muslim.uz
Коронавирусдан ҳеч ким кафолатланмаган, тиббий ниқоб тақишни унутманг!
Жаҳон соғлиқни сақлаш ташкилоти дунё бўйича коронавирус юқтирганлар сони 400 мингга яқинлашгани, 14,5 мингдан зиёд киши ушбу инфекция оқибатида ҳаётдан кўз юмганини маълум қилди.
Ушбу ташкилот касалликнинг олдини олиш мақсадида, тиббий ниқоблар тақиш, мунтазам қўлни совунлаб ювуш, одамлар орасида масофа сақлашни ва бошқа чоралар қўллашни қатъий таъкидламоқда.
Ўзбекистонда коронавирус билан касалланганлар сони 2020 йил 25 март ҳолатида 56 нафарни ташкил этди. Ушбу беморларнинг барчаси даволаш муолажаларини олмоқда. Ҳозирги дақиқаларда 13 нафар беморда ўпка яллиғланиши – пневмония аломатлари кузатиляпти. Беморлардан 4 нафарининг аҳволи оғир деб баҳоланмоқда. Ташкил этилган махсус изоляторларда 20 мингдан кўпроқ фуқаро карантин тадбирларини ўтаяпти.
Мана шундай синовли дамларда Ўзбекистон мусулмонлари идораси томонидан тизимли ишлар ва амалий саъй-ҳаракатлар узлуксиз олиб борилмоқда. Жумладан, Ўзбекистон мусулмонлари идораси Уламолар кенгашининг коронавирус инфекцияси тарқалишининг олдини олиш бўйича фатвоси ва карантин талабларига қатъий риоя этиш бўйича мурожаати доирасида кенг кўламли тарғибот-ташвиқот ишлари амалга оширилмоқда.
Жумладан, Диний идора раҳбарияти, уламолар ва имом-домлалар жойларда шахсий гигиена талаблари ва карантин қоидаларига қатъий амал қилиш, айниқса, тиббий ниқобларни тақиш, қўлни мунтазам совунлаб ювиш, ижтимоий масофаланиш ҳамда қўл бериб кўришишликни вақтинча тўхтатиш борасида тинимсиз тушунтириш ишларини олиб бормоқдалар.
Шунингдек, уламолар, бош имом-хатиблар ва имом-домлалар томонидан ҳомийларни жалб этган ҳолда жойларда 50 мингдан зиёд тиббиёт ниқоблари тарқатилди ва бу ишлар изчиллик билан давом эттирилмоқда.
Таъкидлаш зарурки, аксарият аҳолимиз эпидемик вазиятни тўғри тушунган ҳолда мазкур тавсияларга онгли равишда амал қилмоқда.
Шу билан бирга тиббий ниқоблардан фойдаланиш, одамлар билан мулоқотда бўлганда масофани сақлаш қайта-қайта эслатилишига қарамай, айрим маҳалла ичкариларида дока ниқобларни тақишга юзаки қараш, шунчаки бўйнига, оғзига ёки иягига илиб қўйиш ёки мутлақо тақмаслик ҳолатлари учраяпти.
Сир эмаски, касалланиш сони ортиб бораётганини барчамиз кўриб турибсиз. Қачонки вирус бир одамдан иккинчи одамга юқиши давом этаркан унинг касаллик чақириш қобилияти янада ортиб боради.
Бугундан бошлаб, дока ниқобларни, ҳимоя воситаларини тақмаганларга нисбатан жазо қўлланилиши белгилаб қўйилди. Ҳар бир киши ўз саломатлиги, оиласи, яқинлари саломатлиги учун масъул эканини, қолаверса республикада эпидемик вазиятни барқарор ушлаш бўйича ҳам ҳар бир киши масъул эканини зинҳор унутмаслиги зарур.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати
Агар ночор бўлса, имкон топгунича кутинг
Кеча бир йигит билан гаплашиб қолдим. Ижарага дўкон юритар экан. Коронавирус сабабли савдо пасайганини айтиб, дўкон эгаси вазиятни тушунса яхши бўларди, шу кунларда ижара пулини йиғиш қийин бўляпти. Вазият яхшилашгунга қадар бироз енгиллик қилиб турса ёки муҳлат берса яхши иш бўларди-да, деди. ...
