Нафс касаллигининг аломати – мол-дунё тўплашни яхши кўриш, аммо хайр-саховат, инфоқ, эҳсон, садақа қилишни истамаслик.

 Муолажа услуби

Инсон ўлим кутилмаганида эшик қоқишини ва ундан рухсат сўраб ўтирмасдан бостириб киришини унутмаслиги керак. Мўмин мол-дунёни аввало ўзи ва оиласи, аҳли-аёлининг эҳтиёжлари учун сарфлайди ҳамда улардан ортганини эса камбағал, мискин, ночорларга ажратади.

Олаётган ҳар бир нафаси ғанимат ва охиргиси бўлиши мумкинлигини англаб етган банда мол-дунёни тўпламайди, зиқналик қилмайди.

Ибн Масъуд розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Қайсингизга меросхўрнинг моли ўз молидан кўра суюклироқ?” дедилар. Саҳобалар: “Ё Аллоҳнинг Расули, орамизда бирор киши йўқки, ўз моли суюклироқ бўлмаса”, дейишди. У зот алайҳиссалом: “Сарфлагани ўзининг моли, қолдиргани эса меросхўрининг молидир”, дедилар (Имом Бухорий ривояти).

Буюк саҳоба Муоз ибн Жабал розияллоҳу анҳу касал бўлиб қолганларида, мусулмонларга қарата: “Токи тирик экансиз ва сизга муҳлат берилган экан яхши амаллар қилиб қолинг! Яхшиликларни кейинга қолдирманг, уларни дарҳол бажаринг ва бир кун келиб пушаймон бўлиб: “Уни, буни қилсам бўларкан” деб қоласиз. Унда энди имкон бўлмайди. Шунинг учун вақти соати келиб мол-дунёингиз меросхўрларингизнинг ҳаққига айланмасидан олдин яхшилик қилиб қолинг. Билингки, сиз нимаки хайр-эҳсон қилган бўлсангиз барчаси сизники, ундан бошқа қолгани эса, меросхўрларингизга тегишлидир”.

Абу Абдураҳмон ас-Суламийнинг
“Нафс иллатлари ва уларнинг муолажаси” китобидан
Даврон НУРМУҲАММАД таржимаси.

Икки амал ҳар бир мўминга манфаат келтиради:

- ҳусни хулқ;

- кенг қалблик.

 Икки амал мусулмоннинг даражасини баланд қилади:

- Тавозеъ;

- Муҳтожларга ёрдам бериш;

 Икки амал бало-офатни даф қилади:

- Садақа;

- Силаи раҳм.

 “Муфлис яъни банкрот одам ким?” деб сўрадилар. “Банкротлик 3 турга бўлинади”, дейилди.

Биринчиси, овчи ит каби. Қийналиб бир ҳайвонни овлайди-ю, лекин овлаган ўлжасини бошқаси илиб кетади.

Иккинчиси, бахил одам каби. Қанча тер тўкиб бойлиқ йиғади, аммо тўплаган барча мол-дунёси бошқалар учун қолади.

Учинчиси, ғийбатчи одам каби. Не машаққатлар билан хайрли ишлар қилади, бирок унинг савоби ғийбат қилган одамларига ўтиб кетади.

 4 та қоидани ҳаётингиз учун асос қилиб олинг!

1. Одамларни рози қиламан деб ўзингизни ўзгартирманг!

2. Одамларнинг олқиши учун бошқа одамларга тақлид қилманг!

3. Омадсизлик сабабли ғамга ботманг!

4. Ютуқларингиз билан кибрга берилманг!

Энг афзал ризқ бу – мол-дунё эмас! Балки энг афзал ризқ бу – қалб хотиржамлиги, пок қалб, соғлом фикр ва ақл, она дуоси, ота ғамхўрлиги, фарзанд табассуми, сизни кўрмай қолишса излайдиган, унутсангиз ёдингизга соладиган, дуоларида унутмайдиган содиқ дўстлардир.

Солиҳ дўст юлдуз кабидир, агар йўлдан адашсангиз сизга тўғри йўлни кўрсатадилар, Қиёмат куни Аллоҳнинг Арши соясида сизни кутадилар чунки улар сизни фақат Аллоҳ таоло учун яхши кўрадилар.

 Денгиздаги балиқ оғзини очмаса қармоққа илинмайди. Шундай экан, тилингни тишларинг ортида сақла! Билгинки, барча хатолар тилдандир. Ёмғир каби яхшиликлар олиб келувчи бўл!

Асло дунё мендан юз ўгирган дема! Эҳтимол, сен унга тескари тургандирсан.

