари масжид номини ўзгартириш учун овоз бердилар. Натижада 15 йиллик тарихга эга бўлган масжидга энди мутафаккир олим Абу Наср ал-Фаробий номи берилишига қарор қилинди",-дейди Нур Султон масжиди бош имоми Ерболат Жусипов.

Мустақилликнинг 30 йиллигига бағишлаб қабул қилинган қарор натижасида бугун собиқ масжид номи ёзилган лавҳа расман олиб ташланди ва унинг ўрнига янги Абу Наср ал-Фаробий масжиди номи ёзилган лавҳа ўрнатилди. Ал-Фаробий Шарқ файласуфи, математиги ва олими. Ўрта асрлар Шарқ фалсафасининг йирик вакилларидан бири.

Фан ва маданият оламида ўз ўрни ва мавқеига эга бўлган улуғ мутафаккир, забардаст олим, буюк алломалардан бири, шубҳасиз, Абу Наср Муҳаммад ибн Муҳаммад ибн Узлуғ Тархон Форобийдир (873—950). Абу Наср Форобий «Шарқ Арастуси», «Иккинчи муаллим» номлари билан Ўрта Осиё маданиятининг асосчиларидан бирига айланганлиги бежиз эмас эди, албатта. Форобийнинг шахси ва ижоди кўпгина олимларнинг диққатини ўзига жалб этган бўлиб, у ҳақида кўпдан-кўп тортишув ва мунозаралар бўлиб турар эди.

Унинг сўнмас илмий ва маданий мероси таъсири остида дунёнинг жуда кўп маданият вакиллари, жумладан, Низомий Ганжавий, Шота Руставели, Носир Хисрав, Мирзо Улуғбек, Абдураҳмон Жомий, Алишер Навоий, Заҳириддин Муҳаммад Бобур, Григор Тативаци, Иоане Петритси, Роджер Бекон, Сичер Брабантский ва бошқа юзлаб фан фидойилари шаклланган, ўзлигини англаб, мустақил ижод йўлини топиб олганлар, десак муболаға бўлмас. Абу Наср Форобий ўрта аср фани ва маданиятининг барча муҳим соҳаларини тўла эгаллаган буюк алломадир. Унинг 160 дан ортиқ асар ёзиб қолдирганлиги маълум. Таниқли форобийшунос академик М.Хайруллаэв ўзининг «Уйғониш даври ва Шарқ мутафаккири» асарида Форобий асарлари турли мамлакатлардаги машҳур шаҳарлар: Санкт-Петербург, Москва, Тошкент, Боку, Қозон, Қоҳира, Байрут, Дамашқ, Истанбул, Берлин, Лондон, Париж, Мадрид, Ню-Ёрк, Ҳайдаробод, Исфахон, Бомбей, Теҳрон ва бошқа кўплаб шаҳарларнинг катта кутубхоналарида, давлат ва шахсий қўлёзма фондларида сақланиб, эъзозланиб келаётганлиги ҳақида ёзади.

Нур Остона масжидининг очилиши 2005 йил 22 йил мартда Наврўз байрами шарафига бўлиб ўтди. "Ҳазрат Султон" масжиди очилишидан олдин Қозоғистон ва Марказий Осиёдаги энг йирик масжид бўлган. Масжиднинг баландлиги 62 метр бўлган тўртта минораси бўлиб, асосий гумбазининг баландлиги 43 метр, умумий майдони эса 3930 метрни ташкил этади. Қурилиш 2002 йилдан 2005 йилга қадар амалга оширилди.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати

Ўзбекистон мусулмонлари идораси бўлим мудири

Алижон қори Ҳайдаров 

Мамлакатимизда олиб борилаётган кенг қамровли ислоҳотлар, қабул қилинаётган фармон ва қонунларда инсон шаъни, эътиқод эркинлиги, ҳуқуқ ва эркинликлари энг олий мезон сифатида қаралади.

Жумладан, Бош Қомусимиз – Ўзбекистон Республикаси Конституциясининг устувор мақсади ҳар бир фуқаронинг ҳуқуқ ва эркинликлари, кафолатларини таъминлашга қаратилган.