Айни кунларда ижарага берган ва ижарага олган, насияга олди-сотди қилган айрим кишилар ўртасида бироз келишмовчиликлар чиқиб тургани ҳақида эшитяпмиз. Қарздорлар коронавирус сабабли ишлар тўхтаб, қарзини ўз вақтида тўлашга қийналишаётганини айтсалар, сотувчилар “ваъдалашгандан кейин тўлаш керак”, деб ҳаққини талаб қилмоқдалар. Динимизга мурожаат қиладиган бўлсак, агар қарздор ҳақиқатда қийналиб қолган бўлса, имкони бўлгунча унга муҳлат беришга тарғиб қилган. Қуйида ушбу мавзуга тегишли бўлган айрим оят ва ҳадисларни келтирамиз:
“Агар (қарздор) қийналса, бойигунга қадар кутиш лозим. Агар билсангиз, (берган қарзингизни қарздорга) садақа қилиб юборишингиз ўзингиз учун яхшироқдир” (Бақара сураси, 280-оят).
Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Одамлар билан насияга савдо қиладиган бир савдогар бор эди. Агар ночор кишини кўрса, хизматкорларига: “Ундан (бир қисмини ёки ҳаммасини) кечиб юборинглар, шояд, Аллоҳ таоло ҳам биздан (гуноҳларимизни) кечиб юборса, дер эди. Натижада Аллоҳ таоло ундан (гуноҳларини) кечиб юборди», дедилар”. Имом Бухорий ривоят қилган.
Ҳузайфа розияллоҳу анҳу айтдилар: “Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Фаришталар сизлардан олдин ўтганлардан бир кишининг руҳини қарши олиб: “бирон яхши амал қилганмисан?”, дейишди. У: “Хизматчиларимга (қарзини тўлашга) имкони бор кишидан (кам-кўстига қарамай, берганини қабул қилиб, унга) мурувват кўрсатинглар”, деб буюрар эдим”, деди. (Аллоҳ таоло): Сизлар ҳам ундан (гуноҳларини кечиб, унга) мурувват кўрсатинглар”, деди”, дедилар.” Бухорий ривоят қилган.
Абу Қатода розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Мен Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг: “Қиёмат кунининг ташвишидан Аллоҳ таолонинг нажот бериши кимни хурсанд қилса, ночор кишига муҳлат берсин ёки ундан (баъзисини ёки ҳаммасини) кечиб юборсин”, деётганларини эшитдим”. Имом Муслим ривоят қилган.
Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайхи васаллам: “Одамлар билан насия савдо қиладиган бир киши бор эди. У ходимига: “Агар (қарзни талаб қилиб борганда) ночор кишига дуч келсанг, ундан (бир қисмини ёки ҳаммасини) кечиб юбор, шояд Аллоҳ таоло ҳам биздан (гуноҳларимизни) кечиб юборса”, дер эди. У Аллоҳга йўлиққанда Аллоҳ таоло ҳам уни авф қилиб юборди”, дедилар”. Имом Бухорий ва имом Муслим ривоят қилишган.
Абу Масъуд Бадрий розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Сизлардан аввал ўтганлардан бир киши ҳисоб-китоб қилинган эди, унинг бирорта ҳам яхшилиги топилмади. Лекин у кўпчиликка аралашиб юрадиган бой киши эди. Ходимларини ночорларга енгиллик қилишларини буюрар эди. Аллоҳ азза ва жалла: “Бундай қилишга ундан кўра биз ҳақлироқмиз, уни авф қилиб юборинглар”, деди”, дедилар”. Имом Муслим ривоят қилган.
Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ким ночорга муҳлат берса ёки ундан бир қисмини кечиб юборса, Қиёмат куни, Унинг соясидан ўзга соя бўлмаган кунда Аллоҳ таоло Аршининг сояси билан соялантиради”, дедилар”. Имом Термизий ривоят қилган.
[Барча сояларнинг эгаси Аллоҳ таоло бўлгани учун ҳадисда “Унинг сояси” деб, соя Аллоҳ таолога нисбат берилди].
Бурайда Асламий розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ким ночор кишига муҳлат берса, унга ҳар бир куни учун битта садақа бўлади. Агар муҳлати келгандан кейин яна муҳлат берса, ҳар бир кунига унинг мислича садақа бўлади”, дедилар. Ибн Можа ривоят қилган.
Мазкур оят ва ҳадислардан маълум бўладики, ижарага берган киши ёки сотувчилар қарзининг бир қисмини қийналиб қолган харидорлардан кечиб юборса ёки унга имкон топгунича муҳлат берса, гуноҳлардан поклайдиган, охират ташвишларини аритадиган ҳамда жаннатга эриштирадиган амални қилган бўлади.
Аслида бу нарса ижарага берувчилар ёки сотувчилар учун Аллоҳ таолодан берилган катта имкониятдир. Яъни, улар қийналиб қолган харидорларга ёрдам беришлари орқали жаннатга кириш сабабларидан бирига эга бўлиб турибдилар. Бу фурсатдан фойдаланиб қолишлари керак.
Шунинг муқобилида ижарага олганлар ва харидорлар ҳам сотувчиларга ташаккур айтиб, қарзни тўлаш ҳаракатини қилиши, имкон бўлиши билан чўзиб юрмасдан адо қилишлари лозим бўлади. Чунки бой кишининг қарзни тўламай юриши зулмдир.
Бундан ташқари кунлик топгани билан яшайдиган, айни кунда иши тўхтаб қолган оилаларга ёрдам беришимиз ҳам шариатимизнинг талабидир.
Қудратуллоҳ Сидиқметов
Тошкент ислом институти ўқитувчиси,
“Аҳмаджон қори” масжиди имом ноиби
Кўринмас душман: Дангасаликдан паноҳ сўраш
Аввало паноҳ сўраш борасида тўхталар эканмиз, динимизда мўмин киши Аллоҳ таолодан унга зарар берадиган ёки ҳалок қиладиган ишлардан асрашини сўраб илтижо қилиш, шунингдек, Аллоҳ таолога хорланиб ва ёлвориб унга рўбаро бўладиган ёмонликларни йўқ қилишини сўрашлик тушинилади.
Набий алайҳис салом дангасалик, ёлқовлик ва ғайратсизликдан паноҳ сўраб дуо қилганликлари борасидаги жуда кўплаб ҳадислар ривоят қилинган. У зотнинг бу ишлари қуйидаги оятга кўра бўлган: “Унинг ишига хилоф қиладиганлар ўзларига фитна етиши ёки аламли азоб етишидан ҳазир бўлсинлар”. Нур сураси 63-оят.
Набий алайҳис саломнинг кўп бора дангасалик, ялқовлик ва ғайратсизликдан паноҳ сўрашларининг сабаби шундаки, бу қабиҳ феъл туфайли кўплаб ёмонликлар пайдо бўлади. Шунингдек, буюк ислоҳатларни бажариш қўлдан бой берилиб, бошқа бир томондан инсон умрини кераксиз ишлар билан зоя қилиши бор.
Ялқовлик ва ғайратсизлик буюкларнинг даражасига чиқишликга тўсиқ ва ибратли кишиларнинг мақомига эришиш йўлида ёвдир.
Шунинг учун ҳам жаннат аҳли ҳаётда дангасалик, ялқовлик ва ғайратсизлик қилганликлари оқибатидан, жаннатда бунданда буюк мақомларга эриша олмасликларини билиб, надомат чекадилар. Дўзох аҳли эса, гуноҳ ишларни қилиш билан умрини ўтказиб юборганликлари ва Росули акрам соллаллоҳу алайҳи васалламга эргашишдан юз ўгирганликлари боис надомат чекадилар.
Зеро, жаннат аҳлига ҳаётлик даврларида Аллоҳнинг тоатидаги шижоатлари, У зотга яқин бўлиш йўлидаги жидди-жаҳдлари ва бу йўлдаги қийинчиликларда сабрликларига қараб, жаннатдаги даражалари белгиланади.
Дангаса, ялқов ва ғайратсиз киши учун ёмонлик эшиклари очилиб, яхшилик эшиклари ёпилади. Натижада шайтон бундай кишини оламлар Роббисини ҳақиқий таниш, Унга тоат қилиш орқали лаззат олиш ва иймон ҳаловатини топиш баҳтидан маҳрум қилиш билан бир қаторда, инсонийлик даражасидан тушириб, ҳайвоний табиатга, балки ундан ҳам паст даражага олиб тушади. Аллоҳ таоло Қуръони каримда: “Батаҳқиқ, жаҳаннам учун кўплаб жин ва инсларни яратдик. Уларнинг диллари бору, тушуна олмаслар. Кўзлари бору, кўра олмаслар. Қулоқлари бору, эшита олмаслар. Ана ўшалар чорва ҳайвонлари кабидирлар. Балки улардан ҳам баттарроқдирлар. Ана ўшалар ғофилдирлар”, деган. Аъроф 179-оят.
Шунинг учун ҳам Набий алайҳис салом Аллоҳ таолодан дангасаликдан кўп бора паноҳ сўраганлар ва бизни ҳам ушбу дуо билан илтижо қилишимизга тарғиб қилганлар.
Анас розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадисда, Пайғамбаримиз соллаллоҳу алаҳи васаллам шундай дер эдилар: “Аллоҳим мен сендан ожизлик ва дангасаликдан, қўрқоқлик, заъифлик ва бахилликдан паноҳ сўрайман.....” Имом Бухорий ривояти.
Бунга ўхшаш бошқа лафзлар билан келган ҳадислар жуда кўплаб келади.
Ожизлик ва дангасалик бир-бирига жуда яқиндир. Агар инсон бирор-бир иш қилишга қодир бўлмаса бу унинг ожизлиги ҳисобланади. Қодир бўла туриб, бажаришни истамаслик эса, дангасаликдир. Демак, бу иккиси бир бўлса кишини кўплаб яхшиликлардан тўсиб қолади.
Бу сифатдан паноҳ сўраш шу даражада муҳимлигидан Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳар тонгда ва кечда ўқийдиган дуоларининг ичига киритганлар.
Хулоса қилиб айтадиган бўлсак, биз ўрганаётган бу қабиҳ фел ҳақиқатда ундан узоқ бўлишда Аллоҳдан ёрдам сўраладиган иш экан. Буни Пайғамбаримизни қилган дуоларидан ҳам нечоғлиқ муҳим эканлигини билиб олдик. Фақатгина бу жумлаларни ўқиган киши Пайғамбаримиз ҳам, дангаса, ялқов ёки ғайратсиз бўлиши мумкин бўлган киши эканларда, деган фикрга бориб қолишдан ўта эҳтиёт бўлишлари лозим бўлади. Бу дуоларни қилишларининг моҳияти шундаки, аслида биз умматлари қўрқишимиз керак бўлган ишни ўргатганликлари ва ўзларини бандаликларини изҳор қилишлари бордир.
Аллоҳ таоло барчаларимизни бу дарддан узоқ қилсин!