Ибн Жузий айтадилар: “Ибодатнинг машаққати кетади, лекин савоби қолади. Гуноҳнинг ҳам лаззати кетади, аммо азоби қолади”.

Бир киши баланд бино ва қасрларни кўриб: “Аллоҳ таоло шунча бойликларни тақсимлаганда биз қаерда эдик?” деб дўстидан сўради. Дўсти уни шифохонага олиб борди-да: “Аллоҳ таоло шунча касалликларни тақдир қилганида биз қаерда эдик?” деди. Шундай экан ҳар бир ҳолатда ва вақтда Аллоҳга ҳамд айтинг!

Агар турмушнинг синов ва ташвишларидан чарчаган бўлсангиз, маҳзун бўлманг! Эҳтимол, Аллоҳ таоло Ўзига ёлвориб дуо қилишингизни истаётгандир. Табассум қилишингиз учун бахтни кутманг, балки бахтли бўлмагунингизча табассум қилишда давом этинг!

Ҳадеб хавотирга тушаверманг, ахир ҳар бир иш Аллоҳнинг изни ила бўладику?! Нега ҳали номаълум ишлар ҳақида бунча қайғурасиз, ахир ҳар бир нарса Аллоҳга маълумку!

Шундай экан, хотиржам бўлинг! Ҳафиз бўлган Аллоҳ таоло сизни кўриб турибди. Қалбингиздан: “Ҳар бир ишимни Аллоҳга топшираман” деб айтинг!

Биз қайси амалимиз сабабли Аллоҳнинг раҳмати билан Жаннатга киришимизни билмаймиз. Ўқиган намозимиз ёки қилган хайр-эҳсон, садақамиз сабаблими, сув улашганимиз ё бир мўминнинг ҳожатини осон қилганимиз, дуо ёки зикримиз сабаблими? Шундай экан, амал қилинг, бирор амалингизни кичик санаманг! Аллоҳ таолога холис тоат ва ибодат қилинг!

 Даврон НУРМУҲАММАД

1. Аллоҳдан шайтон ёмонлигидан паноҳ сўраш.

Сулаймон ибн Сурад розияллоҳу анҳу айтади: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам билан бирга ўтирган эдим, икки киши сўкиша кетди. Улардан бирининг юзи қизариб, бўйнидаги кўк томирлари бўртиб чиқди. Шунда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Мен бир калимани биламан, агар ўшани айтса, ундан бу ҳолат кетади. Агар у “Аъузу биллаҳи минаш шайтонир рожийм” деса, ундан мана бу ҳолат кетади”, дедилар» (Имом Бухорий, Имом Муслим ривояти). 

2. Ушбу дуони ўқиш.

Оиша розияллоҳу анҳо онамиздан ривоят қилинади: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳузуримга кирдилар. Жаҳлим чиқиб турган эди. “Эй Увайш (Оиша исмининг қисқартмаси)

“Аллоҳумма иғфирлий занбий ва азҳиб ғойза қалбий ва ажирний минаш шайтони”

“Аллоҳим, гуноҳларимни кечириб, қалбим ғазабини кетказ ва шайтондан сақлагин” деб айт” дедилар» (Имом Ибн Сунний ривояти). 

3. Таҳорат олиш.

Атийя ибн Урва Саъдий розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Албатта ғазаб шайтондандир. Шайтон ўтдан халқ қилинган. Ут эса сув билан ўчирилади. Агар сизлардан бирингиз ғазабланса, таҳорат қилсин”, дедилар (Имом Абу Довуд ривояти).

Даврон НУРМУҲАММАД

Навбатдаги нафс хасталигининг белгиси бу – фарз намозларни адо этишда дангасалик қилиш, нафл амалларда ғафлатда қолиш саналади.

Муолажа услуби

Бу касалликдан халос бўлиш учун – кўпроқ нафл рўза тутиш, ноқобил “биродар”лардан узоқлашиш ва нафсни ўзи хоҳламаган нарсаларни қилишга мажбурлаш лозим.

Асов ҳайвонни бўйсундиришнинг яна бир йўли, унинг устига ортиладиган юкни кўпайтиришдир. Шунда ҳайвон заифлашиб, ўз-ўзидан итоаткор бўлади. Нафс тарбиясида ҳам бу усулни қўллаш яхши самара келтиради.

Нафсни тоат-ибодатлар билан чиниқтириш билан унинг орзу-ҳаваслари жиловланади, қайсарлиги йўқолади. Киши нафсида сокинлик ва тавозе пайдо бўлиб, ибодатларни хушуъ-хузуъ ила адо эта бошлайди.