Конституция – виждон ва эътиқод эркинлигини ўзида мужассам этган, юртимизда истиқомат қилувчи барча миллат ва элатларнинг тенглигини таъминловчи, мамлакат тараққиётини ёрқин намоён этувчи асосий ҳужжат, бахтимиз қомуси, халқимизнинг ору номуси, диний бағрикенглигимиз ифодаси ҳисобланади. Чунки унинг ҳар бир моддаси, ҳар бир бўлимида халқаро ҳуқуқ меъёрлари ҳам, миллий бағрикенглик тамойиллари ҳам акс этиб туради.

Қувонарлиси, Бош Қомусимизнинг 18-моддасида ҳам бу мустаҳкам асос қилиб белгилаб қўйилган: “Ўзбекистон Республикасида барча фуқаролар бир хил ҳуқуқ ва эркинликларга эга бўлиб, жинси, ирқи, миллати, тили, дини, ижтимоий келиб чиқиши, эътиқоди, шахси ва ижтимоий мавқеидан қатъи назар, қонун олдида тенгдирлар”.

Шу маънода, юртимизда миллатлараро аҳиллик ва конфессиялараро тотувликни мустаҳкамлаш, маънавий-ахлоқий тарбияни кучайтириш бўйича аниқ мақсадга йўналтирилган чора-тадбирлар амалга оширилмоқда. Бу барча соҳада олиб борилаётган кенг кўламли янгиланишлар, халқимиз турмуш даражасини янада юксалтириш йўлидаги эзгу саъй-ҳаракатларнинг муҳим асоси бўлиб хизмат қилаётир. Ўзбекистон эса бу борада тизимли ислоҳотлар олиб бормоқда.

Фуқаролар тотувлиги барқарорлиги, турли миллатлар вакиллари ўртасидаги тинчлик ва ҳамжиҳатликни таъминлаш, ватандошларимиз онгида кўп миллатли ягона оила туйғусини мустаҳкамлаш мақсадида Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Миллатлараро муносабатлар ва хорижий мамлакатлар билан дўстлик алоқалари қўмитаси фаолият юритмоқда. Мазкур қўмита давлатимиз раҳбарининг 2017 йил 19 майдаги “Миллатлараро муносабатлар ва хорижий мамлакатлар билан дўстлик алоқаларини янада такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги фармонига мувофиқ ташкил этилган эди.

Шу билан бирга, 2017-2021 йилларда Ўзбекистон Республикасини ривожлантиришнинг бешта устувор йўналиши бўйича Ҳаракатлар стратегиясидаги бешинчи йўналиш хавфсизлик, диний бағрикенглик ва миллатлараро тотувлик масалаларига бағишланганини эслаб ўтиш жоиз.

Жорий йилнинг 5 июлида эса давлатимиз раҳбари томонидан “Виждон эркинлиги ва диний ташкилотлар тўғрисида”ги Ўзбекистон Республикаси қонуни имзоланди. Эътироф этиш керак, халқимизга хос бўлган маърифатпарварлик, толерантлик, бағрикенглик, меҳр-мурувват каби эзгу фазилатлар ва қадриятларимизни кенг тарғиб қилиш, жамиятда ижтимоий-маънавий муҳит барқарорлигини таъминлаш борасидаги яна бир муҳим қадамлардан бири бўлди дейиш мумкин.

Ўзбекистоннинг миллатлараро тотувлик ва диний бағрикенглик соҳасидаги ислоҳотлари нафақат мамлакатимиз ички сиёсати, балки ташқи сиёсатида ҳам ўз аксини топаётир. Президентимиз 2017 йил 19 сентябрда БМТ Бош Ассамблеясининг 72-сессиясида жаҳон ҳамжамияти олдида турган долзарб масалаларга тўхталиб, жумладан, “Маърифат ва диний бағрикенглик” деб номланган махсус резолюциясини қабул қилиш бўйича таклифларини илгари сурган эдилар.