“Шайх Зайниддин” жоме масжиди имом-хатиби,
ТИИ ўқитувчиси Абдураҳманов Яҳё Убайдуллоҳ ўғли
РАСМИЙ БАЁНОТ: вирус бир одамдан иккинчи одамга юқиши давом этаркан унинг касаллик чақириши ортиб бораверади
Юқумли касалликка қарши энг самарали восита суннатга амал қилишда
Шу кунларда бутун дунёда тобора кўпайиб бораётган коронавируснинг олдини олиш бўйича мутахассислар бераётган тавсияларда шахсий озодалик, жумладан, қўлни яхшилаб ювиш, яъни бармоқ оралари ва тирноқ остиларигача мукаммал ювишга эътибор қаратиш айтилмоқда. Сабаби қўл ушбу юқумли касалликни тарқатувчи асосий омилларидан бири экан.
Инсон ҳаётини қўлнинг иштирокисиз тасаввур қилиш қийин. Асосий иш бажарадиган ҳам, биринчи покланишга эҳтиёж сезадиган аъзо ҳам қўлдир.
Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадиси шарифда “Пайғамбаримиз алайҳиссалом: “Бирортангиз уйқусидан уйғонса, қўлини уч марта ювмасдан туриб, уни идишга солмасин. Чунки бирортангиз қўли қаерда турганини билмайди ёки қўли қаерда айланганини билмайди”, дедилар” (Имом Муслим ривояти).
Қўл ва оёқдаги тирноқларни олиб юриш ҳам суннатдир. Росулуллоҳ саллолоҳу алайҳи васаллам: “Бешта нарса фитратдандир: хатна қилиш, бадандаги тукларни олиш, тирноқларни олиш, қўлтиқ тукларини юлиш ва мўйлабни қисқартириш”, дедилар (Имом Муслим ривояти).
Шунингдек, таҳорат қилган киши бурни ва оғзини ювади. Бу амал оғиз ва бурун орқали кириши мумкин бўлган зарарли микроб ва бадбўй ҳиддан ҳимоя қилади.
Дарҳақиқат, Ислом – поклик дини. Қуръони каримда марҳамат қилинади: “Унда покланишни севадиган кишилар бор. Аллоҳ эса покланувчиларни севади” (Тавба сураси, 108-оят).
Ояти каримада поклик ва покувчилар мадҳ этилмоқда. Демак, мусулмон киши имкон қадар покликга эътибор бериши керак экан. Ундай кишилар Аллоҳнинг муҳаббатига сазовор бўлар экан.
Пайғамбаримиз саллолоҳу алайҳи васаллам: “Поклик иймоннинг ярмидир” дедилар (Имом Муслим, Имом Насаий ва Имом Термизий ривояти). Бошқа бир ҳадиси шарифда эса: “Албатта, Аллоҳ хушҳолдир, хушҳолликни севади, покизадир, покизаликни севади, ўта сахийдир, ўта сахийликни севади” (Имом Термизий, Имом Баззор ва Имом Абу Яъло ривояти).
“Поклик” деганда зоҳирий ва ботиний покликни тушунамиз. “Ботиний поклик” инсон қалбини турли иллат, кек ва адоватлардан саломат тутмоқлигидир.
Нўмон ибн Башир розияллоҳу анҳумодан ривоят қилинади: “Росулуллоҳ саллолоҳу алайҳи васаллам: “Огоҳ бўлинглар, жасадда бир парча гўшт бор. У ислоҳ бўлса, жасаднинг бошқа аъзолари ҳам ислоҳ бўлади. Агар у бузилса, тананинг бошқа аъзолари ҳам бузилади. Огоҳ бўлингларки, ўша бир парча гўшт – қалбдир”, деганларини эшитдим” (Муттафақун алайҳ).
Зоҳирий поклик деганда эса инсоннинг шахсий покизалигига эътибори тушунилади. Поклик динимизда ибодат даражасидаги амал ҳисобланади. Пок бўлмаган инсоннинг ўқиган намози қабул бўлмайди. Пайғамбаримиз алайҳиссалом покизаликка доимо эътиборли бўлиб, таҳорат билан юрган инсонга кўплаб савоблар берилишини айтганлар.