Ривоят қилинишича, бир киши Абу Язид ал-Бистомий раҳимаҳуллоҳдан сўради:

“Менга Аллоҳ йўлида энг қаттиқ машаққатга дучор бўлган нарсангиз ҳақида сўзлаб беринг”.

Олим жавоб берди: “Буни тушунтириш қийин”.

Ўша одам яна сўради: “У ҳолда менга Аллоҳнинг йўлидаги энг кичик қийинчилик ҳақида гапириб беринг”.

Олим: “Бу ҳақда гапириш мумкин эмас”, деди.

У киши давом этди: “Нафсингни нимага ундаш жуда қийин бўлган?”.

Абу Язид: “Бу ҳақда менга гапириш ҳам қийин”. Шунда одам сўради: “Унда нафсингни зўрлаш энг осон бўлган нарса ҳақида хабар бер”.

Олим деди: “Мана бу саволга жавоб бера оламан. Нафсимни Аллоҳ таолога ибодат қилишга ва амрларини адо этишга чақирдим, аммо у бундай қилмади, бўйин эгишни истамасди. Кейин унга бир йил давомида сув бермадим (ва у тинчланди)”.

Ибн Атоуллоҳ раҳимаҳуллоҳ айтдилар: “Сенинг ибодатга нисбатан бепарво ва дангаса бўлишинг – қалб кўзинг кўрлигига далолат қилади”.

Абу Абдураҳмон ас-Суламийнинг
“Нафс иллатлари ва уларнинг муолажаси” китобидан
Даврон НУРМУҲАММАД таржимаси.

Қуръони карим эркагу аёлга, ҳуру қулга бирдек нозил бўлди. Оятлар сабаб синфий гуруҳлар орасидаги масофалар қисқарди, инсонлар бир-бирига яқинлашди, ғазаб босилди, хиёнат камайди, муҳаббат ва садоқат энг юқори даражага етди. Аёл хизматкорликдан турмуш ўртоқ бўлиш мақомига кўтарилди, буюмдек сотилишдан қутулди. Эркак у билан ўз камчиликларини тўлдирди, у билан бутун бўлди. Оила ҳузур-ҳаловат масканига айланди.

Жоҳилият тугади, саодат келди. Жоҳилият даврида қилган зулмидан ҳузурланганлар ҳидоят таъмини тотгач, мазлум ва мазлумаларнинг озодлиги учун курашадиган бўлдилар.

Қуръони карим: “Эй иймон келтирганлар! Ўзингизни ва аҳли аёлингизни ёқилғиси одамлару тошлардан бўлган ўтдан сақланг...” (Таҳрим сураси, 6-оят), деб хитоб қилгач, мўминлар хонадонларига жиддий эътибор қарата бошлашди. Ушбу ҳолат аста-секинлик билан алоҳида оилалардан жамиятга кўчди.

Инсонларнинг руҳида ўчмас из қолдирган Абдуллоҳлар, Анас ибн Моликлар ўша уйларда вояга етдилар. Хўш, уларни қандай оналар тарбиялади? У шундай онаки, қиблага юзланиб, саждага бош қўйган, ойнинг шуъласида юзлаб хатмлар қилган ва Қуръонга сидқидилдан, ихлос ила амал қилган! Аслида, аёл фақат фарзанд дунёга келтириши билан эмас, меҳри билан она. Она фарзандига хизмат қилишдан чарчамайди ҳам, эринмайди ҳам. “Ярим кечаси нега мени уйғотасан?” деб фарзандини уришмайди. Уйқусида ҳам, уйғоқлигида ҳам боласининг бошини силаган мушфиқ онанинг қўллари ҳамиша меҳрлидир.

Совуқ уйларни ҳам онанинг тафти иситади. Биласизми, мактабдан уйга қайтган бола биринчи бўлиб онасини сўрайди! Меҳрибон онасини кўриши, уни қучоқлаши, мактабда устозидан танбеҳ олган ёки мақтов эшитган бўлса, буни аввало волидасига айтиши керак. Чунки қалбни кўпроқ она яхши тушунади. Бола тўрт девордан иборат уйни яхши кўришининг сабаби ҳам онасидир. Бизга оёққа туришни ўргатган ҳам, қавму қариндошларга меҳрли қилиб қўйган ҳам онадир. Касаллик исканжасида азоб чекиб ётган кўз қорачиғи учун жарроҳлик хонаси ортида дуо қилаётган тўқсон ёшли момога куч берган ҳис ҳам оналик туйғусидир...

Аҳроржон ИСКАНДАР ўғли

“Мўминалар” журналининг 2023 йил 2-сонидан олинди.