2018 йил 12 декабрда БМТ Бош Ассамблеяси 73-сессияси 51-йиғилишида “Маърифат ва диний бағрикенглик” резолюцияси 193 та аъзо мамлакатлар томонидан якдиллик билан қабул қилинди. Президентимизнинг бу ташаббуси замирида башариятни тинчлик ва тараққиёт сари етакловчи эзгу истак мужассам.

Ислоҳотлар давом этиб, янги сайланган Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёевнинг лавозимга киришиш тантанали маросимига бағишланган Олий Мажлис палаталари қўшма мажлисидаги нутқида “Ўзбекистон – улкан имконият ва бойликларга эга мамлакат. Лекин бизнинг энг катта бойлигимиз – турли миллат ва элатлар, диний конфессиялар вакиллари ўртасидаги тинчлик ва барқарорлик, ўзаро ҳурмат ва ҳамжиҳатликдир”, деб таъкидлаб ўтган эдилар.

Дарҳақиқат, янги даврга қадам қўйган Ўзбекистоннинг бош мақсади – жамиятда ҳамжиҳатлик ва барқарорлик, инсон ҳуқуқ ва эркинликларининг самарали ҳимоя қилинишини таъминлашдан иборат.  

Айни пайтда юртимизда 130 дан ортиқ миллат ва элат, 16 та диний конфессия тинч-тотув, ҳамжиҳатлик яшаб келмоқда. Уларнинг ҳуқуқ ва эркинлиги, таъминлаш, таълим олиш, касб-ҳунар эгаллаши, миллатига хос анъана ҳамда қадриятларини ҳурмат қилиш, ривожлантиришлари учун барча зарур шароитлар яратилган. Ҳар йили республикамиз бўйлаб “16 ноябрь – Халқаро бағрикенглик куни” кенг миқёсда нишонланади. Жамиятимизда дўстлик ва бағрикенглик муҳитини мустаҳкамлаш, ёшларни Ватанга муҳаббат ва садоқат, миллий ва умуминсоний қадриятларни ҳурмат қилиш руҳида тарбиялаш, хорижий мамлакатлар билан дўстлик алоқаларини ривожлантириш мақсадида турли тадбирлар, конференциялар, давра суҳбатлари, концерт дастурларидан иборат “Бағрикенглик ҳафталиги” ўтказилиши анъанага тусига кирган. Жорий йилда ҳам мазкур ҳафталик кўтаринки руҳда ўтказилганини барчамиз кўрдик ва эшитдик.  

Мухтасар айтганда, юртимизда яшаётган барча миллат ва элатлар вакиллари яхлит ҳолда Ўзбекистон халқини ташкил этади. Мустақил Ўзбекистоннинг бош ҳужжати негизида эса миллатлараро тотувлик ва диний қадриятлар соҳасида амалга оширилаётган кенг кўламли ўзгаришлар, эришилган муваффақиятлар мужассам. Ўзбекистон Республикаси Конституцияси юртимизнинг ҳар бир фуқаросининг виждон ва эътиқод эркинлигини таъминлаб келаётир. Зеро, юксак тараққиётга миллатлараро тотувлик, диний бағрикенглик, тинчлик-осойишталикни янада мустаҳкамлаш орқалигина етиш мумкин.

Эркинжон МАҲМУДОВ,

Қўқон шаҳар адлия бўлими бошлиғи

ЎзА

Қоҳира стратегик тадқиқотлар маркази веб-сайтида ушбу марказ таъсисчиси, Ўзбекистон Президенти сайловини кузатиш учун юртимизда бўлган Аҳмад Мусулмонийнинг сайлов жараёни ва унинг натижалари, шунингдек, мамлакатимиз ҳақидаги таассуротларига бағишланган мақоласи эълон қилинди, деб хабар «Дунё» АА.

Муаллиф Ўзбекистон Президенти сайловида халқаро кузатувчи сифатидаги иштироки, Тошкент ва Самарқанд шаҳарларига саёҳати тафсилотлари ҳақида сўзлаб берган.
Президент сайлови ҳақида тўхталар экан, мисрлик тадқиқотчи 2021 йил 24 октябрь куни ўтказилган сайловда 5 нафар сиёсатчи давлат раҳбарлиги учун курашганини таъкидлайди.