Ибн Умар розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ким таҳорот устига таҳорот қилса, унга ўнта ҳасанот ёзилади”. (Имом Абу Довуд ва Имом Термизий ривояти).
Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Мен Ҳалилим саллолоҳу алайҳи васалламнинг: “Мўминнинг безаги таҳорот суви етган жойгача етади” деганларини эшитдим” (Имом Муслим ва Имом Насаий ривояти).
Мўминнинг безаги банданинг қиёмат куни Аллоҳ томонидан безалишидир. Демак, мўмин банда бу дунёда кўп ва мукаммал таҳорат қилса, қиёмат куни Аллоҳдан бўладиган безак ҳам шунга яраша бўлади.
Аллоҳ таоло марҳамат қилади: “Ва улар тилло ва лаълдан бўлган безаклар ила безалурлар. Ва у ер (жаннат)даги либослари ипакдир”.
Шахсий тозаликка эътибор бериб, ўзини покиза ва озода қилиб юрган кишининг нафақат баданидаги кирлари, балки гуноҳлари ҳам тўкилади.
Абдулоҳ Сунобиҳий розияллоҳу анҳу Росулуллоҳ саллоллоҳу алайҳи васалламдан ривоят қилади: “Агар мўмин банда таҳорот қилаётиб, оғзини чайса, оғзидан гуноҳлари чиқиб кетади. Агар бурнига сув олиб қоқса, бурнидан гуноҳлари чиқиб кетади. Агар юзини ювса, юзидан, ҳатто икки кўзининг четидан гуноҳлари чиқиб кетади. Агар икки қўлини ювса, қўлидан, ҳатто қўлининг тирноқлари тагидан гуноҳлари чиқиб кетади. Агар бошига масҳ тортса, бошидан, ҳатто икки қулоғидан гуноҳлари чиқиб кетади. Агар икки оёғини ювса, оёғидан, ҳатто оёғининг тирноқлари остидан гуноҳлари чиқиб кетади. Сўнгра масжидга бориши ва (ўқиган) намози у учун қўшимча (савоб) бўлади” (Имом Насоий, Имом Ибн Можа, Имом Молик, Имом Аҳмад).
Ушбу ҳадиси шарифдан маълумки, инсон таҳорат қилганда таҳоратда ювадиган аъзоларидаги кирлари билан бирга, унинг гуноҳлари ҳам ювилар экан. Шунингдек, таҳоратнинг инсон саломатлиги учун ҳам фойдалари кўплиги, турли касалликларни олдини олиши илмий жиҳатдан исботланган.
Тиббиётга оид манбаларда ёзилишича, ҳар куни аъзоларини бир неча марта ювиш – тери касалликларининг олдини олади. Шунингдек, таҳорат қон айланиш тизимига ижобий таъсир кўрсатиб, бутун танага қон етиб боришини таъминлайди. Бундан ташқари, овқат ҳазм қилиш тизимини яхшилайди, тери саратони касаллигининг олдини олади, танадаги ортиқча чиқинди моддалар таҳорат орқали кетади, терини турли микроблардан сақлайди.
Ибн Масъуд розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Росулуллоҳ саллолоҳу алайҳи васаллам: “Бармоқларингизни ораларини яхшилаб ювинглар, чунки у покликдир. Поклик эса имонга чақиради. Имон эса жаннатда эгаси билан бирга бўлади”, деганлар” (Имом Тобароний ривояти).
Демак, инсон шахсий озодалигига эътиборли бўлса, аввало, кўплаб савоб олади, қолаверса, ўзи, оила аъзолари ва бошқа инсонлар орасида турли қасалликлар тарқалишига сабаб бўлмайди, ноқулайликларга дуч келмайди.
Зиёуддин МИРСОДИҚОВ,
Тошкент шаҳар Чилонзор туманидаги
“Бўта бува” жоме масжиди имом хатиби
Видеолавҳалар