«Мен Миср делегацияси таркибида сайлов жараёнини кузатдим.
Самарқанддаги сайлов участкаларининг бирида овоз бериш жараёнида қатнашдим. Сайловга жуда яхши даражада тайёргарлик кўрилган эди. Сайлов участкаси ичида ва ташқарисида суҳбатлашган кишиларда катта мамнуният шукуҳини ҳис қилдим», - деб ёзади Аҳмад Мусулмоний.

Нашр муаллифи Тошкент шаҳридаги Ҳазрати Имом мажмуасида сақланаётган Усмон Мусҳафи - қадимий Қуръони каримнинг қўлёзма нусхасини зиёрат қилгани ҳақида маълум қилган.

Қоҳира стратегик тадқиқотлар маркази таъсисчиси, шунингдек, Самарқандга қилган сафарини алоҳида ҳаяжон билан эслаб ўтган.
У Самарқанд яқинидаги Хартанг қишлоғида дафн этилган буюк ҳадисшунос олим Имом Бухорий мақбарасини зиёрат қилгани ва унинг номи билан аталадиган марказ фаолияти билан танишганини таъкидлайди. «Марказ бир нечта ажойиб бинолардан иборат бўлиб, уларнинг бирида Имом Бухорийнинг Ўзбекистондан сафарга чиқиб токи Ватанга қайтишигача бўлган саёҳат харитаси деворларда тасвирланган», деб ёзади муаллиф.

Қайд этилганидек, Ўзбекистон Президенти мамлакатда диний эркинликларни тарғиб қилди. Давлат раҳбарининг изчил саъй-ҳаракатлари туфайли Ўзбекистон диний эркинликка қарши бўлган давлатлар рўйхатидан чиқарилди. Халқаро ҳуқуқ талабларига зид бўлган меҳнат муносабатлари бекор қилинди.

Мақолада 2016 йилда Шавкат Мирзиёев биринчи марта Ўзбекистон Президенти этиб сайланганидан кейин мамлакатда амалга оширилган улкан ўзгаришлар жараёнига ҳам алоҳида эътибор қаратилган. Ушбу мавзуга тўхталар экан, Аҳмад Мусулмоний давлат раҳбари ўтган беш йил давомида кўплаб ютуқларга эришганини, пойтахтда ва минтақаларда кенг кўламли бунёдкорлик ишлари авж олгани ҳақида сўзлайди. «Президент Шавкат Мирзиёевнинг сиёсати шу даражада муваффақиятга эришдики, «The Economist» журнали 2019 йилда Ўзбекистонни «Йил мамлакати» деб эълон қилди», деб ёзади у.

Тадқиқотчи араблар ва ўзбекларни боғлаб турган жиҳатларга тўхталган. Хусусан, Қоҳирада «Ўзбекия» маҳалласи ва «Ўзбекия» боғи бор, «Мисрдаги энг машҳур китоб бозори ҳам «Ўзбекия» номи билан юритилган. Мамлакат пойтахтининг Нил дарёсига яқин ҳудудида жойлашган Маниал маҳалласида Фарғона водийсида етишиб чиққан буюк ўзбек олими, дарёга нилометр ўрнатган аллома Аҳмад Фарғоний ҳайкали ўрнатилган.

Муаллиф ўзбек ошхонаси анъаналари, миллий ресторанлардаги ўзига хос шароитлар, бундай масканларга одамларнинг оилавий ташриф буюришларига ҳам эътибор қаратган. «Анор ва гилос шарбатлари барча дастурхонлардаги доимий ичимликлар, палов эса Ўзбекистонда энг машҳур таом ҳисобланади. Одатда ўзбеклар овқатланиб бўлгач, баланд овозда, таъсирчан ва гўзал бир манзарада Аллоҳга шукроналар айтиб, дуо қиладилар», - деб ёзади мисрлик халқаро кузатувчи.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати